OPERA PHILOSOPHORUM MEDII AEVI

Transkrypt

1 OPERA PHILOSOPHORUM MEDII AEVI T O M 8 T E X T U S E T S T U D I A 1987 SUBSYSTENCJA I OSOBA WEDŁUG ŚW. TOMASZA Z AKWINU REDAKTOR TOMU: MIECZYSŁAW GOGACZ A K A D E M I A T E O L O G I I K A T O L I C K I E J W A R S Z A W A

2 SPIS TREŚCI MIECZYSŁAW GOGACZ: PRÓBA HEUREZY SUBSYSTENCJI I OSOBY (wprowadzenie)...9 STANISŁAW KRAJSKI: ZAGADNIENIE PRINCYPIUM W DE ENTE ET ESSENTIA ŚW. TOMASZA Z AKWINU...17 Wstęp Określenie i odmiany princypiów Princypia wewnątrzbytowe Materia Forma Istota Forma jako princypium doskonałości substancji Princypia zewnętrzne Przyczyny jako princypia o własnym esse Essentia, quidditas, natura Subsystencja Bóg jako princypium Bóg ujęty z pozycji substancji złożonych Bóg ujęty z pozycji substancji prostych Bóg ujęty z pozycji formy Bóg ujęty z pozycji różnicy między istotą i istnieniem Bóg ujęty z pozycji przyczyn substancji Bóg ujęty w Jego istocie Bóg jako posiadający istotę Bóg będący tylko istnieniem Bóg jako byt doskonały Bóg ujęty z pozycji różnic między substancjami Bóg ujęty z pozycji pojęć metafizycznych Teoriopoznawcze ujęcie Boga Bóg ujęty z pozycji innych princypiów Istota substancji Quidditas Istota subsystuje w swym istnieniu i w naturze rzeczy Bóg jest tylko istnieniem Istnienie Boga jest istnieniem subsystującym Bóg stwarza istnienie substancji...62 Zakończenie...64 Bibliografia...64

3 MARIUSZ PROKOPOWICZ: ZAGADNIENIE SUBSYSTENCJI W TEKSTACH ŚW. TOMASZA Z AKWINU...67 Wstęp Ogólne wprowadzenie Szczegółowa problematyka Uwagi metodyczne Zagadnienie substancji Byt a substancja Substancja a esse Rozumienie substancji Porządek egzystencjalny i esencjalny Porządek aktu w substancji Istota a istnienie Problem przyczyn Jedność bytu Określenie subsystencji i trudności Subsystencja w porządku stwarzania Stworzenie ex nihilo a emanacja Urealnianie a aktualizowanie Rola aktu istnienia w bytach osobowych i nieosobowych Skutki dopuszczenia esse Skomponowanie elementów bytowych Rola subsystencji w odróżnieniu istoty i istnienia Subsystencja w świetle traktatu De ente et essentia Subsystencja w Summie Teologii Byty przygodne Bóg Ostateczne określenia i definicja subsystencji Subsystencja w De potentia Podsumowanie Subsystencja w porządku bytowania Wprowadzenie Sformułowanie definicji subsystencji w Summie Sformułowania definicji subsystencji w De potentia Sformułowanie definicji subsystencji w De ente et essentia Ogólne ujęcie roli subsystencji Podsumowanie Bibliografia MIROSŁAW KACZOREK: TEORIA OSOBY W SUMMA THEOLOGIAE ŚW. TOMASZA Z

4 AKWINU Wstęp Część pierwsza: Metafizyczne uwarunkowania problemu osoby Natura, substancja i osoba w pierwszych ujęciach Osoba od strony natury (omówienie treści odpowiedzi na zarzut 4, q. 29, a. 1) W jaki sposób osoba jest wspólna poszczególnym osobom? (przedstawienie treści trzonu artykułu q. 30, a. 4) Co wyróżnia substancję, a co osobę? (omówienie treści trzonu artykułu q. 29, a. 1) Teoria substancji i teoria subsystencji w traktacie Tomasza Osoba a substancja w znaczeniu rzeczy (omówienie treści trzonu artykułu q. 29, a. 2) O pewnych, teoriach subsystencji zawartych w traktacie Platońska teoria subsystencji Boeojańska teoria subsystencji Czy Tomasz akceptuje boecjańską teorię subsystencji? Część druga: Zagadnienie substancji jednostkowej oraz problem odrębności bytowej Zagadnienie substancji jednostkowej Co oznaczają terminy singulare, particulare, individuum (w poszukiwaniu Tomaszowej teorii bytu, cz. I) Co oznacza substancja jednostkowa w odniesieniu do Osoby Boskiej? Inne możliwe wersje definicji osoby oraz o różnych polskich wariantach terminów individuum, singulare, particulare Możliwość innego rozumienia substancji wobec nowych tekstów (q. 29, a. 4, corp.; ad. 3; a. 3, ad. 4) Wprowadzenie w zagadnienie Zagadnienie odrębności bytowej, cz. I (w poszukiwaniu Tomaszowej teorii bytu cd.) Zagadnienie odrębności bytowej, cz. II (problem przypadłości) Zagadnienie odrębności bytowej, cz. III Nowa perspektywa zagadnienia odrębności bytowej przypadłości Część trzecia: Zagadnienie natury w definicji osoby, metodologia problemu osoby oraz niektóre elementy teorii osoby ludzkiej Problem natury i istoty, hipostazy i osoby Problem natury w definicji Boecjusza Analiza tekstu q. 29, a. 1, ad

5 Natura osoby Dalsze zagadnienia związane z problemem osoby Czym się różni hipostaza i osoba od istoty? (analiza odpowiedzi na zarzut 3, q. 29, a.2) Podsumowanie rozdziału Co to są zasady jednostkowe (principia individualia) i zasady gatunkowe (principia speciei?) Na temat takich nazw jak: Sokrates, ten człowiek, hipostaza i osoba, jakiś człowiek, człowiek Na temat znaczenia słowa communis Teoria osoby u św. Tomasza, zawarta w traktacie O Trójcy świętej, w świetle dokonanych metodologicznych ustaleń Teoria osoby a teoria bytu Opis człowieka a opis osoby ludzkiej Teoria subsystencji a teoria osoby na przykładzie definicji osoby ludzkiej Czym się różni opis osoby ludzkiej od opisu człowieka Krótko o duszy ludzkiej jako osobie Jeszcze o pewnych filozoficznych uwarunkowaniach problemu osoby Uwagi końcowe Zakończenie Wykaz literatury cytowanej TADEUSZ KLIMSKI: OSOBA I RELACJE MIECZYSŁAW GOGACZ: OSOBA JAKO BYT JEDNOSTKOWY Usprawiedliwienie postępowania badawczego w identyfikowaniu osoby jako bytu jednostkowego Postępowanie badawcze historyka metafizyki Terminologia tematu Identyfikacje osoby jako bytu jednostkowego Individuum i particulare (byt jednostkowy i byt osobny) Terminologia problemu osoby i człowieka Poznawcza heureza osoby MIECZYSŁAW GOGACZ: SUBSISTENCE AND PERSON IN THE BASIC WRITINGS OF ST. THOMAS AQUINAS (summary) - translated by Mirosław Kaczorek...213