Rekompensata kosztów poniesionych na świadczenie usług pocztowych ustawowo zwolnionych od opłat pocztowych Zwiększenie budżetu programu PL 47/2004

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. K(2008) 8863 Dotyczy: N 462/2008 Polska Rekompensata kosztów poniesionych na świadczenie usług pocztowych ustawowo zwolnionych od opłat pocztowych Zwiększenie budżetu programu PL 47/2004 Szanowny Panie Ministrze, 1. PROCEDURA 1. Pismem z dnia 4 listopada 2004 r. Komisja poinformowała władze polskie o swojej decyzji o niewnoszeniu żadnych zastrzeżeń w sprawie dotyczącej pomocy państwa PL 47/2004 Rekompensata kosztów poniesionych na świadczenie usług pocztowych ustawowo zwolnionych od opłat pocztowych, uzasadniając ją brakiem poważnych wątpliwości co do zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem. Komisja wskazała, że program należy uznać za istniejącą pomoc w rozumieniu art. 88 ust. 1 Traktatu od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. 2. Powyższą decyzję Komisja podjęła w procedurze w ramach mechanizmu przejściowego, ustanowionej w rozdziale 3 załącznika IV do aktu dotyczącego warunków przystąpienia, stanowiącego część traktatu o przystąpieniu Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji do Unii Europejskiej 1. 1 Z powodu ograniczonego budżetu (roczny budżet poniżej 10 mln EUR) program PL 47/2004 uznano za stosunkowo mało istotny w kontekście procedury w ramach mechanizmu przejściowego opisanej w traktacie o przystąpieniu. Jego Ekscelencja Pan Radoslaw SIKORSKI Minister Spraw Zagranicznych Al. Szucha 23 PL Warszawa 1 Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique/Europese Commissie, B-1049 Brussel België Telefon: (0)

2 3. Pismem z dnia 16 września 2008 r., zarejestrowanym tego samego dnia, władze polskie zgłosiły Komisji na podstawie art. 88 ust. 3 Traktatu i w ramach procedury uproszczonej 2 zwiększenie budżetu wspomnianego wyżej programu. 4. Po zbadaniu zgłoszenia Komisja stwierdziła, że jest ono niekompletne i musiała poprosić w dniu 29 września 2008 r. o dodatkowe informacje. Polskie władze udzieliły odpowiedzi w piśmie z dnia 12 listopada 2008 r. 2. OPIS PIERWOTNEGO PROGRAMU POMOCY 5. Program składa się z dwóch części. 6. W pierwszej części (część A) 3 ustanowiono zwolnienie od opłaty pocztowej za przyjęcie, przemieszczenie i doręczenie przesyłek nadanych przez: a. osoby niewidome lub ociemniałe i adresowanych do bibliotek, organizacji osób niewidomych, osób ociemniałych lub organizacji, których celem statutowym jest działanie na rzecz osób niewidomych lub ociemniałych; b. biblioteki, organizacje osób niewidomych lub ociemniałych, organizacje, których celem statutowym jest działanie na rzecz osób niewidomych lub ociemniałych; c. osoby niewidome lub ociemniałe bądź przesyłek skierowanych do tych osób i zawierających wyłącznie informacje utrwalone pismem wypukłym. 7. W celu zwolnienia od opłat pocztowych wyżej wymienione przesyłki muszą spełniać określone wymogi, dotyczące m.in.: wagi (do 7 kg), zawartości (jeżeli zarówno nadawca, jak i odbiorca są osobami niewidomymi, treść powinna być przekazana pismem wypukłym), adresata (wykaz bibliotek i organizacji osób niewidomych uprawnionych do zwolnienia został określony w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej i Ministra Kultury z dnia 15 czerwca 2004 r.), oznakowania (odpowiednim symbolem). 8. Omawiany środek ma cel socjalny i zmierza do poprawy szans na uczestnictwo osób niewidomych w życiu społecznym i gospodarczym Polski oraz zapewnienia im jak najszerszego i najbardziej równoprawnego dostępu do dóbr kultury. 2 W odniesieniu do niektórych zmian istniejącej pomocy dostępna jest specjalna uproszczona procedura zgłoszeniowa (art. 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE ( rozporządzenie wykonawcze ) przytoczone rozporządzenia zostały opublikowane odpowiednio w Dz.U. L 140 z , s. 1 i Dz.U. L 83 z , s. 1-9). 3 Część A programu opiera się na art. 30 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe (Dziennik Ustaw Nr 130, poz z późn. zm.). 2

3 9. W drugiej części (część B) 4 przewidziano zwolnienie od opłat pocztowych przesyłek zawierających obowiązkowe egzemplarze biblioteczne wysyłane do bibliotek uprawnionych do ich otrzymywania. 10. W Polsce istnieje 14 bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych. Biblioteki te wymieniono w wykazie w rozporządzeniu Ministra Kultury i Sztuki z dnia 6 marca 1997 r. 5 i należą do nich m.in. Biblioteka Narodowa, Biblioteka Jagiellońska, Filmoteka Narodowa, biblioteki uniwersyteckie i wojewódzkie. 11. Na podstawie ustawy z dnia 7 listopada 1996 r. 6 za obowiązkowe egzemplarze biblioteczne uznaje się egzemplarze publikacji, które wydawcy mają obowiązek nieodpłatnie przekazywać wyżej wymienionym bibliotekom w celu ułatwienia gromadzenia opublikowanych utworów, co z kolei stanowi jeden ze sposobów realizacji zadań państwa na rzecz wspierania kultury i zachowania dziedzictwa kulturowego. 12. W obu częściach programu przewidziano, że każdy operator pocztowy świadczący powyższe usługi jest uprawniony do otrzymania od państwa rekompensaty za przychody utracone w wyniku zwolnienia przesyłek z opłat pocztowych. 13. Na podstawie programu wysokość rekompensaty nie może być wyższa od taryfy stosowanej przez operatora świadczącego powszechne usługi pocztowe Poczty Polskiej za przyjęcie, przemieszczenie i doręczenie takich przesyłek. 14. Mimo że do otrzymywania rekompensaty na podstawie programu uprawniony jest każdy operator pocztowy, dotychczas żaden operator inny niż Poczta Polska nie wyraził zainteresowania korzystaniem z tej rekompensaty od państwa. Poczta Polska świadczy usługi określone w pkt 6 w ramach wykonania obowiązku świadczenia usług powszechnych. 15. Obowiązywanie środka obejmuje okres Zatwierdzony średni roczny budżet pierwotnego programu PL 47/2004 wynosił 0,21 mln EUR, a łączny budżet 1,47 mln EUR. 3. OPIS ZGŁOSZONEJ ZMIANY PIERWOTNEGO PROGRAMU 16. Władze polskie zgłosiły zwiększenie budżetu zatwierdzonego programu. 17. Nowy całkowity budżet wynosi obecnie 10,43 mln PLN (2,74 mln EUR). 18. Zwiększenie budżetu wynika przede wszystkim z faktu, że w okresie od 2004 r. do 2006 r. operatorzy pocztowi uprawnieni byli do jedynie częściowej rekompensaty przychodów utraconych w wyniku zwolnienia przesyłek z opłat pocztowych (63% w 2004 r., 74% w 2005 r., 80% w 2006 r.). W 2007 r. wysokość rekompensaty zrównała się z pełną wysokością strat poniesionych w wyniku zwolnienia. 4 Część B programu opiera się na art. 79 Prawa pocztowego. Zob. przypis 3. 5 Dziennik Ustaw Nr 29, poz. 161 z późn. zm. 6 Dziennik Ustaw Nr 152, poz. 722 z późn. zm. 3

4 4. PODSTAWA PRAWNA 19. Podstawę prawną środka stanowią: art. 30, 33 i 79 Prawa pocztowego z dnia 12 czerwca 2003 r., rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 marca 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania i rozliczania dotacji przedmiotowych 7, rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania i rozliczania dotacji przedmiotowych 8, rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie dotacji przedmiotowej do świadczonych usług pocztowych podlegających ustawowemu zwolnieniu z opłat z dnia 21 kwietnia 2004 r., 22 kwietnia 2005 r., 28 czerwca 2006 r., 7 lutego 2007 r OCENA ŚRODKA POMOCY 5.1. Istnienie pomocy w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu 20. Zgodnie z art. 87 ust. 1 WE z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w niniejszym Traktacie, wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi Zaangażowanie zasobów państwa 21. Aby korzyści można było uznać za pomoc państwa muszą one zostać przypisane państwu oraz przyznane bezpośrednio lub pośrednio przy użyciu zasobów państwowych. 22. Rekompensatę na rzecz operatorów pocztowych za przychody utracone w wyniku zwolnienia przesyłek z opłat pocztowych wypłaca państwo ze swojego budżetu. Postawę przyznania tej rekompensaty stanowią Prawo pocztowe oraz szczegółowe rozporządzenia. 23. Dlatego też dwa wyżej wymienione łączne warunki zostały w niniejszej sprawie spełnione. Rekompensatę przyznawaną operatorom pocztowym można przypisać państwu i jest ona udzielana przy użyciu zasobów państwowych Selektywność 24. W art. 87 ust. 1 WE zakazano pomocy, która sprzyja niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, innymi słowy, pomocy selektywnej. 25. Omawianej rekompensaty udziela się wyłącznie operatorom pocztowym działającym na rynku polskim, jest więc ona selektywna. 7 Dziennik Ustaw Nr 20, poz Dziennik Ustaw Nr 113, poz Dziennik Ustaw Nr 87, poz. 822; Nr 70, poz. 629; Nr 113, poz. 778; Nr 27, poz

5 Wpływ na wymianę handlową i zakłócenie konkurencji 26. W art. 87 ust. 1 WE zakazano pomocy, która wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi i która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji. 27. Badając te dwa warunki, Komisja nie ma obowiązku ustalić, że pomoc rzeczywiście wywiera wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi i że konkurencja jest faktycznie zakłócana, a jedynie zbadać, czy pomoc ta może wpływać na wymianę handlową i zakłócać konkurencję 10. Gdy pomoc przyznana przez państwo członkowskie wzmacnia pozycję przedsiębiorcy w stosunku do innych przedsiębiorców konkurujących w wewnątrzwspólnotowej wymianie handlowej, należy uznać, że ma ona wpływ na tę ostatnią. 28. Sami operatorzy pocztowi nie muszą być zaangażowani w handel wewnątrzwspólnotowy. Pomoc przyznana przedsiębiorcy przez państwo członkowskie może pomóc w utrzymaniu lub zwiększeniu działalności krajowej, a w wyniku tego przedsiębiorstwa z siedzibą w innych państwach członkowskich mają mniejsze szanse penetracji rynku tego państwa członkowskiego. Ponadto wzmocnienie przedsiębiorstwa, które dotychczas nie było zaangażowane w handel wewnątrzwspólnotowy może spowodować, że przedsiębiorstwo to uzyska pozycję umożliwiającą mu penetrację rynku innego państwa członkowskiego. 29. W odniesieniu do segmentu doręczania listów zezwolenie na świadczenie tych usług na podstawie art. 6 Prawa pocztowego posiada obecnie kilku operatorów pocztowych. Ponadto segment rynku obejmujący usługi związane z paczkami i usługi kurierskie jest w Polsce wysoce konkurencyjny. Udział Poczty Polskiej w rynku usług związanych z paczkami wynosi 35%, a w segmencie usług kurierskich 4%. Przedsiębiorcy działający na tym rynku w Polsce to przedsiębiorcy świadczący usługi wysokiej jakości i pobierający wysokie opłaty (DHL, TNT, UPS) oraz przedsiębiorcy świadczący usługi podstawowe po niższej cenie (General logistic systems, Opek, Schenker, X-Press Couriers, Błyskawica itd.). Niektórzy z tych przedsiębiorców, np. TNT i DHL, mają siedziby w innych państwach członkowskich. 30. Podsumowując należy stwierdzić, że między państwami członkowskimi istnieje wymiana handlowa w sektorze usług pocztowych. Rekompensata przyznawana operatorom pocztowym wzmacnia ich pozycję w stosunku do konkurujących z nimi przedsiębiorców świadczących usługi pocztowe w handlu wewnątrzwspólnotowym. Dlatego też środek ten może wpływać na handel wewnątrzwspólnotowy i zakłócać konkurencję Korzyść 31. Aby środek stanowił pomoc państwa, musi on przynosić korzyść beneficjentom. 32. W rozpatrywanej sprawie operatorzy pocztowi odnoszą korzyść ekonomiczną o tyle, o ile omawiany środek przyczynia się do tworzenia dodatkowego popytu w porównaniu z sytuacją odnotowaną bez tego środka Wniosek 33. Rekompensata, którą Polska zamierza udzielać operatorom pocztowym do 2010 r. stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE. 10 Zob. np. wyrok Trybunału w sprawie C-372/97 Włochy przeciwko Komisji, Rec. [2004], s. I-3679, pkt 44. 5

6 5.2. Ocena zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem Część A: zwolnienie od opłat pocztowych przesyłek nadawanych przez osoby niewidome, biblioteki, organizacje osób niewidomych lub organizacje, których celem statutowym jest działanie na rzecz osób niewidomych 34. Omawiany środek zmierza do poprawy szans na uczestnictwo osób niewidomych w życiu społecznym i gospodarczym Polski oraz zapewnienia im jak najszerszego i najbardziej równoprawnego dostępu do dóbr kultury. 35. Programy pomocy o charakterze socjalnym przyznawane indywidualnym konsumentom mogą zostać uznane za zgodne ze wspólnym rynkiem na mocy art. art. 87 ust. 2 lit. a), jeżeli są przyznawane bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów. 36. Badany środek przynosi ostatecznie korzyści indywidualnym konsumentom. Osoby niewidome nie uiszczają opłat za wysyłanie przesyłek posiadających określone cechy (zob. pkt 7 powyżej), natomiast operatorom pocztowym refundowane są przychody utracone w wyniku zwolnienia przesyłek z opłat pocztowych. Mimo że bezpośrednio zwolnione od opłaty pocztowej za przyjęcie, przemieszczenie i doręczenie przesyłek są niektóre biblioteki i organizacje, to jednak za rzeczywistych beneficjentów należy uznać osoby niewidome lub ociemniałe. 37. Ponadto środek ma charakter socjalny, ponieważ udzielany jest wyłącznie konkretnej kategorii beneficjentów, tzn. osobom w pewnym stopniu niepełnosprawnym ze względu na ograniczenie lub całkowitą utratę zdolności widzenia. Niepełnosprawność dotycząca danej kategorii osób może stanowić uzasadnienie środka pomocy o charakterze socjalnym. 38. Wreszcie środek przyznawany jest bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów, których dotyczy, jako że korzystać z niego mogą w sposób otwarty wszystkie osoby niepełnosprawne z powodu ograniczenia zdolności widzenia, korzystające z usług któregokolwiek operatora pocztowego działającego w Polsce. 39. Należy także zauważyć, iż do otrzymania rekompensaty w ramach badanego programu uprawniony jest każdy operator pocztowy. Każdemu operatorowi zwrócona zostanie suma odpowiadająca kwocie przychodów utraconych w wyniku zwolnienia przesyłek z opłat pocztowych do wysokości opłat pobieranych przez publicznego operatora pocztowego Pocztę Polską według obowiązujących taryf tego operatora. 40. Z powyższego wynika, że pomoc jest zgodna ze wspólnym rynkiem na podstawie art. 87 ust. 2 lit. a) Traktatu Część B: zwolnienie od opłat pocztowych przesyłek zawierających obowiązkowe egzemplarze biblioteczne 41. Artykuł 151 stanowi, że Wspólnota przyczynia się do rozkwitu kultur państw członkowskich, w poszanowaniu ich różnorodności narodowej i regionalnej, równocześnie podkreślając znaczenie wspólnego dziedzictwa kulturowego. Wspólnota uwzględnia aspekty kulturalne w swoim działaniu na podstawie innych postanowień niniejszego Traktatu, zwłaszcza w celu poszanowania i popierania różnorodności jej kultur. 42. Zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. d) Traktatu WE pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i 6

7 konkurencji we Wspólnocie w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem, może zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem. 43. Dlatego pomoc może być zgodna ze wspólnym rynkiem, jeżeli ma na celu zachowanie dziedzictwa kulturowego, jest konieczna do osiągnięcia celu Wspólnoty, o którym mowa w art. 151 Traktatu, a ponadto stanowi proporcjonalny środek osiągnięcia tego celu ( nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji we Wspólnocie w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem ). 44. Komisja uważa, że rekompensata przewidziana w programie służy celom kulturalnym, takim jak ułatwienie gromadzenia opublikowanych utworów w bibliotekach, uznanym za istotne w z punktu widzenia realizacji zadań Polski w zakresie wspierania kultury i zachowania dziedzictwa kulturowego. 45. Zdaniem Komisji badany program jest konieczny do osiągnięcia celu polegającego na ochronie, promowaniu i upowszechnianiu kultury. Komisja uznaje, że zapewnienie powielania i gromadzenia opublikowanych dzieł w celu ułatwienia dostępu do nich ogółowi społeczeństwa stanowi uprawnioną politykę państwa członkowskiego. 46. Komisja uważa środek za proporcjonalny. Jego cele są bardzo wąsko i dokładnie określone poprzez niedyskryminowanie podmiotów będących beneficjentami rekompensaty, wskazanie bibliotek uprawnionych do otrzymania egzemplarzy obowiązkowych, rodzajów egzemplarzy uznawanych za obowiązkowe, liczby egzemplarzy obowiązkowych, które mają być wysyłane bez opłat. W związku z powyższym pomoc jest prawidłowo ukierunkowana i istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, by mogła mieć odczuwalny wpływ na handel wewnątrzwspólnotowy. 47. Z powyższego wynika, że pomoc jest zgodna ze wspólnym rynkiem na podstawie art. 87 ust. 3 lit. d) Traktatu. 6. DECYZJA 48. W oparciu o przedstawioną argumentację Komisja zdecydowała, że nie wniesie zastrzeżeń wobec powyższego programu, gdyż część A programu stanowi pomoc zgodną ze wspólnym rynkiem na podstawie art. 87 ust. 2 lit a) Traktatu WE, natomiast część B pomoc zgodną ze wspólnym rynkiem na podstawie art. 87 ust. 3 lit d) Traktatu WE W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje, które nie powinny być przekazywane osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od daty jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma w wyznaczonym terminie uzasadnionego wniosku w tym względzie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: Wniosek taki należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres Rejestru pomocy państwa w Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej: European Commission 7

8 Directorate-General for Competition State aid Greffe BE Brussels Faks: Z wyrazami szacunku W imieniu Komisji Neelie KROES Członek Komisji 8