Budowa wnętrza Ziemi

Transkrypt

1 Procesy wewnętrzne

2 Budowa Ziemi

3 Budowa wnętrza Ziemi

4 Subdukcja: zagłębianie się płyt w płaszczu Ziemi: 3 przypadki

5 Strefy rozrostu dna oceanicznego strefa ryftowa- spreading

6 Uskoki transformacyjne

7 Zadania

8

9 Korzystając z mapy napisz, jakiego rodzaju ruchy skorupy ziemskiej, przedstawione na rysunku zachodzą między płytami: a) pacyficzną i Nasca b) indo-australijską i euroazjatycką c) afrykańską i amerykańską

10 BUDOWA WULKANU krater stożek Wulkan jest miejsce wypływu gorącej magmy na powierzchnię ziemi. Tworzą się na stykach płyt litosfery lub w gorących punktach komin ognisko magmy

11 Typy wulkanów wzgl. budowy STOŻKOWE stożek wulkaniczny usypany z materiału piroklastycznego przewarstwionego lawą ognisko magmy zbiornik magmy znajdujący się głęboko pod ziemia krater, czyli miejsce, którym ciała wulkaniczne wydostają się na powierzchnię komin wulkaniczny, który łączy ognisko z kraterem stożek pasożytniczy, czyli mniejszy, boczny stożek kaldera, czyli pozostałość po stożku, który zapadł się lub uległ destrukcji w czasie erupcji

12 Typy wulkanów wzgl. budowy TARCZOWE mają mniej strome zbocza i powstają przede wszystkim na oceanach. Są to wulkany efuzywne (lawa bazaltowa powstaje w miejscach, gdzie topi się dno oceaniczne sima). do takich wulkanów należą wulkany Islandii np. Hekla; Hawajów Mauna Kea, Kilauea, Mauna Loa

13

14 TRZĘSIENIA ZIEMI Zależnie od przyczyny, która je wywołuje dzielone są na: tektoniczne - związane z ruchami kier litosfery, ruchami górotwórczymi, izostatycznymi wulkaniczne - towarzyszą wybuchom wulkanów, przy czym wstrząs ziemi następuje poprzedzając erupcję. Tego typu trzęsienia występują przy stratowulkanach zapadliskowe - powstają wskutek zapadnięcia się stropu jaskini, wyrobiska górniczego. Należą do najsłabszych i najrzadszych antropogeniczne działania człowieka

15 Na Ziemi wyróżnia się : obszary sejsmiczne z aktywnymi, częstymi wstrząsami. Należą do nich obszary młodych górotworów, a zwłaszcza obszary wokół pacyficzne - Andy, Kordyliery, Japonia, Nowa Zelandia. Na obszar ten przypada 80% trzęsień ziemi. Obszary sejsmiczne to głównie obszary krawędzi płyt tektonicznych grzbiety oceaniczne, młode góry fałdowe, łuki wysp, rowy oceaniczne obszary pansejsmiczne z rzadkimi i słabymi wstrząsami to głównie stare górotwory i płyty (góry orogenez: kaledońskiej i hercyńskiej) np. Sudety, Meseta Iberyjska obszary asejsmiczne, nie nawiedzane przez wstrząsy to przede wszystkim: obszary tarcz krystalicznych i platform prekambryjskich np. Platforma Wschodnio-europejska; baseny oceaniczne

16 Skutki trzęsień ziemi zmiana ukształtowania powierzchni, tworzenie się uskoków straty materialne niszczenie infrastruktury (mosty, drogi, budynki itp.) pożary najgroźniejszy skutek powstają gdyż zerwaniu ulegają sieci energetyczne i gazociągi. Są trudne do ugaszenia gdyż często w czasie trzęsienia dochodzi do zniszczenia sieci wodociągowej straty ludzkie w czasie trzęsienia ziemi w Chinach zginęło najprawdopodobniej ok. 650 tys ludzi tsunami ogromne fale tektoniczne, które powstają, gdy wstrząs obejmuje dno oceaniczne. W czasie erupcji wulkanu Krakatau w XIX w powstała tsunami o wysokości 30 m. Gdy runęła na wyspy Archipelagu Malajskiego zginęło ludzi a statki oceaniczne znajdowano w środku tropikalnej dżungli)

17 PLUTONIZM wszelkie procesy związane z powstawaniem i przemieszczaniem się magmy w skorupie ziemskiej, bez wypływania jej na powierzchnię Ziemi. Powstała magma wnika (intruduje) w nadległe skały i tam zastyga - powstają intruzje magmowe.

18 FORMY PLUTONIZMU

19 Współczynnik geotermalny

20 RUCHY GÓROTWÓRCZE Góry powstają w czasie orogenezy (to okres powstawania gór). Większość orogenez miała miejsce w prekambrze. W dzisiejszej rzeźbie kontynentów możemy wyróżnić góry, które powstały później w 3 orogenezach a) orogeneza kaledońska b) orogeneza hercyńska c) orogeneza alpejska

21 Typy gór fałdowe zbudowane są ze struktur fałdowych (patrz lekcja o typach ułożenia warstw skalnych). Są to młode góry fałdowe, czyli alpidy np. Himalaje, Alpy, Andy zrębowe zbudowane są ze struktur zrębowych (zrębów i rowów tektonicznych). Do tej grupy należą głównie hercynidy np. Wogezy i Schwarzwald rozdzielone rowem tektonicznym Renu czy Sudety wulkaniczne chodzi o wulkany np. Kilimandżaro najwyższy szczyt Afryki

22

23

24

25 RUCHY IZOSTATYCZNE są powodowane przyczynami zewnętrznymi, które doprowadzają do zaburzenia równowagi izostatycznej, w jakiej znajduje się sztywna litosfera unosząc się na plastycznej astenosferze. Przyczyny: rozwój i zanik lądolodów, (ruchy Skandynawii) akumulację osadów w zbiornikach oceanicznych.

26 Ruchy epejrogeniczne powolne ruchy pionowe wielkich obszarów kontynentów. Powodują one przy ruchu obniżającym transgresję morza wkraczanie morza na ląd. Ruchy wypiętrzające prowadzą do ustąpienia morza z lądu, czyli jego regresji.

27 RODZAJ SKAŁ (SKAŁA) magmowe jawnokrystaliczne granit, sjenit, dioryt, gabro, labradoryt magmowe skrytokrystaliczne i o budowie porfirowej bazalt, andezyt, pumeks, tufit przeobrażone wapienie przeobrażone(marmury) gnejsy, łupki krystaliczne O CZYM ŚWIADCZY ICH WYSTĘPOWANIE? istnienie zjawisk plutonicznych istnienie zjawisk wulkanicznych występowanie zjawisk wulkanicznych po osadzeniu się skał wapiennych istnienie sił nacisku wewnątrz skorupy ziemskiej

28 RODZAJ SKAŁ (SKAŁA) osadowe pochodzenia okruchowego głazy, głaziki, otoczaki, piaski O CZYM ŚWIADCZY ICH WYSTĘPOWANIE? istnienie procesów powodujących rozdrobnienie skał litych procesy transportowe zlepieńce, druzgoty, piaskowce sedymentacja (osadzanie) w zbiorniku płytkim gruboziarniste piaskowce drobnoziarniste, iłowce sedymentacja w zbiorniku głębokim Piaski i żwiry glina zwałowa lessy osadowe pochodzenia organicznego: węgiel kamienny, węgiel brunatny, torf wapienie koralowcowe kreda pisząca osadowe pochodzenia chemicznego sól kamienna, gipsy, dolomity Transport przez wody rzeczne, morskie lub wody z topniejących lodowców. Jeżeli piasek nie zawiera większych żwirów, to oznacza że najprawdopodobniej został naniesiony przez wiatr zlodowacenia Pokrywy lessowe powstają z pyłu naniesionego przez wiatr. Sprzyja ich powstawaniu suchy klimat i brak pokrywy roślinnej istnienie zbiorowisk leśnych, bagien, klimat wilgotny gorący (węgiel kamienny), klimat umiarkowany (w. brunatny, torf) istnienie mórz płytkich, klimat gorący istnienie mórz głębokich, klimat chłodny istnienie mórz lub słonych jezior w klimacie suchym i gorącym

29 Płytowy (warstwowy) UKŁADY WARSTW SKALNYCH Układ warstwowy, każda wyżej leżąca warstwa jest młodsza od poprzedniej. Typowy układ dla płyt prekambryjskich, osadów jeziornych. N.p Kanion Kolorado, Platforma Wsch- Europejska

30 FAŁDOWY Typowy dla obszarów w których występowały ruchy górotwórcze. Ciągłość warstw zachowana, z wyjątkiem płaszczowin

31 ZRĘBOWY (BRYŁOWY) Na obszarach płytowych, które uległy procesom tektonicznym oraz na obszarach powtórnie wypiętrzonych, ciągłość warstw przerwana, uskoki, rowy tektoniczne. N.p. Sudety, Wogezy, Harz

32 MONOKLINA Obszar charakteryzujący się deformacją polegającą na zapadaniu się warstw skalnych w jednym kierunku. Ciągłość warstw skalnych w monoklinie jest nieprzerwana np. Monoklina Przedsudecka

33 ĆWICZENIA

34

35

36

37 Podkreśl nazwę skały, z której zbudowane są szczytowe partie najwyżej położonego n.p.m. A. margiel B. mułowiec C. piaskowiec D. zlepieniec Uszereguj wymienione w legendzie mapy geologicznej skały osadowe okruchowe w kolejności, uwzględniającej wielkość budujących je ziaren. Zacznij od skały zbudowanej z ziaren o najmniejszej średnicy.

38

39

40

41

42