KOMISJA EUROPEJSKA. Pomoc państwa SA (2013/N) Polska, Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia C(2013) 4413 final Zgodnie z przepisami art. 24 i 25 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 traktatu WE, dotyczącymi nieujawniania informacji objętych tajemnicą zawodową, w opublikowanej wersji niniejszej decyzji pominięto niektóre informacje. Pominięte fragmenty oznaczono symbolem: [ ]. WERSJA UPUBLICZNIONA Niniejszy dokument został udostępniony wyłącznie w celach informacyjnych. Dotyczy: Pomoc państwa SA (2013/N) Polska, Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach Szanowny Panie Ministrze, 1. Procedura (1) W dniu 12 lutego 2013 r. Polska zgłosiła Komisji środek dotyczący nowego wielofunkcyjnego Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach. Na wezwanie Komisji Polska przedstawiła dalsze informacje w dniu 16 maja 2013 r. oraz w lipcu 2013 r. 2. Opis środka pomocy (2) Środek dotyczy budowy nowego wielofunkcyjnego Międzynarodowego Centrum Kongresowego (zwanego również MCK w Katowicach ) wykorzystywanego np. podczas konferencji, wystaw, wydarzeń kulturalnych, edukacyjnych i sportowych 1 w mieście Katowice w Polsce. 1 Całkowita liczba miejsc konferencyjnych w MCK Katowice wynosi , a w obiekcie znajdować się będą następujące pomieszczenia: sala wielofunkcyjna mogąca pomieścić w aranżacji kongresowej około osób, sala bankietowa dla osób, foyer sali bankietowej dla 300 osób, audytorium dla 600 osób, sale konferencyjne dla osób i biura wystawców dla 100 osób, przy całkowitej powierzchni wystawienniczej wynoszącej m2. Dzięki wielofunkcyjnemu charakterowi infrastruktury operator będzie w stanie zorganizować różnego rodzaju wydarzenia, w tym imprezy sportowe z udziałem publiczności, np. zawody tenisowe, walki bokserskie, mecze siatkówki i zawody jeździeckie. Jego Ekscelencja Pan Radosław SIKORSKI Minister Spraw Zagranicznych Al. J. Ch. Szucha Warszawa POLSKA Commission européenne, B-1049 Bruxelles/Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: (0)

2 (3) Całkowita wartość projektu wynosi około 305 mln PLN 2 (około 72 mln EUR) i zostanie w całości sfinansowana ze środków publicznych (73,3 % ze środków EFRR 3, a pozostałe 26,7 % ze środków miasta Katowice. Środki publiczne przeznaczone są wyłącznie na budowę infrastruktury, a właścicielem obiektu będzie miasto Katowice. (4) Eksploatację zapewni operator prywatny wybrany w ramach otwartego, przejrzystego i niedyskryminacyjnego postępowania. Wyboru operatora dokona koncesjodawca (miasto Katowice), w którego imieniu negocjacje będzie prowadził zespół negocjacyjny 4. Ani miasto Katowice, ani żaden inny organ publiczny nie będą w jakikolwiek sposób zaangażowane w zarządzanie budowaną infrastrukturą, a więc wybrany operator będzie świadczył usługi całkowicie we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Ponadto operator nie otrzyma żadnych środków publicznych i będzie uiszczał stałą opłatę na poziomie ustalonym podczas procedury przetargowej za prawo do korzystania z obiektu. (5) Operator będzie wynajmował obiekt różnym użytkownikom (prawdopodobnie zarówno profesjonalnym, jak i nieprofesjonalnym) na zasadzie niedyskryminacyjnej i będzie to częścią umowy z przyszłym operatorem. Nie będzie głównego lub zobowiązanego użytkownika MCK w Katowicach. Wszyscy użytkownicy/organizatorzy imprez będą uiszczać ukierunkowane opłaty rynkowe ustalone przez wybranego operatora prywatnego na podstawie analizy rynkowej. Zgodnie z warunkami otwartej procedury przetargowej w obiekcie będą się jednak odbywać nieodpłatnie imprezy prowadzone przez miasto Katowice (tj. w dniach nieodpłatnego udostępniania miastu). Dokładna liczba takich dni zostanie ustalona w trakcie procedury przetargowej/negocjacji z kandydatami, jednakże zaznaczono, że liczba dni, w których będą organizowane lub współorganizowane imprezy przez miasto Katowice, wyniesie między 20 a 40 dni w roku. Wszystkie takie imprezy (np. kulturalne, edukacyjne, rozrywkowe i sportowe 5 ) będą skierowane do ogółu społeczeństwa w sposób niedyskryminacyjny, a udział w nich będzie nieodpłatny lub odpłatny tylko częściowo (w stopniu nieodzwierciedlającym całkowitych kosztów organizacyjnych danej imprezy), przy czym Dokładną całkowitą wartość projektu określono na ,20 PLN brutto. Miasto Katowice otrzymało dotację z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata , jednak zgodnie z umową o dofinansowanie projektu dotyczącą tego projektu umowa ma charakter warunkowy, co oznacza, że w przypadku braku akceptacji ze strony Komisji Europejskiej na udzielenie dofinansowania w odniesieniu do danego projektu, umowa ulega rozwiązaniu. Należy jednak zauważyć, że decyzja ta pozostaje bez uszczerbku dla jakiejkolwiek decyzji Komisji w sprawie przydziału środków EFRR na inwestycje i nie należy jej traktować jako wstępnej oceny dostępności finansowania ze środków EFRR w odniesieniu do projektu. Przy wyborze najkorzystniejszej oferty stosowane będą następujące kryteria: wysokość nakładów poniesionych przez operatora na MCK (35 %); (ii) termin realizacji koncesji czas trwania umowy (5 %); (iii) wysokość przewidywanych płatności na rzecz koncesjodawcy (55 %); oraz (iv) liczba dni, w których miasto Katowice może nieodpłatnie korzystać z MCK (5 %). [ ]. 2

3 zdecydowana większość tych wydarzeń będzie niekomercyjna i skierowana do użytkowników nieprofesjonalnych (mieszkańców miasta Katowice i regionu). (6) Władze polskie wyjaśniły również znaczenie tego środka w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego regionu (działalność gospodarcza, turystyka, zatrudnienie itd.) oraz wyjaśniły, że realizacja projektu stanowi istotny element zrównoważonego rozwoju miasta Katowice oraz poprawia wizerunek Katowic i regionu Ocena Istnienie pomocy państwa (7) Powstaje pytanie, czy planowany środek może stanowić pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, poprzez wsparcie przy użyciu zasobów państwowych działalności gospodarczej, która czerpie z tego faktu korzyść mogącą wpływać na konkurencję i na wymianę handlową między państwami członkowskimi. (8) Jeżeli chodzi o wymóg dotyczący przyznania środka przy użyciu zasobów państwowych i możliwości przypisania go państwu, kryterium to jest w wyraźnie spełnione w tym przypadku, ponieważ budowa obiektu jest całkowicie finansowana ze środków publicznych (ze środków EFRR i miasta Katowice). Finansowanie w ramach programu EFRR można przypisać państwu, gdyż za zarządzanie przydzielaniem środków z funduszu odpowiedzialne są władze polskie. (9) Środki państwowe przyznane na MCK w Katowicach mogą stanowić pomoc państwa, jeżeli prowadzą do przyznania selektywnej korzyści dla konkretnych działań gospodarczych. W tym kontekście zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Leipzig/Halle 6 finansowanie budowy infrastruktury na potrzeby działalności handlowej stanowi pomoc państwa, jeśli spełnione są wszystkie przesłanki art. 107 ust. 1 TFUE. Zgodnie z oceną Trybunału o charakterze budowy przesądza gospodarczy charakter późniejszego wykorzystania infrastruktury. W tym przypadku obiekt będzie wykorzystywany do świadczenia usług na rynku, a więc do prowadzenia działalności gospodarczej. (10) Władze polskie przyznają również, że projekt nie zostałby przeprowadzony bez dofinansowania ze środków publicznych, ponieważ obiekt taki jak MCK jest nieopłacalny dla inwestora prywatnego (nie przynosi zysku, a zwrot z inwestycji jest obarczony wysokim ryzykiem). Ponadto władze polskie wyjaśniły, że wybór partnera prywatnego zgodnie z ustawą o partnerstwie publiczno-prywatnym (formuła PPP) jest bardzo trudny i czasochłonny, i w niewielu przypadkach kończy się udanymi inwestycjami Wyrok z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie C-288/11, Mitteldeutsche Flughafen AG i Flughafen Leipzig-Halle GmbH przeciwko Komisji. Przedstawiono przykłady wcześniejszych niepowodzeń przedsięwzięć opartych na formule PPP. 3

4 (11) Obiekt zostanie oddany do dyspozycji przedsiębiorstwa (operatora), które będzie go odpłatnie wynajmowało różnym użytkownikom. Operatorem będzie podmiot prywatny wybrany w ramach otwartego, przejrzystego i niedyskryminacyjnego postępowania 8. Umowa zawarta między miastem Katowice a operatorem będzie obowiązywała przez okres 8 15 lat (czas trwania jest jednym z kryteriów wyboru operatora). Ponadto operator nie otrzyma żadnych środków publicznych i będzie uiszczał stałą opłatę na poziomie ustalonym podczas procedury przetargowej za prawo do korzystania z infrastruktury. Chociaż zgodnie z tymi ustaleniami korzyści po stronie wybranego operatora zmniejszono do minimum niezbędnego w celu zapewnienia eksploatacji infrastruktury, nie można jednak wykluczyć korzyści po stronie operatora. (12) Ponadto, jak opisano powyżej, przedsiębiorstwo operatora będzie wynajmowało obiekt różnym użytkownikom (prawdopodobnie zarówno profesjonalnym, jak i nieprofesjonalnym) na zasadzie niedyskryminacyjnej. Nie będzie głównego użytkownika obiektu, zaś wszyscy użytkownicy/organizatorzy imprez będą uiszczać opłaty rynkowe ustalone przez operatora prywatnego i obliczone na podstawie analizy rynkowej. Zgodnie z warunkami otwartej procedury przetargowej w obiekcie będą się jednak odbywać nieodpłatnie imprezy prowadzone przez miasto Katowice (tj. w dniach nieodpłatnego udostępniania miastu). W związku z powyższym najem obiektu może stanowić pomoc państwa dla użytkowników, jeżeli użytkowników będzie można uznać za przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 107 TFUE, a płacony przez nich czynsz będzie niższy od czynszu płaconego za korzystanie z porównywalnej infrastruktury w normalnych warunkach rynkowych. Użytkowników nieprofesjonalnych nie zalicza się do przedsiębiorstw w rozumieniu art. 107 TFUE. (13) W tym przypadku jednak, przyjmując, że pomoc zarówno na rzecz operatora, jak i na rzecz użytkowników byłaby zgodna z rynkiem wewnętrznym, jak wykazano poniżej, oraz że nie będzie użytkowników zobowiązanych, nie jest konieczne dokonywanie ostatecznego ustalenia w sprawie istnienia takiej ewentualnej pomocy. 8 Aby zapoznać się z kryteriami wyboru zob. przypis 4 powyżej. Informacje dotyczące postępowania opublikowano na stronie internetowej Urzędu Miasta Katowice: oraz na stronie internetowej: 4

5 (14) Jeżeli chodzi o wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi, rynek organizacji imprez sportowych i innego rodzaju wydarzeń publicznych jest otwarty na konkurencję między zarządcami obiektów i organizatorami imprez, przy czym niektórzy z nich działają w kilku państwach członkowskich lub należą do grup międzynarodowych. Podkreślono to również w niniejszym przypadku, ponieważ obiekt będzie przeznaczony m.in. do organizowania wydarzeń międzynarodowych i europejskich i będzie miał pojemność umożliwiającą organizowanie takich wydarzeń. W związku z tym wpływ na wymianę handlową i konkurencję między państwami członkowskimi jest co najmniej możliwy Zgodność (15) Finansowanie budowy infrastruktury ze środków publicznych w celu oddania jej częściowo do wykorzystania komercyjnego może być zgodne z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, jeżeli prowadzi do realizacji celu polityki leżącego we wspólnym interesie, jest konieczne i proporcjonalne oraz nie powoduje nadmiernego zakłócania konkurencji. (16) Jeżeli chodzi o realizację celu polityki leżącego we wspólnym interesie, można uznać, że obowiązkiem państwa wobec ogółu społeczeństwa jest budowa obiektów przeznaczonych na organizację imprez sportowych i innego rodzaju wydarzeń publicznych oraz wspieranie różnego rodzaju działalności przynoszących korzyść ogółowi społeczeństwa 9. Zarówno w deklaracji amsterdamskiej w sprawie sportu, jak i w art. 165 TFUE uznano społeczne znaczenie sportu. Unia przyczynia się do wspierania europejskich przedsięwzięć w zakresie sportu. Obiekt będzie również wykorzystywany podczas wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych oraz jako miejsce spotkań (konferencje, targi), a więc będzie przyczyniał się do promowania różnorodności kulturowej zgodnie z art. 167 ust. 4 TFUE, co również stanowi cel polityki Unii. Z uwagi na fakt, że obiekt zapewni ogółowi społeczeństwa dostęp do kultury, kształcenia i sportu oraz z uwagi na brak pojemności w obiektach istniejących lub brak innych odpowiednich obiektów tego typu w regionie, państwo wywiąże się ze swojego obowiązku wobec ogółu społeczeństwa, umożliwiając realizację projektu. Budowę obiektu należy zatem uznać za zgodną z realizacją celów polityki leżących we wspólnym interesie. (17) Jeżeli chodzi o konieczność i proporcjonalność środka, mimo że w regionie istnieją lub są w budowie obiekty wystawiennicze, sportowe i rozrywkowe 10 władze polskie wyjaśniły konieczność wybudowania tego nowego obiektu wielofunkcyjnego (niewystarczająca liczba miejsc do organizowania 9 Por. punkt 67 decyzji w sprawie C4/2008, Niderlandy, Inwestycja miasta Rotterdam w kompleks sportowy Ahoy. Na przykład Expo Silesia Sosnowiec (340 miejsc); Śląskie Centrum Targowe Katowice (300 miejsc); Międzynarodowe Centrum Targowo-Kongresowe Kraków (4 000 miejsc); Centrum Kongresowe Hotel Gromada Kraków (2 050 miejsc); i następujące obiekty będące w trakcie budowy: Centrum Koncertowo-Kongresowe Kraków (2 990 miejsc); Centrum Kongresowo Wystawiennicze Opole (2 700 miejsce); Hala Widowiskowo-Sportowa Podium Gliwice ( miejsc); Hala Widowiskowo-Sportowa Kraków ( miejsc). 5

6 kongresów, konferencji i wystaw w Katowicach, zwiększone zapotrzebowanie na organizowanie imprez biznesowych, w szczególności zapotrzebowanie na powierzchnię wystawienniczą przekraczającą m2) oraz brak obiektów przystosowanych do organizacji imprez o skali międzynarodowej (inne obiekty są zbyt małe/nienowoczesne lub przystosowane głównie do organizacji imprez sportowych/rozrywkowych). Innymi słowy pozostałe obiekty nie są obiektami wielofunkcyjnymi, tak jak MCK w Katowicach, i nie mogą łączyć funkcji obiektu kongresowego, wystawienniczego oraz kulturalnego i sportowego. Chociaż trwa budowa innego podobnego obiektu, tj. Centrum Kongresowego w Krakowie, władze polskie wyjaśniły, że w przypadku imprez targowo-wystawienniczych, centrum to nie będzie stanowiło konkurencji dla MCK w Katowicach, ponieważ nie posiada wielofunkcyjnej hali, w której można by zorganizować przestrzeń wystawienniczą, a jego główne audytorium posiada mniejszą pojemność. Ogólnie rzecz biorąc, wyjaśniono, że MCK w Katowicach będzie w dużym stopniu stanowiło nową ofertę, czyli obiekt umożliwiający organizację wydarzeń, które nie mogły do tej pory odbywać się w tym mieście (nie tylko ze względu na rozmiar, ale także na jakość i wizerunek), a także przedstawiono dowody na poparcie tej tezy. Władze polskie wyjaśniły również, że szereg wydarzeń musiało odbywać się w kilku miejscach lub w mniej odpowiednich obiektach (pod względem wielkości, przeznaczenia itd.). W związku z brakiem odpowiedniej infrastruktury kongresowej ważne wydarzenia odbywają się w Katowicach również w pomieszczeniach instytucji publicznych, które udostępniają je jako dodatek do swojej głównej działalności. Są one jednak zaprojektowane do innych celów, w związku z czym nie spełniają oczekiwań organizatorów imprez. Po wybudowaniu MCK władze polskie mogłyby również dążyć do wzięcia pod uwagę miasta/regionu przy organizacji wydarzeń o zasięgu europejskim/międzynarodowym, a tym samym zwiększyć liczbę wydarzeń, które mają miejsce w mieście/regionie zarówno w MCK, jak i w innych obiektach, co przyczyniłoby się również do rozwoju innych obiektów o podobnym profilu, ale działających na mniejszą skalę. (18) W związku z tym Komisja uważa, że Polska wykazała brak pojemności istniejących obiektów, przynajmniej w odniesieniu do określonych rodzajów imprez, i że nowe MCK w Katowicach raczej uzupełnieni (poprzez swoją wielkość lub wielofunkcyjność oraz łączenie funkcji kongresowych i wystawienniczych z funkcjami kulturowymi i sportowymi) niż zastąpi istniejące lub będących w trakcie budowy obiekty w regionie. Prawdopodobnie nowy obiekt doprowadzi również do rozszerzenia zakresu rodzajów wydarzeń, które można organizować w regionie. (19) W przypadku braku dofinansowania ze środków publicznych projekt nie zostałby zrealizowany (jako nieopłacalny dla inwestora prywatnego). Zgodnie z analizą finansową projektu budowa obiektu takiego jak MCK w Katowicach jest nieopłacalna dla podmiotu prywatnego, a brak zainteresowania ze strony inwestorów prywatnych wynika z bardzo wysokiego ryzyka w odniesieniu do zwrotu z zainwestowanego kapitału. Władze polskie wyjaśniły również, że ponieważ środki na realizację projektu pochodzą z dwóch źródeł, dotacji EFRR i wkładu miasta Katowice, przed podjęciem decyzji w sprawie 6

7 przyznania na rzecz miasta Katowice środków z EFRR w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata przeprowadzono analizę dopuszczalnego poziomu współfinansowania przy zastosowaniu metody luki w finansowaniu. Lukę w finansowaniu oblicza się w oparciu o obowiązujące wytyczne krajowe i regionalne oraz publikacje Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej Komisji Europejskiej 11. Jak wyjaśniono powyżej, metoda luki w finansowaniu ma na celu określenie poziomu wydatków kwalifikowalnych, zgodnie z art. 55 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, który z jednej strony zapewnia wystarczające zasoby finansowe na realizację projektu, a z drugiej strony pozwala uniknąć przyznania odbiorcy nienależnych korzyści, a mianowicie zapewnienia finansowania w większym zakresie niż jest to konieczne. W niniejszym przypadku władze polskie zapewniły, aby obliczanie luki w finansowaniu uzyskało pozytywną opinię podczas oceny projektu dotyczącej potwierdzenia wkładu finansowego Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej i aby nie doszło do zakwestionowania sposobu przygotowania analizy finansowej i ekonomicznej. Zgodnie z powyższym należy uznać, że środki z EFRR zostały ograniczone do niezbędnego minimum. (20) Obok wyżej wspomnianych powodów procedura wyboru operatora (procedura otwarta w celu znalezienia partnera prywatnego do zarządzania obiektem na warunkach komercyjnych) również zapewnia spełnienie wymogów dotyczących konieczności i proporcjonalności. Eksploatacja obiektu przez podmiot prywatny na warunkach komercyjnych dodatkowo zapewnia brak negatywnego wpływu środka na warunki wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. Jeżeli chodzi o korzystanie z obiektu wskazano również, że jest on dostępny na zasadach niedyskryminacyjnych, a więc mogą z niego korzystać wszyscy użytkownicy, przy czym nie ma użytkownika zobowiązanego. W związku z tym finansowanie ze środków publicznych należy uznać za odpowiednio ukierunkowane i uzasadnione. (21) W oparciu o przytoczone powyżej argumenty wykazano, że publiczne finansowanie środka prowadzi do osiągnięcia przyjętych celów polityki publicznej, jest konieczne, proporcjonalne i nie powoduje zakłócenia konkurencji i wymiany handlowej między państwami członkowskimi w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem, zgodnie z art. 107 ust. 3 lit c) TFUE. 11 Podręcznik Przewodnik do analizy kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych przygotowany przez dział oceny Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej; Wytyczne dotyczące metodologii przeprowadzania analizy kosztów i korzyści Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej; Zarządzanie cyklem projektu, Komisja Europejska (publikacja Ministerstwa Gospodarki i Pracy z 2004 r.). 7

8 3. Podsumowanie (22) Komisja stwierdza zatem, że finansowanie wielofunkcyjnego MCK w Katowicach jest zgodne z rynkiem wewnętrznym w myśl art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i postanowiła nie wnosić zastrzeżeń wobec zgłoszonego środka. W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje poufne, które nie powinny zostać ujawnione osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od dnia jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma uzasadnionego wniosku w wyznaczonym terminie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie informacji osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: Wniosek należy wysłać szyfrowaną pocztą elektroniczną na adres stateaidgreffe@ec.europa.eu lub faksem na adres Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej: European Commission Directorate-General for Competition State Aid Greffe 1 Place Madou / Madouplein 1 MADO 12/59 Belgium 1210 Brussels Faks nr: Z poważaniem, W imieniu Komisji Joaquin ALMUNIA Wiceprzewodniczący 8