Sprawozdanie z działalności Pełnomocnika Wojewody Podkarpackiego ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności Pełnomocnika Wojewody Podkarpackiego ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych Mniejszości narodowe i etniczne w województwie podkarpackim W chwili obecnej najświeższymi danymi nt. struktury mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce są dane uzyskane w 2002 roku w ramach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań. Respondentom zadano wówczas dwa pytania dotyczące spraw etnicznych: 1) o narodowość ( do jakiej narodowości się Pan(i) zalicza? ) oraz 2) o język używany w domu ( w jakim języku rozmawia Pan(i) najczęściej w domu? ) Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że województwo podkarpackie zamieszkują następujące mniejszości narodowe i etniczne: Mniejszość Liczba osób ukraińska 2984 romska 712 łemkowska 147 niemiecka 76 rosyjska 70 białoruska 23 czeska 19 żydowska 17 słowacka 10 Program na rzecz społeczności romskiej w Polsce Na terenie województwa podkarpackiego według danych statystycznych mieszka 712 osób pochodzenia romskiego, faktyczna wielkość tej społeczności według danych jakie podają gminy z terenu województwa waha się w przedziale Na terenie województwa podkarpackiego od 2004 r. realizowany jest rządowy Program na rzecz społeczności romskiej w Polsce. W latach środki budżetu państwa wykorzystane przy realizacji zadań wynikających z założeń Programu wyniosły: zł., jednocześnie jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe zaangażowały środki własne w wysokości zł. Łącznie Programem zostało objęte 652 dzieci

2 pochodzenia romskiego uczące się w szkołach na terenie Jasła, Krosna, Przemyśla, Stalowej Woli, Mielca i Kopytowej w Gminie Chorkówka. W ramach realizacji zadań edukacyjnych ze zorganizowanych form wypoczynku skorzystało 218 uczniów romskich, zatrudniano 17 asystentów, siedmiu nauczycieli wspomagających, dofinansowano pobyt dzieci w przedszkolach, utworzono cztery świetlice socjoterapeutyczne, praktycznie wszystkim dzieciom romskim zakupiono podręczniki szkolne i pomoce szkole, opłacano ubezpieczenie itp. tak, że łączne wydatki środków budżetowych na zadania edukacyjne w latach wyniosły zł. dodatkowo środki własne samorządów to kwota zł. W ramach realizacji zadań dotyczących poprawy sytuacji bytowej rodzin romskich wybudowano 5 mieszkań i wyremontowano 93 mieszkania, a łączne wydatki środków budżetowych w latach wyniosły zł przy wkładzie własnym samorządów w wysokości zł. Ponadto zrealizowano szereg zadań z zakresu wiedzy o społeczności romskiej oraz kultury i zachowania romskiej tożsamości etnicznej, na realizacje tych zadań wydatkowano łącznie zł. W 2008 r. na realizację poszczególnych zadań, gminy i organizacje pozarządowe z terenu województwa podkarpackiego otrzymały dotację w wysokości zł., prowadzone były również działania informacyjne wśród jednostek samorządowych i organizacji pozarządowych, dotyczące Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki komponent romski. Zorganizowane zostało spotkanie liderów romskich z władzami Miasta Jasła w którym udział wziął pracownik Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowi i Etnicznych na temat oczekiwań samy Romów w stosunku do w/w Programu, duże zainteresowanie Programem wykazują również władze Miasta Krosna i Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział w Mielcu. Pozytywne efekty realizacji zadań edukacyjnych Programu są zauważalne i doceniane zarówno przez samych Romów jak też przez Podkarpackiego Kuratora Oświaty z informacji którego wynika poprawa frekwencji i samych wyników nauczania dzieci romskich. Na podkreślenie zasługuje fakt, że dzieci romskie coraz częściej kontynuują naukę w szkołach ponadgimnazjalych. Najlepsze efekty realizacji części edukacyjnej Programu widoczne są tam gdzie zatrudniony jest asystent edukacji romskiej który np. w przypadku Jasła stał się nieformalnym liderem miejscowej społeczności romskiej. W dalszym ciągu problemem jest częsta i nawet kilkumiesięczna migracja całych rodzin romskich co powoduje trudne do nadrobienia zaległości szkolne dzieci romskich. Sytuacja mieszkaniowa społeczności romskiej chociaż uległa poprawie jest w dalszym ciągu trudna i wymaga dalszych nakładów finansowych. Problem ten jest szczególnie widoczny na

3 terenie Mielca gdzie część rodzin romskich mieszka w starych barakach robotniczych które praktycznie nie nadają się do jakiegokolwiek remontu. Gmina wprawdzie buduje mieszkania komunalne lecz jednocześnie stosuje zasadę przydzielania tych mieszkań tym rodzinom które nie mają zaległości czynszowych a niestety jest to częsty problem wśród rodzin romskich, nie tylko z terenu Mielca. Mniejszość Ukraińska i Łemkowska 1) - Mniejszość Ukraińska i Łemkowska mieszka głównie na terenie dawnego woj. krośnieńskiego i przemyskiego. Społeczność tę nurtuje wiele spraw związanych z historią swojego narodu jak i z dniem dzisiejszym. Wychodząc naprzeciw problemom Wojewoda Podkarpacki Pan Mirosław Karapyta w dniu 13 maja 2008 r. powołał swojego pełnomocnika ds. mniejszości narodowych i etnicznych. W dniu 18 czerwca 2008 r. z inicjatywy Wicewojewody, Pani Małgorzaty Chomycz odbyło się spotkanie z przedstawicielami mniejszości z terenu województwa podkarpackiego na którym to spotkaniu Wicewojewoda przedstawiła zebranym gościom pełnomocnika jak również zapoznała się z bieżącymi, najważniejszymi problemami środowisk mniejszości. I tak na terenie województwa podkarpackiego działa jedna szkoła z ukraińskim językiem nauczania (Zespół Szkół Nr 2 w Przemyślu), ze strony organizacji ukraińskich zgłoszony został problem braku metodyka nauczania języka ukraińskiego, Wicewojewoda zobowiązała Podkarpackiego Kuratora Oświaty, obecnego na spotkaniu do podjęcia wszelkich możliwych działań w tym temacie, należy jednak podkreślić, że ostateczna decyzja leży w gestii samorządu województwa. 2) - Kolejną kwestią podnoszoną przez społeczność ukraińską i łemkowska jest sprawa remontów zabytkowych cerkwi obrządku wschodniego. Z raportu przedstawionego mi przez Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wynika, że w latach 2007 i 2008 remontom konserwatorskim dofinansowywanym przez WKZ poddano 20 cerkwi i dzwonnic przycerkiewnych wobec 9 w latach Podobne proporcje dają się zauważyć w odniesieniu do konserwacji wystrojów malarskich i wyposażenia świątyń obrządku wschodniego. Ogółem w latach na zabytki cerkiewne wydatkowano kwotę co stanowi prawie 50% całkowitych kosztów remontów. 3) - Wicewojewoda Podkarpacki w ostatnim czasie podjęła intensywne działania mające doprowadzić do przekazania Związkowi Ukraińców w Polsce budynku położonego

4 w Przemyślu przy ul. Kościuszki, którego właścicielem jest Gmina Miejska Przemyśl (budynek ten został wybudowany ze składek społeczności ukraińskiej w okresie międzywojennym). Na spotkaniu zorganizowanym przez Wicewojewodę Podkarpackiego w którym udział wzięli między innymi Minister Obrony Narodowej Pan Bogdan Klich, Sekretarz Stanu w MSWIA Pan Tomasz Siemoniak przedstawiciele Związku Ukraińców w Polsce, władze miasta Przemyśla uzgodniono, że ramach rekompensaty skarb państwa przekaże inne nieruchomości Gminie Przemyśl w zamian za nieruchomość położoną przy ul. Kościuszki 5. W chwili obecnej kwestie dotyczące przekazania Gminie Przemyśl w/w nieruchomości są procedowane w Ministerstwie Obrony Narodowej które jest ich zarządcą w imieniu skarbu państwa. W 2008 r. władze Miasta Przemyśla zaplanowały przeprowadzenie remontu dachu budynku, środki na inwestycje zostały zaplanowane w budżecie Miasta i Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, niestety pomimo ogłoszonych dwóch przetargów na wykonanie prac remontowych nie wpłynęła żadna oferta i przetargi zostały nierozstrzygnięte. Istnieje duża szansa, że w najbliższym czasie sprawa dotycząca przekazania budynku Domu Narodowego w Przemyślu zostanie rozwiązana, co na pewno poprawi relację pomiędzy samorządem Miasta Przemyśla a Związkiem Ukraińców w Polsce. 4) - Kolejnym problemem zgłaszanym Wojewodzie Podkarpackiemu ze strony mniejszości ukraińskiej jest przekazanie stronie ukraińskiej dzwonów odnalezionych na terenie miejscowości Lutowiska, które w chwili obecnej przechowywane są w budynku Ochotniczej Straży Pożarnej w Lutowiskach, sprawą tą aktualnie zajmują się przedstawiciele rządu Polski i Ukrainy a postępowanie w tej sprawie prowadzone jest przez Departament do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 5) - Poważnym i nierozwiązanym do końca problemem są kwestie związane ze sprawą upamiętnień ofiar akcji Wisła która miała miejsce na terenie województwa podkarpackiego. Strona Ukraińska złożyła do Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie projekty upamiętnień w miejscowościach Gorajec, Kobylica Ruska, Wola Zaleska, Terka oraz Łańcut. Wojewoda nie zakwestionował idei budowy upamiętnień. W związku z tym zostały podjęte działania mające na celu doprowadzenie do uzgodnień i zaopiniowania przedstawionych wniosków. Opinię taką przedstawiono Panu Andrzejowi Przewoźnikowi Sekretarzowi ROPWiM w marcu 2007 r.

5 Stanowisko Wojewody co do poszczególnych miejsc upamiętnień: - Kobylica Ruska Wojewoda popiera koncepcję uporządkowania terenu cmentarza, oraz odnowienia istniejących nagrobków. W związku ze sprzeciwem gminy nadal nie aprobuje wzniesienia nowego pomnika ani umieszczenia jakichkolwiek tablic upamiętniających. - Gorajec Wojewoda pozytywnie opiniuję koncepcję wzniesienia upamiętnienia, jednak bez umieszczania na nim wnioskowanej listy nazwisk, w związku z tym, że wzbudziła ona wiele kontrowersji ze strony władz Gminy jak i IPN-u. Ponadto cmentarz w Gorajcu jest obiektem wpisanym do rejestru zabytków wobec powyższego wznoszenie na nim budowli wymaga zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. - Wola Zaleska Wojewoda popiera koncepcję uporządkowania terenu cmentarza i odrestaurowania istniejącego pomnika jednakże zastrzeżenia budzi zaproponowana przez stronę ukraińską lista nazwisk do umieszczenia na pamiątkowej tablicy - Terka ze względu na stanowczy sprzeciw władz gminy, lokalnej społeczności i parafii rzymskokatolickiej która jest właścicielem cmentarza Wojewoda zaproponował zmianę treści napisów na obecnie istniejącym pomniku bez wznoszenia dodatkowych elementów W dniu 17 lipca 2008 r. Wojewoda Podkarpacki spotkał się z Panem Myronem Jankiwem Radcą Ambasady Ukrainy w RP i Panem Swjatosławem Szeremetą Generalnym Sekretarzem Głównej Międzyresortowej Komisji ds. Upamiętniania Ofiar Wojny i Politycznych Represji przy Rządzie Ukrainy, na spotkaniu omówiono sprawy dotyczące upamiętnień. Ogólne ustalenia spotkania: - Strona Polska nie kwestionuje słuszności wznoszenia ww. upamiętnień, kwestionuje jednak monumentalizm projektów i wnosi o weryfikację list nazwisk - Strona Ukraińska rozważy koncepcję zmniejszenia pomników, oraz zagospodarowania terenu wokół, tak by współgrał z otoczeniem - Strona Ukraińska zweryfikuje w Instytucie Pamięci Narodowej listy nazwisk proponowanych do umieszczenia na upamiętnieniach - Poprawione projekty zostaną przedstawione Wojewodzie do zaakceptowania

6 W 2008 r. zanotowano na terenie województwa podkarpackiego przypadek pobicia na tle rasistowskim obywatela Mongolii, ucznia szkoły średniej w Stalowej Woli. Na podkreślenie zasługuje fakt, że w obronie pobitego stanął jego szkolny kolega i przypadkowy świadek zdarzenia. Mając na uwadze przeciwdziałanie tego typu zdarzeniom zwróciłem się do Podkarpackiego Kuratora Oświaty w Rzeszowie o umieszczenie w programie zajęć wiedzy o społeczeństwie czy też godzin wychowawczych zagadnień dotyczących tolerancji. Natomiast uczniom którzy stanęli w obronie pokrzywdzonego obywatela Mongolii, Wicewojewoda Podkarpacki Pani Małgorzata Chomycz wręczyła listy gratulacyjne i nagrody rzeczowe.