Zagadnienia do egzaminu z historii filozofii dla Psychologii stacjonarnej, niestacjonarnej i Pedagogiki II semestr, rok akademicki 2008/2009

Transkrypt

1 Zagadnienia do egzaminu z historii filozofii dla Psychologii stacjonarnej, niestacjonarnej i Pedagogiki II semestr, rok akademicki 2008/ RóŜnice między racjonalizmem a empiryzmem. 2. Baconowska metoda poznania naukowego. 3. Bacona koncepcja idoli. 4. Odkrycia naukowe w XVI i XVII wieku oraz ich wpływ na filozofię. 5. Na czym polegało odkrycie Galileusza? 6. Filozofia mechanistyczna. 7. Kartezjusz jako ojciec filozofii podmiotu filozofii świadomości. 8. Koncepcja metody poznania naukowego (mathesis universalis) i jej prawidła. 9. Kartezjańska koncepcja idei. 10. Kryterium prawdy według Kartezjusza i Leibniza aspekty ujmowania istnienia idei oraz 3 rodzaje idei. 12. Co to jest idealizm epistemologiczny? 13. Rola wątpienia w systemie kartezjańskim. 14. Co to jest sceptycyzm metodyczny? kartezjańskie argumenty z błędu poprzedzające dojście do niepodwaŝalnych przesłanek. 16. Wyjaśnij formułę kartezjańską: Cogito ergo sum. 17. Miejsce świadomości w systemie kartezjańskim. 18. Koncepcja Ŝycia u Kartezjusza. 19. Jakie przesłanki prowadzą Kartezjusza do przyjęcia dualizmu substancjalnego? 20. Wyjaśnij pojęcie róŝnicy substancjalnej. 21. Kartezjańskie dowody na istnienie Boga. 22. W jaki sposób Kartezjusz dochodzi do istnienia świata materialnego? 23. Kartezjańska koncepcja człowieka. 24. Jak Kartezjusz wyjaśniał oddziaływanie duszy na ciało oraz ciała na duszę? 25. Zakres badań oraz metoda Etyki w porządku geometrycznym dowiedzionej B. Spinozy. 26. Spinozjański dowód ontologiczny na istnienie Boga. 27. Koncepcja Boga w filozofii Spinozy. 28. Monizm panteistyczny Spinozy. 29. Co to znaczy, Ŝe Deus sive natura? 30. Koncepcja uczuć u Kartezjusza, Spinozy i Hume a. 31. Wyjaśnij pojęcia systemu filozoficznego Spinozy: atrybut, substancja, modyfikacja. 32. Spinozjańska koncepcja człowieka. 33. W jaki sposób Spinoza przezwycięŝył dualizm kartezjański? (paralelizm psychologiczny). 34. Metoda poznania naukowego w systemie filozoficznym Kartezjusza, Spinozy i Leibniza. 35. Co to jest leibnizowska kombinatoryka? 36. Podział prawd w logice Leibniza. 37. Co to jest zdanie analityczne? Podaj przykład. 38. Pojęcie świata najlepszego z moŝliwych. 39. Dlaczego Bóg stwarzając świat wybrał ten, a nie inny świat? (wyjaśnij to na podstawie zasady racji dostatecznej i zasady optimum). 1

2 40. Która zasada Leibniza wyjaśnia, dlaczego Bóg nie mógł stworzyć świata doskonałego? 41. W jaki sposób Leibniz odrzucił panteizm Spinozy? 42. Co to jest monada? 43. Leibnizowska krytyka kartezjańskiego mechanicyzmu (dynamizm). 44. Koncepcja cielesności według Leibniza. 45. Koncepcja czasu i przestrzeni u Newtona, Leibniza i Kanta (porównanie). 46. Co to jest teodycea? 47. Koncepcja zła w filozofii Leibniza. 48. Koncepcja wolności u Spinozy i Leibniza (porównanie). 49. John Locke jako ojciec tradycji liberalnej i pierwszy nowoczesny umysł w historii. 50. W jaki sposób nowoŝytne przyrodoznawstwo wpłynęło na rozumienie rzeczywistości? 51. Program epistemologiczny Locke a (koncepcja umysłu, pojęcie idei, idee: pierwotne i wtórne). 52. Przedstaw argument ze względności spostrzeŝeń i konkluzje zeń wypływające. 53. Wyjaśnij na znanym z wykładu przykładzie koncepcję toŝsamości osobowej według Locke a. Co sprawia, Ŝe człowiek jest jedną i tą samą osobą mimo zmian w czasie? Przedstaw konsekwencje płynące z Locke owskiego kryterium identyczności osobowej. 54. Koncepcja doświadczenia w epistemologii Locke a. 55. Koncepcja tolerancji w filozofii społecznej Locke a. 56. Konsekwencje dla polityki społecznej wynikające z koncepcji umysłu ujmowanego jako tabula rasa. 57. Koncepcja substancji u empirystów brytyjskich (porównaj, przedstaw róŝnice). 58. Koncepcja idei u empirystów brytyjskich (róŝnice, podobieństwa). 59. Argumentacja Berkeleya przeciwko istnieniu substancji materialnej odkrycia Berkeleya istotne dla psychologii. 61. Co to jest immaterializm? 62. Wyjaśnij formułę esse est percipi i przedstaw jej konsekwencje dla poznania. 63. Koncepcja Boga w systemie Berkeleya. 64. Sceptycyzm Davida Hume a. 65. Jakie ograniczenia Hume nałoŝył na naukę i filozofię, i jakie były tego konsekwencje? 66. Koncepcja percepcji (impresji i idei) w epistemologii Hume a. 67. Hume owska krytyka pojęcia przyczynowości (przykłady). 68. Hume owska krytyka pojęcia jaźni. 69. Hume owska i Kantowska krytyka dotychczasowych dowodów na istnienie Boga. 70. Oświecenie jako wiek rozumu. Główne pojęcia określające epokę oświecenia. 71. Główni intelektualiści francuskiego oświecenia oraz ich dokonania. NajwaŜniejsze dzieło francuskiego oświecenia. 72. OdróŜnienie religii pozytywnej od naturalnej. Co to jest deizm? 73. Rousseau jako krytyk cywilizacji. 74. Rousseauwska koncepcja szlachetnego dzikusa. 75. Koncepcja wychowania według Rousseau. 76. Dwa główne dzieła Kanta: znaczenie tytułów, punkt wyjścia, zadanie i cel badań. 2

3 77. Który z filozofów obudził Kanta z dogmatycznej drzemki? W jakim sensie go zainspirował? 78. Porządek badań w Krytyce czystego rozumu Kanta. 79. Podział Krytyki czystego rozumu (poziomy poznania, formy poznania i odpowiadające nim krytyki). 80. Podział sądów w systemie filozoficznym Kanta (podaj równieŝ kryteria podziału). 81. Jakie są fundamentalne sądy w nauce? (wyjaśnij dlaczego, podaj przykład). 82. Metoda transcendentalna w systemie Kanta. 83. Wyjaśnij znaczenie terminu transcendentalny. 84. Na czym polega idealizm transcendentalny Kanta? 85. W jaki sposób Kant pogodził racjonalizm z empiryzmem? 86. Przedstaw zakres badań Estetyki transcendentalnej Kanta. 87. Wyjaśnij na przykładzie zdanie: Pojęcia bez postrzeŝeń są puste, a postrzeŝenie bez pojęć ślepe. 88. Kantowska koncepcja fenomenu (zjawiska). 89. Jaką funkcję spełnia czas i przestrzeń w systemie Kanta? 90. Co to są aprioryczne formy naoczności? 91. Porównaj koncepcję czasu i przestrzeni w rozumieniu Newtona i Kanta. 92. Jak zdaniem Kanta moŝliwa jest matematyka jako nauka? 93. Na czym polega konstytucja świata naszego doświadczenia? 94. Wyjaśnij rozróŝnienie Kantowskie między światem zjawisk a światem rzeczy samych w sobie (noumenów). 95. Co to jest noumen? 96. Czy metafizyka jako nauka jest moŝliwa? 97. Jakie są konkluzje Estetyki transcendentalnej? 98. Do czego była Kantowi potrzebna koncepcja rzeczy samych w sobie? 99. Na czym polegał agnostycyzm Kanta w sferze poznania? 100. Dwie funkcje myślenia i odpowiadające nim działy Krytyki czystego rozumu Kantowska koncepcja kategorii Zakres badań Analityki transcendentalnej Kanta Konkluzje Analityki transcendentalnej Koncepcja poznania naukowego w filozofii Kanta Trzy idee oraz odpowiadające nim trzy działy Dialektyki transcendentalnej Kanta Koncepcja idei kantowskiej Co to znaczy, Ŝe idee mają charakter regulatywny? 108. Co to są złudzenia transcendentalne? Co Kant do nich zalicza? 109. Krytyka psychologii racjonalnej Co to jest paralogizm? 111. Krytyka kosmologii racjonalnej Co to są antynomie czystego rozumu? (przedstaw je) Pojęcie koniecznego błędu Czy i jak jest moŝliwe rozwiązanie antynomii? Przedstaw propozycję Kanta Czy jeden i ten sam fakt moŝe być zarazem wolny i zdeterminowany? Przedstaw rozwiązanie Kanta Krytyka teologii racjonalnej W jaki sposób Kant obala dowód ontologiczny na istnienie Boga? 118. Co to znaczy, Ŝe teza o istnieniu Boga jest wolna od sprzeczności? 119. Czy i jeśli tak w jakim sensie Kant obalił dotychczasową metafizykę? 3

4 120. W jaki sposób zdaniem Kanta moŝna uzasadnić tezy metafizyczne? 121. Jakie jest stanowisko Kanta w sferze etyki? 122. Co Kant chce ustalić w Krytyce praktycznego rozumu? 123. Co jest źródłem moralności? 124. Przedstaw prawo moralne Kanta (trzy imperatywy) Co to jest postulat? 126. Postulaty rozumu praktycznego (przedstaw i omów) W jaki sposób Kant wywodzi istnienie wolności? 128. Któremu rozumowi (praktycznemu czy teoretycznemu) Kant daje pierwszeństwo? Dlaczego? 129. Na czym polegała rewolucja Kanta w filozofii? 130. Kant jako intelektualny ojciec Unii Europejskiej Nurty w filozofii pokantowskiej Wyjaśnij, na mocy jakich tez Kanta filozofia podzieliła się na idealizm i pozytywizm? 133. Główne idee filozofii Hegla Hegel a współczesna nauka o historii i Ŝyciu Co to znaczy, Ŝe historia ma sens? Stanowisko Hegla Co to znaczy, Ŝe dzieje powszechne to postęp w uświadomieniu wolności? Wyjaśnij podając etapy rozwoju ludzkości w kontekście rozumienia wolności Zakres badań Fenomenologii ducha Hegla Kiedy zostaje osiągnięta wiedza absolutna i czego dotyczy? 139. Heglowska koncepcja wolności Wyjaśnij, na czym polega heglowskie prawo dialektyki odnośnie ludzkiego myślenia oraz rozwoju rzeczywistości Trzy etapy dialektycznego rozwoju rzeczywistości (wyjaśnij i podaj przykład) Heglowska koncepcja pana i niewolnika (wyjaśnij i podaj przykład) Co to jest idealizm absolutny? 144. Heglowskie pojęcie alienacji Heglowska koncepcja ducha czasu Filozofia pozytywna Augusta Comte a Etapy rozwoju ludzkości i nauki według Comte a Co to jest utylitaryzm? Wymień takŝe przedstawicieli Koncepcja liberalnej demokracji według J. S. Milla Czego J. S. Mill i Harriet Taylor domagali się w broszurze Poddaństwo kobiet? 151. Jakie idee filozofii Hegla przejął Marks? 152. Co to jest materializm dialektyczny/historyczny? 153. Jak działa prawo dialektyki w kontekście zmian społecznych przewidywanych przez Marksa? 154. Pojęcie pracy wyalienowanej według Marksa Kierkegaard jako ojciec egzystencjalizmu RóŜnice w koncepcji człowieka między Heglem a Kierkegaardem Kierkegaardowskie znaczenie terminu egzystencja Koncepcja prawdy według Kierkegaarda stadia rozwoju na drodze Ŝycia według Kierkegaarda (opisz kaŝde z nich) RóŜnice między religijnością A i religijnością B Filozoficzne znaczenie absurdu Dlaczego chrześcijaństwo jest religią paradoksu? 163. Koncepcja miłości i dojrzałości człowieka według Kierkegaarda Fryderyk Nietzsche jako ojciec postmodernizmu. 4

5 165. Nietzsche jako filozof niejednoznaczny Nietzscheańskie pojęcie nadczłowieka i woli mocy Wyjaśnij Nietzscheańskie stwierdzenie: Bóg umarł!. Jakie są jego konsekwencje? 168. Nietzscheańska krytyka religii i chrześcijaństwa Nietzscheańskie przewartościowanie wszystkich wartości Moralność panów a moralność niewolników Co to jest resentyment? 172. Nietzscheańska koncepcja prawdy i dobra Wpływ Elizabeth Foerster-Nietzsche na późniejszy sposób przyswojenia myśli Nietzschego Nietzsche a nazizm Jak H. Bergson wyjaśniał tezę, Ŝe czas jest rzeczywisty? 176. Czas subiektywny a czas obiektywny koncepcja Bergsona Na czym polega intuicjonizm Bergsona? 178. Koncepcja świadomości według Bergsona Koncepcja ewolucji twórczej i pędu Ŝyciowego w ujęciu Bergsona Bergsonowska koncepcja Ja powierzchniowego i ja głębokiego Bergsonowska koncepcja wolności Dwa źródła moralności i religii według Bergsona Co to jest fenomenologia? Kto był twórcą fenomenologii? Wymień głównych jej przedstawicieli. W proteście wobec jakich zjawisk w kulturze powstała fenomenologia? 184. Na czym polega antynaturalizm i antypsychologizm fenomenologii? 185. Co to jest fundacjonizm? 186. Zadanie fenomenologii E. Husserla Wyjaśnij formułę: Z powrotem do rzeczy samych! Co to jest opis fenomenologiczny? 189. Na czym polega poznanie fenomenologiczne? 190. Co to jest antyredukcjonizm i jak ma się do Husserlowskiej koncepcji doświadczenia? 191. Co to jest fenomenologia ejdetyczna? 192. Co to jest redukcja ejdetyczna i transcendentalna? 193. Co to jest wariacja imaginatywna? 194. Czy jest intencjonalność? 195. Czym jest husserlowski idealizm transcendentalny? 196. Husserlowska koncepcja umysłu Schelerowska krytyka etyki Kanta Koncepcja i hierarchia wartości według M. Schelera Obiektywizm a relatywizm w poznaniu wartości Schelerowska krytyka nietzscheańskiego pojęcia resentymentu Metoda hermeneutyczna Ontologia fundamentalna M. Heideggera Co to jest analityka Dasein? 204. Egzystencjały a kategorie Co to znaczy, Ŝe człowiek jest wrzucony-w-świat? typy egzystencji według Heideggera Co Heidegger rozumiał przez terminy: Troska, Trwoga oraz bycie-kuśmierci? 5

6 208. Pojęcie filozofii analitycznej. Główni przedstawiciele. Wyznaczniki filozofii analitycznej Czemu filozofia analityczna była i jest przeciwstawiana? (filozofia analityczna a filozofia spekulatywna; filozofia analityczna a filozofia kontynentalna) Metody filozofii analitycznej (klasyczna analiza pojęciowa G. E. Moore a, analiza logiczna B. Russella, analiza lingwistyczna L. Wittgensteina, G. Ryle a, analiza systematyczna M. Dummetta) Filozofia L. Wittgensteina z okresu Traktatu logiczno-filozoficznego i z okresu Dociekań filozoficznych (porównaj teorie znaczenia) Terapeutyczna rola filozofii Wymień przedstawicieli amerykańskiego pragmatyzmu oraz przedstaw znaczenie terminu pragmatyzm Koncepcja wiedzy według pragmatystów Koncepcja świadomości według W. Jamesa W. Jamesa koncepcja psychologii Ja przedmiotowe a ja podmiotowe Co to jest prawo do wiary? 219. Jamesa koncepcja emocji Jamesowska koncepcja psychologii religii Koncepcja prawdy według W. Jamesa i J. Deweya Koncepcja wychowania według J. Deweya Wyznaczniki egzystencjalizmu Koncepcja wolności według J.P. Sartre a Wyjaśnij Sartre owską formułę: Piekło to są inni Co to jest zła wiara? 227. Koncepcja absurdu według A. Camusa Camusowska filozofia buntu Egzystencjalizm a filozofia dialogu Zasada filozofii dialogu Problem a tajemnica koncepcja G. Marcela Marcelowskie poziomy poznania Być i mieć Koncepcja relacji międzyludzkich (porównaj Sartre a i Marcela) Metafizyka jako etyka (E. Lévinas). 6