WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA II GIMNAZJUM

Transkrypt

1 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA II GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA

2 TREŚCI EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Informacje opracowano na podstawie materiałów wydawnictwa OPERON. Tematyka zagadnień z wiedzy o społeczeństwie kształtują u uczniów następujące postawy: 1) zaangażowanie w działania obywatelskie: uczeń angażuje się w działania społeczne i obywatelskie; 2) wrażliwość społeczną: uczeń dostrzega przejawy niesprawiedliwości i reaguje na nie; 3) odpowiedzialność: uczeń podejmuje odpowiedzialne działania w swojej społeczności, konstruktywnie zachowuje się w sytuacjach konfliktowych; 4) poczucie więzi: uczeń odczuwa więź ze wspólnotą lokalną, narodową, europejską i globalną; rozumie, na czym polega otwarty patriotyzm obywatelski; 5) tolerancja: uczeń szanuje prawo innych do odmiennego zdania, sposobu zachowania, obyczajów i przekonań, jeżeli nie stanowią one zagrożenia dla innych ludzi, przeciwstawia się przejawom dyskryminacji. Warunki potrzebne do realizacji podstawy programowej: 1) dostęp do różnych źródeł informacji i różnych punktów widzenia; 2) wykorzystywanie zdobytych wiadomości i umiejętności obywatelskie w życiu codziennym; 3) planowania i realizowania uczniowskich projektów edukacyjnych; 4) udział w dyskusjach i debatach w różnych sytuacjach społecznych; 5) praca nad rozwiązaniem wybranych problemów swego otoczenia i szerszych społeczności; 7) udział w życiu społeczności lokalnej; 8) nawiązywanie kontaktów i współpraca z organizacjami społecznymi i instytucjami publicznymi; 9) uczestnictwo w obywatelskich kampaniach i działaniach; 10) budowa swojego poczucia wartości i sprawstwo w życiu społecznym oraz zaufania do innych. Zagadnienia : I. Świat współczesny 1. Polska we współczesnym świecie Cele polityki zagranicznej Polski. USA strategiczny sojusznik Polski. Stosunki Polski z państwami Unii Europejskiej. Stosunki Polski z sąsiadami. Ambasady i konsulaty.

3 wie, jakie są główne cele polskiej polityki zagranicznej; rozumie, dlaczego sojusz z USA ma charakter strategiczny; umie charakteryzować polską politykę europejską; uzasadnia potrzebę popierania rozwoju demokracji u wschodnich sąsiadów Polski; wie, czym zajmują się ambasady i konsulaty. 2. NATO od zimnej wojnydo współistnienia Historia powstania i cele NATO. Organy NATO. NATO po upadku komunizmu. Polityka obronna Polski. Udział w międzynarodowych misjach pokojowych i militarnych. wie, dlaczego powstało NATO i jakie ma ono cele; rozumie, czym była zimna wojna ; potrafi charakteryzować polską politykę obronna; wie, w jakich misjach pokojowych i operacja militarnych brali lub biorą udział polscy żołnierze. 3. Integracja europejska Przyczyny i przebieg integracji europejskiej. Etapy rozszerzenia Unii Europejskiej. Instytucje Unii Europejskiej. Proces wstępowania Polski do Unii Europejskiej. zna historię integracji europejskiej; wymienia i wskazuje na mapie starych i nowych członków Unii Europejskiej; wie, czym się zajmują instytucje Unii Europejskiej; potrafi wyjaśnić, jak jest realizowana zasada pomocniczości i solidarności; wie, jakie uprawnienia daje obywatelstwo unijne; zna historię integracji Polski z Unią Europejską. 4. Polska w systemie politycznym i gospodarczym Unii Europejskiej Trzy filary Unii Europejskiej. Jednolity Rynek Europejski. Praca w państwach Unii Europejskiej.Finansowe wsparcie dla gospodarki polskiej. Programy edukacyjne Unii Europejskiej. wie, jakie są filary funkcjonowania Unii Europejskiej; rozumie, jak funkcjonuje jednolity rynek europejski; potrafi scharakteryzować korzyści wynikające dla obywateli i gospodarki polskiej z członkostwa w Unii Europejskiej; zna programy UE przeznaczone dla młodzieży.

4 5. Unia Europejska a nasz region Polityka regionalna Unii Europejskiej. Europejskie pieniądze dla polskich regionów. Euroregiony i ich znaczenie. rozumie, dlaczego Unia Europejska przykłada szczególne znaczenie do wyrównywania różnic regionalnych; potrafi wyjaśnić, w jaki sposób z pomocy UE korzystają regiony; wie, czym są euroregiony i jaką prowadzą działalność. 6. ONZ zjednoczony świat, zjednoczone narody System Narodów Zjednoczonych. Organy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Organizacja Narodów Zjednoczonych a Unia Europejska. Wybrane organizacje wyspecjalizowane (afiliowane) ONZ. wie, dlaczego utworzono ONZ i jakie ma ona cele; zna kompetencje głównych organów ONZ; potrafi scharakteryzować działalność organizacji wyspecjalizowanych ONZ; rozumie różnice między ONZ a UE. 7. Wojny i terroryzm Przyczyny współczesnych konfliktów międzynarodowych. Ważniejsze współczesne konflikty międzynarodowe. Współczesny terroryzm. Uchodźcy i emigranci. wie, jakie są przyczyny współczesnych konfliktów międzynarodowych; wymienia i charakteryzuje najważniejsze współczesne konflikty międzynarodowe; rozumie, czym jest terroryzm; wymienia najważniejsze zagrożenia terrorystyczne w XXI wieku; potrafi ocenić sytuację imigrantów i uchodźców we współczesnym świecie. 8. Świat bogaty i biedny Bogata Północ i biedne Południe. Kraje rozwijające się. Przyczyny i skutki biedy w krajach rozwijających się. Pomoc dla państw biednego Południa. Pomoc humanitarna. wie, co znacza określenia: biedne Południe, bogata Północ, kraje rozwijające się ;

5 potrafi scharakteryzować rozmiary biedy w krajach Południa; rozumie, jakie są przyczyny i skutki biedy w krajach rozwijających się; potrafi uzasadnić potrzebę pomocy humanitarnej dla krajów rozwijających się. 9. Globalizacja Globalna wioska. Pojęcie globalizacji. Zalety i wady globalizacji. rozumie, jakie zjawiska określamy pojęciem globalnej wioski i globalizacji ; wie, na czym polega globalizacja w sferze gospodarki, polityki i kultury; charakteryzuje pozytywne i negatywne skutki globalizacji. 10. Ziemia planeta ludzi Błękitna planeta. Globalne ocieplenie. Zagłada tropikalnych lasów. Dziura ozonowa. Kwaśne deszcze. Niedobory wody. wymienia główne zagrożenia ekologiczne dla Ziemi; rozumie, na czym polegają i jak wpływają na stan naszej planety następujące zjawiska: efekt cieplarniany, dziura ozonowa, kwaśne deszcze; wyjaśnia, dlaczego zagłada lasów tropikalnych i niedobór wody są zagrożeniem dla przyrody całego świata; rozumie, że jego zachowania mogą mieć wpływ na życie ludzi na świecie. II. Funkcjonowanie gospodarki rynkowej 11. Potrzeby człowieka i sposoby ich zaspokajania Rodzaje potrzeb. Rola potrzeb w życiu człowieka nieograniczoność potrzeb i rzadkość zasobów. Czynniki produkcji. wie, czym są i jakie są rodzaje potrzeb ludzkich; rozumie rolę, jaką odgrywają potrzeby w życiu człowieka; wyjaśnia pojęcie rzadkości dóbr oraz kosztów alternatywnych; wie, jakie są czynniki produkcji; rozumie rolę pracy w procesie zaspakajania potrzeb; właściwie definiuje pojęcie ekonomii. 12. Gospodarka rynkowa Pojęcie gospodarki. Sposoby gospodarowania. Rodzaje własności w gospodarce rynkowej.

6 wie, jakie są sposoby gospodarowania; wymienia i charakteryzuje cechy gospodarki rynkowej; wie, jakie są rodzaje własności; potrafi wytłumaczyć, dlaczego gospodarka wolnorynkowa jest najbardziej efektywna. 13. Jak funkcjonuje gospodarstwo domowe Gospodarstwo domowe. Planowanie dochodów i wydatków gospodarstwa domowego. Sposoby oszczędzania. Prawa konsumenta. Korzystanie z praw konsumenckich. wie, czym jest gospodarstwo domowe; wie, co to są podmioty gospodarcze; rozumie, czym jest budżet rodzinny; zna zasady racjonalnego gospodarowania pieniędzmi; zna prawa konsumenta i wie, jak z nich korzystać. 14. Skąd się biorą ceny Prawo popytu i podaży. Mechanizm rynkowy. Monopole. wie, czym jest popyt i podaż; rozumie, na czym polega prawo podaży i popytu; wie, co to jest cena równowagi; rozumie, na czym polega mechanizm rynkowy; wyjaśnia, dlaczego istnienie monopoli jest niekorzystne dla konsumentów. 15. Formy i funkcje pieniądza Barter. Powstanie pieniądza. Przyczyny posługiwania się pieniądzem. Formy pieniądza. Funkcje pieniądza. wie, czym jest barter ; zna historię pieniądza; zna i odróżnia podstawowe formy pieniądza; rozumie, jakie funkcje pełni pieniądz. 16. Inflacja w gospodarce Inflacja i hiperinflacja. Inflacja a gospodarka.

7 wie, czym jest inflacja i hiperinflacja; rozumie, na czym polega recesja i deflacja w gospodarce; wymienia przyczyny inflacji; rozumie, dlaczego inflacja jest niekorzystna dla konsumentów i gospodarki narodowej. 17. Rola banków w gospodarce rynkowej Historia powstania banków. Funkcje banków. System bankowy w Polsce. wie, czym są banki i jak powstały; rozumie, jakie funkcje pełnią banki w gospodarce; potrafi scharakteryzować czynności wykonywane przez banki w związku z obiegiem pieniądza; rozumie, jaką rolę odgrywa Narodowy Bank Polski; wie, jakie są rodzaje banków. 18. Jak mądrze inwestować Rodzaje papierów wartościowych. Inwestowanie na rynku kapitałowym. Giełda papierów wartościowych. wie, czym są akcje i obligacje; rozumie, na czym polega inwestowanie na giełdzie papierów wartościowych; wie, jaka jest rola giełd w gospodarce rynkowej; wyjaśnia, jak działają fundusze inwestycyjne i emerytalne. 19. Gospodarka narodowa Gospodarka narodowa i jej działy. Podstawowe mierniki aktywności gospodarki narodowej (PKB, PNB, dochód narodowy, PKB per capita). Spożycie i akumulacja. wie, jakie są działy gospodarki narodowej; zna i właściwie definiuje podstawowe mierniki gospodarki narodowej (PKB, PNB, dochód narodowy, PKB per capita); rozumie, dlaczego należy przeznaczać część dochodu narodowego na akumulację. 20. Podatki w gospodarce rynkowej Przyczyny istnienia podatków. Rodzaje podatków. Obliczanie podatku dochodowego.

8 uzasadnia, dlaczego musimy płacić podatki; wie, jakie sa podatki pośrednie i bezpośrednie; potrafi obliczyć podatek od dochodów osobistych według skali podatkowej. 21. Budżet państwa Budżet państwa. Dochody i wydatki budżetu państwa. rozumie, czym jest budżet państwa; wie, jakie są dochody, a jakie wydatki budżetu państwa; rozumie, dlaczego Polska ma deficyt budżetowy i czym jest dług publiczny. 22. Gospodarka polska po 1989 roku Kryzys gospodarki Polskiej w latach 80. Plan Balcerowicza. Społeczne koszty planu Balcerowicza. Gospodarcze szanse i zagrożenia Polski. Analiza SWOT polskiej gospodarki. rozumie, dlaczego gospodarka polska wymagała reformy w 1989 r.; zna założenia planu Balcerowicza i koszty społeczne jego realizacji; charakteryzuje obecną sytuację gospodarczą Polski; wie, jakie są gospodarcze szanse i zagrożenia dla Polski. III. Człowiek w gospodarce rynkowej 23. Praca w życiu człowieka Homo faber. Praca a potrzeby ekonomiczne człowieka. Wydajność pracy. Rodzaje pracy. rozumie, że praca jest formą aktywności charakterystycznej dla człowieka; wymienia i charakteryzuje funkcje i rodzaje pracy; wyjaśnia znaczenie pracy w zaspokajaniu potrzeb ekonomicznych; definiuje pojęcie pracoholizm. 24. Rynek pracy Działanie rynku pracy. Umiejętności człowieka przedsiębiorczego.

9 potrafi wyjaśnić, czym jest rynek pracy i jakie ma cechy; rozumie, na czym polega nierównowaga na rynku pracy; potrafi scharakteryzować pożądane umiejętności człowieka przedsiębiorczego. 25. Dlaczego nie wszyscy mają pracę Bezrobocie i jego przyczyny. Rodzaje bezrobocia. Bezrobocie w Polsce. Skutki bezrobocia. Przeciwdziałanie bezrobociu. wie, czym jest bezrobocie i jaki są jego rodzaje; rozumie, jak się oblicza stopę bezrobocia; wie, co jest przyczyną bezrobocia w Polsce i regionie swojego zamieszkania; zna sposoby przeciwdziałaniu bezrobociu. 26. Być przedsiębiorcą Działalność gospodarcza. Cechy dobrego przedsiębiorcy. Rodzaje przedsiębiorstw. Procedury obowiązujące przy zakładaniu firmy. Zasady działania przedsiębiorstwa. rozumie, na czym polega działalność gospodarcza; wie, jakie są rodzaje przedsiębiorstw; wymienia podstawowe wymogi, które należy spełnić, by założyć przedsiębiorstwo; potrafi wymienić cechy dobrego przedsiębiorcy; wie, jakie są podstawowe zasady działania przedsiębiorstwa. 27.Pracodawca i pracobiorca prawa i obowiązki Prawo pracy i kodeks pracy. Umowy o pracę. Rozwiązanie umowy o pracę. Praca młodocianych. Ubezpieczenie społeczne i zdrowotne pracodawców i pracobiorców. wie, co to jest prawo pracy i kodeks pracy; zna rodzaje umów o pracę i sposoby ich rozwiązania; wie, jakie prawa i obowiązki maja pracownicy i pracodawcy; wyjaśnia, czemu służą ubezpieczenia społeczne i zdrowotne; rozumie, na czym polega mobbing; zna zasady zatrudniania młodocianych. 28. Reklama i marketing Pojęcie reklamy i perswazji. Reklama sztuka perswazji. Reklama społeczna. Marketing. Wpływ reklamy i marketingu na gospodarkę.

10 wie, czym jest reklama i jakie posiada formy; odróżnia reklamę komercyjną od społecznej; rozumie, jak reklamy i marketing wpływają na postępowanie konsumenta na rynku; wie, na czym polegają działania marketingowe; rozumie, jakie znaczenie ma reklama i marketing dla funkcjonowania gospodarki rynkowej. 29. Jaka szkoła, jaki zawód? Sposoby wyboru szkoły. Zawód a kwalifikacje. Wybór zawodu. Błędy popełniane przy wyborze szkoły i zawodu. wie, czym kierować się przy wyborze szkoły i zawodu; zna rodzaje szkół, które może wybrać po ukończeniu gimnazjum; rozumie, czym rożni się zawód od kwalifikacji. 30. Przed pierwszą rozmową o pracę Gdzie szukać ofert pracy? Prezentacja swoich kwalifikacji. Życiorys (CV) i list motywacyjny. Rozmowa kwalifikacyjna. wie, jak skutecznie szukać pracy; potrafi napisać poprawnie życiorys i list motywacyjny; wie, jak zachować się w czasie rozmowy kwalifikacyjnej. 31. Korupcja i szara strefa w gospodarce Korupcja w gospodarce i jej rodzaje. Przyczyny korupcji. Gospodarcze i społeczne konsekwencje korupcji. Sposoby przeciwdziałania korupcji. Szara strefa i jej skutki dla gospodarki. Zasady etyczne w biznesie. rozumie, na czym polega korupcja w gospodarce oraz jakie są jej przyczyny i skutki; wie, jak można zapobiegać korupcji; potrafi wyjaśnić, czym jest szara strefa w gospodarce; charakteryzuje zasady etyczne, którymi powinni się kierować pracodawcy i pracobiorcy; rozumie, na czym polega społeczna odpowiedzialność biznesu.

11 Kryteria ocenianiaklasa_ii gimnazjum WOS Ocenie podlega: zapamiętanie wiadomości, rozumienie wiadomości, stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych. I. ŚWIAT WSPÓŁCZESNY WYMAGANIA PROGRAMOWE PODSTAWOWE (dopuszczający, dostateczny) Po realizacji tego działu uczeń: wymienia główne kierunki polskiejpolityki zagranicznej charakteryzuje stosunki Polskiz sąsiadami i państwami Unii Europejskiej wymienia zadania ambasad i konsulatów zna pojęcia: zimna wojna, układwarszawski zna genezę NATO wymienia państwa należące do NATO wymienia cele i zadania NATO wymienia główne organy NATO opisuje drogę Polski do NATO wymienia korzyści wynikające z członkostwa Polski w NATO zna historię powstania Unii Europejskiej wymienia ojców Unii Europejskiej wymienia cele działalności UniiEuropejskiej wymienia trzy główne obszary współpracy w Unii Europejskiej wymienia najważniejsze organyunii Europejskiej wymienia starych i nowych członków Unii Europejskiej omawia etapy przystępowania Polski do Unii Europejskiej wyjaśnia pojęcie jednolity rynek europejski wyjaśnia pojęcie mobilność zawodowa wymienia fundusze wspierające działalność gospodarczą Unii Europejskiej wymienia programy edukacyjneunii Europejskiej PONADPODSTAWOWE (dobry, bardzo dobry, celujący) Po realizacji tego działu uczeń: uzasadnia szczególny charakterstosunków z USA uzasadnia konieczność popieraniarozwoju demokracji u wschodnichsąsiadów Polski charakteryzuje polską politykęeuropejską ocenia akcje militarne NATOw Europie i na świecie ocenia politykę rządu polskiegowobec NATO wymienia wymagania stawiane państwom integrującym się z UniąEuropejską wyjaśnia, jak w Unii Europejskiej sąrealizowane zasady solidarnościi pomocniczości omawia zadania najważniejszychorganów Unii Europejskiej selekcjonuje informacje z różnychźródeł na temat Unii Europejskiej analizuje zalety i wady członkostwapolski w Unii Europejskiej omawia czterygłówne zasady jednolitego rynku europejskiego charakteryzuje fundusze wspierające działalność gospodarczą UniiEuropejskiej analizuje programy edukacyjneunii w kontekście własnej aktywności ocenia wielkość do finansowaniaunii dla Polski w aspekcie jej rozwoju gospodarczego analizuje dobre i złe strony emigracji zarobkowej Polaków wyjaśnia zasady dzielenia pieniędzyunijnych dla regionów

12 omawia trzy obszary funkcjonowania Unii Europejskiej wyjaśnia znaczenie pierwszego filaru dla rozwoju gospodarki polskiej wyjaśnia, na czym polega politykaregionalna Unii Europejskiej wyjaśnia pojęcie euroregion wymienia euroregiony, doktórychnależą polskie miasta wymienia inicjatywy lokalne finansowane ze środków unijnych zna genezę powstania ONZ wymienia cele ONZ wymienia główne organy ONZ wymienia organizacje wyspecjalizowane ONZ wyjaśnia zasadnicze różnice między ONZ a Unią Europejską wymienia najważniejsze współczesne konflikty międzynarodowe wyjaśnia pojęcia: terroryzm, uchodźca, emigrant podaje przyczyny emigracji wymienia skutki terroryzmu we współczesnym świecie wymienia przyczyny ubóstwapaństw rozwijających się wymienia formy pomocy krajombiednym pokazuje na mapie najbiedniejszeobszary na świecie analizuje tekst źródłowy wyjaśnia pojęcia: globalna wioska, globalizacja, antyglobalizm wymienia pozytywne i negatywneskutki globalizacji wymienia przykłady globalizacjiw dziedzinie gospodarczej, politycznej i kulturalnej ocenia rolę środków masowegoprzekazu w procesie globalizacji wymienia główne zagrożenia ekologiczne na świecie wymienia skutki niszczenia przyrody omawia cele polityki regionalnej ocenia wykorzystanie środkówunijnych w środowisku lokalnym wymienia operacje pokojowe ONZ omawia zadania najważniejszychorganów ONZ omawia rolę ONZ we współczesnym świecie omawia udział Polaków w misjachonz ocenia skuteczność ONZ w realizacji założonych celów wymienia przyczyny konfliktówmiędzynarodowych charakteryzuje najważniejsze współczesne konflikty międzynarodowe wyjaśnia skutki emigracji dla poszczególnych państw podaje przyczyny terroryzmu światowego ocenia sposoby walki z terroryzmem wymienia konkretne przykładydziałań na rzecz walki z biedąw krajach rozwijających się charakteryzuje gospodarkę państwrozwijających się ocenia formy pomocy dla krajów rozwijających się proponuje formy pomocy krajom biednym wymienia znane akcje antyglobalistów rozpoznaje wpływ globalizacjina własne życie ocenia proces globalizacji w kontekście szans i zagrożeń dla świata przedstawia konkretne przykładyniszczenia środowiska naturalnegona świecie II. FUNKCJONOWANIE GOSPODARKI RYNKOWEJ Po realizacji tego działu uczeń: zna potrzeby człowieka i ich hierarchię definiuje pojęcia ekonomia, czynniki produkcji, praca, kapitał, ziemia wyjaśnia pojęcia: nieograniczoność potrzeb ludzkich, rzadkość dóbr klasyfikuje potrzeby człowieka Po realizacji tego działu uczeń: wymienia czynniki wytwórcze potrzebne do produkcji wybranego dobra wyjaśnia związek między potrzebąa postępem wyjaśnia, jak dostępność dóbrwpływa na działalność człowieka wskazuje różnice między gospodarką centralnie

13 definiuje pojęcie gospodarka wymienia sektory gospodarki wymienia podstawowe cechy gospodarki rynkowej wymienia cechy gospodarki centralnie planowanej wymienia rodzaje własności wymienia sposoby gospodarowania analizuje tekst źródłowy wie, czym jest gospodarstwo domowe wyjaśnia pojęcia: budżet, równowaga budżetowa, nadwyżka budżetowa, deficyt budżetowy, lokata bankowa omawia diagramy Struktura gospodarstw domowych wedługgłównego źródła utrzymania i Struktura wydatków gospodarstwdomowych (podręcznik) wymienia podstawowe prawa konsumentów zna pojęcia: cena, równowaga rynkowa, monopol charakteryzuje prawo popytu i podaży wymienia rodzaje pieniądza zna historię pieniądza wyjaśnia pojęcie: pieniądz wymienia czynniki wpływające na inflację zna rolę Leszka Balcerowicza w walce z inflacją wymienia sposoby przeciwdziałaniainflacji wymienia skutki inflacji rozumie pojęcie: inflacja wymienia rodzaje banków zna zadania i funkcje banków zna pojęcia: kredytobiorca, poręczenie, depozyt, przelew, karta płatnicza, lokata bankowa, rachunek bankowy, papiery wartościowe, obligacje, lokata, akcje, dywidenda, giełda, kursakcji, fundusz inwestycyjny, fundusz emerytalny, makler rozumie pojęcia: rynek pierwotny, rynek wtórny, hossa, bessa, wskaźnik, podaje różnicę między akcjamia obligacjami przewiduje konsekwencje inwestowania na giełdzie wymienia najważniejsze różnicei podobieństwa między gospodarką narodową a gospodarstwem domowym wymienia mierniki aktywnościw gospodarce narodowej wyjaśnia pojęcia: PKB, PNB, dochód narodowy, akumulacja planowaną a rynkową wymienia wady i zalety gospodarkirynkowej uzasadnia wyższość gospodarkirynkowej wyjaśnia zasady oprocentowanialokaty i kredytu wymienia instytucje chroniące prawa konsumentów podaje przykłady nieuczciwychdziałań wobec konsumentów sporządza procentowy diagramobrazujący, na co przeznacza swoje kieszonkowe wymienia czynniki kształtujące popyt i podaż wyjaśnia mechanizm równowagirynkowej podaje przykłady monopoli na rynku krajowym wyjaśnia skutki funkcjonowaniamonopoli dla konsumentów charakteryzuje rodzaje pieniądza charakteryzuje funkcje pieniądza podaje przykłady funkcji pieniądza wymienia sposoby zabezpieczająceoszczędności wyjaśnia mechanizm powstawaniainflacji dowodzi związku wysokości inflacjiz poziomem życia obywateli wyszukuje i selekcjonuje informacje porównuje inflację w Polscew ostatnim dziesięcioleciu z dowolnie wybranym państwem tzw.starej Europy wymienia podstawowe operacjebankowe wyjaśnia rolę NBP w systemie bankowym charakteryzuje zadania banków porównuje system bankowy w Polsce i wybranym kraju Unii Europejskiej uzasadnia wybór banku, w którymwziąłby kredyt, i banku, w którymzłożyłby depozyt pieniężny zna pojęcia indeks giełdowy, fundusz inwestycyjny wymienia najważniejsze indeksygiełdowe charakteryzuje pracę maklera wyjaśnia, jak działają fundusze inwestycyjne i emerytalne przewiduje notowania na giełdzie interpretuje zainteresowania Polaków obligacjami i akcjami wyszukuje w internecie wartościwskaźników wzrostu gospodarczego porównuje PKB Polskii pięciu najbogatszych państw UniiEuropejskiej charakteryzuje rodzaje podatkóww Polsce uzasadnia wprowadzenie podatkuakcyzowego uzasadnia niski CIT w Polsce oblicza podatki wg skali podatkowej

14 uzasadnia konieczność akumulacji dochodu narodowego wymienia rodzaje podatków zna skalę podatkową wie, kto ustala wysokość podatków wymienia płatników CIT wymienia towary i usługi obłożone podatkiem akcyzowym oblicza podatek PIT zna podstawowe zasady konstrukcji budżetu wymienia czynniki wpływającena kształt budżetu wymienia źródła dochodów budżetu wymienia kierunki wydatków budżetu wyjaśnia pojęcie dług publiczny wyjaśnia pojęcia: prywatyzacja, reglamentacja, transformacja charakteryzuje gospodarkę polską po 1989 ro ku wymienia główne założenia planu Balcerowicza wymienia zadania Komisji Trójstronnej Po realizacji tego działu uczeń: wymienia różne rodzaje pracy wymienia czynniki wpływającena wydajność pracy wymienia korzyści ekonomiczne, psychologiczne i społeczne płynące z pracy uzasadnia negatywne skutki pracoholizmu definiuje pojęcia: rynek pracy, nierównowaga na rynku pracy wymienia mechanizmy rządzącerynkiem pracy wymienia przyczyny nierównowagirynku pracy charakteryzuje umiejętności niezbędne na aktualnym rynku pracy wyszukuje informacje o lokalnym,polskim, europejskim rynku pracy analizuje zebrane informacjew kontekście własnej osoby wymienia rodzaje bezrobocia wyjaśnia przyczyny bezrobocia wymienia sposoby zwalczania bezrobocia wie, gdzie szukać ofert pracy ocenia formy pomocy oferowaneprzez państwo oblicza stopę bezrobocia porównuje wysokość podatku PIT w Polsce i w pięciu najbogatszychpaństwach Unii Europejskiej ocenia system podatkowy w Polsce omawia zasady tworzenia budżetu wyjaśnia wpływ czynnika politycznego na kształt budżetu wymienia negatywne skutki długupolitycznego uzasadnia konieczność przekształceń gospodarczych w Polsce ocenia plan Balcerowicza w kontekście skutków gospodarczych charakteryzuje sytuację gospodarczą Polski na tle innych państw Unii Europejskiej ocenia zamożność Polaków w porównaniu z mieszkańcami innych państw Unii Europejskiej III. CZŁOWIEK W GOSPODARCE RYNKOWEJ Po realizacji tego działu uczeń: uzasadnia konieczność ciągłegoposzerzania i doskonalenia umiejętności oraz zdobywania wiedzyw zmieniającym się rynku pracy wyjaśnia stwierdzenie: Praca jesttowarem wyjaśnia związek między podażąpracy a ceną pracy wyjaśnia pojęcia: ukryty rynekpracy i jawny rynek pracy uzasadnia na przykładach przyczyny nierównowagi rynku pracy wyszukuje oferty rynku pracy dotyczące wybranego przez siebie zawodu charakteryzuje rodzaje bezrobocia ocenia rolę państwa w zwalczaniubezrobocia porównuje bezrobocie w swojej miejscowości z bezrobociem w Polsce proponuje formy pomocy osobompozbawionym środków do życia omawia cechy dobrego biznes planu charakteryzuje etapy zakładania firmy ocenia procedury zakładania firmyw Polsce i wybranym państwieeuropejskim omawia rolę wartości etycznychw biznesie przedstawia przypadki naruszaniaetyki w biznesie charakteryzuje umowy o pracę

15 wyjaśnia pojęcia: działalność gospodarcza, przedsiębiorstwo, przedsiębiorczość, zarządzanie, biznesplan, promocja, zysk, spółka, wynik finansowy, dochód brutto wymienia rodzaje spółek wymienia etapy i procedury prawne, które trzeba przejść podczaszakładania własnej działalności gospodarczej charakteryzuje człowiekaprzedsiębiorczego charakteryzuje ucznia przedsiębiorczego wymienia plusy i minusy prowadzenia własnej firmy wymienia źródła informacji na temat zakładania działalności gospodarczej wymienia prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy wie, czym jest kodeks pracy i prawo pracy wymienia rodzaje umów o pracę wymienia sposoby rozwiązaniaumowy o pracę omawia system ubezpieczeń społecznych w Polsce rozumie zasady zatrudniania młodocianych charakteryzuje dobrego szefa i dobrego pracownika wyjaśnia znaczenie pojęć: reklama, marketing, sponsoring, perswazja, manipulacja, reklama społeczna wymienia korzyści i zagrożenia płynące z reklamy wymienia zadania reklamy wymienia rodzaje reklamy podaje przykłady reklamy omawia elementy działań marketingowych zna strukturę szkolnictwa w Polsce wymienia typy szkół wymienia czynniki decydująceo wyborze szkoły wymienia błędy popełnianeprzy wyborze szkoły wymienia instytucje wspomagające ucznia przy wyborze szkoły i zawodu wyjaśnia pojęcie zawód zaufania publicznego określa swoje mocne i słabe strony charakteryzuje kwalifikacje zawodowe potrzebne do wykonywania wybranego zawodu rozróżnia pojęcia zawód i kwalifikacje zawodowe wymienia źródła informacji o ofertach pracy charakteryzuje sposoby rozwiązania umów o pracę wyjaśnia rolę sponsoringu jako swoistej reklamy wyjaśnia rolę marketingu w gospodarce rynkowej wyjaśnia wpływ reklamy na gospodarkę i rynek pracy wyszukuje z różnych źródeł konkretne przykłady reklamy komercyjnej, społecznej i politycznej rozróżnia w przekazie treści o charakterze informacyjnym, perswazyjnym, manipulacyjnym porównuje strukturę szkolnictwaw Polsce ze strukturą szkolnictwaw Unii Europejskiej ustala adresy najbliższych instytucji zajmujących się doradztwem zawodowym ocenia poradnictwo zawodowe w Polsce sporządza własny ranking szkół w regionie uzasadnia wybór szkoły sporządza listę potencjalnych pracodawców w środowisku lokalnym formułuje pytania, które pracodawca może zadać podczas rozmowy kwalifikacyjnej formułuje własne pytania do pracodawcy wymienia źródła informacji dotyczące korupcji charakteryzuje uwarunkowania historyczne korupcji na rynku polskim ocenia rolę państwa w zapobieganiu korupcji ocenia politykę państwa wobec szarej strefy w kontekście wymienionych przyczyn jej powstawania podaje konkretne przykłady korupcji ocenia postawy Polaków wobec zjawiska korupcji i szarej strefy rozumie, na czym polega społeczna odpowiedzialność biznesu

16 wymienia dokumenty potrzebnew poszukiwaniu pracy wie, jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej wie, jakie informacje są istotnew rozmowie kwalifikacyjnej pisze ofertę pracy, CV, list motywacyjny dokonuje samooceny własnychosiągnięć rozumie, że dokumenty, ich jakośći wygląd są ważną informacjąna temat kandydata wyjaśnia pojęcia: korupcja szara strefa, nepotyzm, łapownictwo wymienia mechanizmy powstawania korupcji wymienia metody zwalczania korupcji wymienia skutki korupcji wymienia zawody szczególnie narażone na korupcję wymienia przyczyny podejmowania pracy w szarej strefie w Polsce (wykres zamieszczony w pod ręczniku) podaje przykłady etycznych i nieetycznych zachowań w biznesie