KOMISJA EUROPEJSKA. pomocy państwa SA (2012/N) Polska pomoc państwa dla Związku Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia C(2012) 8258 final Dotyczy: pomocy państwa SA (2012/N) Polska pomoc państwa dla Związku Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl Szanowny Panie Ministrze! 1. PROCEDURA 1. W dniu 28 maja 2012 r. władze polskie zgłosiły Komisji drogą elektroniczną wyżej wymieniony środek. Zgłoszenie to zostało zarejestrowane przez Komisję następnego dnia. 2. W dniu 25 lipca 2012 r. Komisja wystosowała wniosek o udzielenie dodatkowych informacji. Władze polskie udzieliły odpowiedzi w dniu 6 września 2012 r. 2. OPIS ŚRODKA 2.1. Główne cechy Cel ogólny 3. Środek wspiera projekt Zagospodarowanie zespołu zabytkowego Twierdzy Przemyśl w celu udostępnienia dla turystyki kulturowej, etap I ( projekt ) mający na celu ochronę i rewitalizację zespołu historycznego Twierdzy Przemyśl (zwanego dalej Twierdzą ). Jego głównym celem jest zachowanie dziedzictwa kulturowego. Ponadto, środek ten będzie również służył edukowaniu w zakresie zabytków, ich historii i znaczenia europejskiego dziedzictwa kulturowego, jak również ich promowaniu. Jego Ekscelencja Pan Radosław SIKORSKI Minister Spraw Zagranicznych Al. J. Ch. Szucha Warszawa POLSKA Commission européenne, B-1049 Bruxelles/Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: (0)

2 Organ przyznający pomoc 4. Organem przyznającym pomoc jest Zarząd Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie jednostka administracyjna odpowiedzialna za region PL32 Podkarpackie według klasyfikacji NUTS-3, uprawniony do otrzymywania pomocy regionalnej na mocy art. 107 lit 3 a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Podstawa prawna 5. Podstawę prawną środka stanowią: ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju; uchwała nr 89/ 2008/11 Zarządu Województwa Podkarpackiego, z dnia 31 października 2011 r., zatwierdzająca plan projektu; decyzja Komisji Europejskiej z dnia 1 października 2007 r. w sprawie przyjęcia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata Beneficjent 6. Beneficjentem tego środka jest Związek Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl (zwany dalej Związkiem ). 7. Związek został założony w 2008 r. Zrzesza on dziewięć sąsiadujących ze sobą gmin 1 (zwanych dalej Gminami fortecznymi ), w obrębie których znajdują się fragmenty Twierdzy. 8. Zgodnie ze statutem związku, celem jego działalności jest ochrona dziedzictwa kulturowego i promocja rozwoju turystyki na obszarze Gmin fortecznych. Związek nie prowadzi działalności komercyjnej i działa jako organizacja nienastawiona na zysk. Jego główne zadania statutowe obejmują: utworzenie Zespołu Parków Kulturowych Twierdzy Przemyśl jako formy ochrony konserwatorskiej przewidzianej ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami, w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania terenów charakterystycznych dla Twierdzy Przemyśl; wykonywanie prac ochronnych na obszarach i obiektach chronionych Twierdzy Przemyśl; sporządzenie planu ochrony parku kulturowego; inspirowanie i wspieranie działań gmin w zakresie ochrony fortów Twierdzy Przemyśl; koordynowanie prac nad miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego; wspieranie działań mających na celu uznanie Twierdzy Przemyśl za pomnik historii. 1 Bircza, Krasiczyn, Krzywcza, Medyka, Orły, Wiejska Przemyśl, Stubno, Żurawica, Miejska Przemyśl. 2

3 W związku z tym głównym celem Związku jest ochrona zabytków Twierdzy przed zniszczeniem i wykonywanie prac renowacyjnych i dostosowawczych zmierzających do poprawy wizerunku i prezentowania fortyfikacji obronnej. Rodzaj pomocy, budżet i okres udzielania wsparcia finansowego 9. Całkowity koszt projektu wynosi PLN (około 5,3 mln EUR 2 ) i będzie w znacznej części pokryty ze środków publicznych, jak przedstawiono w tabeli poniżej. ŹRÓDŁO PLN Związek Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl Gminy Krzywcza i Bircza Budżet krajowy Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) Całkowity koszt projektu W ujęciu szczegółowym kwota PLN będzie zapewniona z polskiego budżetu krajowego w formie dotacji bezpośredniej, która będzie wypłacona w sześciu ratach w okresie od 1 kwietnia 2013 r. do 30 września 2014 r. Projekt będzie współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 3 w wysokości PLN, co stanowi 48 % całkowitego kosztu projektu. 11. Beneficjent pokryje pozostałą kwotę w wysokości PLN (około EUR) 4 z własnych środków. 12. Infrastruktura powstała w wyniku projektu będzie własnością Związku aż do momentu jego rozwiązania. Gminy forteczne będą utrzymywać infrastrukturę przez okres co najmniej pięciu lat od ukończenia prac. 13. Prace związane z projektem mają się rozpocząć w kwietniu 2013 r. i zakończyć w czerwcu 2014 r. 14. Etapy 2 i 3 projektu są planowane na okres od 2015 r. do 2020 r., a ich rozpoczęcie jest uwarunkowane ukończeniem etapu 1. Niniejsze zgłoszenie dotyczy jedynie 1 etapu projektu. W chwili obecnej szczegółowy budżet dla możliwych kolejnych etapów 2 i 3 nie jest dostępny. Wstępne szacunkowe koszty tych dwóch kolejnych etapów wynoszą 100 mln PLN. Obiekty odnowione w ramach tych możliwych kolejnych etapów 2 i 3 nie będą wykorzystywane do celów komercyjnych Charakterystyka projektu 15. Twierdza Przemyśl składa się z obiektów fortyfikacyjnych wybudowanych w Przemyślu w czasach cesarstwa austro-węgierskiego w okresie między połową XIX wieku i pierwszą wojną światową. Jako przykład europejskiej XIX-wiecznej architektury obronnej, Twierdza znajduje się w wykazie największych tego typu obiektów w Europie. Została ona zniszczona w 1915 r. i od tego czasu pozostały jedynie jej ruiny W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata

4 16. Twierdza znajduje się w powiecie przemyskim 5 o powierzchni km 2, liczącym mieszkańców. Powiat ten leży na terenie południowo-wschodniej Polski, w sąsiedztwie granicy z Ukrainą i około 80 km od granicy ze Słowacją. 17. Projekt obejmuje renowację obiektów obronnych, zabytków i obiektów wojskowych (np. koszarów i pól bitewnych), cmentarzy wojennych i dróg znajdujących się na obszarze Twierdzy Przemyśl, oraz ich dostosowanie do potrzeb turystyki kulturowej. Projekt składa się w szczególności z 7 zadań: 1) Zagospodarowanie pałacu Humnickich w Birczy (gmina Bircza). 2) Rewitalizacja drogi fortecznej Kruhel Wielki Prałkowce oraz przebudowa ogrodzenia cmentarza żołnierzy austro-węgierskich w miejscowości Brylińce. 3) Rewitalizacja zespołu dworsko-parkowego w Babicach (gmina Krzywcza). 4) Rewitalizacja dróg fortecznych, zespołu koszarowego w Siedliskach oraz fortu XV Borek. 5) Zagospodarowanie drogi prowadzącej od Bramy Sanockiej Dolnej, przechodzącej przez obiekt fortyfikacyjny Brama Sanocka Górna, mur obronny i Fort Trzy Krzyże, do Bramy na Zniesieniu. 6) Zagospodarowanie ścieżki historyczno-przyrodniczo-dydaktycznej Stubno- Strzawa-Kalników. 7) Zagospodarowanie szlaku fortecznej turystyki kulturowej Północna Rokada na terenie Twierdzy Przemyśl. 18. Zadania 2 oraz 4-7 stanowią większość całkowitego kosztu projektu (80,9 % lub PLN około 4,3 mln EUR 6 ). Infrastruktura stworzona w wyniku tych zadań będzie stanowiła atrakcję turystyczną na wolnym powietrzu, skierowaną do osób zainteresowanych turystyką historyczną i kulturową. Będzie również przeznaczona do celów edukacyjnych jako uzupełnienie lekcji historii dla dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych i średnich. Infrastruktura zachowa swój publiczny charakter i pozostanie dostępna bezpłatnie dla turystów bez żadnych ograniczeń. W związku z tym nie będzie ona wykorzystywana do celów komercyjnych, a na jej terenie nie będzie prowadzona żadna działalność gospodarcza. 19. Z kolei zadania 1 i 3, stanowiące około 19,1 % całkowitego kosztu projektu ( PLN lub 1,0 mln EUR 7 ), będą zrealizowane w pałacu Humnickich w Birczy (pochodzącym z XVIII wieku) oraz w zespole dworsko-parkowym w Babicach (pochodzącym z XIX wieku). W pierwszym przypadku prace renowacyjne będą ograniczone do piwnicy pałacu, gdzie powstaną pomieszczenia wykorzystywane do organizowania szkoleń i konferencji (dwa pomieszczenia dla maksymalnie 20 osób każde), świadczenia usług gastronomicznych (maksymalnie dla 20 osób) oraz informacji turystycznej. Zespół Babice zostanie w pełni odnowiony i poza informacją turystyczną będzie wykorzystywany jako baza hotelowa z 20 miejscami noclegowymi. Po zakończeniu prac, obiekty te będą wynajęte podmiotom zewnętrznym, które będą prowadzić wyżej wymienioną działalność komercyjną (zarządzanie pomieszczeniami szkoleniowymi i konferencyjnymi, usługi Drugi poziom lokalnej administracji państwowej w Polsce, odpowiednik hrabstwa, okręgu lub prefektury. Powiat Przemyski jest jednym z 21 powiatów wchodzących w skład województwa podkarpackiego (NUTS 3), liczącego ludności i o powierzchni kilometrów kwadratowych (dane z 31 grudnia 2011; źródło: Główny Urząd Statystyczny w Polsce). 4

5 gastronomiczne oraz baza hotelowa). Podmioty te będą również odpowiedzialne za utrzymanie zajmowanych przez nie obiektów. Będą one wybrane w drodze przejrzystego otwartego przetargu na normalnych warunkach rynkowych. Czynsz, który będzie otrzymywał Związek, będzie przeznaczony na utrzymanie infrastruktury projektu. 20. Szacuje się, że obecnie Twierdzę odwiedza pomiędzy 14 a 20 tysięcy turystów rocznie. Władze polskie przewidują, że w ciągu pięciu lat od zakończenia projektu liczba ta wzrośnie do tysięcy osób rocznie. W szczególności będą to: indywidualni zwiedzający i turyści, łącznie z rodzinami z dziećmi (około 70 % lub tysięcy); turyści i osoby zwiedzające z powodów zawodowych (około 10 % lub 3-4 tysiące); dzieci i młodzież ze szkół podstawowych i średnich (około 20 % lub 6-8 tysięcy). 21. Przewiduje się, że projekt będzie przynosił dochody w wysokości około 265 tysięcy PLN (około EUR 8 ) rocznie, pochodzące wyłącznie z wynajmu obiektów wymienionych w punkcie 19 powyżej. Koszty operacyjne związane z utrzymaniem całej Twierdzy znacznie przewyższają jednak tę kwotę, powodując stratę netto w wysokości około 175 tysięcy PLN (około EUR 9 ) rocznie. 3. OCENA ŚRODKA POD KĄTEM POMOCY PAŃSTWA 3.1. Pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE 22. Zgodnie z art. 107 ust. 1 TFUE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. W związku z tym, aby środek pomocy został uznany za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, musi spełniać następujące łączne warunki: 1) środek musi być udzielany przy użyciu zasobów państwowych; 2) musi przynosić przedsiębiorstwom korzyści ekonomiczne; 3) korzyść ta musi mieć charakter selektywny i zakłócać lub grozić zakłóceniem konkurencji; oraz 4) środek pomocy musi mieć wpływ na handel wewnątrzunijny. 23. Środek pomocy będzie zapewniony z polskiego budżetu państwa w formie bezpośredniej dotacji i będzie współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W związku z tym środek pomocy jest zapewniany z zasobów państwowych. 24. Beneficjentem pomocy jest Związek zrzeszający dziewięć Gmin fortecznych. W związku z tym pomoc jest selektywna

6 25. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, pojęcie przedsiębiorstwo obejmuje każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, bez względu na jego status prawny oraz sposób finansowania 10. Działalność gospodarcza oznacza oferowanie towarów i usług na danym rynku 11. Wykorzystanie kapitału nie jest jednak wystarczające do stwierdzenia, że działalność danego podmiotu jest działalnością gospodarczą, jeżeli jego przychody są jedynie wynikiem posiadania mienia W tej kwestii Komisja zauważa, że beneficjent pomocy, tj. Związek (zrzeszający dziewięć gmin) powstał wyłącznie w celu ochrony dziedzictwa kulturowego i pobudzania rozwoju turystyki na obszarze Gmin fortecznych. Związek prowadzi działalność nienastawioną na zysk (sam nie prowadzi żadnej działalności komercyjnej) i ma charakter bardzo lokalny (nie prowadzi działalności poza obszarem dziewięciu gmin). Pomimo iż po zakończeniu prac niektóre obiekty będą wykorzystywane do działań komercyjnych o ograniczonym zasięgu (zarządzanie pomieszczeniami szkoleniowymi i konferencyjnymi, usługi gastronomiczne oraz baza hotelowa), działania te będą wykonywane przez podmioty zewnętrzne a nie przez sam Związek, który będzie jedynie otrzymywał czynsz od tych podmiotów i w związku z tym nie będzie prowadził działalności gospodarczej. 27. Ponadto Komisja zauważa, że finansowanie dotyczące 80,9 % kosztów całkowitych projektu będzie przeznaczone na działania mające na celu odnowienie infrastruktury niewykorzystywanej do celów komercyjnych. W związku z tym do celów oceny omawianego środka celowe jest rozróżnienie pomiędzy finansowaniem zadań opisanych w punkcie 18 powyżej (stanowiącym 80,9 % całkowitego kosztu projektu) oraz pozostałymi 19,1 % finansowania, które wspiera zadania opisane w pkt. 19 powyżej Finansowanie odnowy infrastruktury niewykorzystywanej do celów komercyjnych (pkt. 18 powyżej). 28. Większość finansowania publicznego (80,9 % lub PLN około 4,3 mln EUR 13 ) będzie przeznaczona na odnowę zabytkowej infrastruktury oraz stworzenie atrakcji turystycznej na wolnym powietrzu skierowanej do osób zainteresowanych turystyką historyczną i kulturową. Infrastruktura zachowa swój publiczny charakter i pozostanie dostępna bezpłatnie dla turystów bez żadnych ograniczeń. 29. Ponieważ odnowa finansowana ze środków publicznych będzie służyć lepszemu udostępnieniu infrastruktury, która będzie odwiedzana bez ograniczeń i całkowicie bezpłatnie, oraz jako że ta część projektu nie będzie powiązana z żadną działalnością gospodarczą, Komisja uważa, że finansowanie publiczne, o którym mowa, nie będzie wspierać prowadzenia żadnej działalności gospodarczej, a tym samym nie będzie przynosić żadnemu przedsiębiorstwu korzyści ekonomicznych w świetle unijnego Sprawa C-41/90 Höfner i Eher [1991] Rec.. I-1979, pkt. 21 oraz sprawy połączone C-264/01, C- 306/01, C-354/01 i C-355/01 AOK Bundesverband i in. [2004] Rec. I-2493, pkt. 46. Sprawa C-35/96 Komisja I Włochy [1998] Rec. I-3851, pkt. 36 oraz sprawy połączone C-180/98 do C-184/98 Pavlov i in.[2000] Rec. I-6451, pkt. 75. Sprawa C-222/04 Casa di Risparmio di Firenze i inn. [2006] Zb.Orz. I-00289, pkt. 111 zwykłe dzierżenie udziałów, nawet kontrolnych, nie wystarczy, aby uznać za gospodarczą działalność podmiotu, dzierżyciela tych udziałów, jeżeli polega ona jedynie na wykonywaniu praw związanych ze statusem akcjonariusza lub członka oraz ewentualnym pobieraniu dywidend, zwykłych pożytków z prawa własności danego dobra. 6

7 prawa konkurencji 14. W związku z tym finansowanie to nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE Finansowanie odnowy infrastruktury wykorzystywanej do celów komercyjnych (pkt. 19 powyżej). 30. W związku z tym, że środek dotyczy infrastruktury wykorzystywanej do działalności komercyjnej, Komisja najpierw sprawdzi, czy finansowanie to może wpływać na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi. Za wpływ na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi uznaje się co najmniej prawdopodobieństwo wpływu na taką wymianę. Komisja jest zdania, że omawiany środek (zgodnie z definicją w pkt. 26) nie będzie miał takiego charakteru, nawet jeżeli spełnione będą inne kryteria pomocy państwa. 31. Komisja uważa, że działalność komercyjna prowadzona na terenie objętych pomocą obiektów w Birczy (dwie sale szkoleniowe i konferencyjne w Birczy, z których każda może pomieścić 20 osób, oraz usługi gastronomiczne dla 20 osób) oraz w Babicach (baza hotelowa z 20 miejscami noclegowymi) ma zbyt małą skalę oraz lokalny charakter i nie może celowo szkodzić turystyce innych państw członkowskich. Ponadto turyści nie są zmuszeni do korzystania z obiektów konferencyjnych, gastronomicznych i hotelowych Twierdzy, ponieważ w sąsiedztwie obiektu znajduje się wiele innych obiektów konferencyjnych, gastronomicznych i hotelowych, w tym niektóre należące do znanych firm i szeroko polecane w przewodnikach oraz w zasobach internetowych. W związku z tym obiekty Twierdzy nie są w stanie wpływać na ruch turystyczny w innych państwach członkowskich 15, oraz można uznać, że potencjalni turyści, którzy mogą skorzystać z tych obiektów, zdecydują się na podróż do Polski bez względu na istnienie tych obiektów. 32. W związku z tym Komisja uważa, że lokalny charakter oraz bardzo mała skala działalności komercyjnej, która będzie prowadzona na terenie Twierdzy, powinny wykluczyć ze wszystkich praktycznych względów wpływ na unijną wymianę handlową Wnioski w zakresie istnienia pomocy państwa 33. W związku z powyższym, biorąc pod uwagę szczegóły dotyczące tej sprawy, można uznać, że środek, którego dotyczy zgłoszenie, nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE ponieważ a) finansowanie publiczne infrastruktury nie wykorzystywanej do celów komercyjnych nie będzie wspierało żadnej działalności gospodarczej, a tym samym nie będzie przynosić żadnemu przedsiębiorstwu korzyści ekonomicznych, oraz b) finansowanie publiczne infrastruktury wykorzystywanej do celów komercyjnych nie będzie miało wpływu na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi Zob. przypisy 8-10 powyżej. Warto tu również podkreślić fakt, iż województwo podkarpackie jest województwem o jednym z najniższych wskaźników ilości turystów zagranicznych w Polsce (14 miejsce wśród 16 województw pod względem ilości zagranicznych turystów w bazach hotelowych na 1000 mieszkańców rocznie w 2010 r. Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Polsce). Por. decyzje Komisji: z dnia 21 grudnia 2000 r. w sprawie Leisure Pool Dorsten - Niemcy (sprawa N258/2002, Dz.U. C 172 z ), z dnia 21 stycznia 2003 r. w sprawie środków dotyczących l'ecomusée d'alsace Francja (sprawa NN136/A/2002, Dz.U C 97 z , s. 10 sprawa NN 136/A/2002), z dnia 27 czerwca 2007 r. w sprawie dopłat na produkcje teatralne w kraju Basków Hiszpania (sprawa N257/2007, Dz.U. C 173 z , s. 2), oraz z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie pomocy dla Bataviawerf Niderlandy (sprawa N 377/2007, Dz.U. C 35 z , s. 3). 7

8 34. Biorąc pod uwagę powyższe informacje, nie ma potrzeby dalszego analizowania innych łącznych warunków w celu ustalenia istnienia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. 4. PODSUMOWANIE 35. Na podstawie wyżej wymienionej oceny, Komisja zdecydowała, że środek pomocy nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje, które nie powinny być przekazywane osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od daty jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma w wyznaczonym terminie uzasadnionego wniosku w tym względzie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: Wniosek taki należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres Rejestru pomocy państwa w Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej: European Commission Directorate-General for Competition State Aid Greffe SPA 3 6/ Brussels Belgium Faks: Z poważaniem W imieniu Komisji Joaquín ALMUNIA Wiceprzewodniczący 8