SKAŁY, TEKTONIKA, PROCESY ENDOGENICZNE ZADANIA. 1.Oznacz literą P tylko te zdania, których prawdziwość potwierdza załączony poniżej rysunek.

Transkrypt

1 SKAŁY, TEKTONIKA, PROCESY ENDOGENICZNE ZADANIA 1.Oznacz literą P tylko te zdania, których prawdziwość potwierdza załączony poniżej rysunek. A) W wyniku wietrzenia skał magmowych mogą utworzyć się skały osadowe okruchowe... B) Skały metamorficzne mogą powstać ze skał magmowych po ich uprzednim przetopieniu.. C) Ze skał metamorficznych mogą powstawać skały osadowe D) Procesowi diagenezy podlegają zarówno skały osadowe jak i wylewne 2. Na poniższym wykazie wskaż skały, które powstają wskutek: a. powolnej krystalizacji magmy w głębi Ziemi b. nagromadzenia luźnego osadu w postaci rozdrobnionych składników skalnych c. reakcji wytrącania soli z wody 1) andezyt.. 9) granit 17) porfir 2) bazalt. 10) ił.. 18) sjenit.. 3) brekcja. 11) kwarcyt 19) sól kamienna 4) dolomit.. 12) less. 20) torf 5) gabro 13) łupek krystaliczny.. 21) wapień 6) gips.. 14) marmur. 22) węgiel kamienny.. 7) glina. 15) piasek.. 23) zlepieniec 8) gnejs. 16) piaskowiec 24) żwir 3. Do nazwy skały dobierz region Polski, w którym ona występuje. a) granit A) Kujawy b) piaskowiec B) Pomorze Zachodnie c) sól kamienna C) Przedgórze Sudeckie d) ropa naftowa D) Pojezierze Mazurskie E) Beskidy 1

2 4. Po opisie rozpoznaj skałę. a) Jest to skała magmowa zasadowa, grubokrystaliczna o czarnej lub ciemnozielonej barwie. b) Jest to skała osadowa pochodzenia chemicznego, choć może również powstawać na drodze sedymentacji materiału organicznego. Skała o jasnej barwie, czasem zabarwiona na różne odcienie 5. Wskaż różnice w budowie skorupy ziemskiej pod kontynentami i oceanami. Grubość skorupy Gęstość skał Rodzaj skał Skorupa kontynentalna Skorupa oceaniczna 6. Wybierz prawidłową odpowiedź : I.Astenosfera to : Najbardziej zewnętrzna Plastyczna część część płaszcza górnego litosfery Ziemi. Plastyczna część płaszcza górnego Ziemi. Dolna część skorupy ziemskiej. II. Bezpośredni dostęp człowieka w głąb Ziemi jest niemożliwy ze względu na wzrastające wraz z głębokością : Ciśnienie i wody podziemne Ciśnienie i temperaturę Ciśnienie, temperaturę i Temperaturę i twardość skał. twardość skał III. Prądy konwekcyjne materii zachodzą pod wpływem : Ściskania materii Różnic temperatury w pomiędzy obrębie warstwy i jej zderzającymi się plastyczności płytami litosfery IV. Teoria tektoniki płyt zakłada : Istnienie dolin ryftowych w najmłodszych górach świata płyt V. Strefa ryftowa jest to : Obszar kurczenia się skorupy ziemskiej wskutek jej ściskania Istnienie w obrębie litosfery przemieszczających się Obszar lądowy, na którym obserwuje się ruchy górotwórcze. Istnienia gorących i zimnych plam w przekroju Ziemi Istnienie w obrębie astenosfery ruchomych płyt Obszar oceaniczny, na którym występują najgłębsze rowy oceaniczne VI. Przykładem strefy ryftowej jest : Morze Śródziemne Grzbiet Atlantycki Granica Płyty Amerykańskiej i Nazca VII. Powierzchnia nieciągłości Moho rozciąga się pomiędzy : Warstwą granitową a Płaszczem górnym a bazaltową litosfery dolnym Ziemi Astenosferą a płaszczem górnym Pionowych ruchów litosfery Istnienie prądów konwekcyjnych w jądrze Ziemi Obszar powstawania nowej skorupy oceanicznej Granica Płyty Pacyficznej i Euroazjatyckiej Skorupą Ziemi a płaszczem 2

3 VIII. Astenosfera znajduje się w : Płaszczu górnym Ziemi W skorupie ziemskiej W płaszczu dolnym Ziemi IX. Doliny ryftowe powstają : W strefach W strefach kompresji, W strefach tensji subdukcji, w których wskutek najczęściej przebiegających pogrążania się skorupy przebiegających na wzdłuż wybrzeży oceanicznej powstają dnie oceanów kontynentów doliny X. Strefa subdukcji jest to : Obszar podsuwania Obszar powolnego się płyty wypiętrzania się kontynentalnej pod fragmentów skorupy oceaniczną ziemskiej Obszar powolnego obniżania się powierzchni Ziemi. W jądrze zewnętrznym W strefach kolizji dwóch płyt kontynentalnych, na skutek niszczenia i nadtapiania dolnych fragmentów płyt litosfery Obszar podsuwania się płyty oceanicznej pod kontynentalną. XI. Grzbiety śródoceaniczne powstają wskutek : Podmorskiego wulkanizmu w strefach ryftowych. Lądowego wulkanizmu w strefach ryftowych Zderzenia się dwóch płyt oceanicznych XII. Przykładem strefy subdukcji jest : Granica płyty indoaustraijskiej i afrykańskiej Grzbiet środkowoatlantycki Granica płyty amerykańskiej i Nazca Kurczenia się dna oceanicznego Wielki Rów Afrykański 7.Określ typ granicy, która przebiega wzdłuż Filipin, Tajwanu i Rowu Filipińskiego oraz nazwij płyty, pomiędzy którymi ona przebiega Mapa przedstawia rozmieszczenie głównych płyt litosfery i kierunki ich ruchu. Źródło: Kądziołka J., Podstawy geografii w zadaniach, WSiP,

4 a) Podaj po dwa przykłady obszarów położonych w strefach subdukcji i w strefach ryftowych. Strefy subdukcji Strefy ryftowe b) Wymień cztery procesy lub zjawiska geologiczne będące konsekwencją ruchu płyt litosfery w tych strefach Dopisz, której sfery Ziemi dotyczą określenia: a) Jest ciałem stałym, zbudowanym głównie z pierwiastków metalicznych b) Półplastyczna warstwa płaszcza Ziemi. c) Zalega pod litosferą d) Jest w stanie płynnym, zalega poniżej 2900 km.. e) Składa się z kilkunastu płyt f) Głównymi składnikami występujących tam związków chemicznych są: tlen, glin, żelazo, magnez, sód i potas. g) W obrębie tej warstwy występują wędrujące ku powierzchni strumienie ciepła Napisz, którą cyfrą oznaczono na rys.: Napisz, którą literą oznaczono na rys.: a) ryft.. a) warstwę skał osadowych w skorupie ocean.... b) rów oceaniczny b) warstwę skał osadowych w skorupie kont. c) warstwę granitową. d) warstwę bazaltową w skorupie ocean. e) warstwę bazaltową w skorupie kont Dopisz, czego dotyczą określenia: a) Skalna powłoka, na którą składa się skorupa ziemska i zewnętrzna część płaszcza Ziemi. b) Ruchy pionowe w litosferze wywołane zwiększeniem lub zmniejszeniem masy fragmentu litosfery. c) Obszar litosfery, w którym następuje kolizja płyt i pogrążanie się jednej płyty pod drugą.. d) Głębokie rozpadliny w litosferze powstające w miejscach odsuwania się od siebie płyt litosfery. 4

5 e) Przemieszczanie się materii w płaszczu Ziemi, ruchy okrężne, wywołane różnicą temperatury między jego dolną i górną warstwą. f) Fragmenty skorupy ziemskiej o większej grubości i mniejszej gęstości w stosunku do pozostałych części skorupy 2. Literą P oznacz zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe: a) Najintensywniejsze zjawiska wulkaniczne miały miejsce w prekambrze.. b) Hipocentrum to miejsce na powierzchni Ziemi, w którym odczuwane są wstrząsy o największej sile.. c) Czynny wulkanizm jest związany z obszarami prekambryjskich tarcz.. d) Stratowulkany to najbardziej typowe wulkany Islandii e) Doliny ryftowe są miejscem podwodnego wulkanizmu. f) Zatopione łańcuchy gór fałdowych są najczęściej grzbietami śródoceanicznymi... g) Ruchy górotwórcze występują w strefach rozrywania skorupy ziemskiej pod wpływem ruchu płyt litosfery 3. Napisz, jakiego rodzaju ruchy skorupy ziemskiej, przedstawione na rysunku, zachodzą między płytami: a) pacyficzną i Nazca b) indo-australijską i euroazjatycką.. c) afrykańską i amerykańską.. 4. Napisz, czego dotyczą określenia: a) Podziemne wtargnięcie magmy w skały skorupy ziemskiej. b) Wulkany, które na przemian wyrzucają produkty stałe i wylewają lawę c) Pozostałość rozerwanego wybuchem starego stożka wulkanicznego. d) Osadzające się na powierzchni Ziemi stał produkty wybuchu wulkanu (popioły, lapille, pumeksy), występujące w postaci luźnej lub scementowanej e) Wulkany tworzące płaskie, rozległe wzniesienia, którymi wydobywa się uboga w krzemionkę lawa podczas spokojnych erupcji.. f) Zjawiska związane z tworzeniem się ognisk magmowych, intruzji, i powstawaniem skał magmowych głębinowych g) Rodzaj rozległej intruzji magmowej, powstającej często poprzez zakrzepnięcie dużego ogniska magmowego. 5

6 15.Uzupełnij zdania, wybierając z nawiasów odpowiednie wyrazy. W zależności od właściwości lawy wulkany przybierają różne kształty. Z lawy zawierającej dużo krzemionki powstają wulkany ( stożkowe / tarczowe ), a z lawy zawierającej mało krzemionki powstają wulkany ( stożkowe / tarczowe). Lawa ( kwaśna/ zasadowa) jest rzadka, a lawa ( kwaśna /zasadowa) jest gęsta. Od właściwości lawy zależy też siła wybuchu wulkanu. Gwałtowne eksplozje zachodzą, gdy lawa ( kwaśna /zasadowa) zatyka ujście krateru i tamuje uchodzenie ( lawy/ gazów) a. Podkreśl te kraje, w których występują zjawiska sejsmiczne i (lub) wulkaniczne. Meksyk, Urugwaj, Litwa, Gruzja, Mauretania, Maroko, Nepal, Szwecja b. Czym się różni hipocentrum od epicentrum? Uzupełnij zdania, wykorzystując określenia: kwaśny, zasadowy, tarczowy, stratowulkan. Stożek wulkaniczny utworzony przez wylewającą się lawę...- rzadką, łatwo topliwą - jest rozległy i ma łagodnie nachylone stoki. Jest to wulkan.... Stożek wulkaniczny, przez który wydostaje się lawa... - gęsta i zawierająca stałe produkty wulkanizmu - jest stromy oraz wysoki. Jest to wulkan zwany.... b. Podkreśl te kraje, w których występują zjawiska sejsmiczne i (lub) wulkaniczne. Boliwia, Gujana, Białoruś, Turcja, Finlandia, Indonezja, Grecja, Australia c. Czym się różni magma od lawy? 17. Dwutlenek krzemu (krzemionka) decyduje o właściwościach lawy. Wymień dwie cechy lawy zależne od ilości krzemionki w niej zawartej. a)... b) Porównaj wulkany eksplozywne i efuzywne. Podaj trzy występujące między nimi różnice. a)... b)... c)... 6

7 19. Na rysunku zaznacz i podpisz 4 obszary sejsmiczne (po jednym obszarze na jednym kontynencie) 20. Przyporządkuj pojęciom podane definicje: a) batolit A) zakrzepła magma w obrębie skał starszych b) płaszczowina B) struktura fałdowa zbudowana z wielu fałdów oderwanych od podłoża, przewróconych i przesuniętych na znaczne odległości c) lakolit C) ogromna intruzja magmowa o nieustalonej powierzchni dolnej d) intruzja D) nieduża intruzja magmowa w kształcie soczewki a)..., b)..., c)..., d) Wskaż, wśród podanych, zdania prawdziwe. a) Do tektonicznych trzęsień ziemi zaliczane są trzęsienia antropogeniczne. b) Skutkiem trzęsień ziemi zlokalizowanych pod dnem morza są tsunami. c) Z lawy ubogiej w krzemionkę powstają wulkany tarczowe. d) Dążenie do zachowania równowagi przez płyty litosfery wywołuje ruchy epejrogeniczne. 22. Podanym typom wulkanów przyporządkuj wymienione niżej wulkany. a) efuzywne A) Hekla b) eksplozywne B) Wezuwiusz c) stratowulkan C) Etna D) Mauna Loa E) Mayon a). b).. c) 7

8 23. Na rysunku podpisz elementy wulkanu: 8