Planety odległych gwiazd
|
|
- Magdalena Madej
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Planety odległych gwiazd Metody: Chronometraż Prędkości radialne Tranzyty Soczewkowanie grawitacyjne Hipotezy: Powstawanie układów planetarnych Przyszłość: Poszukiwanie zamieszkanych globów
2 M*V = m*v ===> V = v*m/m Ziemia: 30km/s ===> Słońce 0.1m/s Jowisz: 13km/s ===> Słońce 13m/s Jowisz na orbicie Merkurego ===> Słońce 46m/s JAK ZMIERZYĆ RUCH Z TAK MAŁĄ PRĘDKOŚCIĄ?
3 Arecibo
4 A. Wolszczan chronometraż pulsarów = obserwacja czasu nadejścia kolejnych pulsów promieniowania
5
6
7 2.7AU >???
8 Planety wykryte metodą chronometrażu
9 Wokół typowych gwiazd M. Mayor i D. Queloz Spektrograf Elodie (15m/s) 193 cm teleskop Observatoire de Haute Provence >
10 Mayor i Queloz (1995) planeta gwiazdy 51 Pegasi gwiazda: 1,06 M_Sun, 45 l.św. od Ziemi planeta: 0,45 M_Jup, a=0.05 AU, P=4,231 d
11 G. Marcy P. Butler Butler i in. (1997) planeta b; przy dłuższych obserwacjach: modulacja z okresem 3,5 roku Planeta d; dalsza analiza jakości dopasowania planeta c
12 55 Cancri
13 Schemat spektrografu wysokiej rozdzielczości
14 Widmo otrzymane przy pomocy spektrografu HIRES
15 Ciężkie i blisko selekcja obserwacyjna Skąd jowisze tak blisko? Hipoteza: powstały daleko, zmieniły położenie.
16
17 Planety wokół gwiazd zawierających więcej niż średnia pierwiastków o dużych masach atomowych. [Mena i in (2010) arxiv: ]
18 Planeta pozagalaktyczna? 1. Planeta wokół gwiazdy zawierającej 100 razy mniej Fe niż Słońce, w odległości ~0.1 AU 2. Należąca do,,strumienia gwiazd'' w halo Galaktyki pozostałości po galaktyce karłowatej 3. Gwiazda,,już była'' czerwonym olbrzymem. Co działo się wtedy z planetą?
19 ,,Tranzyty Np: Jowisz Słońce: byłoby to przejściowe zmniejszenie jasności o 1% trwające ok. 30 h zdarzające sie co 11 lat i widoczne dla 1 spośród ponad 1000 obserwatorów losowo rozmieszczonych w przestrzeni
20 HD : przejścia planety przed gwiazdą 2001: sód w atmosferze planety 2003: wodór w górnych warstwach atmosfery 2004: węgiel i tlen
21 OGLE [Optical Gravitational Lens Experiment] Andrzej Udalski Teleskop Warszawski w Las Campanas (Chile) 1,3m
22
23 (Konacki i in.) (Udalski +OGLE)
24 Planeta HAT-P-1 masa: 1.38 M_Jowisz (Wizja artystyczna) Odkryta przy pomocy Hungarian Automated Telescope Średnia gęstość 4x mniejsza od wody. Obserwacja przejść pozwala określić rozmiary planety. Brak teorii wyjaśniającej duże rozmiary ogrzewanie powierzchni nie wystarcza.
25 Widmo gwiazdy oraz widma planet wokół niej (odbicie + emisja) obserwowane z dużej odległości. HJ hot Jupiter = duża i bliska planeta (~0.05 AU).
26
27 Obserwacje HD A+b przy pomocy teleskopu kosmicznego Spitzera, 8 mikronów. Widoczne zaćmienie wtórne oraz wpływ fazy planety.
28 Obserwacje HD A+b przy pomocy teleskopu kosmicznego Hubble'a. Model atmosfery zawierającej metan poprawia dopasowanie.
29 Przejścia wodoru wypływającego z planety 55 Cnc b przed tarczą macierzystej gwiazdy (55 Cnc) obserwowane w linii Ly-alfa przez HST. [Echrenreich et al. ArXiv: ; NASA]
30 Atmosfery odległych planet Widmo transmisyjne WASP-49b. Widoczne linie sodu. Planeta ta to,,gorący jowisz, bliski,,wyparowania. Pary sodu sięgają 3/2 promienia planety. [Wyttenbach et al. (2017) arxiv: ]
31 [Crossfield (2015) arxiv: ]
32 Odstępstwa od chemicznej równowagi w atmosferach niektórych planet; alfa: stosunek rozpowszechnienia kilku związków chemicznych (CH4*H2O/CO/H2^3). [Crossfield (2015) arxiv: ]
33 Atmosfery odległych planet Obserwujemy coraz liczniejsze Przyszłość JWST (kolejny teleskop kosmiczny): atmosfery superziem Poszukiwanie planet zamieszkiwalnych
34 Kepler: ilość przechodzi w jakość Monitorowanie 100 tys gwiazd V<14 mag. Dla V=12 można wykryć przejście,,ziemi''.
35 Kepler: ilość przechodzi w jakość Monitorowanie 100 tys gwiazd V<14 mag. Dla V=12 można wykryć przejście,,ziemi''.
36 Kepler: ilość przechodzi w jakość Monitorowanie 100 tys gwiazd V<14 mag. Dla V=12 można wykryć przejście,,ziemi''.
37 Monitorowanie 100 tys gwiazd V<14 mag. Dla V=12 można wykryć przejście,,ziemi''.
38
39 Okresy i rozmiary planet-kandydatów wykrytych przez teleskop Keplera. Kropki planety pojedyncze, kółka należace do układów z 2 planetami, trójkąty sześciokąty planety w układach z 3 6 planetami. Mniej olbrzymów w wielokrotnych? [Lissauer i in. (2011) arxiv: , ApJS Nov 2011]
40 Monitorowanie 100 tys gwiazd V<14 mag. Dla V=12 można wykryć przejście,,ziemi''.
41 (WIZJA ARTYSTYCZNA) Układ Kepler 444 z 5 planetami rozmiarów <Ziemi. Badanie gwiazdy, ktora jest bliska (114 ly) więc jasna i pozwala zaobserwować oscylacje gwiazdy, a ta uzupełniająca informacja pozwala z kolei określić masę rozmiar i wiek. (3/4 masy Słońca, 11,2 mld lat). Najstarszy (?) znany układ planetarny.
42 ,,Soczewkowanie grawitacyjne
43
44
45
46 Zjawisko OGLE 2003-BLG-235/MOA 2003-BLG-53 OGLE: 22.VI.2003 MOA: 21.VII.2003
47 ( OGLE 2003-BLG-235/MOA 2003-BLG-53 ) Obserwacje nie dają pełnej charakterystyki układu planetarnego. Jeśli znajduje się on w najbardziej prawdopodobnej odległości 5.2 kpc (15000 l.św.), to składa się z gwiazdy o masie 0.36 M_Sun i planety o masie 1.5 M_Jup, w (zrzutowanej) odległości 3 AU.
48 Zjawisko OGLE 2005-BLG-071 Oszacowania oparte na wstępnej analizie obserwacji: gwiazda 0.6 M_Sun w odległości ok l.św. Planeta ok. 4 M_Jup w zrzutowanej odległości 2 AU
49 Zjawisko OGLE 2006-BLG M_Sun M_Jup 2.3 AU M_Jup 4.6 AU [Stosunki mas i odległości jak w układzie Słońce-Jowisz-Saturn]
50 Swobodne planety? 2 przykłady niezwykle krótkich zjawisk mikrosoczewkowania
51 Swobodne planety? Czas trwania ~ sqrt(m)/v; obserwacje sugeruja istnienie 2 typów obiektów
52 Swobodne planety? A może to planety o dużych orbitach? NIE: z 10 zjawisk trwających <2 dni, trzy można by kojarzyć z planetami słabo związanymi, jedno z brązowymi karłami, ale reszta to planety swobodne. (To odpowiadałoby wyrzuceniu 2 jowiszów przez każdą gwiazdę) Nowe dane (następna strona) przeczą powyższej interpretacji. [Clanton & Gaudi (2017) ApJ, 834, 46]
53 Swobodne planety? Nowe, bogatsze dane (OGLE : 2617 zjawisk o bardzo dobrej rozdzielczości czasowej). Histogram nie zawiera już osobnej populacji o skali ~1 dnia ( jowisze ), natomiast pojawia się populacja jeszcze krotszych zjawisk ( super-ziemie ) Swobodne małe planety są łatwiejsze do zrozumienia, bo mogły zostać wyrzucone w oddziaływaniach gwiazda-jowisz-mała. (Zielone krzywe sugerują wyrzucanie 5-10 ziemi przez każdą gwiazdę. Wyrzucanie jowiszów wymagałoby czegoś o podobnych im masach). [Mróz i in. (2017) Nature, 548, 183 ]
54
55
56
57 VLT, Paranal Pierwszy obraz odległego układu planetarnego. Gwieździe 2M1207 w odległości ~200 l.św. od Ziemi towarzyszy planeta około 5 razy cięższa niż Jowisz. Odległość pomiędzy nimi to ok. 55 AU
58 GQ Lupi A, b [ESO VLT, Paranal]
59 Jak zbudowane są planety? Zależność rozmiarów od masy dla gazowych kul. Dla mas >0.075 M_sun w centrum zachodzą reakcje termojądrowe. Takie obiekty są gwiazdami. Lżejsze obiekty to brązowe karły (zbyt lekkie by stać się gwiazdami) lub planety (powstałe w otoczeniu gwiazd). [Chabrier et al. (2011) IAU Symp. 276, p 171]
60 Jak zbudowane są planety? Zależność rozmiarów od masy dla planet obserwatorium Keplera [Southworth, 2014, arxiv: ]
61 Jak zbudowane są planety? Zależność rozmiarów od masy dla kul o różnym składzie chemicznym. Tylko Jowisz może mieć skład słoneczny. Inne planety Układu Słonecznego są wzbogacone w substancje o dużych gęstościach. To samo dotyczny pokazanych planet innych gwiazd. [Chabrier et al. (2011) IAU Symp. 276, p 171]
62 Jak powstają planety? Artystyczna wizja pokazująca powstanie gwiazdy, utworzenie dysku protoplanetarnego, jego stygnięcie i powstawanie planet
63 Jak powstają planety? T Tauri powstająca,,właśnie'' gwiazda otoczona obłokiem gazu i pyłu Gwiazdy typu T Tauri w Mgławicy Oriona otoczone dyskami protoplanetarnymi
64 Jak powstają planety? Dysk protoplanetarny (nasz: >0.01 M_Sun) Wpływ gwiazdy na dysk (linia śniegu ~3AU) Pył skały/lód (1m) planetezymale (1km)???,,embriony'' (~0.01 M_Earth) przyłaczają planetezymale, powiększają się,,oligarchia'' największe najszybciej Wewnątrz linii śniegu wzrost do <10 M_Earth Na zewnątrz możliwe przekroczenie i akrecja gazu Oddziaływanie z dyskiem migracja, a nawet spadek na gwiazdę!!! Promieniowanie gwiazdy usuwa gaz (miliony lat)
65 Jak powstają planety? Symulacje: niewielkie aglomeraty pyłu,,sklejają się'' w większe. Gęstość powstającego obiektu zależy od względnych prędkości Blum I Wurm (2008) ARAA,46, 21. Podsumowanie laboratoryjnych eksperymentów (także w warunkach znikomej grawitacji). Bezpośredni wzrost ciał >10cm w zderzeniach nie wydaje się możliwy...
66 Jak ewoluują układy planetarne? Oddziaływanie z dyskiem: migracja (problem: za szybka)
67 Jak ewoluują układy planetarne? Oddziaływanie pomiędzy planetami (Np: układ Jowisz-SaturnUran-Neptun mógł poczatkowo mieścić się w 15AU) Inna hipoteza: Saturn,,wyrzuca'' Neptuna na większą orbitę [ Tsiganis i in. (2005) Nature 435, 459]
68 Podsumowanie Liczba obserwowanych układów planetarnych rośnie Przewaga jowiszów selekcja obserwacyjna jowisze blisko wędrówka planet? Więcej danych pełniejsza teoria ewolucji układów planetarnych? Współczesne modele potrafią wytłumaczyć niektóre aspekty ewolucji układów planetarnyuch
69 Życie poza Ziemią? [Kaltenegger (2017) AnnRevAA, 55, 433] Koncepcja strefy zamieszkiwalnej (w której może istnieć ciekła woda) Przykład: strefa wokół Słońca, przesuwanie się jej granic wskutek ewolucji.
70 Życie poza Ziemią? [Kaltenegger (2017) AnnRevAA, 55, 433] Planety wykryte metodą tranzytów mają dobrze określone rozmiary, a planety ze zmierzonymi prędkościami radialnymi masy. W niektórych przypadkach wzajemne perturbacje planet i ich wpływ na czas przejścia pozwala ocenić masę, a tym samym gęstość. Niektóre z planet powyżej są zapewne skaliste.
71 Życie poza Ziemią? [Kaltenegger (2017) AnnRevAA, 55, 433] Planety wykryte metodą tranzytów o promieniach <2 promienie Ziemi znajdujące się w zamieszkiwalnych strefach swoich gwiazd.
72 Życie poza Ziemią? [Kaltenegger (2017) AnnRevAA, 55, 433] Planety wykryte metodą prędkości radialnych o masach <10 mas Ziemi znajdujące się w zamieszkiwalnych strefach swoich gwiazd.
73 Życie na Ziemi [Kaltenegger (2017) AnnRevAA, 55, 433] Skład atmosfery zmieniał się przez 4 mld lat. W widmie odbitym pojawiły się pasma metanu, a później tlenu. W widmie emisji podobnie. (Bez żywych organizmów te związki są niestabilne)
74 Życie poza Ziemią [Kaltenegger (2017) AnnRevAA, 55, 433] Widmo światła słonecznego (czarne) i paru chłodniejszych gwiazd po przejściu przez atmosferę Ziemi. Pasma absorpcyjne są wyraźne, ale przez atmosferę (o efektywnej grubości km zależnie od rozpatrywanej długości fali / rodzaju związku chemicznego) przechodzi znikoma część całkowitego strumienia promieniowania od gwiazdy.
75 Życie poza Ziemią? [Kaltenegger (2017) AnnRevAA, 55, 433] Widmo światła emitowanego przez planetę podobną do Ziemi, umieszczoną na orbicie wokół gwiazd różnych typów. Najsilniejsze jest pasmo pochłaniania ozonu (O3). (Emisja planety w podczerwieni jest o wiele rzędów słabsza niż jej macierzystej gwiazdy.)
76 Życie poza Ziemią obserwacje? Pomiar widma emitowanego, transmitowanego czy odbitego przez skalistą planetę typu Ziemi, a znajdującą się w innym układzie planetarnym jest niezwykle trudny. Być może James Webb Space Telescope (JWST), następca teleskopu Hubble a o średnicy 6.5 m, będzie mógł to zrobić dla planet najbliższych gwiazd Być może przyszłe misje kosmiczne zrobią to w większym zakresie odległości...
77 Swobodne planety? A może to planety o dużych orbitach? NIE: z 10 zjawisk trwających <2 dni, trzy można by kojarzyć z planetami słabo związanymi, jedno z brązowymi karłami, ale reszta to planety swobodne. (To odpowiadałoby wyrzuceniu 2 jowiszów przez każdą gwiazdę) Nowe dane (następna strona) przeczą powyższej interpretacji. [Clanton & Gaudi (2017) ApJ, 834, 46]
3. Planety odległych gwiazd; powstawanie układów planetarnych. Chronometraż Ruchy gwiazdy Tranzyty Soczewkowanie grawitacyjne Hipotezy powstawania
3. Planety odległych gwiazd; powstawanie układów planetarnych Chronometraż Ruchy gwiazdy Tranzyty Soczewkowanie grawitacyjne Hipotezy powstawania M*V = m*v ===> V = v*m/m Ziemia: 30km/s ===> Słońce 0.1m/s
Bardziej szczegółowoW poszukiwaniu nowej Ziemi. Andrzej Udalski Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego
W poszukiwaniu nowej Ziemi Andrzej Udalski Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego Gdzie mieszkamy? Ziemia: Masa = 1 M E Średnica = 1 R E Słońce: 1 M S = 333950 M E Średnica = 109 R E Jowisz
Bardziej szczegółowoAnaliza spektralna widma gwiezdnego
Analiza spektralna widma gwiezdnego JG &WJ 13 kwietnia 2007 Wprowadzenie Wprowadzenie- światło- podstawowe źródło informacji Wprowadzenie- światło- podstawowe źródło informacji Wprowadzenie- światło- podstawowe
Bardziej szczegółowoLas Campanas Warszawskie Obserwatorium Południowe Lokalizacja teleskopu w Obserwatorium Las Campanas jest wynikiem współpracy naukowej astronomów z Obserwatorium Warszawskiego z astronomami amerykańskimi
Bardziej szczegółowo1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd 5.
Budowa i ewolucja Wszechświata Autor: Weronika Gawrych Spis treści: 1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd
Bardziej szczegółowoBudowa Galaktyki. Materia rozproszona Rozkład przestrzenny materii Krzywa rotacji i ramiona spiralne
Budowa Galaktyki Materia rozproszona Rozkład przestrzenny materii Krzywa rotacji i ramiona spiralne Gwiazdy w otoczeniu Słońca Gaz międzygwiazdowy Hartmann (1904) Delta Orionis (gwiazda podwójna) obserwowana
Bardziej szczegółowoUkład Słoneczny. Powstanie Układu Słonecznego. Dysk protoplanetarny
Układ Słoneczny Powstanie Układu Słonecznego Układ Słoneczny uformował się około 4,6 mld lat temu w wyniku zagęszczania się obłoku materii składającego się głównie z gazów oraz nielicznych atomów pierwiastków
Bardziej szczegółowoPozasłoneczne układy planetarne. Janusz Typek
Pozasłoneczne układy planetarne Janusz Typek Plan Historia odkrywania planet pozasłonecznych Metody wykrywania egzoplanet Charakterystyka odkrytych planet i układów planetarnych Przyszłość planetologii
Bardziej szczegółowoPlanety w układach podwójnych i wielokrotnych. Krzysztof Hełminiak
Planety w układach podwójnych i wielokrotnych. Krzysztof Hełminiak Plan wystąpienia Troszkę niedalekiej historii. Dlaczego wokół podwójnych? Pobieżna statystyka. Typy planet w układach podwójnych. Stabilność
Bardziej szczegółowoPozasłoneczne układy planetarne. Janusz Typek
Pozasłoneczne układy planetarne Janusz Typek Plan Historia odkrywania planet pozasłonecznych Metody wykrywania egzoplanet Charakterystyka odkrytych planet i układów planetarnych Przyszłość planetologii
Bardziej szczegółowoPlanety poza Układem Słonecznym
20 FOTON 80, Wiosna 2003 Planety poza Układem Słonecznym Tomasz Lanczewski Student fizyki UJ W roku 1992 miało miejsce odkrycie, które wprawiło w zdumienie nie tylko astronomów: Aleksander Wolszczan i
Bardziej szczegółowoETAP II. Astronomia to nauka. pochodzeniem i ewolucją. planet i gwiazd. na wydarzenia na Ziemi.
ETAP II Konkurencja I Ach te definicje! (każda poprawnie ułożona definicja warta jest aż dwa punkty) Astronomia to nauka o ciałach niebieskich zajmująca się badaniem ich położenia, ruchów, odległości i
Bardziej szczegółowoSynteza jądrowa (fuzja) FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Synteza jądrowa (fuzja) Cykl życia gwiazd Narodziny gwiazd: obłok molekularny Rozmiary obłoków (Giant Molecular Cloud) są rzędu setek lat świetlnych. Masa na ogół pomiędzy 10 5 a 10 7 mas Słońca. W obłoku
Bardziej szczegółowoUkład słoneczny, jego planety, księżyce i planetoidy
Układ słoneczny, jego planety, księżyce i planetoidy Układ słoneczny składa się z ośmiu planet, ich księżyców, komet, planetoid i planet karłowatych. Ma on około 4,6 x10 9 lat. W Układzie słonecznym wszystkie
Bardziej szczegółowoLiceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA
Liceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA Temat 10 : PRAWO HUBBLE A. TEORIA WIELKIEGO WYBUCHU. 1) Prawo Hubble a [czyt. habla] 1929r. Edwin Hubble, USA, (1889-1953) Jedno z największych
Bardziej szczegółowoOd Wielkiego Wybuchu do Gór Izerskich. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN
Od Wielkiego Wybuchu do Gór Izerskich Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie
Bardziej szczegółowoSoczewkowanie grawitacyjne
Soczewkowanie grawitacyjne Obserwatorium Astronomiczne UW Plan Ugięcie światła - trochę historii Co to jest soczewkowanie Punktowa masa Soczewkowanie galaktyk... kwazarów... kosmologiczne Mikrosoczewkowanie
Bardziej szczegółowoTo ciała niebieskie o średnicach większych niż 1000 km, obiegające gwiazdę i nie mające własnych źródeł energii promienistej, widoczne dzięki
Jest to początek czasu, przestrzeni i materii tworzącej wszechświat. Podstawę idei Wielkiego Wybuchu stanowił model rozszerzającego się wszechświata opracowany w 1920 przez Friedmana. Obecnie Wielki Wybuch
Bardziej szczegółowoEwolucja Wszechświata Wykład 14
Ewolucja Wszechświata Wykład 14 Ewolucja układu słonecznego Planety pozasłoneczne Układ słoneczny Słońce jest okrążane przez 8 planet, które poruszają po prawie kołowych orbitach położonych mniej więcej
Bardziej szczegółowoAstronomia. Znając przyspieszenie grawitacyjne planety (ciała), obliczyć możemy ciężar ciała drugiego.
Astronomia M = masa ciała G = stała grawitacji (6,67 10-11 [N m 2 /kg 2 ]) R, r = odległość dwóch ciał/promień Fg = ciężar ciała g = przyspieszenie grawitacyjne ( 9,8 m/s²) V I = pierwsza prędkość kosmiczna
Bardziej szczegółowoGrawitacja - powtórka
Grawitacja - powtórka 1. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub, jeśli jest A. Jednorodne pole grawitacyjne istniejące w obszarze sali lekcyjnej jest wycinkiem centralnego
Bardziej szczegółowoWykres Herzsprunga-Russela (H-R) Reakcje termojądrowe - B.Kamys 1
Wykres Herzsprunga-Russela (H-R) 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 1 Proto-gwiazdy na wykresie H-R 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 2 Masa-jasność, temperatura-jasność n=3.5 2012-06-07
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji gwiazd (najpiękniejsza z teorii) dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Teoria ewolucji gwiazd (najpiękniejsza z teorii) dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego Prolog Teoria z niczego Dla danego obiektu możemy określić: - Ilość światła - widmo -
Bardziej szczegółowoBudowa i ewolucja gwiazd I. Skale czasowe Równania budowy wewnętrznej Modele Diagram H-R Ewolucja gwiazd
Budowa i ewolucja gwiazd I Skale czasowe Równania budowy wewnętrznej Modele Diagram H-R Ewolucja gwiazd Dynamiczna skala czasowa Dla Słońca: 3 h Twierdzenie o wiriale Temperatura wewnętrzna Cieplna skala
Bardziej szczegółowoSkala jasności w astronomii. Krzysztof Kamiński
Skala jasności w astronomii Krzysztof Kamiński Obserwowana wielkość gwiazdowa (magnitudo) Skala wymyślona prawdopodobnie przez Hipparcha, który podzielił gwiazdy pod względem jasności na 6 grup (najjaśniejsze:
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium III Edycja 25 marca 2015 roku Klasy I III Liceum Ogólnokształcącego Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 75 minut. 1. Przyszłość. Ludzie mieszkają w stacjach kosmicznych w kształcie okręgu o promieniu
Bardziej szczegółowoAstronomiczny elementarz
Astronomiczny elementarz Pokaz dla uczniów klasy 5B Szkoły nr 175 Agnieszka Janiuk 25.06.2013 r. Astronomia najstarsza nauka przyrodnicza Stonehenge w Anglii budowla z okresu 3000 lat p.n.e. Starożytni
Bardziej szczegółowoPozasłoneczne układy planetarne
Planeta wokół gwiazdy 55 Cancri, wizja artysty NASA/JPL-Caltech) Gwiazda HD 209458 oraz okrążająca ją planeta HD 209458b zaliczana do gorących jowiszy wizja artysty Opracował: Lech Głazunow Gimnazjum nr
Bardziej szczegółowoPrezentacja. Układ Słoneczny
Prezentacja Układ Słoneczny Układ Słoneczny Układ Słoneczny układ planetarny składający się ze Słońca i powiązanych z nim grawitacyjnie ciał niebieskich. Ciała te to osiem planet, 166 znanych księżyców
Bardziej szczegółowoRuchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku
Ruchy planet planety wewnętrzne: Merkury, Wenus planety zewnętrzne: Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton Ruch planet wewnętrznych zachodzi w cyklu: koniunkcja dolna, elongacja wschodnia, koniunkcja
Bardziej szczegółowoMetody poszukiwania egzoplanet (planet pozasłonecznych) Autor tekstu: Bartosz Oszańca
Metody poszukiwania egzoplanet (planet pozasłonecznych) Autor tekstu: Bartosz Oszańca Badania pozasłonecznych układów planetarnych stają się w ostatnich latach coraz popularniejszą gałęzią astronomii.
Bardziej szczegółowoMikrosoczewkowanie grawitacyjne. Dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytet Wrocławski
Mikrosoczewkowanie grawitacyjne Dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytet Wrocławski Ogólna teoria względności OTW została ogłoszona w 1915. Podstawowa idea względności: nie możemy mówid o takich
Bardziej szczegółowoI etap ewolucji :od ciągu głównego do olbrzyma
I etap ewolucji :od ciągu głównego do olbrzyma Spalanie wodoru a następnie helu i cięższych jąder doprowadza do zmiany składu gwiazdy i do przesunięcia gwiazdy na wykresie H-R II etap ewolucji: od olbrzyma
Bardziej szczegółowoEkosfery. Gimnazjum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 5
Gimnazjum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 5 Rok 017 1. Wstęp teoretyczny Badanie planet pozasłonecznych (zwanych inaczej egzoplanetami) jest aktualnie jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających
Bardziej szczegółowoSprawdzian 2. Fizyka Świat fizyki. Astronomia. Sprawdziany podsumowujące. sin = 0,0166 cos = 0,9999 tg = 0,01659 ctg = 60,3058
Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian.. Jedna jednostka astronomiczna to odległość jaką przebywa światło (biegnące z szybkością 300 000 km/h) w ciągu jednego roku. jaką przebywa światło (biegnące
Bardziej szczegółowoNajaktywniejsze nowe karłowate
Najaktywniejsze nowe karłowate Arkadiusz Olech Seminarium Gwiazdy zmienne, Malbork, 24.10.2015 Gwiazdy kataklizmiczne Ewolucja gwiazd kataklizmicznych Zaczyna się po etapie wspólnej otoczki przy okresie
Bardziej szczegółowoNasza Galaktyka
13.1.1 Nasza Galaktyka Skupisko ok. 100 miliardów gwiazd oraz materii międzygwiazdowej składa się na naszą Galaktykę (w odróżnieniu od innych pisaną wielką literą). Większość gwiazd (podobnie zresztą jak
Bardziej szczegółowoV1309 SCORPII: Tragiczny koniec układu podwójnego i narodziny nowej gwiazdy
V1309 SCORPII: Tragiczny koniec układu podwójnego i narodziny nowej gwiazdy Romuald TYLENDA Centrum Astronomiczne im. M.Kopernika, PAN Zakład Astrofizyki w Toruniu Zlot Miłośników Astronomii Barbarka,
Bardziej szczegółowoNiebo usiane planetami...
Niebo usiane planetami... Marzenia o istnieniu pozasłonecznych planet spełniły się 21 kwietnia 1992 roku, kiedy to dwaj astronomowie: Polak Aleksander Wolszczan i Amerykanin Dale Frail podali do publicznej
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne: 1 Nazwa modułu Astronomia ogólna 2 Kod modułu 04-A-AOG-90-1Z 3 Rodzaj modułu obowiązkowy 4 Kierunek studiów astronomia 5 Poziom studiów I stopień
Bardziej szczegółowoUogólniony model układu planetarnego
Uogólniony model układu planetarnego Michał Marek Seminarium Zakładu Geodezji Planetarnej 22.05.2009 PLAN PREZENTACJI 1. Wstęp, motywacja, cele 2. Teoria wykorzystana w modelu 3. Zastosowanie modelu na
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne: 1 Nazwa modułu kształcenia Astronomia ogólna 2 Kod modułu kształcenia 04-ASTR1-ASTROG90-1Z 3 Rodzaj modułu kształcenia obowiązkowy 4 Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 60 minut. 1. 11 kwietnia 2017 roku była pełnia Księżyca. Pełnia w dniu 11 kwietnia będzie
Bardziej szczegółowoLIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia
LIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia 1. Wskutek efektów relatywistycznych mierzony całkowity strumień promieniowania od gwiazdy, która porusza się w kierunku obserwatora z prędkością
Bardziej szczegółowoWszechświat: spis inwentarza. Typy obiektów Rozmieszczenie w przestrzeni Symetrie
Wszechświat: spis inwentarza Typy obiektów Rozmieszczenie w przestrzeni Symetrie Curtis i Shapley 1920 Heber D. Curtis 1872-1942 Mgławice spiralne są układami gwiazd równoważnymi Drodze Mlecznej Mgławice
Bardziej szczegółowoEwolucja w układach podwójnych
Ewolucja w układach podwójnych Tylko światło Temperatura = barwa różnica dodatnia różnica równa 0 różnica ujemna Jasnośd absolutna m M 5 log R 10 pc Diagram H-R Powstawanie gwiazd Powstawanie gwiazd ciśnienie
Bardziej szczegółowoSPRAWDZIAN NR Merkury krąży wokół Słońca po orbicie, którą możemy uznać za kołową.
SPRAWDZIAN NR 1 IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Merkury krąży wokół Słońca po orbicie, którą możemy uznać za kołową. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Siłę powodującą ruch Merkurego wokół Słońca
Bardziej szczegółowo5 POZASŁONECZNE UKŁADY PLANETARNE
5 POZASŁONECZNE UKŁADY PLANETARNE Czy czarna dziura może mieć układ planetarny? Czy czarna dziura może mieć układ planetarny? Czy dostępna jest metoda umożliwiającą wykrycie planet okrążających czarną
Bardziej szczegółowoENCELADUS KSIĘŻYC SATURNA. Wojciech Wróblewski Źródło: en.wikipedia.org
ENCELADUS KSIĘŻYC SATURNA Źródło: en.wikipedia.org Wojciech Wróblewski 2017 PODSTAWOWE DANE DOTYCZĄCE ENCELADUSA Odkryty w 1789 r. Przez Williama Herschela Odległość od Saturna (perycentrum): 237378 km
Bardziej szczegółowoUkład Słoneczny. Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 2
Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 2 Rok 2019 1. Wstęp teoretyczny Wszyscy ludzie zamieszkują wspólną planetę Ziemię. Nasza planeta, tak jak siedem pozostałych, obiega Słońce dookoła.
Bardziej szczegółowoSpełnienie wymagań poziomu oznacza, że uczeń ponadto:
Fizyka LO - 1, zakres podstawowy R - treści nadobowiązkowe. Wymagania podstawowe odpowiadają ocenom dopuszczającej i dostatecznej, ponadpodstawowe dobrej i bardzo dobrej Wymagania podstawowe Spełnienie
Bardziej szczegółowoWykłady z Geochemii Ogólnej
Wykłady z Geochemii Ogólnej III rok WGGiOŚ AGH 2010/11 dr hab. inż. Maciej Manecki A-0 p.24 www.geol.agh.edu.pl/~mmanecki ELEMENTY KOSMOCHEMII Nasza wiedza o składzie materii Wszechświata pochodzi z dwóch
Bardziej szczegółowoW poszukiwaniu życia pozaziemskiego
W poszukiwaniu życia pozaziemskiego Czy istnieje życie we Wszechświecie? 1473 1543 r. TAK, bo: zasada kopernikaoska mówi, że Ziemia nie jest wyróżnionym miejscem we Wszechświecie Biblioteka Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoFIZYKA IV etap edukacyjny zakres podstawowy
FIZYKA IV etap edukacyjny zakres podstawowy Cele kształcenia wymagania ogólne I. Wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych. II. Przeprowadzanie
Bardziej szczegółowoTworzenie protonów neutronów oraz jąder atomowych
Tworzenie protonów neutronów oraz jąder atomowych kwarki, elektrony, neutrina oraz ich antycząstki anihilują aby stać się cząstkami 10-10 s światła fotonami energia kwarków jest już wystarczająco mała
Bardziej szczegółowoEkspansja Wszechświata
Ekspansja Wszechświata Odkrycie Hubble a w 1929 r. Galaktyki oddalają się od nas z prędkościami wprost proporcjonalnymi do odległości. Prędkości mierzymy za pomocą przesunięcia ku czerwieni efekt Dopplera
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium V Edycja 29 kwietnia 2019 roku Klasy IV VI Szkoły Podstawowej Odpowiedzi
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. W każdym pytaniu tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Liczba punktów przyznawanych za właściwą odpowiedź na pytanie jest różna i uzależniona od stopnia trudności
Bardziej szczegółowoWszechświat na wyciągnięcie ręki
Wszechświat na wyciągnięcie ręki Minęło już całkiem sporo czasu, odkąd opuściłam mury I LO w Gorzowie Wlkp. Już tam wiedziałam, że będę studiować astronomię, ponieważ zawsze chciałam się dowiedzieć, jak
Bardziej szczegółowoWykład Budowa atomu 1
Wykład 30. 11. 2016 Budowa atomu 1 O atomach Trochę historii i wprowadzenie w temat Promieniowanie i widma Doświadczenie Rutherforda i odkrycie jądra atomowego Model atomu wodoru Bohra sukcesy i ograniczenia
Bardziej szczegółowoBudowa i ewolucja gwiazd I. Skale czasowe Równania budowy wewnętrznej Modele Diagram H-R Ewolucja gwiazd
Budowa i ewolucja gwiazd I Skale czasowe Równania budowy wewnętrznej Modele Diagram H-R Ewolucja gwiazd Dynamiczna skala czasowa Dla Słońca: 3 h Twierdzenie o wiriale Temperatura wewnętrzna Cieplna skala
Bardziej szczegółowoPromieniowanie 21 cm rys i narracja: Struktura nadsubtelna atomu wodoru Procesy wzbudzenia Widmo sygnału z całego nieba Tomografia 21 cm Las 21 cm
Promieniowanie 21 cm rys i narracja: Struktura nadsubtelna atomu wodoru Procesy wzbudzenia Widmo sygnału z całego nieba Tomografia 21 cm Las 21 cm Obłoki HI Struktura nadsubtelna atomu wodoru ==> możliwe
Bardziej szczegółowoPROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY
PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY RUCH OBROTOWY ZIEMI Ruch obrotowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Oś Ziemi jest teoretyczną linią prostą, która przechodzi przez Biegun
Bardziej szczegółowoWirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha
Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA LISTOPAD 2013 Instrukcja dla
Bardziej szczegółowoWirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha
Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA LIPIEC 2013 Instrukcja dla zdających:
Bardziej szczegółowoWszechświata. Piotr Traczyk. IPJ Warszawa
Ciemna Strona Wszechświata Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan 1)Ciemna strona Wszechświata 2)Z czego składa się ciemna materia 3)Poszukiwanie ciemnej materii 2 Ciemna Strona Wszechświata 3 Z czego składa
Bardziej szczegółowoGalaktyka. Rysunek: Pas Drogi Mlecznej
Galaktyka Rysunek: Pas Drogi Mlecznej Galaktyka Ośrodek międzygwiazdowy - obłoki molekularne - możliwość formowania się nowych gwiazd. - ekstynkcja i poczerwienienie (diagramy dwuwskaźnikowe E(U-B)/E(B-V)=0.7,
Bardziej szczegółowoJak w Toruniu zaobserwowano najbliższe zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego
Jak w Toruniu zaobserwowano najbliższe zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego Krzysztof Czart Centrum Astronomii UMK Załęcze Wielkie, 2007-08-05 Miłośnicy >> zawodowcy Miłośnicy astronomii mają lepiej
Bardziej szczegółowoCiemna materia w sferoidalnych galaktykach karłowatych. Ewa L. Łokas Centrum Astronomiczne PAN, Warszawa
Ciemna materia w sferoidalnych galaktykach karłowatych Ewa L. Łokas Centrum Astronomiczne PAN, Warszawa Sferoidalne galaktyki karłowate Leo I Grupy Lokalnej Carina Fornax Klasyczne sferoidalne galaktyki
Bardziej szczegółowoNastępnie powstały trwały izotop - azot-14 - reaguje z trzecim protonem, przekształcając się w nietrwały tlen-15:
Reakcje syntezy lekkich jąder są podstawowym źródłem energii wszechświata. Słońce - gwiazda, która dostarcza energii niezbędnej do życia na naszej planecie Ziemi, i w której 94% masy stanowi wodór i hel
Bardziej szczegółowoOpis założonych osiągnięć ucznia Fizyka zakres podstawowy:
Opis założonych osiągnięć ucznia Fizyka zakres podstawowy: Zagadnienie podstawowy Poziom ponadpodstawowy Numer zagadnienia z Podstawy programowej Uczeń: Uczeń: ASTRONOMIA I GRAWITACJA Z daleka i z bliska
Bardziej szczegółowoZderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną
Zderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną Katarzyna Mikulska Zimowe Warsztaty Naukowe Naukowe w Żninie, luty 2014 Wszyscy doskonale znamy teorię Wielkiego Wybuchu. Wiemy, że Wszechświat się rozszerza,
Bardziej szczegółowoSzczegółowe wymagania edukacyjne z fizyki do nowej podstawy programowej.
Szczegółowe wymagania edukacyjne z fizyki do nowej podstawy programowej. Zagadnienie podstawowy Uczeń: ponadpodstawowy Uczeń: Numer zagadnienia z Podstawy programowej ASTRONOMIA I GRAWITACJA Z daleka i
Bardziej szczegółowoRozciągłe obiekty astronomiczne
Galaktyki Przykłady obiektów rozciągłych Mgławice poza Galaktyką? Hubble: Wszechświat,,wyspowy'' Hubble: Wszechświat ekspandujący Hubble: typy galaktyk Właściwości galaktyk (niektóre) Rozciągłe obiekty
Bardziej szczegółowoOddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań.
1 Oddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań. Wyróżniamy cztery rodzaje oddziaływań (sił) podstawowych: oddziaływania silne
Bardziej szczegółowoDiagram Hertzsprunga Russela. Barwa gwiazdy a jasność bezwzględna
Astrofizyka Gwiazdy, gwiazdozbiory Obserwowane własności gwiazd diagram HR Parametry gwiazd i ich relacje Modele gwiazd: gwiazdy ciągu głównego, białe karły, gwiazdy neutronowe Ewolucja gwiazd i procesy
Bardziej szczegółowoUkład Słoneczny. Pokaz
Układ Słoneczny Pokaz Rozmiary planet i Słońca Orbity planet Planety typu ziemskiego Merkury Najmniejsza planeta U.S. Brak atmosfery Powierzchnia podobna do powierzchni Księżyca zryta kraterami część oświetlona
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Mechanika układów planetarnych (Ukł. Słonecznego)
Mechanika nieba Marcin Kiraga: kiraga@astrouw.edu.pl 30 godzin wykładu + 30 godzin ćwiczeń wykłady poniedziałki - godzina 15:15 ćwiczenia wtorki - godzina 12:15 Warunki zaliczenia ćwiczeń: prace domowe
Bardziej szczegółowoMetody badania kosmosu
Metody badania kosmosu Zakres widzialny Fale radiowe i mikrofale Promieniowanie wysokoenergetyczne Detektory cząstek Pomiar sił grawitacyjnych Obserwacje prehistoryczne Obserwatorium słoneczne w Goseck
Bardziej szczegółowoGalaktyki aktywne II. Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury
Galaktyki aktywne II Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury Asymetria strug Na ogół jedna ze strug oddala się a druga przybliża do obserwatora Natężenie promieniowania
Bardziej szczegółowoFIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 13 Początki Wszechświata c.d. Nukleosynteza czas Przebieg pierwotnej nukleosyntezy w czasie pierwszych kilkunastu minut. Krzywe ukazują stopniowy
Bardziej szczegółowoASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013
1 ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 NR Temat Konieczne 1 Niebo w oczach dawnych kultur i cywilizacji - wie, jakie były wyobrażenia starożytnych (zwłaszcza starożytnych Greków) na budowę Podstawowe
Bardziej szczegółowoGRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII
MODUŁ 1 SCENARIUSZ TEMATYCZNY GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES PODSTAWOWY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z fizyki dla klas pierwszych
Zagadnienie Poziom Numer zagadnienia z Podstawy podstawowy ponadpodstawowy programowej Uczeń: Uczeń: ASTRONOMIA I GRAWITACJA Z daleka i z bliska porównuje rozmiary i odległości we Wszechświecie (galaktyki,
Bardziej szczegółowoSejsmologia gwiazd. Andrzej Pigulski Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Sejsmologia gwiazd Andrzej Pigulski Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego XXXIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Kraków, 16.09.2009 Asterosejsmologia: jak to działa? Z obserwacji
Bardziej szczegółowoTeoria Wielkiego Wybuchu FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Teoria Wielkiego Wybuchu Epoki rozwoju Wszechświata Wczesny Wszechświat Epoka Plancka (10-43 s): jedno podstawowe oddziaływanie Wielka Unifikacja (10-36 s): oddzielenie siły grawitacji od reszty oddziaływań
Bardziej szczegółowoDyfrakcja to zdolność fali do uginania się na krawędziach przeszkód. Dyfrakcja światła stanowi dowód na to, że światło ma charakter falowy.
ZAŁĄCZNIK V. SŁOWNICZEK. Czas uniwersalny Czas uniwersalny (skróty: UT lub UTC) jest taki sam, jak Greenwich Mean Time (skrót: GMT), tzn. średni czas słoneczny na południku zerowym w Greenwich, Anglia
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH OCEN ŚRÓROCZNYCH I ROCZNYCH FIZYKA - ZAKRES PODSTAWOWY KLASA I
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH OCEN ŚRÓROCZNYCH I ROCZNYCH FIZYKA - ZAKRES PODSTAWOWY KLASA I GRAWITACJA opowiedzieć o odkryciach Kopernika, Keplera i Newtona, opisać ruchy
Bardziej szczegółowoASTROBIOLOGIA. Wykład 3
ASTROBIOLOGIA Wykład 3 1 JAK POWSTAJĄ GWIAZDY I UKŁADY PLANETARNE? 2 POWSTANIE GWIAZD I PLANET: SCHEMAT Układ planetarny: obłok molekularny mgławica słoneczna dysk protoplanetarny układ planetarny i planety
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium II Edycja 26 marca 2014 roku Klasy I III Liceum Ogólnokształcącego Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 75 minut.. Do obserwacji Słońca wykorzystuje się filtr Hα, który przepuszcza z widma słonecznego
Bardziej szczegółowoSprawdzian Na rysunku przedstawiono siłę, którą kula o masie m przyciąga kulę o masie 2m.
Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian 1. 1. Orbita każdej planety jest elipsą, a Słońce znajduje się w jednym z jej ognisk. Treść tego prawa podał a) Kopernik. b) Newton. c) Galileusz. d) Kepler..
Bardziej szczegółowoOdległość mierzy się zerami
Odległość mierzy się zerami Jednostki odległości w astronomii jednostka astronomiczna AU, j.a. rok świetlny l.y., r.św. parsek pc średnia odległość Ziemi od Słońca odległość przebyta przez światło w próżni
Bardziej szczegółowo14 POLE GRAWITACYJNE. Włodzimierz Wolczyński. Wzór Newtona. G- stała grawitacji 6, Natężenie pola grawitacyjnego.
Włodzimierz Wolczyński 14 POLE GRAWITACYJNE Wzór Newtona M r m G- stała grawitacji Natężenie pola grawitacyjnego 6,67 10 jednostka [ N/kg] Przyspieszenie grawitacyjne jednostka [m/s 2 ] Praca w polu grawitacyjnym
Bardziej szczegółowoWstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 10 Tomasz Kwiatkowski 8 grudzień 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 10 1/36 Plan wykładu Wyznaczanie mas ciał niebieskich Gwiazdy podwójne Optycznie
Bardziej szczegółowoZimna Ziemia w układzie podwójnym gwiazd
Warszawa, dnia 3 lipca 2014 r. Zimna Ziemia w układzie podwójnym gwiazd Międzynarodowy zespół naukowców, którego trzon stanowią astronomowie z prowadzonego w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Skoro Słońce jest taką samą gwiazdą jak inne, to
Wprowadzenie Skoro Słońce jest taką samą gwiazdą jak inne, to Podziękowania : Obserwatorium Paryskie / UFE naturalnym jest dylemat czy także wokół tych innych krążą, jak wokół naszej dziennej gwiazdy,
Bardziej szczegółowoFizyka i Chemia Ziemi
Fizyka i Chemia Ziemi Temat 3: Układ Słoneczny cz. 2 T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM 2012-01-26 T.J.Jopek, Fizyka i chemia Ziemi 1 Układ Słoneczny Układ Słoneczny stanowią: Układ Planetarny Słońce,
Bardziej szczegółowoWędrówki między układami współrzędnych
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wędrówki między układami współrzędnych Piotr A. Dybczyński Układ równikowy godzinny i układ horyzontalny zenit północny biegun świata Z punkt wschodu szerokość
Bardziej szczegółowoEwolucja Wszechświata Wykład 8
Ewolucja Wszechświata Wykład 8 Ewolucja gwiazd Zderzenia galaktyk Spiralne ramiona utworzone z gromad młodych, niebieskich gwiazd. Obraz z teleskopu naziemnego Obraz z teleskopu Hubble a Burzliwa działalność
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Mechanika układów planetarnych (Ukł. Słonecznego)
Mechanika nieba Marcin Kiraga: kiraga@astrouw.edu.pl 30 godzin wykładu + 30 godzin ćwiczeń wykłady poniedziałki - godzina 13:15 (w sytuacjach awaryjnych 17:15) ćwiczenia wtorki - godzina 10:15 (jutro 01.03
Bardziej szczegółowoRusza konkurs na nazwy planet pozasłonecznych wymyśl polską nazwę dla egzoplanety!
Informacja prasowa Polskiego Towarzystwa Astronomicznego Rusza konkurs na nazwy planet pozasłonecznych wymyśl polską nazwę dla egzoplanety! Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) wraz z Polskim Towarzystwem
Bardziej szczegółowo