(Nie)łatwe powroty do domu? Badanie funkcjonowania dzieci i młodzieży powracających z emigracji

Transkrypt

1 (Nie)łatwe powroty do domu? Badanie funkcjonowania dzieci i młodzieży powracających z emigracji Joanna Durlik Halina Grzymała-Moszczyńska Joanna Grzymała-Moszczyńska Paulina Szydłowska Uniwersytet Jagielloński Fundacja im. prof. Bronisława Geremka

2 geneza projektu wsparcie Fundacji Centrum im. Bronisława Geremka, Fundacji PZU i Work Service patronaty honorowe

3 grupa badawcza dzieci i młodzież polskiego pochodzenia wracające do polskiej szkoły

4 cel projektu diagnoza sytuacji (jak jest?) prowadząca do rekomendacji (co należy zmienić?)

5 podejście systemowe

6 metoda częściowo ustrukturyzowane wywiady pogłębione wywiady focusowe z osobami pracującymi w charakterze lektorów języka polskiego jako obcego + osobami pracującymi w poradniach psychologiczno-pedagogicznych (PP-P) ankieta on-line z osobami pracującymi w PP-P

7 34 dzieci: osoby badane 20 dziewczynek i 14 chłopców w wieku od 5 do 20 lat (M=10,5; SD=3,39) 27 rodziców: 25 matek, dwóch ojców 25 nauczycielek i jeden nauczyciel 16 osób pracujących w PP-P 6 osób pracujących jako lektorzy j. polskiego jako obcego

8 powrót do Polski

9 motywacja do powrotu sytuacja zawodowa tęsknota za rodziną w Polsce poczucie bycia nie u siebie w kraju emigracji

10 motywacja do powrotu Zawsze człowiek jest obcokrajowcem. Nie mogę narzekać, to były dobre lata, ale zawsze byliśmy traktowani jako obcokrajowiec ( ) Ja zawsze tęskniłam za Polską. Ja nigdy do końca nie czułam się tam tak dobrze. [matka, Hiszpania (23)]

11 motywacja do powrotu chęć pokazania dzieciom życia w Polsce Te pięć lat to jest taki moment, że w zasadzie wracasz, albo już nigdy nie wrócisz. ( ) I też pomyśleliśmy, że to im jesteśmy winni, żeby oni poznali życie w dwóch rzeczywistościach, żeby mogli kiedyś dokonać świadomego wyboru, gdzie jest im lepiej. [matka, Niemcy (8)]

12 motywacja do powrotu chęć wysłania dzieci do polskiej szkoły Mój mąż też po prostu chciał, żeby ona przyjechała do Polski, uczyła się, bo widział, jak tu przebywał, że tu jest inaczej: inny system, inna nauka, bardziej do przodu jest. [matka, Włochy (19)]

13 przygotowania do powrotu

14 przygotowania do powrotu planowanie I tak, jak ja mówię, planować, planować, planować, wypisać za i przeciw. Myśmy mieli kartkę, był długopis, wypisywaliśmy plusy i minusy. [matka, Wielka Brytania (9)]

15 przygotowania do powrotu rozmowy z dziećmi Rozmawiam z nimi, to nie jest tak, że ja im mówię: robię tak i tak, a wy macie się z tym pogodzić ( ) Raczej te rozmowy tak wyglądają, że ja się pytam co oni myślą. Biorę pod uwagę ich zdanie też. [matka, Norwegia (60)]

16 przygotowania do powrotu budowanie u dziecka realistycznych oczekiwań Nie wiem czy naopowiadać dziecku, że jest tak fajnie. Dla tego dziecka wcale nie musi być fajnie. Może być dla niego trudno albo może mu się nie podobać. Może wystarczy po prostu mu szczerze powiedzieć, co będzie inaczej, ale bez względu na to, jak będzie, będziemy razem? [matka, Niemcy (47)]

17 reakcje dzieci na informacje o powrocie

18 zaufanie do rodzica Znaczy, ja bardzo, bardzo nie chciałam jechać z powrotem [do Polski]. Ja sobie tam wszystko ułożyłam. Ale mamie mówiłam, że jeżeli ona sądzi, że to jest dla nas najlepsze, to ja się zgadzam, bo ufam mamie. Więc jeżeli ona to przemyślała i sądzi, że tak będzie dla nas najlepiej. [dziewczynka, Norwegia, 16 lat, (59)]

19 emocje dzieci związane z powrotem obawy sprzeczne emocje

20 B: Ok. A z czego się najbardziej cieszyłaś? R: No, z tego, że lecimy i że... zobaczę wreszcie te polskie napisy i to wszystko polskie, polskie jedzenie i tak dalej...i to wszystko polskie po prostu. B: Czy coś cię złościło albo smuciło, że będziesz wracać? R: Smuciło to... smuciło mnie to, że zostawię tych wszystkich w Irlandii. [dziewczynka, Irlandia, 9 lat, (71)]

21 emocje dzieci związane z powrotem obawy sprzeczne emocje emocje pozytywne

22 B: Czemu się ucieszyłeś? R: Bo będę mieć nowych kolegów, będę mieć niedaleko babcię A nie babcię tak daleko jak dwa tysiące kilometrów stąd. [chłopiec, Wielka Brytania, 8 lat, (10)]

23 emocje dzieci związane z powrotem obawy sprzeczne emocje emocje pozytywne trudne emocje objawy psychosomatyczne

24 B: A pamiętasz, jak się dowiedziałeś o tym, że się przeprowadzacie? R: Tak. B: Tak? I jak to było? R: Dzień w dzień mnie bolał brzuch. [chłopiec, Wielka Brytania, 11 lat, (31)]

25 pożegnanie rodzaje pożegnania w szkole wśród rówieśników istotny rytuał pożegnania

26 szkoła w Polsce

27 początki w polskiej szkole zaskoczenie ze strony szkoły brak informacji ze strony rodziców brak wcześniejszego przygotowania klasy arbitralna kwalifikacja do klasy (brak odpowiednich narzędzi diagnostycznych) różnice programowe (ocenianie, egzaminy)

28 język polski - język obcy? ocena poziomu znajomości języka kompetencje językowe: mówienie vs pisanie terminologia przedmiotowa nauczanie języka polskiego jako drugiego

29 niewystarczająca liczba zajęć wyrównawczych wielu rodziców decydowało się na opłacenie dodatkowych korepetycji prywatyzacja pomocy Wiedzą, że ma troszkę tyły, więc też powinni troszkę przynajmniej przez te pierwsze pół roku, bo teraz to już wiadomo, im dłużej to troszkę spauzować. Chociaż no, powiem, że był zagrożony z fizyki i chemii, więc wychowawczyni mi powiedziała, żeby go wysłać na korepetycje. [matka, Wielka Brytania, (41)]

30 dyskryminacja Potem miała taki też problem, że jakoś bardzo uczniowie byli negatywnie do niej nastawieni, nie do końca wiem dlaczego, też na początku ją przezywali Niemka, Niemka, ale to było tak nacechowane, tak bardzo negatywnie. Ona bardzo to brała do siebie. W tym momencie, no to już się w ogóle tym przezwiskiem nie przejmuje. [nauczycielka, Niemcy, (37)]

31 I on jest taki troszkę Niedouczony taki jest. [nauczycielka, Wielka Brytania, (33)] Chłopczyk traktowany jakby był nienormalny, widziano w nim osobę niedouczoną, momentami zaburzoną. Wszystko, co odstaje od normy, postrzegane jest jako zaburzenie [ekspertka, (77)]

32 pozytywne aspekty migracji

33 znajomość języka i kultury kraju migracji otwartość na różnorodność zasoby dziecka zainteresowania i zdolności nabyte w kraju migracji

34 podsumowanie

35 co przed powrotem? planowanie możliwie wspólnie z dzieckiem dbanie o znajomość języka polskiego podtrzymywanie relacji z krajem pochodzenia budowanie realistycznych oczekiwań u dziecka i u siebie wcześniejszy kontakt z polską szkołą

36 co po powrocie? dużo wyrozumiałości i jeszcze więcej asertywności egzekwowanie wsparcia, które dziecko powinno otrzymać

37 Dziękuję za uwagę! kontakt: