Zagadnienia do egzaminu z historii filozofii dla Dziennikarstwa, Socjologii i Ekonomii II semestr, rok akademicki 2008/2009

Transkrypt

1 Zagadnienia do egzaminu z historii filozofii dla Dziennikarstwa, Socjologii i Ekonomii II semestr, rok akademicki 2008/ John Locke jako ojciec tradycji liberalnej i pierwszy nowoczesny umysł w historii. 2. W jaki sposób nowoŝytne przyrodoznawstwo wpłynęło na rozumienie rzeczywistości? 3. Program epistemologiczny Locke a (koncepcja umysłu, pojęcie idei, idee: pierwotne i wtórne). 4. Przedstaw argument ze względności spostrzeŝeń i konkluzje zeń wypływające. 5. Wyjaśnij na znanym z wykładu przykładzie koncepcję toŝsamości osobowej według Locke a. Co sprawia, Ŝe człowiek jest jedną i tą samą osobą mimo zmian w czasie? 6. Przedstaw konsekwencje płynące z Locke owskiego kryterium identyczności osobowej. 7. Koncepcja doświadczenia w epistemologii Locke a. 8. Koncepcja tolerancji w filozofii społecznej Locke a. 9. Konsekwencje dla polityki społecznej wynikające z koncepcji umysłu ujmowanego jako tabula rasa. 10. Koncepcja substancji u empirystów brytyjskich (porównaj, przedstaw róŝnice). 11. Koncepcja idei u empirystów brytyjskich (róŝnice, podobieństwa). 12. Argumentacja Berkeleya przeciwko istnieniu substancji materialnej. 13. Co to jest immaterializm? 14. Wyjaśnij formułę esse est percipi i przedstaw jej konsekwencje. 15. Koncepcja Boga w systemie Berkeleya. 16. Na czym polega błąd Berkeleya? 17. Sceptycyzm Davida Hume a. 18. Jakie ograniczenia Hume nałoŝył na naukę i filozofię, i jakie były tego konsekwencje? 19. Koncepcja percepcji (impresji i idei) w epistemologii Hume a. 20. Hume owska krytyka pojęcia przyczynowości (wskaŝ na przykładach). 21. Hume owska krytyka pojęcia jaźni. 22. Jaki jest zdaniem Hume a wpływ emocji na poznanie? 23. Teoria ekonomiczna Adama Smitha (dla Ekonomii). 24. Oświecenie jako wiek rozumu i epoka prawa ludzi. 25. Kantowska definicja oświecenia. 26. Główne pojęcia określające epokę oświecenia. 27. Główni intelektualiści francuskiego oświecenia oraz ich dokonania. 28. NajwaŜniejsze dzieło francuskiego oświecenia. 29. Wyjaśnij odróŝnienie religii pozytywnej od naturalnej. 30. Co to jest deizm? 31. Rousseau jako krytyk cywilizacji. 32. Rousseauwska koncepcja szlachetnego dzikusa. 33. Koncepcja wychowania według Rousseau. 34. Koncepcja demokracji (porównanie: Locke a Rousseau). 35. Dwa główne dzieła Kanta: znaczenie tytułów, punkt wyjścia, zadanie i cel badań. 36. Który z filozofów obudził Kanta z dogmatycznej drzemki? W jakim sensie go zainspirował? 1

2 37. Porządek badań w Krytyce czystego rozumu Kanta. 38. Podział Krytyki czystego rozumu (poziomy poznania, formy poznania i odpowiadające nim krytyki). 39. Czy metafizyka jest zdaniem Kanta moŝliwa jako nauka? 40. Podział sądów w systemie filozoficznym Kanta (podaj równieŝ kryteria podziału). 41. Jakie są fundamentalne sądy w nauce? (wyjaśnij dlaczego, podaj przykład). 42. Co to jest zdanie analityczne? (podaj przykład). 43. Co to jest zdanie syntetyczne? (podaj przykład). 44. Metoda transcendentalna w systemie Kanta. 45. Wyjaśnij znaczenie terminu transcendentalny. 46. Na czym polega idealizm transcendentalny Kanta? 47. W jaki sposób Kant pogodził racjonalizm z empiryzmem? 48. Przedstaw zakres badań Estetyki transcendentalnej Kanta. 49. Wyjaśnij na przykładzie zdanie: Pojęcia bez postrzeŝeń są puste, a postrzeŝenie bez pojęć ślepe. 50. Kantowska koncepcja fenomenu (zjawiska). 51. Jaką funkcję spełnia czas i przestrzeń w systemie Kanta? 52. Co to są aprioryczne formy naoczności? 53. Porównaj koncepcję czasu i przestrzeni w rozumieniu Newtona i Kanta. 54. Jak zdaniem Kanta moŝliwa jest matematyka jako nauka? 55. Na czym polega konstytucja świata naszego doświadczenia? 56. Wyjaśnij rozróŝnienie Kantowskie między światem zjawisk a światem rzeczy samych w sobie (noumenów). 57. Co to jest noumen? 58. Jakie są konkluzje Estetyki transcendentalnej? 59. Do czego była Kantowi potrzebna koncepcja rzeczy samych w sobie? 60. Na czym polegał agnostycyzm Kanta w sferze poznania? 61. Dwie funkcje myślenia i odpowiadające nim działy Krytyki czystego rozumu. 62. Kantowska koncepcja kategorii. 63. Zakres badań Analityki transcendentalnej Kanta. 64. Konkluzje Analityki transcendentalnej. 65. Koncepcja poznania naukowego w filozofii Kanta. 66. Trzy idee oraz odpowiadające nim trzy działy Dialektyki transcendentalnej Kanta. 67. Koncepcja idei kantowskiej. 68. Co to znaczy, Ŝe idee mają charakter regulatywny? 69. Co to są złudzenia transcendentalne? Co Kant do nich zalicza? 70. Krytyka psychologii racjonalnej. 71. Co to jest paralogizm? 72. Krytyka kosmologii racjonalnej. 73. Co to są antynomie czystego rozumu? (przedstaw je). 74. Pojęcie koniecznego błędu. 75. Czy i jak jest moŝliwe rozwiązanie antynomii? Przedstaw propozycję Kanta. 76. Czy jeden i ten sam fakt moŝe być zarazem wolny i zdeterminowany? Przedstaw rozwiązanie Kanta. 77. Krytyka teologii racjonalnej. 78. W jaki sposób Kant obala dowód ontologiczny na istnienie Boga? 79. Hume owska i Kantowska krytyka dowodu kosmologicznego i teleologicznego na istnienie Boga. 80. Co to znaczy, Ŝe teza o istnieniu Boga jest wolna od sprzeczności? 81. Czy i jeśli tak w jakim sensie Kant obalił dotychczasową metafizykę? 2

3 82. W jaki sposób zdaniem Kanta moŝna uzasadnić tezy metafizyczne? 83. Jakie jest stanowisko Kanta w sferze etyki? 84. Co Kant chce ustalić w Krytyce praktycznego rozumu? 85. Co jest źródłem moralności? 86. Przedstaw prawo moralne Kanta (trzy imperatywy). 87. Co to jest postulat? 88. Postulaty rozumu praktycznego (przedstaw i omów). 89. W jaki sposób Kant wywodzi istnienie wolności? 90. Któremu rozumowi (praktycznemu czy teoretycznemu) Kant daje pierwszeństwo? Dlaczego? 91. Na czym polegała rewolucja Kanta w filozofii? 92. Kant jako intelektualny ojciec Unii Europejskiej. 93. Nurty w filozofii pokantowskiej. 94. Wyjaśnij, na mocy jakich tez Kanta filozofia podzieliła się na idealizm i pozytywizm? 95. Główne idee filozofii Hegla. 96. Hegel a współczesna nauka o historii i Ŝyciu. 97. Co to znaczy, Ŝe historia ma sens? 98. Co to znaczy, Ŝe dzieje powszechne to postęp w uświadomieniu wolności? Wyjaśnij podając etapy rozwoju ludzkości w kontekście rozumienia wolności. 99. Zakres badań Fenomenologii ducha Hegla Kiedy zostaje osiągnięta wiedza absolutna i czego dotyczy? 101. Heglowska koncepcja wolności Porównaj pojęcie wolności Hegla z liberalnym ujęciem wolności J. S. Milla Wyjaśnij, na czym polega heglowskie prawo dialektyki odnośnie ludzkiego myślenia oraz rozwoju rzeczywistości Trzy etapy dialektycznego rozwoju rzeczywistości (wyjaśnij i podaj przykład) Heglowska koncepcja pana i niewolnika (wyjaśnij i podaj przykład) Co to jest idealizm absolutny? 107. Heglowskie pojęcie alienacji Heglowska koncepcja ducha czasu Filozofia społeczno-polityczna Hegla Hegel jako intelektualny patron nazizmu i komunizmu? 111. Dlaczego myśl Hegla wlicza się w antyliberalny nurt filozofii politycznej? 112. Filozofia pozytywna Augusta Comte a Etapy rozwoju ludzkości i nauki według Comte a Comte wska koncepcja socjologii Co to jest utylitaryzm? Wymień takŝe przedstawicieli Koncepcja liberalnej demokracji według J. S. Milla Czego J. S. Mill i Harriet Taylor domagali się w broszurze Poddaństwo kobiet? 118. Zadania filozofii według Karola Marksa Jakie idee filozofii Hegla przejął Marks? 120. Co to jest materializm dialektyczny/historyczny? 121. Co to jest nadbudowa? 122. Jak działa prawo dialektyki w kontekście zmian społecznych przewidywanych przez Marksa? 123. Pojęcie pracy wyalienowanej według Marksa Kierkegaard jako ojciec egzystencjalizmu RóŜnice w koncepcji człowieka między Heglem a Kierkegaardem Kierkegaardowskie znaczenie terminu egzystencja. 3

4 127. Koncepcja prawdy według Kierkegaarda stadia rozwoju na drodze Ŝycia według Kierkegaarda (opisz kaŝde z nich) RóŜnice między religijnością A i religijnością B Filozoficzne znaczenie absurdu Dlaczego chrześcijaństwo jest religią paradoksu? 132. Koncepcja miłości i dojrzałości człowieka według Kierkegaarda Fryderyk Nietzsche jako ojciec postmodernizmu Nietzsche jako filozof kusiciel Nietzsche jako filozof niejednoznaczny Nietzscheańskie pojęcie nadczłowieka Nietzscheańskie pojęcie woli mocy Wyjaśnij Nietzscheańskie stwierdzenie: Bóg umarł!. Jakie są jego konsekwencje? 139. Nietzscheańska krytyka religii Nietzscheańska krytyka chrześcijaństwa Nietzscheańskie przewartościowanie wszystkich wartości Moralność panów a moralność niewolników Co to jest resentyment? 144. Postawa apollińska a postawa dionizyjska Krytyka intelektualizmu Nietzscheańska koncepcja prawdy i dobra Wpływ Elizabeth Foerster-Nietzsche na późniejszy sposób przyswojenia myśli Nietzschego Nietzsche a nazizm Jak H. Bergson wyjaśniał tezę, Ŝe czas jest rzeczywisty? 150. Czas subiektywny a czas obiektywny koncepcja Bergsona Na czym polega intuicjonizm Bergsona? 152. Bergsonowska koncepcja Ja powierzchniowego i ja głębokiego Bergsonowska koncepcja wolności Co to jest pęd Ŝyciowy? 155. Dwa źródła moralności i religii według Bergsona Co to jest fenomenologia? 157. Kto był twórcą fenomenologii? Wymień głównych jej przedstawicieli W proteście wobec jakich zjawisk w kulturze powstała fenomenologia? 159. Na czym polega antynaturalizm i antypsychologizm fenomenologii? 160. Co to jest fundacjonizm? 161. Zadanie fenomenologii E. Husserla Wyjaśnij formułę: Z powrotem do rzeczy samych! Co to jest opis fenomenologiczny? 164. Na czym polega poznanie fenomenologiczne? 165. Co to jest antyredukcjonizm i jak ma się do Husserlowskiej koncepcji doświadczenia? 166. Co to jest fenomenologia ejdetyczna? 167. Co to jest redukcja ejdetyczna i transcendentalna? 168. Co to jest wariacja imaginatywna? 169. Czy jest intencjonalność? 170. Czym jest husserlowski idealizm transcendentalny? 171. Husserlowska koncepcja umysłu Schelerowska krytyka etyki Kanta Koncepcja i hierarchia wartości według M. Schelera. 4

5 174. Obiektywizm a relatywizm w poznaniu wartości Schelerowska krytyka nietzscheańskiego pojęcia resentymentu Metoda hermeneutyczna Ontologia fundamentalna M. Heideggera Co to jest analityka Dasein? typy egzystencji według Heideggera Co Heidegger rozumiał przez terminy: Troska, Trwoga oraz bycie-kuśmierci? 181. Pojęcie filozofii analitycznej. Główni przedstawiciele Wyznaczniki filozofii analitycznej Czemu filozofia analityczna była i jest przeciwstawiana? (filozofia analityczna a filozofia spekulatywna; filozofia analityczna a filozofia kontynentalna) Metody filozofii analitycznej (klasyczna analiza pojęciowa G. E. Moore a, analiza logiczna B. Russella, analiza lingwistyczna L. Wittgensteina, G. Ryle a, analiza systematyczna M. Dummetta) Filozofia L. Wittgensteina z okresu Traktatu logiczno-filozoficznego Filozofia L. Wittgensteina z okresu Dociekań filozoficznych Terapeutyczna rola filozofii Wymień przedstawicieli amerykańskiego pragmatyzmu oraz przedstaw znaczenie terminu pragmatyzm Koncepcja wiedzy według pragmatystów Koncepcja prawdy według W. Jamesa i J. Deweya Koncepcja świadomości według W. Jamesa Co to jest prawo do wiary? 193. Wyznaczniki egzystencjalizmu Koncepcja wolności według J.P. Sartre a Wyjaśnij Sartre owską formułę: Piekło to są inni Co to jest zła wiara? 197. Koncepcja relacji międzyludzkich według Sartre a Koncepcja absurdu według A. Camus Camusowska filozofia buntu Egzystencjalizm a filozofia dialogu Zasada filozofii dialogu Problem a tajemnica koncepcja G. Marcela Marcelowskie poziomy poznania Być i mieć Koncepcja relacji międzyludzkich (porównaj Sartre a i Marcela) Metafizyka jako etyka (E. Lévinas). 5