Indywidualne postawy w zakresie gospodarowania energią Marta Śmigorowska

Transkrypt

1 Indywidualne pstawy w zakresie gspdarwania energią Marta Śmigrwska Większść naszych działań wiąże się z wykrzystaniem energii. Oszczędzanie energii pwszechnie kjarzy się z wyłączaniem sprzętu elektrniczneg z trybu czuwania, alb wymianą świetlenia na energszczędne. T nie wszystk. Każdy prdukt, który wkładamy d kszyka w supermarkecie, każda wakacyjna pdróż jest wybrem energetycznym. Zanalizujemy, gdzie w naszych cdziennych wybrach chwa się ta energia. Wymiana urządzeń na bardziej energszczędne: Tutaj wart: wymienić żarówki żarwe na świetlówki energszczędne (lub LED). Pzwli nam t zaszczędzić 4/5 energii. Świetlówki są drższe, niż żarówki, jednak inwestycja zwraca się dzięki szczędnścim na rachunkach za prąd. Mitem jest twierdzenie, że świetlówki, zaraz p zapaleniu, pbierają duż mcy. Nwczesne świetlówki rzpalają się szybk i nie ptrzebują wówczas więcej prądu. Dbrej jakści świetlówki mają znacznie większą żywtnść, niż żarówki. Nie psują się, nie tracą na jasnści. Testy knsumenckie wykazują jednak, że jakść świetlówek dstępnych na rynku jest zróżnicwana. Dlateg wart pstawić na wiarygdnych prducentów. Tacy ferują na swój prdukt kilkuletnią gwarancję, realizwaną na pdstawie paragnu. Prawdą jest, że świetlówki energszczędne zawierają rtęć. Wart jednak pamiętać, że w termmetrze znajduje się jej 150 razy więcej (3-12 mg w świetlówce, mg w termmetrze). C więcej, świetlówki pdlegają utylizacji. Wart wiedzieć: Świetlówka mcy 20 W zastępuje zwykłą żarówkę mcy 100 W, świetlówka mcy 16 W zastępuje żarówkę 75 W, a świetlówka mcy 12 W żarówkę 60 W. przyjrzeć się żyrandlm. Otwarte, przepuszczające światł są bardziej energszczędne, niż żyrandle zabudwane, z mleczną szybą. Taka budwa zatrzymuje (czyli marnuje) światł. Dzięki temu zabiegwi mżliwa będzie wymiana 4 żarówek żarwych mcy 100 W na 2 żarówki energszczędne mcy 25W. wymienić ldówkę Ldówka jest najbardziej energchłnnym sprzętem dmwym. Wymiana starej ldówki ( zużyciu, dajmy na t, 800 kwh energii rcznie) na ldówkę klasy A++ (zużycie 200 kwh rcznie) t szczędnść rzędu nawet kilkuset złtych rcznie. Czy wart wymieniać ldówkę 5-letnią na nwą, energszczędną? Nie, b z prdukcją nweg sprzętu też wiążą się kszty energetyczne. Jeżeli jednak nasza ldówka jest bardz nieefektywna i planujemy jej

2 wymianę, wart pstawić na ldówkę w klasie A++. Różnica w zużyciu energii pmiędzy klasą A+ i A++ jest na tyle znacząca, że wart d razu inwestwać w sprzęt wysce energszczędny. wybrać energszczędny kmputer. Kmputer z mnitrem w niektórych dmach zużywa więcej prądu, niż ldówka. Przy wymianie kmputera wart: zwrócić uwagę na zużycie energii prcesra i karty graficznej. Jeżeli kntakt z kmputerem granicza się d prdukwania dkumentów w Wrdzie i serfwania w Internecie, nie ma ptrzeby kupwać kmputera silnym prcesrze i karcie graficznej. zainstalwać specjalny prgramu dstswujący wydajnść prcesra d aktualnych ptrzeb. Takim darmwym rzwiązaniem jest RightMark CPU Clck Utility. zmniejszyć jasnść mnitra LCD, pdnsząc równcześnie kntrast. Jakść brazu się nie zmieni, a pbór mcy mże spaść 30%. Wyłączenie trybu czuwania urządzeń (tzw. stand-by) Stand by t złdziej energii. Niektóre urządzenia w trybie czuwania pchłaniają więcej prądu, niż kiedy pracują. P pierwsze dlateg, że w niektórych zużycie energii w trybie czuwania jest niewiele mniejsze, niż w trybie działania (tak bywa w przypadku wieży i skanera). P drugie dlateg, że 23 gdziny na dbę trybu czuwania sumują się d sprych strat prądu. Wart: pdłączyć wszystkie urządzenia elektryczne d listwy z wyłącznikiem. Urządzenia pracujące wspólnie mżna pgrupwać na ddzielnych listwach. Oddzielnie mżna pdłączyć zestaw d pracy (kmputer, mnitr, drukarka, skaner, ruter bezprzewdwy), a ddzielnie zestaw d relaksu (telewizr, knsla, tuner telewizji kablwej, DVD). Pzbycie się tych urządzeń, które nie są nam ptrzebne Wart: pzbyć się zegarka na prąd, elektryczneg pdgrzewacza d kawy, zbędnych kart w kmputerze, które bezprduktywnie wysysają prąd. Krótsze lub rzadsze używanie urządzeń, zmiana nawyków Wart: nalewać d czajnika tyle wdy, ile ptrzebujemy. Skróci t czas gtwania.

3 Czajnik elektryczny t wyjątkwy energżerca. Pół gdziny jeg pracy pchłania więcej prądu, niż 5 gdz. pracy kmputera, czy telewizra. przykryć garnek pkrywką, c skróci czas gtwania. przestawić garnek na mniejszą bręcz, dpwiadającą jeg średnicy. prać tylk przy pełnym załadwaniu. używać zmywarki dpier, kiedy jest pełna. dkurzać szybk i zdecydwanie. T skróci czas użytkwania dkurzacza. zmniejszyć mc dkurzacza, kiedy czyścimy parkiet, a nie gęsty dywan. praswać uważnie i sprawnie t skróci czas używania żelazka. rzadziej siadać przed telewizrem i kmputerem będziemy mieli więcej czasu na sprt i sptkania z przyjaciółmi. CIEPŁO Wart: gasić światł, kiedy puszczamy pmieszczenie. wietrzyć mieszkanie inteligentnie wąska szpara uchylneg kna na przestrzeni gdzin t istny złdziej ciepła. Lepiej wietrzyć krótk i zdecydwanie. By wywietrzyć pmieszczenie i utracić jak najmniej ciepła należy: dsunąć zasłny i firanki zamknąć pkrętła przy grzejnikach twrzyć szerk drzwi balknwe i ba skrzydła kna puścić pmieszczenie na czas wietrzenia i zamknąć drzwi d wietrzneg pkju p przewietrzeniu, zamknąć balkn i kna i twrzyć pkrętła przy grzejnikach. W ten spsób zapewnimy pełną wymianę pwietrza, ale nie utracimy ciepła "zmagazynwaneg" w ścianach pkju i sprzętach. przykręcić termstat z 21 stpni d 17. Z każdym stpniem, który bniżamy temperaturę, utrata ciepła zmniejsza się 5-10%. Przykręcenie termstatu z 20 C d 15 C graniczyłby straty ciepła niemalże płwę. zainstalwać ekran zagrzejnikwy raz dpwietrzyć kalryfery.

4 Ekran dbija 90 prc. prmieniwania cieplneg emitwaneg przez każdy grzejnik w kierunku ścian. T tani i prsty spsób na graniczenie strat ciepła. uszczelnić kna i drzwi balknwe. zlecić czyszczenie ktła grzewczeg (w przypadku dmków jednrdzinnych) Systematyczny przegląd ktła t niższe kszty grzewania. Już kilkumilimetrwy sad sadzy i źle ustawiny palnik zwiększa przynajmniej 5% straty energii z ktła. WODA Rzsądne gspdarwanie wdą też jest wybrem energetycznym. Pamiętajmy, że ciepła wda w kranie zstała dla nas pdgrzana w elektrciepłwni (jeżeli jesteśmy pdłączeni d kmunalnej sieci ciepłwniczej), alb w dmwym bjlerze. W przeciętnej plskiej rdzinie zabiegi higieniczne pchłaniają k. 40% całści zużywanej wdy. Mżna t zmienić: zamieniając wannę na prysznic. Kąpiel w wannie pchłania litrów wdy. Pd prysznicem zadwlimy się 60 litrami wdy, bniżając jej zużycie nawet 2/3! Pdgrzanie wdy d wanny t kszt energetyczny rzędu 5 kwh za kąpiel, a d prysznica: 1.4 kwh za kąpiel. płucząc zęby w kubku, a nie pd bieżącą wdą. Zużyjemy pół litra wdy, zamiast szesnastu. zamykając kurek przy mydleniu rąk. W ciągu minuty z kranu wycieka aż litrów wdy. instalując baterię szczędzającą wdę (np. jednuchwytwą lub bezdtykwą). Zaszczędzimy nawet 30% wdy. graniczając bezprduktywne kapanie. Kntrlując stan uszczelek mżemy zapbiec ucieczce nawet 90 litrów na dbę. inwestując w nwczesną zmywarkę, niskim zużyciu wdy. Wart uruchamiać zmywarkę dpier przy pełnym załadunku, lub w specjalnym trybie szczędzania wdy i energii pół wsadu. pirąc tylk przy pełnym załadunku lub krzystając z trybu pół wsadu. ENERGIA W PODRÓŻY By graniczyć zużycie paliwa wart:

5 wybrać rwer zamiast samchdu. przesiąść się d transprtu publiczneg. pzstawić samchód na brzeżach miasta, na parkingu Parkuj i Jedź (P+R) i wsiąść d metra, autbusu lub tramwaju. Jeżeli już wybieramy samchód, wart: dciążyć samchód, wyjmując nieptrzebne przedmity ciężki samchód zużywa więcej paliwa. zdemntwać bagażnik dachwy, jeżeli nie jest nam ptrzebny t zredukuje pór pwietrza i pzwli zaszczędzić nawet 10% paliwa. w miarę mżliwści unikać włączania klimatyzacji. utrzymywać prawidłwe ciśnienie w pnach. ruszać zaraz p włączeniu silnika i wyłączać silnik, jeżeli stajemy na dłużej, niż minutę. prwadzić płynnie, bez gwałtwneg hamwania i przyspieszania. dzielić samchód z sąsiadami jeździć d pracy i na wakacje w kilka sób (tzw. carpling). Jeżeli planujemy wyjazd na wakacje, wart: unikać pdróży zagranicznych im dalsza pdróż, tym większe zużycie paliwa. w pdróż udawać się pciągiem, unikać samltu pderwanie samltu i jeg utrzymanie w pwietrzu pchłania grmne ilści paliwa. jeżeli wybieramy samchód, zastswać zasady energszczędnej jazdy pdane pwyżej. ENERGIA NA TALERZU Rlnictw przemysłwe parte jest na intensywnym nawżeniu i wykrzystaniu maszyn. Małe gspdarstwa, nakierwane na prdukcję eklgiczną, są mniej energchłnne, niż wielkie fermy. Z klei żywnść egztyczna, czy hiszpańskie pmidry, wiążą się z kniecznścią transprtu na wielkie dległści. Fenmen dalekich pdróży żywnści wylicza się za pmcą tzw. fd miles (kilmetrów żywnściwych). Im więcej kilmetrów żywnściwych przebył nasze masł czy ryż tym więcej paliwa wiąże się z jeg transprtem. Dlateg wart:

6 wybierać żywnść eklgiczną znika prblem energii szarej związanej z prdukcją, transprtem i zastswaniem nawzów sztucznych. wybierać żywnść lkalną znika prblem energii szarej związanej z transprtem prduktów z dległych rejnów kraju i świata. wybierać żywnść seznwą. Lkalne, plskie pmidry dstępne są tylk latem i jesienią. Imprtwane pmidry, dstępne pza seznem, pdróżwały d nas tysiące kilmetrów. wybierać żywnść sprzedawaną luzem wytwrzenie pakwań też wiąże się z wykrzystaniem energii. Nasze updbania dietetyczne też są wybrem energetycznym. Wybraźmy sbie, że dyspnujemy ziarnem, które mże zstać spżyte bezpśredni przez ludzi (np. w bchenku chleba) alb przez kurczęta na fermach hdwlanych, które następnie zjadamy w kubełku KFC. Kurczę jest ddatkwym gniwem łańcucha pkarmweg pmiędzy ziarnem a człwiekiem. Jeg wyhdwanie w klatce i skarmienie antybitykami wiąże się z wykrzystaniem energii. Pdbnie, jak karmienie i zapewnienie schrnienia bydłu i trzdzie chlewnej. Dlateg wart: zstać wegetarianinem. Jeżeli nie ptrafimy zrezygnwać z mięsa, wart: wybierać drób, w dalszej klejnści wieprzwinę, a na samym kńcu włwinę (ta wiąże się z najwyższym ksztem energetycznym). ENERGIA NA ZAKUPACH Wart wiedzieć: Kszt energetyczny każdeg pjedynczeg prduktu (niezależnie, czy jest t suszarka d włsów, czy drzutwiec) zwykł się dzielić na cztery fazy: Faza S: Przygtwanie surwców. Na tym etapie wykpuje się z ziemi minerały, tpi je, czyszcza i mdyfikuje tak, aby pwstały prdukcyjne klcki LEGO : m.in. plastiki, metale, szkł i ceramika. Kszt energetyczny tej fazy zawiera też transprt surwców d miejsca ich przetwarzania. Faza P: Prdukcja. W tej fazie surwce są przetwarzane w prdukty. Fabryka, w której nawijane są zwje w suszarce d włsów, frmwana jej budwa, a wszystk razem składane w całść, ptrzebuje prądu i ciepła. Kszt energetyczny tej fazy bejmuje też pakwanie i dalszy transprt prduktu. Faza W: Wykrzystywanie. Suszarki d włsów i drzutwce pdczas użytkwania pchłaniają energię. Faza U: Utylizacja. Ten etap wiąże się z wydatkwaniem energii na umieszczenie rzeczy w dziurze w ziemi (wysypisk) lub przetwrzeniem rzeczy z pwrtem w surwce (recycling); a także na eliminację

7 związanych z danym prduktem zanieczyszczeń. Wiemy już, że każdy nwy prdukt zawiera energię szarą związaną z jeg wytwrzeniem. C więcej, prdukty z imprtu zawierają energię szarą związaną z pdróżwaniem na duże dległści. Dlateg wart: kupwać prdukty lkalne i krajwe. zrezygnwać z zakupu nweg prduktu, jeżeli stary jest jeszcze zdatny d użytku. pddawać zużyte prdukty recyklingwi. Przetwrzenie prduktu również pchłania energię, pmijamy jednak fazę S cyklu życia prduktu. Wart wiedzieć: W Internecie dstępne są specjalne kalkulatry zużycia energii elektrycznej i cieplnej. Najbardziej kmplekswy jest kalkulatr prtalu ziemianarzdrzu.pl. Mżna tam wyliczyć nie tylk własne zużycie energii, ale również wpływ na klimat emisje gazów cieplarnianych związane z naszymi nawykami i wybrami knsumenckimi.