Ocena długości szyjki macicy w predykcji porodu przedwczesnego w populacji niskiego i wysokiego ryzyka
|
|
- Józef Pluta
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 1, 11-15, 2011 Ocena długości szyjki macicy w predykcji porodu przedwczesnego w populacji niskiego i wysokiego ryzyka MIROSŁAW WIELGOŚ, IWONA SZYMUSIK Streszczenie Poród przedwczesny jest jednym z najważniejszych problemów współczesnej perinatologii, gdyż pomimo postępu we wszystkich dziedzinach medycyny jego odsetek nie zmienił się na przełomie ostatnich 50 lat. Dzieje się tak z powodu braku efektywnego testu przesiewowego identyfikującego pacjentki o wysokim ryzyku porodu przedwczesnego, jak również braku skutecznej metody leczenia tego powikłania. Około 85% porodów przedwczesnych ma miejsce w populacji niskiego ryzyka, co jedynie potwierdza niezwykłą wagę skutecznego skriningu populacyjnego. Liczne dotychczasowe badania wskazują, że ocena długości szyjki macicy w przezpochwowym badaniu ultrasonograficznym jest najlepszym i niezależnym czynnikiem predykcyjnym porodu przedwczesnego. Poniższy tekst przedstawia wytyczne dotyczące właściwego wykonywania pomiaru długości szyjki macicy według Fetal Medicine Foundation (FMF). Uwzględnia również zastosowanie kliniczne pomiarów długości szyjki macicy w połączeniu z oceną stężenia fibronektyny płodowej. Słowa kluczowe: poród przedwczesny, długość szyjki macicy, test przesiewowy, ryzyko porodu przedwczesnego, ultrasonografia przezpochwowa Problem porodu przedwczesnego definicja, kryteria podziału Poród przedwczesny jest jednym z najważniejszych problemów współczesnej perinatologii. Stanowi jedną z trzech kluczowych przyczyn zgonów w okresie noworodkowym, jak również ma ogromny wpływ na chorobowość dzieci urodzonych przedwcześnie w przyszłości. Konsekwencje wcześniactwa prowadzą do znacznych kosztów społecznych i obciążeń finansowych dla budżetu państwa. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych roczne wydatki związane z wcześniactwem wynoszą około 26 miliardów dolarów. Natomiast koszty społeczne związane ze zgonem noworodków oraz upośledzeniem tych, które przeżyły są niezwykle trudne do oceny [3, 11]. Co roku około 4 miliony dzieci umiera w przeciągu pierwszego miesiąca życia. W krajach rozwiniętych za około połowę tych zgonów odpowiada właśnie poród przedwczesny. Pomimo spektakularnego postępu we wszystkich praktyczne dziedzinach medycyny, odsetek porodów przedwczesnych nie zmienił się na przełomie ostatnich 50 lat. Co więcej, w wielu krajach rozwiniętych obserwuje się paradoksalny wzrost tego odsetka, mimo coraz pełniejszej wiedzy dotyczącej czynników ryzyka porodu przedwczesnego oraz mechanizmów z nim związanych. Przyczyny porażki medycyny w tym zakresie są dwie: po pierwsze nie istnieje efektywny test przesiewowy, identyfikujący pacjentki o wysokim ryzyku porodu przedwczesnego, jak również brak jest skutecznej metody leczenia tego powikłania [12]. Poród przedwczesny dotyczy około 7-11% ciąż przed ukończonym 37. tygodniem ciąży, w tym około 3-4% to porody przed ukończonym 34. tygodniem ciąży. W Polsce powikłanie to mieści się w granicach 4,5-12% w zależności od regionu kraju, średnio 10%. Dzięki postępom w neonatologii porody między 34. a 37. tygodniem są obarczone znacznie mniejszym ryzykiem powikłań i nie można stawiać ich na równi z porodami np. przed 32. tygodniem ciąży, do czego dziś nie trzeba już nikogo przekonywać. Z powyższych powodów podzielono porody przedwczesne na 4 grupy: 1) ekstremalnie przedwczesny (< 28 t.c.), 2) wczesny poród przedwczesny (28-30 t.c.), 3) umiarkowany poród przedwczesny (31-33 t.c.), 4) łagodny poród przedwczesny (34-36 t.c.). Ryzyko zgonu oraz ciężkiego uszkodzenia zaznaczone jest przede wszystkim w trzech pierwszych grupach, dlatego też identyfikacja pacjentek, które mogą się w nich znaleźć jest taka ważna [12]. Około jedna trzecia porodów przedwczesnych odbywa się z przyczyn jatrogennych głównie z powodu znacznego wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania płodu oraz stanu przedrzucawkowego. Pozostała część to samoistne porody przedwczesne związane z rozpoczęciem się czynności skurczowej bądź przedwczesnym odpłynięciem płynu owodniowego. Grupa wysokiego i niskiego ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego Pośród pacjentek rodzących przedwcześnie wyróżnić można dwie grupy: 1) Pacjentki z obciążonym wywiadem położniczym (tzw. populacja wysokiego ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego), które stanowią około 15% wszystkich porodów przedwczesnych (około 3% populacji ciężarnych). W grupie tej ryzyko ponownego porodu przedwczesnego jest tym większe, im wcześniej odbył się poprzedni poród danej kobiety. I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny w Warszawie
2 12 M. Wielgoś, I. Szymusik 2) Pacjentki w pierwszych ciążach lub bez wywiadu obciążającego je w kierunku porodu przedwczesnego, które stanowią 85% tych porodów (97% populacji ciężarnych; tzw. populacja niskiego ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego). Prosta implikacja kliniczna wynikająca z powyższego podziału jest taka, że nie wolno się koncentrować wyłącznie na pacjentkach z grup ryzyka, bo taka strategia miałaby znikomy wpływ na ogólny odsetek porodów przedwczesnych. Z powyższych powodów ważny staje się skuteczny skrining populacyjny, który pozwoliłby na zidentyfikowanie ciężarnych zagrożonych porodem przedwczesnym właśnie w grupie niskiego ryzyka, z nieobciążonym wywiadem położniczym. Liczne badania kliniczne prowadzone na bardzo dużych grupach pacjentek w przeciągu dwóch ostatnich dekad wskazują, że spośród wszystkich analizowanych parametrów oraz cech grup badanych ocena długości szyjki macicy w badaniu ultrasonograficznym była najlepszym i niezależnym czynnikiem predykcyjnym porodu przedwczesnego w modelach regresji. Ocena długości kanału szyjki macicy podczas badania ultrasonograficznego Najlepszym sposobem oceny długości kanału szyjki macicy jest przezpochwowe badanie ultrasonograficzne (USG-TV). W trakcie badania przezbrzusznego w wielu przypadkach nie udaje się uwidocznić całej szyjki macicy, zwłaszcza u ciężarnych ze skróconym jej kanałem. Ponadto, w celu przeprowadzenia tego badania konieczne jest wypełnienie pęcherza moczowego, co fałszywie zawyża pomiar długości tej struktury. W niektórych kręgach kulturowych oceniano również wartość przezkroczowej ultrasonograficznej oceny długości kanału szyjki macicy, ale aż w około 20% przypadków nie udaje się go prawidłowo uwidocznić. Wartościowe badanie przesiewowe aby było użytecznym narzędziem predykcyjnym musi być powtarzalne. Konieczne zatem jest właściwe przeszkolenie osób wykonujących to badanie w taki sposób, aby wszyscy wykonywali je stosując te same wytyczne i tę samą technikę. Rekomendowaną techniką badania jest ta zaproponowana i opisana przez Fetal Medicine Foundation (FMF) [7]. Zalecenia dotyczące właściwego wykonania pomiaru długości kanału szyjki macicy w USG-TV według FMF [12] 1) Pacjentka z opróżnionym pęcherzem moczowym powinna się położyć w pozycji litotomijnej na plecach z odwiedzionymi nogami, celem umożliwienia pełnego zakresu ruchu sondą podczas badania. 2) Głowicę należy umieścić w przednim sklepieniu pochwy tak, aby uzyskać właściwy przekrój strzałkowy szyjki macicy bez zastosowania ucisku, mogącego dawać fałszywie zawyżone wyniki. 3) Pomiarów dokonuje się po uwidocznieniu i zidentyfikowaniu ujścia wewnętrznego, ujścia zewnętrznego, kanału szyjki macicy oraz błony śluzowej kanału, różniącej się echogenicznością od tkanki szyjki. Odmienna echogeniczność śluzu pomaga w niektórych przypadkach odróżnić ujście wewnętrzne od dolnego odcinka macicy. Zalecane powiększenie jest takie, aby szyjka macicy zajmowała około 75% obrazu. 4) Pomiaru należy dokonać w linii prostej między trójkątnym (zwykle hiperechogennym) obszarem w ujściu zewnętrznym a V-kształtnym wcięciem w ujściu wewnętrznym szyjki macicy. 5) Pomiar powinien być dokonywany trzykrotnie w ciągu badania trwającego około 2-3 minuty. W około 1% przypadków długość szyjki macicy może się zmienić pod wpływem skurczów macicy w trakcie badania w takim przypadku należy uwzględnić najkrótszy uzyskany pomiar. Przeprowadzone w powyżej opisany sposób badanie charakteryzuje się wysoką powtarzalnością, a w 95% przypadków różnica między pomiarami dokonanymi przez tego samego bądź różnych badaczy nie przekracza 4 mm. Warto w tym miejscu wspomnieć o dodatkowych cechach kanału szyjki macicy, które można zaobserwować w trakcie badania: a) Zakrzywiony kanał szyjki macicy u wielu pacjentek kanał szyjki macicy jest łukowato zagięty, tak więc pomiar jego długości w linii prostej od ujścia wewnętrznego do zewnętrznego wzdłuż linii kanału nie jest możliwy. W takich sytuacjach pomiaru można dokonywać na dwa sposoby: dwoma liniami prostymi między ujściami a punktem zagięcia i sumować wyniki, bądź jedną linią prostą między ujściem wewnętrznym i zewnętrznym, ale nie wzdłuż kanału szyjki macicy. W sposób oczywisty drugi sposób mierzenia długości szyjki macicy daje wyniki zaniżone. Niemniej jednak, z klinicznego punktu widzenia nie ma to żadnego znaczenia, ponieważ krótka szyjka macicy jest zawsze prosta. b) Objaw lejka (bądź tunelowania z ang. funneling) w obrębie ujścia wewnętrznego szyjki macicy stanowi proste odzwierciedlenie procesów powodujących skracanie i rozwieranie się ujścia wewnętrznego, których rezultatem jest poród przedwczesny. U dużej grupy pacjentek ze skróconą szyjką macicy stwierdza się objaw lejka należy wówczas mierzyć wyłącznie długość zamkniętego fragmentu kanału. Natomiast objaw tunelowania u ciężarnych z długim kanałem szyjki macicy nie ma znaczenia klinicznego i nie wykazano, aby zwiększał ryzyko porodu przedwczesnego. c) Przy bardzo skróconej szyjce obecność w płynie owodniowym charakterystycznego osadu (z ang. sludge, tzn. błotko ) w pobliżu ujścia szyjki macicy, często w obrębie wpuklającego się w ujście wewnętrzne pęcherza płodowego objaw opisywany od 2005 roku, o niepoznanej strukturze, dający obraz hipe-
3 Ocena długości szyjki macicy w predykcji porodu przedwczesnego w populacji niskiego i wysokiego ryzyka 13 rechogennego obszaru w obrębie płynu owodniowego. Uwidocznienie osadu uznano za niezależny czynnik ryzyka porodu przedwczesnego przed 34. tygodniem ciąży (zarówno porodu w czasie 48 godzin, jak i 7 dni od postawienia diagnozy). Okazało się ponadto, że u pacjentek z tej grupy częściej otrzymywano dodatnie posiewy z płynu owodniowego przy nienaruszonej ciągłości błon płodowych, jak też stwierdzano wyższe odsetki chorioamnionitis [11, 12]. Zastosowanie kliniczne pomiarów długości szyjki macicy Jedyny dostępny na dzień dzisiejszy przegląd bazy Cochrane z lipca 2009 roku[2], oceniający przydatność pomiarów ultrasonograficznych długości szyjki macicy w celu przewidywania porodu przedwczesnego, obejmuje prace powstałe od 1966 roku do września Niestety, ze wszystkich doniesień, jedynie 5 spełniało kryteria merytoryczne włączenia do analizy. Prawdopodobnie z tego powodu wnioski uzyskane na podstawie tego przeglądu nie były satysfakcjonujące. Wynikało z nich bowiem, że nie dysponujemy wystarczającymi dowodami, aby zalecać rutynowe badania przesiewowe długości szyjki macicy w populacji kobiet w ciąży, zwłaszcza bezobjawowych. Kolejnym problemem wiążącym się z dokonywaniem pomiarów długości szyjki macicy jest przyjmowanie przez poszczególnych badaczy różnych wartości jako punktu odcięcia (przykładowo 10, 15, 25, 30, a nawet 35 mm przy braku odpowiedniej standaryzacji techniki ultrasonograficznej). Niemniej jednak, według najnowszych wieloośrodkowych randomizowanych prospektywnych badań na bardzo licznych grupach kobiet uważa się, że przezpochwowa ultrasonograficzna ocena długości kanału szyjki macicy u ciężarnej jest użytecznym badaniem skriningowym, służącym szacowaniu ryzyka porodu przedwczesnego. Fundacja Medycyny Płodu sugeruje dwuetapowy skrining, pozwalający na zidentyfikowanie pacjentek wysokiego ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego w obrębie kobiet, które są w pierwszej ciąży, bądź wcześniej urodziły o czasie (czyli w tzw. grupie niskiego ryzyka porodu przedwczesnego): 1) Pomiar stężenia fibronektyny płodowej między 22. a 24. tygodniem ciąży (fibronektyna glikoproteina macierzy produkowana przez amniocyty i cytotrofoblast, działająca na zasadzie tzw. kleju tkankowego ). W wyżej wymienionym przedziale czasowym test ten jest dodatni u około 4% ciężarnych obejmując ok. 25% pacjentek, które samoistnie urodzą przed 34. tygodniem (nie należy go wykonywać wcześniej, gdyż przed 22. tygodniem ciąży stężenia tej glikoproteiny są wysokie w ciąży fizjologicznej). Jego wadą, szczególnie w warunkach polskich, jest stosunkowo wysoki koszt. 2) Pomiar długości szyjki macicy między 22. a 24. tygodniem ciąży ( t.c.) w populacji niskiego ryzyka. W populacji obarczonej większym ryzykiem wystąpienia porodu przedwczesnego (tj: poród przedwczesny w wywiadzie, wady macicy) długość szyjki macicy należy oceniać co 2 tygodnie od 14. do 24. tygodnia ciąży. Uzyskane wartości pozwalają na szacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia porodu przedwczesnego w przeciągu kolejnych 7 dni u kobiet objawowych. Ryzyko porodu przedwczesnego jest odwrotnie skorelowane z długością szyjki macicy, a zdecydowanie wzrasta, jeżeli uzyskuje się pomiar poniżej 15 mm. Takie znaczne skrócenie szyjki macicy stwierdza się u około 1% ciężarnych, wśród których znajdzie się prawdopodobnie około 30% tych, które urodzą przed 34. tygodniem ciąży [6, 10, 12]. Ocena jakości badań przesiewowych W przeprowadzonych dotychczas analizach spośród wszystkich badań i cech ciężarnych długość szyjki macicy uzyskiwała najlepszą wartość predykcyjną dla porodu przedwczesnego. Należy pamiętać, że każdy skrining z definicji wiąże się z pewnym odsetkiem wyników fałszywie dodatnich, których ilość zależy od zastosowanego progu odcięcia. W celu poprawienia czułości pomiaru Fundacja Medycyny Płodu proponuje połączenie ultrasonograficznej oceny długości szyjki macicy z danymi z wywiadu. Pod uwagę brano następujące zmienne: rasa i wiek pacjentki, wzrost, masa ciała, palenie tytoniu, interwencje chirurgiczne w obrębie szyjki macicy oraz przeszłość położniczą z określeniem tygodni ciąży, w których kobieta urodziła bądź poroniła. Dołączenie do skriningu danych z przeszłości położniczej zwiększa współczynnik wykrywalności porodów przedwczesnych, zwłaszcza dla porodu między 34. a 36. tygodniem [7]. Po zastosowaniu połączonego schematu badań przesiewowych proponowanych przez FMF uzyskuje się stosunkowo wysokie współczynniki wykrywalności porodu przedwczesnego, tym wyższe, im bardziej przedwczesny będzie poród. W zależności od przyjętego punktu odcięcia uzyskano następujące współczynniki wykrywalności: przy 5% odsetku wyników fałszywie dodatnich współczynniki wykrywalności wynoszą 70%, 45%, 40% oraz 15% odpowiednio dla porodów < 28., między , oraz między 34. a 36. tygodniem ciąży; przy 10% odsetku wyników fałszywie dodatnich współczynniki wykrywalności wynoszą 80%, 60%, 55% oraz 30% odpowiednio dla porodów < 28., między , oraz między 34. a 36. tygodniem ciąży. Biorąc pod uwagę wszelkie następstwa porodu przedwczesnego warto zwiększyć odsetek wyników fałszywie dodatnich, aby zwiększyć również współczynnik wykrywalności tego powikłania. Pamiętać należy jednak o tym, że zastosowanie testu przesiewowego nawet w całej populacji nie pozwoli na zidentyfikowanie wszystkich ciężarnych, które urodzą przedwcześnie.
4 14 M. Wielgoś, I. Szymusik Implikacje kliniczne przesiewowej ultrasonograficznej oceny długości szyjki macicy Największym wyzwaniem w diagnostyce porodu przedwczesnego wydaje się różnicowanie między prawdziwym a fałszywym porodem przedwczesnym. Według różnych doniesień od 70% do nawet 90% ciężarnych zgłaszających się z objawami zagrażającego porodu przedwczesnego do szpitala nie urodzi w przeciągu 7 dni bez względu na sposób postępowania, jaki im zaproponowano. Wyodrębnienie tej niewielkiej grupy kobiet nie jest łatwe. Idealnie byłoby nie stosować tokolizy i sterydoterapii w grupie pacjentek, które mimo objawów i skróconej szyjki macicy w badaniu wewnętrznym nie urodzą w przeciągu tygodnia, bądź w ogóle nie urodzą przedwcześnie. Zastosowanie opisanego powyżej schematu badań przesiewowych pozwala na zdecydowane zmniejszenie grupy ciężarnych leczonych jak się okazuje post factum niepotrzebnie. Pojawiły się już sugestie, aby objawowe pacjentki z długością szyjki macicy powyżej 15 mm nie otrzymywały sterydów ani tokolizy. Zgodnie z wynikami najnowszych badań skutecznym leczeniem profilaktycznym porodu przedwczesnego u pacjentek z krótką szyjką macicy (# 15 mm) jest progesteron podawany dopochwowo w dawce 200 mg dziennie (ryzyko względne na poziomie 0,59 w porównaniu z placebo). Biorąc pod uwagę, że jest to terapia bezpieczna, niedroga i mało obciążająca dla ciężarnych, możliwe jest zwiększenie odsetka wyników fałszywie dodatnich w celu poprawienia wykrywalności porodów przedwczesnych [6]. Część badaczy odrębnie analizowała wcześniej wartość predykcyjną ultrasonograficznego pomiaru szyjki macicy w grupie bezobjawowych pacjentek z porodem przedwczesnym w wywiadzie, bądź z wadą macicy / przebytą zabiegową konizacją szyjki macicy. Najczęściej powtarzającym się punktem odcięcia, dla którego uzyskiwano dobre wartości predykcyjne dla porodu < 35. tygodnia, była długość szyjki < 25 mm (w części doniesień sięgała nawet 30 mm) [4, 5]. Fundacja Medycyny Płodu opracowała specjalny model matematyczny, który pozwala na obliczenie procentowego ryzyka porodu przedwczesnego dla konkretnej pacjentki. Połączenie przesiewowego skriningu ultrasonograficznego z uzyskaniem danych z wywiadu wydaje się niezwykle prostym schematem postępowania, łatwym do wprowadzenia do rutynowej praktyki (zwłaszcza, że badanie USG-TV praktycznie pokrywa się czasowo z zalecanym badaniem USG w II trymestrze) [3, 8, 9]. Poza zastosowaniem sterydów, tokolizy oraz dopochwowego progesteronu w terapii porodu przedwczesnego należy pamiętać o starych metodach leczenia skracającej się lub niewydolnej szyjki macicy, a mianowicie o szwie szyjkowym i pessarium szyjkowym. Przez wiele lat poddawano ocenie obie te metody, ale do chwili obecnej nie udało się ewidentnie udowodnić ich skuteczności, a zatem trudno o jednoznaczne wytyczne. W chwili obecnej w jednostkach związanych z FMF trwają badania oceniające skuteczność pessarium szyjkowego, które być może dostarczą dodatkowych wytycznych [1]. Ciąża wielopłodowa Analizy licznych czynników ryzyka w ciążach bliźniaczych wykazały, że najlepszą wartość predykcyjną dla porodu przedwczesnego przed 32. i 35. tygodniem ciąży ma długość szyjki macicy # 25 mm, mierzona między 22. a 24. tygodniem. W jednej z prac odsetek wykrywalności porodów przedwczesnych przed 32. tygodniem wynosił 65,3%, przy 10% odsetku wyników fałszywie dodatnich. Przeprowadzane przez badaczy analizy regresji wykazały, że połączenie pomiarów ultrasonograficznych z charakterystyką pacjentek nie poprawia wartości predykcyjnej tego badania [2, 11]. Nieliczne doniesienia o ciążach trojaczych wskazują, że punkt odcięcia długości szyjki macicy na poziomie 25 mm między 21. a 24. tygodniem ma również dobrą wartość predykcyjną, ale dla porodów przedwczesnych przed 28. tygodniem ciąży. Doświadczenia własne W I Klinice Położnictwa i Ginekologii w trakcie analizy dokonywanych pomiarów ultrasonograficznych szyjki macicy zaobserwowano po dokonanej analizie regresji empirycznej dychotomiczny podział pomiarów długości szyjki macicy. Już poniżej 35 mm stopniowo wzrastało ryzyko porodu przedwczesnego. Najbardziej precyzyjne wyniki uzyskuje się dla ciąż pojedynczych u pacjentek z grupy niskiego ryzyka. Podobny rozkład uzyskuje się również dla ciąż bliźniaczych, niemniej jednak współczynniki korelacji są słabsze ze względu na obecność dodatkowych czynników ryzyka przedwczesnego ukończenia ciąży w tej grupie pacjentek. Specyficzną grupę pacjentek stanowią ciężarne po zapłodnieniu pozaustrojowym, szczególnie w ciążach pojedynczych. Identycznie przeprowadzony skrining wśród tych kobiet charakteryzuje się gorszymi parametrami trafności niż w grupie spontanicznych ciąż pojedynczych. Można jedynie domniemywać, że pacjentki leczące się z powodu niepłodności, zachodzące w ciąże wskutek zapłodnienia pozaustrojowego, są specyficzną populacją wysokiego ryzyka, w której wiele dodatkowych cech warunkuje ostateczny wynik położniczy, o czym nie należy zapominać. Piśmiennictwo [1] Alfirevic Z., Allen-Coward H., Molina F. i wsp. (2007) Targeted therapy for threatened preterm labor based on sonographic measurement of the cervical length: a randomized controlled trial. Ultrasound Obstet. Gynecol. 29(1): [2] Berghella V., Baxter J.K., Hendrix N.W. (2009) Cervical assessment by ultrasound for preventing preterm delivery. Cochrane Database Syst. Rev. 8(3): CD [3] Celik E., To M., Gajewska C., i wsp. (2008) on behalf of The Fetal Medicine Foundation Second Trimester Screening Group. Cervical length and obstetrics history predict spon-
5 Ocena długości szyjki macicy w predykcji porodu przedwczesnego w populacji niskiego i wysokiego ryzyka 15 taneous preterm birth: development and validation of a model to provide individualized risk assessment. Ultrasound Obstet. Gynecol. 31: [4] Crane J.M., Hutchens D. (2008) Transvaginal sonographic measurement of cervical length to predict preterm birth in asymptomatic women at increased risk: a systematic review. Ultrasound Obstet. Gynecol. 31(5): [5] Crane J.M., Hutchens D. (2008) Use of transvaginal ultrasonography to predict preterm birth in women with a history of preterm birth. Ultrasound Obstet. Gynecol. 32(5): [6] Fonseca E.B., Celik E., Parra M. i wsp. (2007) Fetal Medicine Foundation Second Trimester Screening Group. Progesterone and the risk of preterm birth among women with a short cervix. N. Engl. J. Med. 357(5): [7] Kagan K.O., To M., Tsoi E., Nicolaides K.H. (2006) Preterm birth: the value of sonographic measurement of cervical length. BJOG. 113, Suppl. 3: [8] To M.S., Fonseca E.B., Molina F.S. i wsp. (2006) Maternal characteristics and cervical length in the prediction of spontaneous early preterm delivery in twins. Am. J. Obstet. Gynecol. 194(5): [9] To M.S., Skentou C.A., Royston P., i wsp. (2006) Prediction of patient-specific risk of early preterm delivery using maternal history and sonographic measurement of cervical length: a population-based prospective study. Ultrasound Obstet. Gynecol. 27(4): [10] Tsoi E., Akmal S., Geerts L., i wsp. (2006) Sonographic measurement of cervical length and fetal fibronectin testing in threatened preterm labor. Ultrasound Obstet. Gynecol. 27(4): [11] Wielgoś M., Węgrzyn P. (2009) Badania przesiewowe i diagnostyka zagrażającego porodu przedwczesnego. [W:] Diagnostyka prenatalna (red. Wielgoś M,). Via Medica, Gdańsk: [12] J M. Wielgoś I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa, pl. Starynkiewicza 1/3 The assessment of cervical length measurement in premature delivery prediction in low and high risk populations Premature delivery is one of the greatest problems of today's perinatology, as its rate has not changed for over 50 years, despite the ongoing progress in all medical fields. The above is probably due to the lack of an efficient screening test identifying high risk patients and the lack of the effective treatment of this complication. However, around 85% of all premature deliveries take place in a low risk population, which only confirms the importance of an effective screening test. The majority of recent studies indicate that the assessment of cervical length measurement during transvaginal ultrasound examination is the best and independent premature delivery prediction factor in regression models. The article presents current recommendations of the proper way to perform cervical length measurements according to Fetal Medicine Foundation (FMF). It also summarizes the clinical application of the above measurements, combined with the evaluation of fetal fibronectin concentration. Key words: premature delivery, cervical length, screening test, risk of premature delivery, transvaginal ultrasound
EBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoStandardy prowadzenia ciąży
Standardy prowadzenia ciąży Gdańsk 2015 Redaktor prowadzący: Olga Strzelec Redakcja: Joanna Fiuk, Olga Strzelec Korekta: Joanna Fiuk, Olga Strzelec Projekt okładki: Andrzej Owsiany Skład: Iwona Łytkowska
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE SILIKONOWEGO KRĄŻKA SZYJKOWEGO W LECZENIU NIEWYDOLNOŚCI CIEŚNIOWO-SZYJKOWEJ U KOBIET CIĘŻARNYCH. DR MED.
OPINIA OPINIA DOTYCZĄCA ZASTOSOWANIA SILIKONOWYCH KRĄŻKÓW PRODUKOWANYCH PRZEZ SPÓŁKE Z OO HERBICH MICHAEL Z ZIELONEJ GÓRY U CIĘŻARNYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH. W latach 1994 1996 przeprowadzono badania
Bardziej szczegółowoZapytaj swojego lekarza.
Proste, bezpieczne badanie krwi, zapewniające wysoką czułość diagnostyczną Nieinwazyjne badanie oceniające ryzyko wystąpienia zaburzeń chromosomalnych, takich jak zespół Downa; opcjonalnie umożliwia również
Bardziej szczegółowoREKOMENDACJE POLSKIEGO TOWARZYSTWA GINEKOLOGICZNEGO DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI PRENATALNEJ
REKOMENDACJE POLSKIEGO TOWARZYSTWA GINEKOLOGICZNEGO DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI PRENATALNEJ Opracowane przez zespół ekspertów w składzie: Przewodniczący: Prof. dr hab. Jan Kotarski Prof.
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoSLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE
SUM - WLK 2011 WYKŁAD PIĄTY: BIOSTATYSTYKA C.D. Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda! UWAGA! SLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE TREŚĆ WYKŁADU Dokumentowanie efektu (analiza danych
Bardziej szczegółowoUniversitäts-Frauenklinik Essen
Universitäts-Frauenklinik Essen Badanie przesiewowe w pierwszym trymestrze ciąży Co to jest z badanie przesiewowe w pierwszym trymestrze ciąży? W badaniu przesiewowym w pierwszym trymestrze ciąży okreslane
Bardziej szczegółowoUltrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim
Lek. med. Izabela Wnuczek-Mazurek Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Promotor: Dr hab.
Bardziej szczegółowoIUGR. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski
IUGR prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski definicja postacie znaczenie diagnostyka monitoring decyzje porodowe mały płód - SGA prawidłowy - brak cech wad, chorób genetycznych, infekcji nieprawidłowy
Bardziej szczegółowodr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii
dr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii najbardziej popularna metoda wizualizacji duża dostępność względnie
Bardziej szczegółowoPRISCA 5.0 Nieinwazyjna diagnostyka prenatalna
OCENA RYZYKA GENETYCZNYCH WAD PŁODU PRISCA 5.0 Nieinwazyjna diagnostyka prenatalna SPECJALISTYCZNY PROGRAM KOMPUTEROWY DO OCENY RYZYKA WAD CHROMOSOMOWYCH PŁODU I WAD ROZWOJOWYCHUKŁADU NERWOWEGO NA PODSTAWIE
Bardziej szczegółowoStandardy opieki okołoporodowej w przypadkach występowania określonych powikłań
praca POGLĄDOWA Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 1, strony 1 9 Copyright 2016 Via Medica ISSN 2451 0122 Standardy opieki okołoporodowej w przypadkach występowania określonych powikłań
Bardziej szczegółowoAkupunktura Trudności w projektowaniu badań klinicznych
Akupunktura Trudności w projektowaniu badań klinicznych AKUPUNKTURA TRUDNOŚCI W PROJEKTOWANIU BADAŃ KLINICZNYCH Bartosz Chmielnicki słowa kluczowe: Akupunktura, metodologia, medycyna oparta na faktach,
Bardziej szczegółowoNIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau
NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau Nieinwazyjne badania prenatalne, polegające na ocenia parametrów biochemicznych, takie jak
Bardziej szczegółowoJak ustalić datę poczęcia?
Jak ustalić datę poczęcia? Ciąża rozpoczyna się w chwili zapłodnienia komórki jajowej. Czy jest możliwe dokładne wyznaczenie dnia w którym do tego doszło? Istnieją kalkulatory, które obliczają prawdopodobną
Bardziej szczegółowoIndukcja porodu Gdańsk 2015
Indukcja porodu Gdańsk 2015 Redaktor prowadzący: Olga Strzelec Redakcja: Olga Strzelec Korekta: Dorota Filip, Teresa Moroz, Joanna Niezgoda Projekt okładki: Andrzej Owsiany Skład: Tomasz Hawarra Seria
Bardziej szczegółowoMarkery biochemiczne w diagnostyce prenatalnej
Diagnostyka prenatalna Spała 09.11.2012 Markery biochemiczne w diagnostyce prenatalnej - test podwójny - nowe markery biochemiczne dr hab. n. med. Dariusz Borowski Warszawski Uniwersytet Medyczny rekomendacja
Bardziej szczegółowoJednoznaczne ODPOWIEDZI na ważne pytania
Jednoznaczne ODPOWIEDZI na ważne pytania TEST PRENATALNY HARMONY to nowy test DNA z krwi matki określający ryzyko zespołu Downa. Test Harmony jest bardziej dokładny niż tradycyjne testy i można go wykonywać
Bardziej szczegółowoUltrasonografia diagnostyczna i interwencyjna
Ultrasonografia diagnostyczna i interwencyjna Click to edit Master subtitle style dr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Leczenie pod znakiem zapytania, czyli kontrowersje w intensywnej terapii noworodka, Pałac Sulisław; 15-1616 maja 2015 Wrodzone wytrzewienie od prenatalnej diagnozy do decyzji terapeutycznych Magdalena
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Ocena ryzyka nieprawidłowego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje Warszawa, 10 12 grudnia 2007 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoDOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM. Procedura szacowania niepewności
DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Szacowanie niepewności oznaczania / pomiaru zawartości... metodą... Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził
Bardziej szczegółowoKlinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r.
Instytutu Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku Tomasz Maciejewski, Michał Troszyński, Sławomir Janus Poznań, wrzesień 2013 r. Zgony matek
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 5 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program badań prenatalnych
Program badań prenatalnych 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego W ostatnich latach wzrasta systematycznie średni wiek
Bardziej szczegółowoII KONGRES ULTRASONOGRAFIA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE PROGRAM 25.05.2007. 9.00 9.10 Otwarcie kongresu
II KONGRES ULTRASONOGRAFIA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE PROGRAM 25.05.2007 9.00 9.10 Otwarcie kongresu Jacek Brązert Przewodniczący Sekcji Ultrasonografii Grzegorz H. Bręborowicz J.M. Rektor Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoComparison of the predictive value of digital examination (Bishop s score) and ultrasound evaluation for labor induction success
Ginekol Pol. 2010, 81, 105-110 P R A C E O R Y G I N A L N E Porównanie wartości prognostycznej badania klinicznego (skala Bishopa) z oceną ultrasonograficzną szyjki macicy w przewidywaniu przebiegu indukcji
Bardziej szczegółowoProcedura szacowania niepewności
DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Stron 7 Załączniki Nr 1 Nr Nr 3 Stron Symbol procedury PN//xyz Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził
Bardziej szczegółowoProblemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit. Maria Kłopocka Bydgoszcz
Problemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit Maria Kłopocka Bydgoszcz Płodność Przebieg ciąży i poród Bezpieczeństwo leczenia w okresie ciąży i karmienia Sytuacje szczególne Edukacja
Bardziej szczegółowoUniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Katedra Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Ginekologicznej Klinika Onkologii Ginekologicznej Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Ewa Nowak-Markwitz
Bardziej szczegółowoBadania biochemiczne w predykcji porodu przedwczesnego z uwzględnieniem badań własnych
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 1, 1621, 2011 Badania biochemiczne w predykcji porodu przedwczesnego z uwzględnieniem badań własnych MARIAN SEMCZUK, ARKADIUSZ KRZYŻANOWSKI Streszczenie
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 14
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 14 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 32 letnia pacjentka zgłosiła się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoAgnieszka Antczak-Judycka, Włodzimierz Sawicki, Beata Śpiewankiewicz, Krzysztof Cendrowski
Porównanie skuteczności leczenia szwem szyjkowym oraz pessarium kołnierzowym szyjki macicy u ciężarnych z niewydolnością cieśniowo-szyjkową i zagrażającym porodem przedwczesnym. Agnieszka Antczak-Judycka,
Bardziej szczegółowoDr n. med. Roman Kluza. Dr n. med. Roman Kluza
(1) Nazwa przedmiotu Diagnostyka ultrasonograficzna w położnictwie i ginekologii (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa
Bardziej szczegółowoRola stosunku seksualnego w indukcji porodu
Rola stosunku seksualnego w indukcji porodu Teoretyczne podstawy wpływu aktywności seksualnej na indukcję porodu Aktywność seksualna w okresie terminu porodu może prowadzić do przyśpieszenia dojrzewania
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie ciąży ektopowej. Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych
Diagnostyka i leczenie ciąży ektopowej Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych Co to jest ciąża ektopowa? Ciąża ektopowa- lokalizacja Ciąża ektopowa - lokalizacja Najczęstsza lokalizacja bańka jajowodu
Bardziej szczegółowoSłużba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Bardziej szczegółowoKalendarz badań USG w ciąży. Po co robić i jak dobrze zinterpretować wynik?
Kalendarz badań USG w ciąży. Po co robić i jak dobrze zinterpretować wynik? Zrobiłaś test ciążowy i jest pozytywny? Kiedy powinnaś wybrać się do lekarza i zrobić pierwsze USG? Jeszcze 60 lat temu niewyobrażalne
Bardziej szczegółowoVIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej. Stare problemy nowe możliwości kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje
VIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej Stare problemy nowe możliwości 12-13 kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje PROGRAM 12 kwietnia 2019 r. (piątek) 8:30-11:00 Sesja I : Poród
Bardziej szczegółowoBadania przesiewowe w ocenie stanu odżywienia
LECZENIE ŻYWIENIOWE DLA ZESPOŁÓW ŻYWIENIOWYCH Kurs pod patronatem POLSPEN. Gdynia, dnia 8.04.2015 Badania przesiewowe w ocenie stanu odżywienia Sylwia Małgorzewicz Katedra Żywienia Klinicznego GUMed Celem
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu prof. dr hab. Marcin Wojnar mgr Marek Fudała, Krzysztof Brzózka Katedra i Klinika Psychiatryczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny Państwowa Agencja Rozwiązywania
Bardziej szczegółowoUltrasonograficzna ocena płodu w tygodniu ciąży
USG W POŁOŻNICTWIE I GINEKOLOGII Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017 tom 2, nr 5, strony 193 198 Copyright 2017 Via Medica ISSN 2451 0122 Ultrasonograficzna ocena płodu w 5. 10. tygodniu ciąży
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i terapia porodu przedwczesnego
ROZDZIAŁ VI ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2015 DOBROSTAN I ZDROWIE 1 Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Zakład Propedeutyki Położnictwa Katedry Zdrowia Kobiety School
Bardziej szczegółowoEndometrioza Gdańsk 2010
Endometrioza Gdańsk 2010 Redaktor prowadzący: Magdalena Czarnecka Seria wydawnicza rekomendowana przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Copyright Via Medica ul. Świętokrzyska 73, 80 180 Gdańsk tel.:
Bardziej szczegółowoOchrona radiologiczna kobiet w ciąży
Ochrona radiologiczna kobiet w ciąży Mirosław Lewocki Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Instytut Fizyki Uniwersytetu Szczecińskiego ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie
Bardziej szczegółowoCharakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.
Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O
Bardziej szczegółowoNARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA
Załącznik nr do Zarządzenia nr 17/2004 Prezesa NFZ NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA SZCZEGÓŁOWE MATERIAŁY INFORMACYJNE O PRZEDMIOCIE POSTĘPOWANIA W SPRAWIE ZAWIERANIA UMÓW O UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROW0TNEJ
Bardziej szczegółowoNIPT Nieinwazyjny Test Prenatalny (ang. Non-Invasive Prenatal Test)
NIPT Nieinwazyjny Test Prenatalny (ang. Non-Invasive Prenatal Test) Nieinwazyjne badanie krwi kobiety ciężarnej w kierunku wykluczenia najczęstszych trisomii u płodu Cel testu NIPT Celem testu NIPT jest
Bardziej szczegółowo1. Oddział tworzą: 1) Pododdziały: a) Położniczy (rooming- in), b) Patologii Ciąży, c) Porodowy ze Szkołą Rodzenia, d) Ginekologii,
1. Oddział tworzą: 1) Pododdziały: a) Położniczy (rooming- in), b) Patologii Ciąży, c) Porodowy ze Szkołą Rodzenia, d) Ginekologii, e) Izolacyjny (poł. gin), 2) Izba Przyjęć Położniczo-Ginekologiczna 1
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono
Bardziej szczegółowoPRZEDWCZESNE PĘKNIĘCIE BŁON PŁODOWYCH (PPBP) (oocystoruptura praecox)
PRZEDWCZESNE PĘKNIĘCIE BŁON PŁODOWYCH (PPBP) (oocystoruptura praecox) 1. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych (PPBP) przerwanie ciągłości pęcherza płodowego przed rozpoczęciem akcji porodowej Czasowe
Bardziej szczegółowoTest Prenatalny Harmony. przesiewowe badanie prenatalne nowej generacji w kierunku trisomii chromosomowych
Test Prenatalny Harmony przesiewowe badanie prenatalne nowej generacji w kierunku trisomii chromosomowych Test Harmony Co wykrywa Dla kogo jest przeznaczony Zasada działania testu Jak i gdzie można wykonać
Bardziej szczegółowoJak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży
GRZEGORZ JAKIEL Jak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży I Klinika Położnictwa i Ginekologii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie Peri- viable birth Poród na granicy przeżywalności AGENDA
Bardziej szczegółowoEnd-of-life treatment
Karolina Skóra End-of-life treatment Technologie stosowane w schyłkowej fazie życia (tzw. end-of-life treatment). End-of-life treatment (EoL) to terapia aktywna, która wydłuża życie, a nie tylko łagodzi
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka
Bardziej szczegółowoW Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska.
W Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska. Dzięki wczesnej diagnostyce możemy wykryć 94% takich przypadków i podjąć leczenie, zapobiegając
Bardziej szczegółowoDalsze losy dzieci ze stwierdzonym prenatalnie poszerzeniem przezierności karkowej oraz prawidłowym kariotypem
Dalsze losy dzieci ze stwierdzonym prenatalnie poszerzeniem przezierności karkowej oraz prawidłowym kariotypem Long-term follow-up of children with prenatally found increased nuchal translucency and normal
Bardziej szczegółowoPomiar kąta twarzowo-szczękowego u płodów pomiędzy 11+0 a 13+6. tygodniem ciąży. Zastosowanie w diagnostyce prenatalnej trisomii 21
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2013, 84, 624-629 Pomiar kąta twarzowo-szczękowego u płodów pomiędzy 11+0 a 13+6. tygodniem ciąży. Zastosowanie w diagnostyce prenatalnej trisomii 21 Frontomaxillary
Bardziej szczegółowoPołożnictwo i ginekologia
CRASH COURSE Redaktor serii Daniel Horton-Szar Położnictwo i ginekologia Nick Panay, Ruma Dutta, Audrey Ryan, J. A. Mark Broadbent Wydanie pierwsze polskie pod redakcją Jerzego Florjańskiego Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoGminny Program Opieki nad Kobietą w Ciąży 2011-2014
wersja robocza Gminny Program Opieki nad Kobietą w Ciąży 2011-2014 Pomysłodawcy: Komisja Zdrowia, Opieki Społecznej i Profilaktyki Rady Gminy Izabelin Autor: Anita Mamczur 1 I. Opis problemu zdrowotnego
Bardziej szczegółowoCzwartek, 13 września 2018 roku WARSZTATY CENTRUM KONGRESOWE PGE NARODOWY. Genetyka kliniczna w położnictwie i ginekologii
Czwartek, 13 września 2018 roku WARSZTATY CENTRUM KONGRESOWE PGE NARODOWY 8.00 9.30 Problemy prawne. Dokumentacja medyczna Genetyka kliniczna w położnictwie i onkologiczna co nas obowiązuje? Prowadzący:
Bardziej szczegółowogłównie do cytowania Rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Test podwójny jest omówiony pobieżnie i Autor poświęca mu znacznie mniej
Warszawa 22.12.2016 Recenzja rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarza Jacka Więcka pt. Analiza wad rozwojowych u płodów i noworodków w oparciu o program badań prenatalnych w województwie opolskim
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoAnaliza przyczyn wysiłkowego nietrzymania moczu i zastosowanie estriolu jako postępowanie okołooperacyjne u kobiet leczonych operacyjnie
Michał Powolny, Piotr Pietrzak, Krzysztof Szafranko, Wojciech Borucki Analiza przyczyn wysiłkowego nietrzymania moczu i zastosowanie estriolu jako postępowanie okołooperacyjne u kobiet leczonych operacyjnie
Bardziej szczegółowoRozdział 8. Przedporodowe badania przesiewowe dotyczące nieprawidłowości płodu. Scenariusz inicjujący. Wprowadzenie. Czym są badania przesiewowe?
Rozdział 8 Przedporodowe badania przesiewowe dotyczące nieprawidłowości płodu 100 Scenariusz inicjujący Joanna jest obecnie w 32 tygodniu ciąży. Czuje się bardzo dobrze i stwierdza, że obecnie powróciła
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoMięśniaki macicy - czy potrafią nas jeszcze zaskoczyć? Wywiad z prof. dr hab. med. Włodzimierzem Sawickim
Mięśniaki macicy - czy potrafią nas jeszcze zaskoczyć? Wywiad z prof. dr hab. med. Włodzimierzem Sawickim Wywiad z prof. dr hab. med. Włodzimierzem Sawickim "Należy pamiętać, że nie wszystkie mięśniaki
Bardziej szczegółowoFundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Uniwersytet Medyczny w Poznaniu RAPORT. z realizacji
Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy Uniwersytet Medyczny w Poznaniu RAPORT z realizacji Programu Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu Noworodków w Polsce w latach 2003-2015 Klinika Otolaryngologii
Bardziej szczegółowoUniversitäts-Frauenklinik Essen. Medycyna prenatalna i medycyna płodowa Centrum perinatologiczne I. Stopnia
Universitäts-Frauenklinik Essen Medycyna prenatalna i medycyna płodowa Centrum perinatologiczne I. Stopnia Szanowni Państwo, Drodzy Rodzice, Nasze Centrum medycyny prenatalnej oferuje Państwu pełne spektrum
Bardziej szczegółowoCzy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet
Bardziej szczegółowoDecyzje dotyczące dzieci z nieuleczalnymi chorobami prowadzącymi do przedwczesnej śmierci w perinatologii
Decyzje dotyczące dzieci z nieuleczalnymi chorobami prowadzącymi do przedwczesnej śmierci w perinatologii Tomasz Dangel Fundacja Warszawskie Hospicjum dla Dzieci, OPP Noworodek nie pojawia się nagle. Zanim
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoOgólne podsumowanie oceny naukowej produktu leczniczego Mifepristone Linepharma i nazw produktów związanych (patrz aneks I)
Aneks II Wnioski naukowe i podstawy pozytywnej opinii zgodnie z warunkiem pozwolenia na dopuszczenie do obrotu i warunkiem zmiany charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta przedstawione
Bardziej szczegółowoZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI
ZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI Rafał Kurzawa rafal.kurzawa@gmail.com Pomorski Uniwersytet Medyczny Sekcja Płodności i Niepłodności PTG Ośrodek Studiów nad Płodnością Człowieka IVF ma 35 lat
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoPAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ
PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ Przewodnik po programach profilaktycznych finansowanych przez NFZ Lepiej zapobiegać niż leczyć Program profilaktyki chorób układu krążenia Choroby układu krążenia są główną
Bardziej szczegółowoDr n. med. Roman Kluza. Dr n. med. Roman Kluza
(1) Nazwa przedmiotu Diagnostyka ultrasonograficzna w położnictwie i ginekologii (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa
Bardziej szczegółowoRodzaj przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 12-16, 2009 przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt SŁAWOMIR SZYMAŃSKI 1, WITOLD MALINOWSKI 1, ELŻBIETA RONIN-WALKNOWSKA 2 Streszczenie
Bardziej szczegółowoWmedycynie dorosłych badanie fizykalne pacjenta ma
169 5 Przedporodowa ocena płodu za pomocą ultrasonografii: profil biofizyczny płodu Martin R. Chavez, Yinka Oyelese i Anthony M. Vintzileos Technika przeprowadzania oceny profilu biofizycznego Profil biofizyczny:
Bardziej szczegółowoJarosław Kalinka1, Wojciech Hanke2 ROLA PALENIA TYTONIU JAKO CZYNNIKA RYZYKA H IPO TRO FII PŁODU I PORODU PRZEDWCZESNEGO
PRZEG. EPID., 1996, 50, 3 Jarosław Kalinka1, Wojciech Hanke2 ROLA PALENIA TYTONIU JAKO CZYNNIKA RYZYKA H IPO TRO FII PŁODU I PORODU PRZEDWCZESNEGO 1 Instytut Ginekologii i Położnictwa AM w Łodzi Dyrektor:
Bardziej szczegółowoWyniki badań cytogenetycznych u płodów z poszerzeniem przezierności karkowej
Ginekol Pol. 202, 83, 89-93 Wyniki badań cytogenetycznych u płodów z poszerzeniem przezierności karkowej Results of cytogenetic examinations in fetuses with increased nuchal translucency Kornacki Jakub,
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoBiblioteka ginekologa praktyka
Biblioteka ginekologa praktyka pod redakcją prof. dr. hab. n. med. Mirosława Wielgosia Postępowanie z niepłodną parą 4 Postępowanie z niepłodną parą Gdańsk 2010 Redaktor prowadzący: Agnieszka Frankiewicz
Bardziej szczegółowoAspekty systemowe opieki nad chorymi na raka piersi w Polsce - kluczowe raporty
Aspekty systemowe opieki nad chorymi na raka piersi w Polsce - kluczowe raporty Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Doradztwo i ekspertyzy, IZWOZ UŁa, HEN Warszawa, 25.10.2018 r. Wprowadzenie Rak piersi
Bardziej szczegółowoŁożysko wrośnięte przypadki kliniczne w diagnostyce ultrasonograficznej
Łożysko wrośnięte przypadki kliniczne w diagnostyce ultrasonograficznej Prof. dr hab. med. Marek PIETRYGA Dr n. med. Rafał ICIEK z Kliniki Położnictwa i Chorób Kobiecych i Sekcji USG PTG Nieprawidłowa
Bardziej szczegółowoWstępne wyniki analizy "sample entropy" w badaniach sygnału elektrohisterograficznego.
Wstępne wyniki analizy "sample entropy" w badaniach sygnału elektrohisterograficznego. Dariusz Radomski, Antoni Grzanka, Sławomir Graczyk Politechnika Warszawska Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Podstawy
Bardziej szczegółowoKurs do Certyfikatu Sekcji USG PTG Spała, 2012
Kurs do Certyfikatu Sekcji USG PTG Spała, 2012 Najczęstsze błędy w diagnostyce prenatalnej Wojciech Cnota Oddział Kliniczny Położnictwa i Ginekologii w Rudzie Śląskiej Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Bardziej szczegółowoOcena rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarz Małgorzaty Marii Skuzy
Dr hab. n. med. Elżbieta Jurkiewicz, prof. nadzw. Warszawa, 6 lipca 2016 Kierownik Zakładu Diagnostyki Obrazowej Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie Ocena rozprawy na stopień doktora nauk
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoInformacje na temat badań prenatalnych
Informacje na temat badań prenatalnych PODSTAWOWE INFORMACJE Z ZAKRESU BIOLOGII BIOLOGIA Nasz organizm zbudowany jest z miliardów komórek. W każdej z nich zawarty jest materiał genetyczny, czyli DNA (ang.
Bardziej szczegółowoZe względu na brak potwierdzenia w badaniu przeprowadzonym wśród młodzieży (opisanym poniżej) wyniki zostały uznane za niedostatecznie przekonujące.
ZAŁĄCZNIK II WNIOSKI NAUKOWE I PODSTAWY DO WYDANIA POZYTYWNEJ OPINII ORAZ ZMIANY CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO, OZNAKOWANIA OPAKOWAŃ I ULOTKI DLA PACJENTA PRZEDSTAWIONE PRZEZ EUROPEJSKĄ AGENCJĘ
Bardziej szczegółowoLWA P/15/073 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
LWA.410.021.02.2015 P/15/073 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler Jednostka kontrolowana P/15/073 Badania prenatalne
Bardziej szczegółowoStreszczenia badań klinicznych
Streszczenia badań klinicznych Test Harmony to nieinwazyjny test prenatalny (NIPT), który pozwala ocenić ryzyko wystąpienia trisomii poprzez analizę pozakomórkowego DNA (cfdna) z krwi matki. Od stycznia
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu położnictwa
Pytania z zakresu położnictwa - 2017 1. Proszę omówić zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminowe u kobiet ciężarnych i karmiących piersią ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia profilaktyki jodowej.
Bardziej szczegółowoCiąża ektopowa. I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Ciąża ektopowa I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Definicja: ciąża ektopowa - to ciąża rozwijająca się poza jamą macicy. W ostatnim okresie stwierdza się
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 98-102, 2008 Ocena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu TOMASZ MACIEJEWSKI
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016/2017 (skrajne daty)
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016/2017 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu*
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowo