9. Jak zadba o poprawę bezpieczeństwa na drogach? W których miejscach pojawi się sygnalizacja świetlna, gdzie pasy i dodatkowe oznakowanie?

Transkrypt

1 Samorząd jest Twój! Choć od pierwszych wyborów samorządowych minęło 16 lat, potoczna wiedza o tym, jakie obowiązki wobec mieszkańców ma samorząd, jest mizerna i niepełna. Czego moŝna oczekiwać i Ŝądać od władz gminy? Nauczmy się korzystać z przysługujących nam - obywatelom - praw. Bezpieczeństwo Podczas tej kampanii o poprawie bezpieczeństwa będziesz zapewne czytać w ulotkach wyborczych większości kandydatów. Policja jest rządowa, ale starosta jest na swoim terenie jej zwierzchnikiem, m.in. uzgadnia z komendantem wojewódzkim powołanie i odwołanie powiatowego komendanta policji. Nie moŝe co prawda wydawać policji rozkazów, ani mówić jej, w jaki sposób ma przeprowadzić obławę na bandytów, ale moŝe wskazać miejsca szczególnie niebezpieczne, wymagające stałego pilnowania. Gmina i powiat mogą pomóc wybudować lub wyremontować posterunek, kupić radiowóz, komputer, meble, sfinansować policyjny etat. Mogą finansować akcje zwiększające bezpieczeństwo, np. Szkoła wolna od narkotyków. Niektóre gminy mają swoje straŝe - ich funkcjonariusze mogą nakładać mandaty na kierowców, handlarzy, odpowiadają za ład i porządek. Nie zawsze jednak istnienie takiej straŝy jest uzasadnione - czasem większy efekt przyniosłoby przeznaczenie pieniędzy na działalność policji. Samorząd powinien mieć konkretne pomysły na poprawę bezpieczeństwa. Nie wierz kandydatowi, jeśli powie ci, Ŝe gmina stanie się oazą uczciwości i spokoju, bo to nierealne. Ale jeśli powie, Ŝe np. razem z nauczycielami, rodzicami i policją opracuje program monitorowania szkół przez policję i wyspecjalizowane słuŝby ochrony, taki postulat moŝesz poprzeć, bo jest realny i poŝyteczny. MoŜesz takŝe Ŝądać od kandydata, Ŝeby sfinansował wymalowanie pasów na jezdni, ochronę przejść dla pieszych przy szkołach czy teŝ lepsze oświetlenie parku, gdzie są częste napady. Poprawie bezpieczeństwa sprzyja takŝe organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla młodzieŝy czy skuteczna kontrola przestrzegania przepisów dotyczących sprzedaŝy alkoholu. Pamiętaj teŝ, Ŝe gmina odpowiada za ochronę przeciwpowodziową (m.in. za dobry stan zabezpieczeń), a takŝe przeciwpoŝarową. Gmina powinna współpracować z ochotniczą straŝą poŝarną, a powiat z zawodowymi jednostkami straŝy. 1. Czy zamierza wykupić dodatkowy czas patrolowania ulic, osiedli, parków przez policjantów pracujących w nadgodzinach?

2 2. Ile dodatkowych etatów dzielnicowych powinien kupić samorząd? Czym będą zajmować się policjanci, których etaty zakupi gmina? Czy samorząd zabezpieczy się w umowie z policją, by te etaty nie zostały przesunięte do pracy biurowej? 3. Czy i jak samorząd zamierza finansowo wspierać policję - poza tradycyjnym zakupem paliwa? 4. Które miejsca niebezpieczne zostaną objęte monitoringiem i w jakiej formie (np. dodatkowe patrole, kamery)? 5. Co zrobi, aby umoŝliwić mieszkańcom, policji i władzom lokalnym wspólne identyfikowanie zagroŝeń i określenie zadań? 6. Kiedy zostanie przedstawiony program współpracy policji, władz samorządowych i organizacji pozarządowych w dziedzinie profilaktyki w szkołach i na osiedlach? 7. Czy samorząd będzie wspierał rozwój straŝy poŝarnej? 8. Czy opracowane zostaną plany przeciwdziałania róŝnego rodzaju zagroŝeniom (np. powodzi)? 9. Jak zadba o poprawę bezpieczeństwa na drogach? W których miejscach pojawi się sygnalizacja świetlna, gdzie pasy i dodatkowe oznakowanie? Kultura Samorządy przejęły większość teatrów, muzeów i filharmonii. Niestety, róŝnie się w nich dzieje. Wprawdzie państwo dotuje kulturę, ale pieniędzy nie jest duŝo i obowiązek prowadzenia i utrzymania tych placówek spada na władze lokalne. Samorząd nie moŝe wpływać na repertuar teatrów, musi natomiast zadbać o ich stan i wyposaŝenie, stworzyć im finansowe warunki działania. Rozwój artystyczny moŝe stymulować poprzez konkursy, stypendia i dotacje. Gmina powinna zapewnić mieszkańcom dostęp do wartościowych ksiąŝek poprzez sieć bibliotek publicznych. Samorząd musi wykładać pieniądze na zakup ksiąŝek, takŝe ambitniejszych, dla dorosłych i dzieci, zachęcać do czytania, np. poprzez organizowanie konkursów czytelniczych, choćby ze skromnymi nagrodami. MoŜe prowadzić na swoim terenie zbiórki ksiąŝek, takŝe uŝywanych. Gmina powinna dbać o lokalne boiska, urządzenia sportowe i tereny rekreacyjne, wspierać lokalne kluby sportowe, tak aby mieszkańcy mieli róŝnorodną ofertę zajęć. W kaŝdej gminie powinno działać centrum kultury, choć niekoniecznie w formie zinstytucjonalizowanego gminnego ośrodka kultury. Gminy powinny przyciągać do nich ludzi, którzy mają pomysły na oŝywienie kultury - umieją poprowadzić zespół teatralny czy plastyczny. Samorząd ma wiele sposobów, Ŝeby zdobyć pieniądze na utrzymanie centrów kultury: akcje charytatywne i koncerty czy wynajem sal na wesela czy zabawy.

3 Obowiązkiem gminy jest prowadzenie chociaŝ jednej placówki wychowania pozaszkolnego - są to najczęściej wiejskie świetlice czy młodzieŝowe domy kultury, które powinny organizować czas wolny dzieci, proponować im róŝnego rodzaju kółka zainteresowań, zespoły muzyczne, taneczne czy teatralne. Walcz o to, by twoje dziecko miało gdzie rozwijać zainteresowania, by miejscem jego zabaw nie była jedynie ulica! 1. Jakie placówki kulturalne w gminie znajdują się w trudnej sytuacji? Które z nich zostaną wsparte przez władze i w jakiej formie? Gdzie i w jaki sposób będą szukane pieniądze na dofinansowanie takich placówek? 2. Jakie inicjatywy kulturalne (muzyczne zespoły młodzieŝowe lub folklorystyczne, teatry amatorskie, zespoły taneczne, stowarzyszenia regionalne, kluby sportowe itp.) mogą liczyć na poparcie? 3. Jakie są propozycje kalendarza imprez kulturalnych na najbliŝszy rok? Czy zaplanowane zostaną środki finansowe i organizacyjne niezbędne dla realizacji tych propozycji? 4. Czy zna ludzi, którzy byliby zainteresowani wspieraniem działalności kulturalnej na terenie gminy? Czy widzi moŝliwość zaangaŝowania w sprawy promocji kultury miejscowych przedsiębiorców, media, parafie, szkoły? 5. Czy prywatne instytucje kulturalne mogą liczyć na pomoc z budŝetu samorządu? 6. Czy są samorządowe instytucje kultury, które naleŝałoby sprywatyzować? 7. Co konkretnie gmina powinna zrobić, aby mieszkańcy więcej czytali? 8. Czy wspierane będą lokalne kluby sportowe, tak aby proponowały mieszkańcom bogatszą ofertę zajęć? Jakie inne działania będą prowadzone w celu zachęcenia mieszkańców do uprawiania sportu? Ochrona środowiska Czysta woda, zadbana zieleń, oczyszczone ścieki - to jeden z podstawowych obowiązków samorządu. Kiedyś zaniedbywany z braku środków i wyobraźni. Dziś inwestycje i programy proekologiczne są modne. Samorządy przeznaczają na nie ogromne środki. Gminy mają obowiązek wyznaczania i utrzymywania wysypisk śmieci. Powinny one przeprowadzać ich segregację, wystawiać osobne pojemniki na szkło, plastik, papier czy Ŝywność. Warto pomyśleć o tworzeniu sieci powiatowych wysypisk, poniewaŝ utrzymanie własnego wysypiska jest bardzo kosztowne. Powiat mógłby skuteczniej przeprowadzać utylizację odpadów, budować kosztowne spalarnie. Odpady moŝna wykorzystywać przy produkcji biogazów, kompostu, energii.

4 Wiele gmin, choć wciąŝ jeszcze za mało, w trosce o czyste powietrze przechodzi z opalania węglem na ogrzewanie gazowe. Czy w twojej gminie robi się coś w tej sprawie? Gminy mogą promować agroturystykę i rozwój rolnictwa ekologicznego na swoim terenie, pomagać w promocji i sprzedaŝy zdrowej Ŝywności i produktów lokalnych marek. Samorządy powinny dbać o tereny zalesione, kontrolować budowy w lasach i nad jeziorami, bardzo ostroŝnie wydawać zezwolenia na budowę, nie przekwalifikowywać gruntów na siłę po to, by mógł na nich powstać kolejny zakład. Inwestycje w ochronę środowiska są kosztowne, ale istnieje wiele moŝliwości uzyskania wsparcia na ich prowadzenie (m.in. gminne, powiatowe i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, środki z Unii Europejskiej). Od pomysłowości i aktywności samorządu zaleŝy, czy z nich skorzystają mieszkańcy. Ochrona środowiska ma coraz większe wsparcie w społecznym ruchu ekologicznym. Jednak ugruntowanie postaw wymaga prowadzenia przez władze ciągłej edukacji obywatelskiej. 1. Czy w gminie przestrzegane są zapisy planu zagospodarowania przestrzennego, programu ochrony środowiska, uchwały o zasadach utrzymania czystości i porządku na terenie gminy? 2. Jakie działania powinny być podjęte na rzecz rozwoju agroturystyki i rolnictwa ekologicznego? 3. Czy gmina mogłaby korzystać z odnawialnych źródeł energii (woda, słońce, wiatr, biomasa)? 4. Jakie inwestycje ekologiczne są pilne i z jakich źródeł powinny zostać sfinansowane? Na jakie cele będą przeznaczane pieniądze z budŝetu gminy? 5. Co moŝe zrobić samorząd dla poprawy jakości wody pitnej (czystości jeziora, rzeki czy ograniczenia hałasu w mieście)? 6. Jakie działania edukacyjne zamierza inicjować? 7. Czy zamierza wspierać budowę ścieŝek rowerowych? 8. Czy powinno się zwiększyć kary za zanieczyszczanie i degradację środowiska? 9. Czy wprowadzi zakaz palenia w miejscach publicznych? 10. Jakie zmiany nastąpią w systemie zbierania i unieszkodliwiania śmieci i ścieków, szczególnie z budynków mieszkalnych (dostępność wysypisk śmieci, segregacja śmieci z gospodarstw domowych, podłączenie budynków do kanalizacji, likwidacja szamb, budowa, rozbudowa oczyszczalni ścieków, spalarni)? Odcinek 4 - ochrona zdrowia

5 Za usługi medyczne płaci Narodowy Fundusz Zdrowia. Lekarz wydał złą diagnozę? Masz pretensję, Ŝe zamknięto oddział w szpitalu? To wina Funduszu. Władze lokalne nie mają wpływu na politykę finansową NFZ. Choć powiatom podlegają szpitale powiatowe, a sejmikom wojewódzkim szpitale wojewódzkie, zaś gminy mogą prowadzić swoje niepubliczne przychodnie, nie od nich zaleŝy polityka medyczna tych instytucji. Władze gminy, powiatu i województwa mogą zgłosić Funduszowi zapotrzebowanie na usługi i specjalistów na swoim terenie, jednak nie mogą mieć Ŝadnej pewności, czy zostaną z nimi podpisane kontrakty. Samorząd odpowiada za majątek oraz organizację pracy placówek medycznych, ich restrukturyzację lub likwidację, moŝe oddłuŝyć szpital z własnych pieniędzy. Musi dbać o wyposaŝenie placówek, sprzęt, remonty, otoczenie pacjentów. Jeśli wokół szpitala jest brudno, nie ma dogodnego i szybkiego dojazdu - to wina władz lokalnych! Samorząd powiatowy i wojewódzki ma wpływ na obsadę i odwołanie dyrektora szpitala, a więc moŝe wymuszać na nich dobrą pracę. Władze powinny pilnować, by w szpitalu jakość usług nie była uzaleŝniona od grubości koperty wręczanej lekarzowi. Niedopuszczalne są przypadki odmowy przyjęcia do szpitala kogoś, kto ma skierowanie, niedopuszczalna odmowa przyjęcia w razie wypadku. Władze gminne i powiatowe powinny propagować zdrowy styl Ŝycia, np. budować ścieŝki rowerowe. MoŜesz Ŝądać, Ŝeby dzieci zostały objęte szczepieniami ochronnymi, miały bezpłatny dostęp do dentysty. MoŜesz Ŝądać dostępu do dobrze wyposaŝonej i czynnej całą dobę apteki. 1. Co zostanie zrobione, by skróceniu uległ czas dojazdu pogotowia do pacjenta, wypadku? 2. Czy lekarze pierwszego kontaktu będą stale dostępni dla swoich pacjentów i czy moŝna będzie umówić się z nimi telefonicznie? Czy łatwiejszy będzie dostęp do usług świadczonych przez pielęgniarkę środowiskową? 3. Czy budynek, w którym znajduje się zakład opieki zdrowotnej, jest w dobrym stanie? Czy jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych? Jeśli nie, jakie działania zostaną podjęte? 4. Czy ZOZ jest wystarczająco wyposaŝony w podstawowy sprzęt diagnostyczny (np. EKG)? Jeśli nie, co zrobią władze lokalne, by zmienić tę sytuację? 5. Czy mieszkańcy będą mieli moŝliwość zakupu leków w nocy lub w dni wolne od pracy? Czy krótszy będzie czas oczekiwania na leki, których w danej chwili apteka nie posiada?

6 6. Czy wszystkie dzieci w gminie zostaną objęte szczepieniami ochronnymi? Czy będą miały bezpłatny dostęp do dentysty? 7. Czy gmina będzie prowadzić programy profilaktyczne oraz działania promujące zdrowy styl Ŝycia? Czy przygotowany zostanie program rozwiązywania problemów alkoholowych? Czy będzie tolerowana sprzedaŝ alkoholu osobom nieletnim? 8. Czy kobiety cięŝarne będą miały dostęp do stałej opieki lekarskiej i badań? Czy mogą liczyć na opiekę połoŝnej po porodzie? 9. Jeśli szpital nie cieszy się zaufaniem mieszkańców (chętniej wybierany jest inny, zdarzają się przypadki odmowy przyjęcia mimo skierowania lub nagłego wypadku, pacjenci są zachęcani do wręczania kopert ), jakie działania zaproponuje kandydat? Oświata Zapewnienie dobrych warunków nauki twoim dzieciom to jeden z najwaŝniejszych obowiązków gminy i powiatu. Gminie podlegają podstawówki, a powiatowi - licea, szkoły artystyczne, specjalistyczne, technika i zawodówki. Samorząd musi szkoły remontować, wyposaŝać je, dbać o bezpieczeństwo w szkole i wokół niej, a więc np. we współpracy z policją zwalczać handel narkotykami. Radni współdecydują o wyborze dyrektora, a wiadomo, Ŝe dobry, rzutki dyrektor moŝe wiele dla szkoły zrobić. Radni mogą dać pieniądze z budŝetu gminy i powiatu na podwyŝki nauczycielskich pensji, doskonalenie zawodowe nauczycieli czy zwiększenie liczby godzin nauki języków obcych, mogą finansować zajęcia pozaszkolne dzieciom z rodzin zagroŝonych alkoholizmem czy przestępczością. Nie daj się nabrać! JeŜeli kandydat obiecuje, Ŝe wybuduje w szkole basen albo stadion, a gmina jest mała i biedna, moŝesz to włoŝyć między wyborcze bajki. Ale jeśli chce wyposaŝyć pracownię komputerową, to zobowiązanie i cenne, i realne. Zwłaszcza Ŝe istnieją moŝliwości sfinansowania takiego przedsięwzięcia, np. ze środków Unii Europejskiej. 1. Czy gmina powinna posiadać strategię rozwoju oświaty? Kto powinien uczestniczyć w jej przygotowaniu? Jakie cele lokalnej polityki oświatowej kandydat uwaŝa za najwaŝniejsze? 2. Co mogą zrobić władze, aby wspierać udział rodziców i uczniów w Ŝyciu szkoły? 3. Jakie działania podejmie gmina, aby szkoły uwzględniały w swoich programach potrzeby lokalnego rynku pracy?

7 4. Czy w związku z niŝem demograficznym będzie konieczność zamykania szkół? Jeśli tak, to których i na podstawie jakich kryteriów będą podejmowane decyzje? 5. Czy budynki szkolne będą remontowane? Czy powstaną nowe obiekty sportowe? Czy wszystkie szkoły zostaną wyposaŝone w pracownie komputerowe z dostępem do Internetu? 6. Jak władze gminy będą motywować szkoły do osiągania lepszych wyników? 7. Czy nauczyciele będą mieli moŝliwości rozwoju zawodowego? 8. Co władze gminy zrobią na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieŝy? Czy samorząd będzie wspierał programy stypendialne? 9. Czy wszystkie dzieci będą miały moŝliwość nauki języka angielskiego w szkołach publicznych? 10. Czy będą finansowane zajęcia dodatkowe? 11. Czy liczba miejsc w przedszkolach umoŝliwia wszystkim rodzicom posyłanie tam dzieci? Jeśli nie, to co władze gminy zrobią w tej sprawie? Pomoc społeczna Samorząd musi słuŝyć nie tylko mieszkańcom młodym, zdrowym i aktywnym, lecz takŝe starym, niepełnosprawnym i bezradnym. Gminie podlegają gminne, a powiatom powiatowe lub miejskie ośrodki pomocy społecznej oraz powiatowe centra pomocy rodzinie. Ich rola nie moŝe ograniczać się do wypłaty zasiłków pienięŝnych i rzeczowych dla rodzin biednych. Samorządowi pracownicy socjalni powinni wiedzieć o kaŝdej rodzinie, w której dzieje się źle. Samorządy mają mało pieniędzy nawet na wypłacanie ustawowych zasiłków. Nie mogą elastycznie dysponować pieniędzmi - jeśli dostają fundusze na dom dziecka, to nie mogą ich dać na rodzinę zastępczą. Za mało jest domów pomocy społecznej (na miejsce trzeba czekać latami). Jednak kłopoty finansowe nie mogą zwalniać samorządów z aktywności. Gmina, która chce doŝywiać dzieci w szkołach, moŝe na przykład obniŝyć czynsz piekarzowi w zamian za dostarczanie do szkoły pieczywa. Powiatowe centra pomocy rodzinie powinny nieść pomoc i radzić w przypadkach alkoholizmu, AIDS, narkomanii, zapewniać pomoc psychologa, gdy jest przemoc w rodzinie. Domagaj się, by twoja gmina i powiat współpracowały z organizacjami pozarządowymi. Domagaj się powstania programu przeciwdziałania alkoholizmowi i zwalczania narkomanii, pomocy dzieciom z rodzin zagroŝonych, pomocy bezdomnym. Apeluj, by władze organizowały zbiórki odzieŝy, tworzyły banki Ŝywności, którą oddają biednym miejscowi

8 producenci czy supermarkety. Namawiaj władze, aby otwierały świetlice, w których osoby samotne, młodzieŝ i dzieci będą ciekawie i twórczo spędzać czas. 1. Czy mając w rodzinie osobę chorą i niepełnosprawną, moŝesz liczyć na pomoc opiekuńczą: zrobienie zakupów, sprzątanie, pielęgnację? 2. Czy emeryt lub rencista będzie miał moŝliwość przebywania w klubie dziennym domu pomocy społecznej: zjeść tam obiad, spotkać znajomych, skorzystać z potrzebnej rehabilitacji? 3. Czy chory psychicznie znajdzie miejsce w dziennym domu pomocy, czy teŝ pozostaje mu jedynie szpital albo zamknięcie w domu? 4. Czy gmina będzie oferować dzieciom z problemami i z trudnych rodzin zajęcia w świetlicy, zajęcia pozalekcyjne? 5. Gdzie będzie moŝna zwrócić się o pomoc, gdy potrzebny będzie wózek inwalidzki lub kule? Czy niepełnosprawni będą mogli dotrzeć do kaŝdego urzędu i budynku publicznego? 6. Czy gmina będzie zachęcała mieszkańców do tworzenia rodzin zastępczych w miejsce domów dziecka? 7. Czy przybędzie miejsc, w których będzie oferowana pomoc jadłodajni, świetlic, sklepów z tanią odzieŝą? Usługi komunalne Do obowiązków władz gminy naleŝy zapewnienie nam ciepła, wody, światła i gazu w mieszkaniach, a jeŝeli jest to mieszkanie komunalne - takŝe dbanie o jego remont i utrzymanie w czystości. Gmina powinna takŝe dbać o nasze otoczenie: równe i estetyczne chodniki, oświetlone i oznakowane ulice, porządnie utrzymane parki, zieleńce i trawniki, targowisko miejskie, porządek na cmentarzu komunalnym. Gmina musi zapewnić funkcjonowanie publicznych środków lokomocji, a dzieciom zorganizować dowóz do szkoły. Lokalne władze ustalają wysokość cen biletów i częstotliwość kursów, tworzą lub przedłuŝają linie autobusowe lub tramwajowe, odpowiadają za stan dróg i komunikację na drogach lokalnych. Władze powiat odpowiadają za stan dróg między gminami, a takŝe za dowóz dzieci do szkół ponadpodstawowych. Gmina nie musi świadczyć usług sama, lecz poprzez wyspecjalizowane firmy. Usługi tych firm muszą być ustalone w drodze przetargu, radni powinni wybrać ofertę nie tylko tanią, ale i dobrą. Samorządy uczą się stawiać warunki jako największy, wiarygodny i przewidywalny klient.

9 1. Czy gmina zajmie się modernizacją i rozwojem sieci wodociągowej, grzewczej, kanalizacyjnej i gazowej? Kiedy i gdzie nastąpią zmiany? 2. Które odcinki dróg będą remontowane? 3. Co gmina zrobi w sprawie lepszego funkcjonowania linii kolejowych, dobrej częstotliwość kursowania pociągów, autobusów? 3.Czy planowane są nowe inwestycje (most, droga, bezkolizyjne skrzyŝowanie)? 4. Gdzie - w jakich instytucjach, funduszach - moŝna szukać dodatkowych źródeł finansowania inwestycji w dziedzinie infrastruktury komunalnej? 5. Czy kandydat widzi moŝliwość partycypacji mieszkańców w kosztach inwestycji? Co sądzi o obligacjach gminnych na ten cel? 6. Jakie inwestycje moŝna by realizować wspólne z sąsiednimi gminami? (oczyszczalnia ścieków, wysypisko śmieci, spalarnia, obwodnica, wodociągi)? 7. Czy w budynkach będących własnością gminy poprawi się standard (remonty, wymiana i modernizacja podstawowych instalacji)? 8. Czy gmina powinna realizować program budownictwa komunalnego dla biedniejszych mieszkańców? 9. Czy gmina powinna sprzedać swoje zasoby mieszkaniowe. Jeśli tak, to na jakich warunkach? 10. Co samorząd mógłby zrobić, by podnieść jakość i ewentualnie obniŝyć cenę usług komunalnych i mediów, np. sprzątania ulic, produkcji wody? Wspieranie przedsiębiorczości Gminy i powiaty nie mogą prowadzić własnej działalności gospodarczej, ale powinny przyciągać firmy i zapewnić im sprawną obsługę w urzędach oraz przyjazną politykę podatkową. śeby przyciągać firmy, trzeba się najpierw pokazać światu. Gminy wydają foldery i ulotki, zakładają strony internetowe, często jednak mają za mało pieniędzy na profesjonalną reklamę. Po co kaŝda gmina ma się promować oddzielnie? Lepiej, by powiat zrobił to dla wszystkich swoich gmin, wynajmując do tego profesjonalną firmę. Powiat moŝe takŝe pozyskać pomoc agencji rolnych, które np. mogą przekazać gminie ziemię pod inwestycje. MoŜe takŝe współpracować z izbami gospodarczymi, cechami rzemiosł, organizacjami pracodawców na swoim terenie, ustalając wspólną strategię.

10 Gminy mogą np. obniŝać opłaty za lokale, zakładać inkubatory przedsiębiorczości i parki przemysłowe skupiające róŝne firmy i zakłady usługowe na jednym obszarze, blisko arterii przelotowych, kolei czy szlaku wodnego. Gmina moŝe zwolnić je na czas rozruchu z podatku od nieruchomości. Gminy nie są bezpośrednio odpowiedzialne za zwalczanie bezrobocia. Mogą jednak i powinny podejmować opisane wyŝej działania na rzecz rozwoju przedsiębiorczości i w ten sposób pośrednio wpływać na poziom zatrudnienia. Bezpośrednia odpowiedzialność za zwalczanie bezrobocia spoczywa na powiatach, które dysponują powiatowymi urzędami pracy. Urzędy te powinny dbać o współpracę z miejscowymi przedsiębiorcami, pozyskiwać oferty pracy i zabiegać o środki (np. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej) na szkolenia i doradztwo dla bezrobotnych. Dane z urzędu pracy powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu sieci i profilu szkół ponadgimnazjalnych, tak by nie produkowały one bezrobotnych absolwentów. 1. Czy gmina (powiat, województwo) ma strategię rozwoju przedsiębiorczości? Jaką strategię proponuje kandydat? 2. Co mogą zrobić władze gminy, aby ułatwiać rejestrację działalności gospodarczej? 3. Czy władze gminy powinny pomagać organizacjom wspierającym przedsiębiorczość lub - jeśli organizacji takich nie ma - inicjować ich powstanie? 4. Czy naleŝy obniŝyć podatki gminne i inne opłaty dla przedsiębiorców? Wszystkim czy tylko niektórym? Jakie kryteria ustalania wysokości tych opłat proponuje kandydat? 5. Czy władze gminy konsultują swoje decyzje z lokalnymi przedsiębiorcami i ich organizacjami? Co naleŝy zrobić, aby zapewnić przejrzystość tych kontaktów tak, by uniknąć podejrzeń o korupcję? 6. Jakiego typu inwestycje potrzebne są gminie? Jaka część tych inwestycji moŝe być realizowana ze środków Unii Europejskiej? Jakie działania naleŝy podjąć, aby przyciągnąć inwestorów? Czy gmina posiada aktualny plan zagospodarowania przestrzennego? 7. Jak samorząd zamierza poprawić infrastrukturę dla biznesu: techniczną (drogi, tereny inwestycyjne, łączność itp.), instytucjonalną (informacja, porady, pomoc)? 8. Czy dotychczasowe działania promujące gminę jako dobre miejsce do inwestowania są wystarczające? Jeśli nie, to co jeszcze naleŝałoby zrobić? 9. Jakie działania będą prowadzone w celu dostosowania osób poszukujących pracę do oczekiwań przedsiębiorców?

11 Wygląd miasta Na co dzień najbardziej widocznym przejawem działania samorządu jest stan ulic, budynków i innych terenów miejskich. Dziurawe drogi i chodniki, obdrapane budynki, zaniedbane parki, brak oświetlenia i walające się wszędzie śmieci nie świadczą dobrze o gospodarzu, czyli o władzach gminy lub powiatu. Gmina powinna dbać o rozwój i stan dróg gminnych, a powiat powiatowych. Powinny one być regularnie naprawiane, a w zimie odśnieŝane. Podobnie stan chodników i róŝnych przejść dla pieszych oraz ich oświetlenie zaleŝy od działań gospodarza terenu, który powinien dbać o to, aby spacer chodnikiem nie kończył się wypadkiem i koniecznością zakładania gipsu. Wygląd naszej miejscowości wpływa na jej rozwój i zadowolenie mieszkańców. Turystów nie przyciągnie widok zaniedbanego rynku i brak miejsc, w których moŝna wypocząć. W parku kaŝdy z nas chciałby z przyjemnością odpoczywać, a nie omijać go jako miejsce brudne i niebezpieczne. Dzieci powinny mieć place zabaw czy ścieŝki, po których będą mogły bezpiecznie jeździć rowerami. Zaufania inwestorów nie wzbudzi panujący wszędzie brud i bałagan, bo to źle świadczy o zdolności władz do zarządzania i współpracy z róŝnymi instytucjami. 1. Czy ma pomysł na atrakcyjne zagospodarowanie głównych miejsc w mieście i stworzenie dodatkowych atrakcji dla turystów? 2. Czy w gminie będą zrealizowane jakieś inwestycje poprawiające wygląd miasta? 3. Czy gmina opracuje plan rozwoju dróg gminnych? 4. Czy gmina będzie dbać o czystość miejskich parków? Czy stworzy nowe place zabaw dla dzieci? 5. Czy w gminie powstaną nowe ścieŝki rowerowe? 6. Czy budynki gminne będą remontowane? Mądrze zarządzana gmina, przyjazny i przejrzysty urząd Władze gminy odpowiedzialne są za opracowanie i realizowanie strategii rozwoju lokalnego, czyli programu działań umoŝliwiających realizację celów korzystnych dla ogółu mieszkańców. Dobrze zarządzana gmina powinna posiadać aktualną, rzeczywiście wdraŝaną strategię, powinna takŝe podejmować wysiłki, aby na realizację choćby części zadań pozyskać środki zewnętrzne, np. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Realizacja strategii, a takŝe szeregu działań, za które odpowiada gmina, spoczywa na urzędzie gminy. To w nim zarejestrujesz działalność gospodarczą, załatwisz zezwolenie na otwarcie sklepu, firmy usługowej, produkcyjnej albo artystycznej, pozwolenie na budowę domu czy zakładu, koncesję na sprzedaŝ i serwowanie alkoholu, pozwolenie na zorganizowanie imprezy. W gminie zawrzesz ślub, dostaniesz akt urodzenia i zgonu, dowód osobisty, meldunek i wymeldowanie, numer PESEL. Do gminy zwrócisz się, jeśli chcesz zaadaptować

12 na mieszkanie np. strych lub suterenę w lokalu komunalnym, chcesz wynająć lub wykupić mieszkanie komunalne, kupić lub wydzierŝawić działkę gminną. W starostwie natomiast załatwisz sprawy geodezyjne, nadzór budowlany nad twoją budową, zmianę przeznaczenia gruntu, np. z rolniczego na budowlany. Zarejestrujesz pojazd, dostaniesz prawo jazdy i paszport, o ile powiat, udostępnił swoje pomieszczenia na formalności paszportowe. Od decyzji urzędu moŝesz się odwołać do samorządowego kolegium odwoławczego lub wojewody. Urząd ma obowiązek podać ci informację, gdzie się masz odwołać i jak szybko musisz to zrobić, by sprawa się nie przedawniła. Wielu z nas nie wie, kto za co odpowiada i źle adresuje dokumenty. Dlatego w urzędzie powinno być centrum informacyjne, w którym urzędnik sprawdzałby, czy pismo jest dobrze zaadresowane i kierował do odpowiedniego pokoju. Kodeks postępowania administracyjnego daje maksimum 30 dni na załatwienie sprawy, ale przecieŝ są sprawy, które moŝna załatwić w godzinę! Jeśli urzędnik przekroczy termin, złóŝ skargę! Władze lokalne mają obowiązek informowania mieszkańców o działaniach, które podejmują. Wiele gmin robi to za pośrednictwem często aktualizowanych stron internetowych, a takŝe poprzez wydawanie biuletynów informacyjnych czy bezpośrednie kontakty wójta/burmistrza/prezydenta oraz radnych z mieszkańcami. 1. W jakiej formie informacje na temat budŝetu powinny być dostępne dla mieszkańców? Co moŝna zrobić w celu zwiększenia rzeczywistego wpływu mieszkańców na pracę nad budŝetem? 2. Czy władze gminy podejmują działania na rzecz pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania? Jak zwiększyć skuteczność tych starań? 3. Jak usprawnić pracę urzędu? Czy część spraw będzie moŝna załatwić przez internet lub telefonicznie? Czy zwiększy się liczba okienek lub przedłuŝone zostaną godziny przyjęć? 4. Jak ułatwić obywatelowi dostęp do informacji o trybie załatwiania spraw, niezbędnych dokumentach, przysługujących mu prawach, np. do składania skarg i wniosków? Czy będzie uruchomiony punkt informacyjny, udostępnione zostaną wzory pism urzędowych i wyciągi z przepisów? 5. Czy urzędnik, który nie załatwi sprawy w terminie i nie powiadomi o przyczynach zwłoki, będzie ponosił konsekwencje? 6. Czy urzędnicy powinni posiadać kodeks etyczny opracowany z ich udziałem? Jakie zasady powinny znaleźć się w kodeksie?

13 7. Czy stanowiska w urzędzie obsadzane będą w drodze otwartego konkursu? Czy zasady konkursu będą powszechnie dostępne? 8. Jak skuteczniej moŝna informować mieszkańców o działaniach władz? Czy strona internetowa urzędu będzie się rozwijała? 9. W jaki sposób moŝna usprawnić współpracę urzędu z organizacjami pozarządowymi? Czy zasady i formy tej współpracy powinny zostać opisane w programie, zgodnie z obowiązującym prawem?