CZYTAM I PISZĘ Z KOMPUTEREM

Transkrypt

1 WALDEMAR PIETRZAK PROGRAM ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH Z INFORMATYKI DLA DRUGIEGO ETAPU EDUKACYJNEGO W SZKOLE SPECJALNEJ DLA DZIECI Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU LEKKIM CZYTAM I PISZĘ Z KOMPUTEREM Świnoujście 2008

2 UZASADNIENIE Zastosowania komputera w edukacji dziecka niepełnosprawnego pozwala na efektywniejsze przygotowanie ucznia do sprostania wymaganiom szkolnym w zakresie podstawowych umiejętności w tym między innymi czytania i pisania. Komputer z odpowiednim programem edukacyjnym, przynosi duże postępy w nauce, terapii pedagogicznej i rewalidacji, a także logopedii. Dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim komputer staje się stanowiskiem do nauki, mocno indywidualizującym proces kształcenia. Z tych względów komputer powinien być wykorzystywany w pracy z dziećmi z zaburzeniami w czytaniu i pisaniu, z dziećmi z upośledzeniem słuchu, z zespołem Downa, mózgowym porażeniem dziecięcym i w końcu upośledzeniem umysłowym. Już w 1998 roku oligofrenopedagog M. Siedlecka, po zakończeniu trwającego trzy lata projektu dokonała podsumowania. We wnioskach podaje, iż wykorzystanie programów komputerowych w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo sprawiło, iż: 1. Dzieci zdobyły umiejętności w zakresie podstaw obsługi komputera. 2. Wydłużył się u nich czas koncentracji uwagi na zadaniu. 3. Ćwiczenia rewalidacyjne stały się mniej żmudne i uciążliwe. 4. Zmniejszyły się trudności w początkowej nauce czytania. 5. Dzieci odzyskały poczucie własnej wartości i wiarę we własne siły. 6. Dzieci mogły w sposób bardzo atrakcyjny, zabawowy i bezstresowy uczyć się czytać, pisać i liczyć. 7. Czas trwania ćwiczeń wydawał się dziecku krótszy. 8. Dzieci były pozytywnie motywowane do pracy na lekcjach. 9. Dzieci często odnosiły sukces i były nagradzane. (Szkoła Specjalna, 1998, s.192) Pomysł programu zrodził się z siedmioletniego doświadczenia nauczyciela prowadzącego co roku zajęcia pozalekcyjne w formie koła komputerowego w Szkole specjalnej w Świnoujściu. Sytuacja w której dzieci upośledzone umysłowo w stopniu lekkim zaczęły być nauczane elementów technologii informacyjnej związana była z reformą programową systemu oświaty. Prowadzone przeze mnie zajęcia w ciągu tych siedmiu lat były bardzo różnorodne, były poszukiwaniem właściwych treści i właściwych form. Jedne z tych zajęć dotyczyły rozszerzania treści nauczanych na zajęciach lekcyjnych, inne kładły nacisk na funkcję rewalidacyjną, jeszcze inne na zabawę i rozrywkę. Większość z tych zajęć nie znajdowała pozytywnego odbicia w nauce gimnazjalnej. Podstawowym mankamentem nauczania informatyki w gimnazjum był brak nawyku czytania tekstów instrukcji pojawiających się na ekranie. Dzieci często traktowały ekran monitora jak ekran telewizora a myszkę jak pilot. Dlatego zdecydowałem się napisać program, który oprócz aspektów informatycznych jakim jest praca z aplikacjami zawierałby realizacje jednego z podstawowych celów nauczania: doskonalenie czytania i pisania. Wpłynęłoby to na pewno korzystnie na dalszą naukę dzieci w gimnazjum. Myślę, że taka dodatkowa inna w forma zajęć niż na języku polskim czy innych zajęciach ogólnokształcących może wpłynąć dodatnio na biegłość czytania i pisania, oczywiście wszędzie tam gdzie jest to możliwe, gdzie na przykład uszkodzenia organiczne mózgu ni wykluczają tego. Program nie pretenduje do uczenia pisania i czytania przy pomocy komputera, chce jedynie wspomagać doskonalenie tego trudnego i złożonego procesu. Zadaniem tego programu jest z jednej strony zwiększyć poziom poprawności czytania i rozumienia tekstów oraz zwiększyć tempo czytania, a z drugiej strony zapoznać uczniów z szeregiem aplikacji do edycji tekstów i nauki pisania na klawiaturze. Uczniowie poznają obsługę takich programów

3 Notatnik, WordPad, MS Office Word, OpenOffice Writer, czy StarOffice. Program uczy korzystać z programów multimedialnych, interaktywnych stron internetowych, słowników i encyklopedii w sieci Internet. WSTĘP W Edukacji a szczególnie w szkolnictwie specjalnym wszyscy nauczyciele w tym także nauczyciele technologii informacyjnej powinni być nauczycielami czytania, pisania i rachowania. Program koła informatycznego traktować należy jako poszerzenie i uzupełnienie wiadomości i umiejętności z zakresu informatyki i technologii informacyjnej w zakresie edytorów tekstu oraz. jako ćwiczenia z czytania pisania i rozumienia tekstu. Zajęcia odbywać się będą jeden raz w tygodniu z grupą 10 uczniów klas IV, V i VI. Na pierwszych zajęciach zostanie przeprowadzony test z pisania tekstu w edytorze Notatnik, który posłuży do przeprowadzenia ewaluacji. Proponuję następujący podział godzin na poszczególne zajecia: Lp. Blok programowy Liczba godz 1. Zajęcia wstępne 1 2. Zajęcia doskonalące pisanie na klawiaturze Mistrz klawiatury lub 6 Klawiaturka 3. Interaktywne strony internetowe dotyczące ortografii 6 4. Nauka czytania wspomagana programem Expressivo 2 5. Procesor tekstu MS Office Word 12 6 Interaktywne strony internetowe dotyczące quizów i krzyżówek 4 7. Inne edytory tekstu 2 8. Ewaluacja i zajęcia podsumowujące 1 RAZEM 34 Podział na godziny jest umowny albowiem nie da się realizować zajęć z uczniem klasy IV w edytorze Word przez 45 minut. Doprowadziłoby to do szybkiego zniechęcenia i rezygnacji ucznia z zajęć. Dlatego nauka pisania na klawiaturze będzie przeplatana wchodzeniem na strony interaktywne dotyczące ortografii a nauka pisania będzie przeplatana z rozwiązywaniem quizów. Do realizacji zajęć niezbędna jest: 1. Pracownia komputerowa z co najmniej 10 komputerami z systemem Windows. Program przy niewielkiej modyfikacji jest możliwy do realizacji na innych platformach systemowych. 2. Oprogramowanie MS Office Word, OpenOffice, Star Office, Expressivo, Mistrz klawiatury Klawiaturka. 3. Dostęp do Internetu 4.Drukarka CELE OGÓLNE Program zakłada realizację dwóch celów ogólnych: 1. Poprawa jakości czytania, rozumienia i pisania tekstów przez uczniów II etapu edukacyjnego szkoły specjalnej. 2. Prawidłowe użytkowanie najbardziej popularnych edytorów tekstu. 3. Nabycie umiejętności korzystania z edukacji na interaktywnych stronach www.

4 CELE SZCZEGÓŁOWE Poprawienie płynności czytania Zwiększenie szybkości czytania Zmniejszenie liczby błędów ortograficznych Zwiększenie wiedzy o edytorach tekstu Nabycie umiejętności pisania na klawiaturze Poznanie obsługi interfejsów różnych edytorów Nabycie umiejętności poruszania się po stronach interaktywnych METODY I FORMY REALIZACJI Założone cele proponuje realizować głownie poprzez zadania dla ucznia, a więc ćwiczenia praktyczne. Zadania mają przede wszystkim charakter praktyczny, gdyż program ten nastawiony jest na kształtowanie umiejętności. Stosowane będą też elementy wykładu i prezentacje multimedialne, a w Mistrzu klawiatury także gry dydaktyczne. Wprowadzenie do zajęć ćwiczeń z Mistrza klawiatury nie ma na celu osiągnięcia przez uczniów perfekcji w bezwzrokowym pisaniu a jedynie poznanie przez dzieci rozkładu liter na klawiaturze, prawidłowego układu rąk oraz wprawy w pisaniu wielkich liter i zmiękczeń tak zwanych polskich liter. SPODZIEWANE EFEKTY Zakłada się osiągnięcie przez uczniów zwiększonych kompetencji w zakresie: Czytania i pisania Rozumienia tekstów Obsługi edytorów tekstowych Pisania na klawiaturze Wykorzystania Internetu do nauki TREŚCI ZAJEĆ I CELE SZCZEGÓŁOWE TEMATYKA ZAJĘĆ M I S T R Z K L A W I A T U R Y 6 godz. ZAKRES TREŚCI OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW 1. Prawidłowa pozycja przy komputerze, prawidłowe ułożenie rąk, tempo 60 /60 Litery: a s d f 2. Nowe litery: j k l 3. Połączenie rąk liter poznane 4.Nowa litera: e, nowa Uczniowie osiągają minimalne tempo wykonywania ćwiczeń 60 uderzeń na sekundę. Bardzo dobrze orientują się w położeniu liter na klawiaturze. bezbłędnie piszą zmiękczenia (polskie litery).

5 litera: i nowa litera: r. Duże litery 5. Polskie litery 6, Duże polskie litery i znaki przystankowe TEMATYKA ZAJĘĆ ZAKRES TREŚCI E D Y T O R T E K S T U M I C R O S O F T W O R D I I N N E E D Y T O R Y T E K S T O W E - 12 godz. OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW Podstawowe zasady tworzenia dokumentów tekstowych. Pisanie tekstów, zapisywanie i odczytywanie z pliku Redagowanie dokumentu, wprowadzanie do tekstu zmian i poprawek, kopiowanie, przenoszenie, usuwanie fragmentów tekstu Podstawy formatowania dokumentu, wprowadzanie zmian w wyglądzie dokumentu Wyrównywanie tekstu w kolumnach z zastosowaniem tabulatorów Dołączanie rysunku do tekstu. Drukowanie opracowanego dokumentu Uczniowie: Stosują zasady obowiązujące podczas wpisywania tekstu. Usuwają drobne usterki powstałe w trakcie pisania tekstu, stosując klawisze do kasowania znaków i cofając ostatnio wykonywaną operację. Stosują różne sposoby zaznaczania tekstu. Wykorzystują operację zaznaczania tekstu w celu wprowadzania zmian do tekstu. Stosują różne metody usuwania, przenoszenia i kopiowania fragmentów tekstu. Stosują różne narzędzia, aby usunąć z tekstu usterki oraz wprowadzić do niego poprawki i uzupełnienia. Zapisują zmodyfikowane teksty w pliku na dysku. Wyjaśniają potrzebę zróżnicowania rodzajów czcionek w dokumencie i zróżnicowanego wyglądu akapitów. Nadają tekstowi format według podanego opisu Rozmieszczają tekst w kolumnach, wykorzystując tabulatory. Wstawiają rysunek do tekstu. Odtwarzają treść i format wzorca dokumentu. Wstawiają do dokumentów obiekty WORDART. Ozdabiają teksty klipartami. Formatują wstawione do dokumentu obiekty graficzne. Wstawiają do tekstu tabele. Projektują i wykonują gazetkę szkolną. Dobierają parametry wydruku do rodzaju drukowanej pracy. Przygotowują dokument do druku: dokonują ustawienia strony i korzystają z podglądu wydruku. Drukują dokumenty tekstowe.

6 TEMATYKA ZAJĘĆ I N T E R A K T Y W N E S T R O N Y W S I E C I - I N T E R N E T - 10 godz. ZAKRES TREŚCI OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW Budowa i zastosowanie sieci Internet. Adresy internetowe stron edukacyjnych Wykorzystanie zawartości stron WWW do celów edukacyjnych. Encyklopedie multimedialne, słowniki itp. w Internecie. Praca na interaktywnych stronach np. czy reedukacja Uczniowie: Uruchamiają przeglądarkę internetową, łączą się i rozłączają się z Internetem. Otwierają w przeglądarce stronę WWW o podanym adresie. Rozpoznają stronę główną strony WWW i omawiają jej znaczenie. Sprawnie obsługują wyszukiwarkę w Internecie. Potrafią wyszukać w Internecie informacje na zadany temat. poprawnie rozwiązują krzyżówki i zadania na stronach edukacyjnych TEMATYKA ZAJĘĆ ZAKRES TREŚCI Śledzenie tekstu instrukcji komputerowej za lektorem expressivpo samodzielne czytanie wykonywanie instrukcji CZYTANIE Z PROGRAMEM EXPRESSIVO 2godziny OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW Samodzielnie czyta i rozumie instrukcje programów komputerowych

7 PRZYKŁADOWE ZRZUTY EKRANOWE STRON INTERAKTYWNYCH

8 EWALUACJA Najlepszą oceną programu będą wyniki osiągnięte przez uczniów w trakcie dalszej nauki oraz umiejętność wykorzystywania narzędzia i środków technologii informacyjnej w rozwiązywaniu różnego rodzaju problemów. Ewaluacja polegać będzie na: - Obserwacji pracy uczniów na zajęciach z informatyki - Ocenie wytworzonych prac i ćwiczenia praktyczne - Przeprowadzonych testach osiągnięć PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH Temat : Praca z edytorami tekstu Cel lekcji: Redagowanie tekstów za pomocą komputera Nowe pojęcia wprowadzone na lekcji: edytor tekstu; kursor tekstowy; redagowanie tekstu, notatka; licencja; akapit, spacja, wcięcie, interlinia; ustawienia strony; klawiatura numeryczna; instalowanie programu; blok tekstu, wycinanie, wklejanie i kopiowanie bloku tekstu, schowek; aplikacja, praca z wieloma dokumentami tej samej aplikacji, praca z wieloma aplikacjami. Oczekiwane umiejętności uczniów: pisanie w edytorze tekstu liter małych i wielkich, polskich liter oraz innych znaków; umieszczanie znaków interpunkcyjnych zgodnie z zasadami; podstawowe redagowanie tekstu - wydzielanie akapitów, dodawanie wcięć i interlinii; wykonywanie operacji na blokach

9 tekstu: usuwanie, kopiowanie, przestawianie; dobieranie parametrów mających wpływ na wygląd strony tekstu; znajomość rozmieszczenia klawiszy na klawiaturze i w miarę sprawne pisanie na klawiaturze, znajomość i przestrzeganie bezpieczeństwa i higieny pracy przy komputerze; kopiowanie bloków tekstu między dokumentami z różnych aplikacji za pomocą schowka i przełączania się między aplikacjami; korzystanie z wybranych operacji klawiszowych; przenoszenie tekstu między różnymi dokumentami tej samej aplikacji. Pomoce dydaktyczne: program Notatnik, Microsoft Office Word, Open Office; program Mistrz Klawiatury; Czas realizacji tematu: 5 x 45 min. Lekcje 1- Zajęcia wstępne, przypomnienie wiadomości o edytorach Lekcje 2-3. Zapisywanie notatek w komputerowym notatniku Lekcje 4-5. Praca z różnymi programami Planowany przebieg zajęć Tradycyjne i komputerowe redagowanie tekstów. Zasady dotyczące zapisywania notatek w komputerowym notatniku. Sprawne korzystanie z klawiatury. Organizowanie miejsca pracy przy komputerze. Przenoszenie tekstu między dokumentami z dwóch różnych aplikacji. Przenoszenie tekstu między dokumentami z tej samej aplikacji. Ćwiczenie sprawdzające. Ocenienie ćwiczenia. Realizacja tematu Słownictwo: Edytor tekstu - program komputerowy przeznaczony do tworzenia (pisania) i redagowania tekstów za pomocą komputera. Edytor umożliwia wykonywanie wielu operacji na tekstach (na pojedynczych znakach lub na całych blokach tekstu): wstawianie, usuwanie, wycinanie, formatowanie akapitów, przeszukiwanie i zastępowanie, kopiowanie, łączenie różnych dokumentów, sprawdzanie pisowni itd. Redagowanie dokumentu - nadawanie dokumentowi odpowiedniej postaci w zależności od jego treści i odbiorcy, do którego jest adresowany lub kierowany. W redagowaniu dokumentu stosuje się różne możliwości edytora tekstu, do których zalicza się np. dobór kroju, wielkości i wyróżnienia czcionek, ustalanie wielkości marginesów, włączanie ilustracji, tabel, wykresów itd. Notatka - krótki tekst, gdzie istotna jest informacja, którą chcemy zanotować. Mniej ważna jest forma tego zapisu, dlatego w tekście notatki zwykle nie stosuje się wyróżnień. Do przygotowania komputerowych notatek może posłużyć bardzo prosty edytor tekstu - Notatnik Zapisywanie notatek w komputerowym notatniku. Aby uruchomić program Notatnik należy: kliknąć przycisk Start» Programy» Akcesoria» Notatnik Licencja - Zezwolenie na korzystanie z dzieła, takiego np. jak program komputerowy, które jest objęte prawem autorskim. Licencja dołączona przez producenta do programu jest dokumentem, który uprawnia nabywcę programu do legalnego korzystania z niego. Korzystanie z programu bez licencji jest niezgodne z obowiązującym prawem autorskim. Zasady pisania. Pisanie znaków na klawiaturze Miejsce, w którym jest wstawiany znak na ekranie, wyznacza kursor tekstowy mający postać migającej pionowej kreski. Klawisze z literami służą do pisania małych liter. Przykłady: akwarium, stok.

10 Wielką literę otrzymuje się przez jednoczesne naciśnięcie klawisza Shift i klawisza z literą. Przykłady: BRAWO, OK. Naciśnięcie prawego klawisza Alt i klawisza z literą daje małą polską literę. Przykłady: gęś, żółw. Litera ź to Alt i x. Przykłady: źdźbło, źrebak. Dołączenie do tego klawisza Shift powoduje wyświetlenie wielkiej polskiej litery. Przykłady: DŹBÓW, ŁÓDŹ. Cyfrę lub znak z dolnej części klawisza uzyskuje się po naciśnięciu tego klawisza. Przykłady: 1/2, 9-3, 30. Znak z górnej części klawisza otrzymuje się przez jednoczesne naciśnięcie klawisza Shift i klawisza ze znakiem. Przykłady: +, (, _. Znaki interpunkcyjne w tekście drukowanym Między wyrazami w tekście wstawiamy tylko jeden znak odstępu (odstęp nazywany jest też spacją). Większość znaków interpunkcyjnych stawiamy bezpośrednio po poprzedzającym je wyrazie, a za znakiem dodajemy jeden odstęp. Do poprzedzającego wyrazu "przykleja się" następujące znaki: przecinek, kropkę, dwukropek, średnik, pytajnik, wykrzyknik. Przykłady: Czy tak? Dobrze! Inaczej zapisujemy zwroty w nawiasach (oznaczające np. wtrącenia) i w cudzysłowach "tu przytaczamy cytat". Przed nawiasem lub cudzysłowem otwierającym wstawiamy spację, a po nim nie wstawiamy; odwrotnie jest przed nawiasem i cudzysłowem zamykającym. Przykłady: "Kot w butach" (kto to napisał?). Wszyscy uczniowie otrzymują od nauczyciela kartki z wydrukowanymi zasadami pisania na komputerze. Spacja - pojedynczy odstęp w tekście. Uzyskuje się go za pomocą najdłuższego klawisza na klawiaturze. Operowanie na blokach tekstu Blok - zaznaczony fragment tekstu. Tekst można zaznaczyć albo za pomocą myszy, albo używając klawisza Shift i klawiszy ze strzałkami. Fragment tekstu, który chce się wyróżnić, trzeba najpierw zaznaczyć. Można to zrobić w następujący sposób: ustawić kursor przed pierwszym wyrazem fragmentu tekstu przytrzymać lewy przycisk myszy przeciągnąć mysz w prawo do końca tego fragmentu lub ustawić kursor przed pierwszym wyrazem fragmentu tekstu wcisnąć i trzymać klawisz Shift wcisnąć klawisz strzałki. Na bloku tekstu można wykonywać następujące operacje: usunąć blok (albo wyciąć) przenieść albo skopiować w inne miejsce. Przeniesienie polega na wycięciu bloku i wklejeniu go we wskazane miejsce, natomiast kopiowanie nie usuwa pierwotnego bloku, tylko powiela go w nowym miejscu. Kopiowanie: Edycja» Kopiuj Wklejanie Edycja^ Wklej Wycinanie Edycja^ Wytnij Ćwiczenie: Napisz trzy słowa bardzo lubię informatykę" w nowym dokumencie edytora Notatnik. Użyj operacji przestawiania bloków do utworzenia wszystkich kombinacji tych słów, np.: informatykę bardzo lubię" itd. Każdą kombinację zapisz w nowym wierszu. Na zakończenie cały tekst

11 powiel dwukrotnie, rozdzielając go interliniami We wszystkich kombinacjach słów bardzo lubię informatykę" zamień słowo informatykę" na zwrot wybrany przez Ciebie, np.: piesze wycieczki". Spróbuj wykorzystać schowek i operację Szukaj/Znajdź. Rezultat zapisz w komputerze w pliku pod nazwą To lubię. Ustawienia strony Edytor Notatnik jak i inne edytory daje możliwość zmiany ustawień tekstu na stronie. Dotyczą one: marginesów; orientacji (pionowa, pozioma); nagłówka i stopki; rozmiaru papieru. Mistrz Klawiatury Uczniowie uruchamiają program Mistrz Klawiatury, który znajduje się na pulpicie. Po zarejestrowaniu się w programie i wyborze lekcji uczniowie wybierają z menu programu opcję Lekcja > Palcowanie. Po wykonaniu polecenia na ekranie pojawi się schemat klawiatury z informacją o prawidłowym ułożeniu palców obu dłoni na klawiaturze. Ćwiczenia: Uruchom program Mistrz Klawiatury i wykonaj polecenie Lekcja»Wybór lekcji. Otrzymasz okno dialogowe z możliwością wyboru ćwiczeń. Wybierz ćwiczenie nauka klawiszy: a, s, d, f ; i wykonaj je do końca. Na ekranie ukaże się okno z tekstem u góry i obrazem klawiatury u dołu oraz instrukcja, jak ułożyć na klawiaturze palce przy pisaniu nowych znaków. Przeczytaj uważnie tę instrukcję i za stosuj się do niej. W programie Mistrz Klawiatury wykonaj polecenie Lekcja»Teksty. W oknie dialogowym wybierz tekst i zapisz go do końca. Sprawdź w dolnym pasku liczbę popełnionych błędów. Uczniowie przećwiczą na koniec przepisywanie tekstu z wykorzystaniem poznanych zasad BIBLIOGRAFIA M. Siedlecka Komputer w pracy oligofrenopedagoga w Szkoła Specjalna, 1998 nr Łaszczyk J., (red.), Komputer w kształceniu specjalnym, WSiP, W-wa 1998, 3. Łaszczyk J.: "Rola komputera w rewalidacji dzieci specjalnej troski" w:

12 Szkoła Specjalna, 4. Marciszewska A., Wspomaganie nauczania indywidualnego internetowymi technologiami komunikacyjnymi i multimediami, Informatyka w Szkole, XVIII Toruń, on - line, 5. Podgórska R., Komputer w edukacji dzieci niepełnosprawnych - online, maj 2002, Sacha K, Komputer w szkole i w domu, WSiP, Warszawa Budzaj B. Wykorzystywanie i doskonalenie umiejętności stosowania technologii komputerowej i informacyjnej W. Jochemczyk, I. Krajewska-Kranas Lekcje z komputerem, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2003 M. Mordaka, J. Białowąs Elementy informatyki, Czarny Kruk, Bydgoszcz 2000