OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE

Transkrypt

1 OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA III Opracowała mgr Marzena Kukuła ROZDZIAŁ VII. USTRÓJ DEMOKRATYCZNY W POLSCE Ocena celująca Wiedza i umiejętności ucznia wykraczają poza program nauczania wiedzy o społeczeństwie, uczeń interesuje się zjawiskami społecznymi, kulturalnymi oraz politycznymi. Twórczo i samodzielnie rozwiązuje zadania, formułuje argumenty, interpretuje informacje. Wskazuje związane z życiem publicznym sytuacje wymagające podjęcia decyzji, określa warianty rozwiązania oraz ocenia ich wady i zalety. wyjaśnia, co to znaczy, że konstytucja jest najwyższym aktem prawnym w Rzeczypospolitej Polskiej; wskazuje i wyjaśnia, co to jest preambuła, omawia treści znajdujące się w preambule: omawia najważniejsze zasady ustroju Polaki (suwerenność narodu, podział władzy, rządy prawa, pluralizm); korzystając z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, omawia podstawowe prawa i wolności w niej zawarte; wyszukuje w środkach masowego przekazu i analizuje przykład patologii publicznej w Polsce. wyjaśnia, odwołując się do wybranych przykładów, różnice między systemem dwupartyjnym a systemem wielopartyjnym; wskazuje, odwołując się do wybranych przykładów, różnice między systemem dwupartyjnym a systemem wielopartyjnym; wymienia partie polityczne obecne w Sejmie; wskazuje te, które należą do koalicji rządzącej, i te, które pozostają w opozycji. wyjaśnia, czym jest konstytucja i jakie treści zawiera; wskazuje, czym jest preambuła; wymienia i omawia najważniejsze zasady ustroju państwa; wymienia podstawowe prawa i obowiązki obywatela; wyjaśnia, czym różni się system jednopartyjny, od dwupartyjnego i wielopartyjnego potrafi wskazać państwa, w których takie systemy funkcjonują; wymienia partie polityczne znajdujące się obecnie na arenie politycznej Polski.

2 wyjaśnia, co to jest konstytucja i jakie treści w niej są zawarte; wymienia zasady ustroju państwa; omawia zasadę trójpodziału władzy, wskazuje kto jest reprezentantem władzy wykonawczej, ustawodawczej, sądowniczej; wymienia podstawowe cechy i funkcje państwa; wyjaśnia, czym jest władza państwowa; wyjaśnia, czym są prawa człowieka i uzasadnia ich znaczenie we współczesnej demokracji; wyjaśnia, jak przeprowadzane są w Polsce wybory prezydenckie i parlamentarne; wymienia największe partie polityczne w Polsce. Ocena dopuszczająca rozumie, czym jest konstytucja; wymienia zasady ustroju państwa; dokonuje trójpodziały władz; wymienia największe partie polityczne działające w Polsce. Ocena niedostateczna nie opanował materiału przewidzianego na ocenę dopuszczającą. ROZDZIAŁ VIII. PARLAMENT, PREZYDENT I RZĄDY I SĄDY przedstawia zadania i zasady funkcjonowania polskiego parlamentu, w tym sposób tworzenia ustaw; sporządza, na podstawie obserwacji wybranych obrad parlamentu, notatkę prasową o przebiegu tych obrad i przygotowuje krótkie wystąpienie sejmowe w wybranej sprawie; wskazuje najważniejsze zadania prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i wyszukuje w środkach masowego przekazu informacje o działaniach urzędującego prezydenta; wyjaśnia, jak powoływany jest i czym zajmuje się rząd polski; podaje nazwisko premiera, wyszukuje nazwiska ministrów i zadania wybranych ministerstw; wymienia zadania administracji rządowej i podaje przykłady jej działań; wyjaśnia, co to jest służba cywilna i jakimi zasadami powinien się kierować urzędnik państwowy; przedstawia organy władzy sądowniczej, zasady, wedle których działają sądy (niezawisłość, dwuinstancyjność), i przykłady spraw, którymi się zajmują;

3 wyjaśnia, czym zajmują się Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu. omawia zasady i zadania funkcjonowania polskiego parlamentu; zna zasady tworzenia ustaw; zna zasady wyborów do parlamentu; wymienia najważniejsze zadania prezydenta; wyjaśnia, w jaki sposób powoływany jest rząd, kto kieruje pracami rządu wymienia najważniejsze zadania rządu; podaje nazwisko premiera rządu oraz ministrów wie, czym jest służba cywilna i jakimi zasadami kieruje się urzędnik państwowy. omawia zasady funkcjonowania polskiego parlamentu; wymienia izby wchodzące w skład parlamentu rozumie pojęcie Zgromadzenie Narodowe, potrafi wymienić sytuacje, kiedy obraduje Zgromadzenie Narodowe; wyjaśnia w jaki sposób wybierany jest parlament, rozumie pojęcie wyborów: tajnych, bezpośrednich, proporcjonalnych, powszechnych, równych; wyjaśnia, w jaki sposób powoływany jest rząd i kto sprawuje funkcję premiera; wymienia zadania rządu; wyjaśnia, czemu służy powołanie służby cywilnej. Ocena dopuszczająca wskazuje parlament jako władzę ustawodawczą; wymienia izby wchodzące w skład parlamentu, wie, w jaki sposób powoływany jest Sejm Senat; rozumie pojęcie wyborów: tajnych, bezpośrednich, proporcjonalnych, powszechnych, równych; wie, kto sprawuje funkcję premiera rządu; wymienia z pomocą nauczyciela zadania rządu. Ocena niedostateczna Jw. ROZDZIAŁ IX. POLSKA W ŚWIECIE, POLSKA W EUROPIE

4 przedstawia najważniejsze kierunki polskiej polityki zagranicznej (stosunki z państwami Unii Europejskiej i Stanami Zjednoczonymi, relacje z sąsiadami); charakteryzuje politykę obronną Polski, członkostwo w NATO, udział w międzynarodowych misjach pokojowych i operacjach militarnych; przedstawia relacje Polski z wybranym państwem na podstawie samodzielnie zebranych informacji; wyjaśnia, czym się zajmują ambasady i konsulaty; przedstawia cele i etapy integracji europejskiej (traktaty rzymskie, traktaty z Maastricht, Nicei, Lizbony); wyjaśnia, czym zajmują się najważniejsze instytucje Unii Europejskiej (Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski, Komisja Europejska); wyjaśnia, jak w Unii Europejskiej realizowane są zasady pomocniczości i solidarności; wyjaśnia, skąd pochodzą środki finansowe w budżecie unijnym i na co są przeznaczane; wskazuje na mapie członków Unii Europejskiej i uzasadnia swoją opinię na temat jej dalszej integracji i rozszerzania; przedstawia prawa i obowiązki wynikające z posiadania obywatelstwa Unii Europejskiej; wyszukuje informacje na temat korzystania ze środków unijnych przez polskich obywateli, przedsiębiorstwa i instytucje; formułuje i uzasadnia własne zdanie na temat korzyści, jakie niesie ze sobą członkostwo w Unii Europejskiej, odwołując się do przykładów z własnego otoczenia i całego kraju. przedstawia najważniejsze kierunki polskiej polityki zagranicznej (stosunki z państwami Unii Europejskiej i Stanami Zjednoczonymi, relacje z sąsiadami); charakteryzuje politykę obronną Polski, członkostwo w NATO; wyjaśnia, czy zajmuje się konsulat i ambasada; wyjaśnia, czym zajmują się najważniejsze instytucje Unii Europejskiej (Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski, Komisja Europejska); wyjaśnia, skąd pochodzą środki finansowe w budżecie unijnym i na co są przeznaczane; przedstawia prawa i obowiązki wynikające z posiadania obywatelstwa Unii Europejskiej; formułuje i uzasadnia własne zdanie na temat korzyści, jakie niesie ze sobą członkostwo w Unii Europejskiej, odwołując się do przykładów z własnego otoczenia i całego kraju. omawia najważniejsze kierunki polskiej polityki zagranicznej; charakteryzuje członkostwo Polski w NATO; wyjaśnia, czym zajmuje się konsulat i ambasada; wymienia najważniejsze instytucje Unii Europejskiej; wymienia prawa i obowiązki członka UE;

5 Ocena dopuszczająca omawia najważniejsze kierunki polskiej polityki zagranicznej; charakteryzuje członkostwo Polski w NATO; wyjaśnia, czym zajmuje się konsulat i ambasada; wymienia najważniejsze instytucje Unii Europejskiej; wymienia prawa i obowiązki członka UE; ROZDZIAŁ X. JEDEN ŚWIAT, WIELE PROBLEMÓW wyjaśnia, czym zajmują się ONZ; wymienia jej najważniejsze organy (Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa, Sekretarz Generalny); wymienia wybrane organizacje międzynarodowe; wskazuje na mapie miejsca najpoważniejszych konfliktów międzynarodowych; omawia przebieg i próby rozwiązania jednego z nich; porównuje sytuację w państwach globalnego Południa i globalnej Północy; wyjaśnia na przykładach, na czym polega ich współzależność; uzasadnia potrzebę pomocy humanitarnej; angażuje się (na miarę swoich możliwości) w działania instytucji (także pozarządowych), które ją prowadzą; wyjaśnia, odwołując się do przykładów, na czym polega globalizacja w sferze kultury, gospodarki i polityki; ocenić jej skutki; rozważa, jak zachowania mogą wpływać na życie innych ludzi na świecie (np. oszczędzanie wody i energii, przemyślane zakupy); ocenia sytuację imigrantów i uchodźców we współczesnym świecie; wyjaśnia, co to jest terroryzm i w jaki sposób próbuje się go zwalczać. wyjaśnia, czym zajmuje się ONZ; wymienia najważniejsze organy ONZ; wymienia organizacje międzynarodowe i wyjaśnia, czym się zajmują rozumie pojęcia: pomoc humanitarna, wymienia przykłady takiej pomocy; rozumie pojęcie globalizacji, wymienia pozytywne i negatywne skutki globalizacji; rozumie potrzebę oszczędzania wody, energii, żywności; ocenia sytuację emigrantów i uchodźców politycznych; wie, czym jest terroryzm i jakie zagrożenia za sobą niesie.

6 wyjaśnia, czym zajmuje się ONZ; wymienia najważniejsze organizacje międzynarodowe, potrafi scharakteryzować wybraną organizację; wymienia organizacje międzynarodowe niosące pomoc humanitarną; rozumie pojęcie globalizacji, wymienia negatywne i pozytywne skutki tego procesu; jest świadomy oszczędzania wody, żywności, energii; rozumie pojęcie terroryzm. Cena dopuszczająca z pomocą nauczyciela wyjaśnia, czym zajmuje się ONZ; z pomocą nauczyciela wymienia organizacje zajmujące się pomocą; świadomie korzysta zasobów wody, energii, rozumie, dlaczego należy je oszczędzać; wie, co to jest terroryzm. Ocena niedostateczna Jw. ROZDZIAŁ XI. CZŁOWIEK W GOSPODARCE RYNKOWEJ wyjaśnia na przykładach z życia własnej rodziny, miejscowości i całego kraju, w jaki sposób praca i przedsiębiorczość pomagają w zaspokajaniu potrzeb ekonomicznych; przedstawia cechy i umiejętności człowieka przedsiębiorczego; bierze udział w przedsięwzięciach społecznych, które pozwalają je rozwinąć; stosuje w praktyce podstawowe zasady organizacji pracy (ustalenie celu, planowanie, podział zadań, harmonogram, ocena efektów); przedstawić podmioty gospodarcze (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo) i związki między nimi; podać przykłady racjonalnego i nieracjonalnego gospodarowania; stosować zasady racjonalnego gospodarowania w odniesieniu do własnych zasobów (np. czasu, pieniędzy); scharakteryzować gospodarkę rynkową (prywatna własność, swoboda gospodarowania, konkurencja, dążenie do zysku, przedsiębiorczość); wyjaśnić działanie prawa podaży i popytu oraz ceny jako regulatora rynku; przeanalizować rynek wybranego produktu i wybranej usługi; przedstawić na przykładach funkcje i formy pieniądza w gospodarce rynkowej; wyjaśnić, czym zajmują się: bank centralny, banki komercyjne, giełda papierów wartościowych; wyszukać i zestawić ze sobą oferty różnych banków (konta, lokaty, kredyty, fundusze inwestycyjne); wyjaśnić, na czym polega oszczędzanie i inwestowanie; wyjaśnić terminy: produkt krajowy brutto, wzrost gospodarczy, inflacja, recesja; zinterpretować dane statystyczne na ten temat;

7 wymienić najważniejsze dochody i wydatki państwa; wyjaśnić, co to jest budżet państwa; przedstawić główne rodzaje podatków w Polsce (PIT, VAT, CIT) i obliczyć wysokość podatku PIT na podstawie konkretnych danych. wyjaśnia na przykładach z życia własnej rodziny, miejscowości i całego kraju, w jaki sposób praca i przedsiębiorczość pomagają w zaspokajaniu potrzeb ekonomicznych; wymienia cechy, którymi powinien charakteryzować się człowiek przedsiębiorczy; stosuje praktycznie zasady organizacji pracy; wyjaśnia, na czym polega współpraca; wymienia podmioty gospodarcze, potrafi je scharakteryzować; omawia zasady racjonalnego i nieracjonalnego gospodarowania; charakteryzuje, jakimi prawami rządzi się gospodarka rynkowa; rozumie i podaje znaczenie pojęć podaż, popyt, podaje przykłady; omawia formy i funkcje pieniądza; potrafi wyjaśnić, czym zajmują się banki, wymienia typy banków; wyjaśnia, co to jest giełda papierów wartościowych; zna znaczenia terminów: produkt krajowy brutto, wzrost gospodarczy, inflacja, recesja; wymienia dochody i wydatki państwa; wymienia typy podatków obowiązujących w Polsce. wymienia cechy człowieka przedsiębiorczego; wyjaśnia, na czym polega współpraca; rozumie i wyjaśnia pojęcia racjonalnego i nieracjonalnego gospodarowania; wyjaśnia, co to jest gospodarka wolnorynkowa, wymienia zasady, jakie nią rządzą; wie, czym zajmują się banki i jakie usługi świadczą; rozumie pojęcia: popyt, podaż; wie, czym zajmuje się giełda papierów wartościowych; zna znaczenia terminów: : produkt krajowy brutto, wzrost gospodarczy, inflacja, recesja; wymienia dochody i wydatki państwa; wie, jakie typy podatków obowiązują w Polsce; Ocena dopuszczająca wyjaśnia, co to jest gospodarka wolnorynkowa, wymienia zasady, jakie nią rządzą; wie, czym zajmują się banki i jakie usługi świadczą; rozumie pojęcia: popyt, podaż; wie, czym zajmuje się giełda papierów wartościowych;

8 zna znaczenia terminów: : produkt krajowy brutto, wzrost gospodarczy, inflacja, recesja; wymienia dochody i wydatki państwa; ROZDZIAŁ XII: EKONOMIA W TWOIM ŻYCIU wyjaśnić na przykładach, jak funkcjonuje gospodarstwo domowe; wymienić główne dochody i wydatki gospodarstwa domowego; ułożyć jego budżet; przygotować budżet konkretnego przedsięwzięcia z życia ucznia, klasy, szkoły; rozważyć wydatki i źródła ich finansowania; wyjaśnić, jakie prawa mają konsumenci i jak mogą ich dochodzić. wyjaśnić, na czym polega prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej; wyjaśnić, jak działa przedsiębiorstwo, i obliczyć na prostym przykładzie przychód, koszty, dochód i zysk; wskazać główne elementy działań marketingowych (produkt, cena, miejsce, promocja) i wyjaśnić na przykładach ich znaczenie dla przedsiębiorstwa i konsumentów; przedstawić główne prawa i obowiązki pracownika; wyjaśnić, czemu służą ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. zaplanować dalszą edukację (w tym wybór szkoły ponadgimnazjalnej), uwzględniając własne preferencje i predyspozycje; wyszukać informacje o możliwościach zatrudnienia na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy (urzędy pracy, ogłoszenia, Internet); sporządzić życiorys i list motywacyjny; wskazać główne przyczyny bezrobocia w swojej miejscowości, regionie i Polsce; ocenić jego skutki. przedstawić zasady etyczne, którymi powinni się kierować pracownicy i pracodawcy; wyjaśnić, na czym polega społeczna odpowiedzialność biznesu; podać przykłady zjawisk z szarej strefy w gospodarce i poddać je ocenie; wyjaśnić mechanizm korupcji i ocenić skutki tego zjawiska dla gospodarki. wyjaśnia, na jakich zasadach działa gospodarstwo domowe; wymienia źródła dochodów gospodarstwa domowego; potrafi przygotować budżet gospodarstwa domowego; rozumie pojęcia związana z budżetem; rozumie, jakie prawa ma konsument i jak ich może dochodzić; wyjaśnia, na czym polega prowadzenie działalności gospodarczej; wyjaśnić, jak działa przedsiębiorstwo, i obliczyć na prostym przykładzie przychód, koszty, dochód i zysk; wyjaśni, czym jest marketing;

9 przedstawić główne prawa i obowiązki pracownika; wyjaśnić, czemu służą ubezpieczenia społeczne i zdrowotne; zaplanować dalszą edukację (w tym wybór szkoły ponadgimnazjalnej), uwzględniając własne preferencje i predyspozycje; wie, gdzie szukać informacji dotyczących zatrudnienia; sporządza list motywacyjny oraz CV; wskazuje główne przyczyny bezrobocia; podać przykłady zjawisk z szarej strefy w gospodarce i poddać je ocenie; wyjaśnić mechanizm korupcji i ocenić skutki tego zjawiska dla gospodarki. wyjaśnia mechanizmy działania gospodarstwa domowego; wymienia źródła dochodów gospodarstw domowych; potrafi sporządzić prosty budżet domowy; wie, jakie prawa posiada konsument; wyjaśnia, w jaki sposób można założyć działalność gospodarczą; rozumie pojęcie marketingu; wymienia obowiązki i prawa pracownika; planuje swoją dalszą edukację; sporządza list motywacyjny, CV, życiorys; podaje przyczyny bezrobocia; rozumie pojęcie szarej strefy; rozumie pojęcie korupcji, podaje przyczyny je j powstawania. Ocena dopuszczająca wyjaśnia zasady działania gospodarstwa domowego; wymienia główne źródła finansowania gospodarstwa domowego; wie, jakie prawa posiada konsument; wymienia prawa i obowiązki pracownika; potrafi napisać list motywacyjny i CV.