ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R.

Transkrypt

1 51 ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R. Mieczys³aw Kowerski 1, Dawid D³ugosz 1, Jaros³aw Bielak 1 1. Wprowadzenie Zgodnie z przyjêtymi za³o eniami w III kwartale 2006 roku badaniem ankietowym objêto 320 firm oraz 350 gospodarstw domowych z terenu województwa lubelskiego 2. Wœród badanych przedsiêbiorstw najwiêcej jest firm handlowych i us³ugowych (po 34,37%). Udzia³ przedsiêbiorstw przemys³owych wynosi 21,88%, natomiast budowlanych 9,38%. Gospodarstwa domowe ankietowano w 22 spoœród 24 powiatów, zachowuj¹c proporcje do liczby mieszkañców w tych powiatach z uwzglêdnieniem podzia³u na ludnoœæ miejsk¹ i wiejsk¹ 3. Wœród badanych gospodarstw domowych przewa a³y gospodarstwa o dochodzie na osobê z przedzia³u z³. Najmniej respondentów mia³o dochody nie wiêksze ni 100 z³ na osobê. 2. Ogólny barometr nastrojów gospodarczych Obliczony dla III kwarta³u 2006 roku ogólny barometr nastrojów gospodarczych w województwie lubelskim wyniós³ 4,93 punktu i by³ o 2,57 punktu ni szy od zanotowanego trzy miesi¹ce wczeœniej. Na poziom wskaÿnika najwiêkszy dodatni wp³yw mia³y wyniki uzyskane w budownictwie (wskaÿnik dla tej bran y wyniós³ 40,28 punktów), zaœ najwiêkszy ujemny wp³yw mia³y kolejny raz gospodarstwa domowe, w których odnotowano ujemny poziom wskaÿnika (minus 5,55 punktu). Tak wiêc utrzymuj¹ siê optymistyczne nastroje wœród przedsiêbiorców i jednoczeœnie znacznie gorzej oceniaj¹ swoj¹ sytuacjê jak te sytuacjê w województwie konsumenci. Prognoza na IV kwarta³ przewiduje zachowanie obecnego poziomu wskaÿnika (barometr wed³ug przewidywañ wyniesie 5,10 punktu). Nie powinny siê równie znacz¹co zmieniæ wskaÿniki bran owe. Wszystkie firmy powinny zachowaæ dodatnie wskaÿniki nastrojów, mo e jedynie nast¹piæ spadek optymizmu w bran y budowlanej, który zostanie zrekompensowany wzrostem pozytywnych nastrojów w us³ugach. Gospodarstwa domowe prognozuj¹ podobny do obecnego badania poziom pesymizmu. Wykres 1. Barometry diagnostyczne dla województwa lubelskiego w latach Katedra Informatyki i In ynierii Wiedzy Wy szej Szko³y Zarz¹dzania i Administracji w Zamoœciu 2 Szerzej metodologia badania przedstawiona zosta³a w opracowaniu: M. Kowerski, Metodologia badañ nastrojów gospodarczych w województwie lubelskim, Barometr Regionalny1/ Ze wzglêdów organizacyjnych nie prowadzono ankietyzacji w dwóch ma³ych powiatach uzupe³niaj¹c próbê gospodarstwami w innych podobnych pod wzglêdem struktur spo³eczno-gospodarczych powiatach.

2 52 NR Barometr nastrojów wœród przedsiêbiorców W III kwartale 2006 roku wszystkie bran e odnotowa³y przewagê optymistycznych nastrojów. Wartoœæ barometru diagnostycznego nastrojów gospodarczych przedsiêbiorców wynios³a 11,21 punku i by³a tylko o nieca³e 3 punkty ni sza od zanotowanej w poprzednim kwartale. Niewielki spadek wskaÿnika jest wynikiem pogorszenia siê nastrojów w przemyœle (aczkolwiek wskaÿnik w przemyœle jest nadal stosunkowo wysoki i wynosi 15,30 punktu) i us³ugach (równie dodatni nastrój na poziomie 6,07 punktów). Pozosta³e dwie bran e (budownictwo i handel) odnotowa³y wzrost optymizmu w bie- ¹cym kwartale w porównaniu z poprzednim badaniem (odpowiednio o nieca³e 2 oraz 7 punktów). Warto zauwa yæ, e sporz¹dzona trzy miesi¹ce wczeœniej prognoza nastrojów wœród przedsiêbiorców w pe³ni sprawdzi³a siê (wartoœæ prognozowana: 10,21 punktu, wartoœæ otrzymana w obecnym badaniu to 11,21 punktu). Przewidywania przedsiêbiorców na IV kwarta³ 2006 r. zak³adaj¹ utrzymanie siê pozytywnych nastrojów na obecnym poziomie (wskaÿnik prognostyczny 11,95 punktu). Przewagê pozytywnych nastrojów sygnalizuj¹ kierownicy przedsiêbiorstw funkcjonuj¹cych we wszystkich analizowanych dzia³ach gospodarki. Wykres 2. Barometr diagnostyczny i prognostyczny przedsiêbiorców dla województwa lubelskiego w latach Nastroje gospodarcze konsumentów Barometr nastrojów gospodarstw domowych w III kwartale 2006 roku by³ o nieca³e 2 punkty ni szy ni w II kwartale i osi¹gn¹³ wartoœæ minus 5,55 punktów. Oznacza to niewielki spadek zadowolenia wœród konsumentów. Przyczyn¹ tego jest przede wszystkim niekorzystna ocena sytuacji finansowej gospodarstw domowych, spadek poziomu oszczêdnoœci oraz pesymizm w ocenie sytuacji na rynku pracy w województwie. Tabela 1. Komponenty buduj¹ce barometr diagnostyczny konsumentów w III kwartale 2006 roku

3 53 Wykres 3. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów gospodarczych konsumentów województwa lubelskiego Wœród komponentów buduj¹cych barometr tylko jeden (poziom wydatków na dobra konsumpcyjne) zwiêkszy³ siê co przy malej¹cym saldzie poziomu oszczêdnoœci i negatywnej ocenie sytuacji finansowej mo e oznaczaæ coraz wiêksze wydatki na bie ¹c¹ konsumpcj¹. Prognozy barometru konsumenckiego na IV kwarta³ wskazuj¹ na pog³êbienie siê nastrojów pesymistycznych. Przewidywana wartoœæ barometru nastrojów gospodarczych gospodarstw domowych w IV kwartale wyniesie minus 6,36 punktów. Tabela 2. Komponenty buduj¹ce barometr prognostyczny konsumentów w IV kwartale 2006 roku 5. Bran owe barometry nastrojów gospodarczych w III kw r. Zgodnie z przyjêt¹ metodologi¹ zdesezonalizowane salda odpowiedzi na pytania diagnostyczne i prognostyczne w poszczególnych bran ach zosta³y uœrednione, co da³o bran owe barometry nastrojów gospodarczych Przemys³ Barometr diagnostyczny przemys³u w III kwartale 2006 roku wyniós³ 15,30 punktu i by³ ni szy od najwy szego w historii badañ jaki osi¹gniêto kwarta³ wczeœniej (22,64 punktu). Pogorszenie (i to wiêksze) nastrojów przedsiêbiorcy przemys³owi przewidywali ju kwarta³ wczeœniej. W III kwartale salda odpowiedzi na wszystkie pytania by³y dodatnie jednak by³y one ni sze ni kwarta³ wczeœniej. Najwy sza przewaga odpowiedzi wskazuj¹cych poprawê sytuacji w porównaniu z odpowiedziami sygnalizuj¹cymi pogorszenie wyst¹pi³a przy ocenie zamówieñ na produkty przemys³owe (saldo 26,92). Bardzo wysokie dodat(17,43) oraz produkcjê sprzedan¹ przedsiêbiorstw przemys³owych (20,21).

4 54 NR Wykres 4. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów przedsiêbiorców przemys³owych Optymistyczne jest równie dodatnie chocia równie mniejsze ni kwarta³ wczeœniej saldo odpowiedzi dotycz¹cych zatrudnienia. Nadal utrzymuje siê rozpoczêta w I kwartale 2005 roku przewaga udzia³u przedsiêbiorców informuj¹cych o zwiêkszeniu zatrudnienia nad informuj¹cymi o spadku zatrudnienia. Tabela 3. Komponenty buduj¹ce barometr diagnostyczny przemys³u w III kwartale 2006 roku Tablica 4. Komponenty buduj¹ce barometr prognostyczny przemys³u w IV kwartale 2006 roku Wartoœæ barometru prognostycznego przemys³u (15,48) wskazuje, e sytuacja przedsiêbiorstw przemys³owych w IV kwartale powinna byæ podobna do tej z III kwarta³u. Przewidywana stosunkowo wysoka dodatnia wartoœæ tego barometru wskazuje na utrzymanie siê d³ugookresowego trendu poprawy nastrojów przedsiêbiorców przemys³owych, która wystêpuje do pocz¹tku badañ. Jedynym niepokoj¹cym symptomem jest przewidywane ujemne saldo odpowiedzi na pytania o wielkoœæ zatrudnienia w IV kwartale; wiêcej przedsiêbiorców przemys³owych prognozuje spadek ni wzrost zatrudnienia, chocia z drugiej strony tak¹ sytuacjê przedsiêbiorcy przewidywali ju kwarta³ wczeœniej i te prognozy nie sprawdzi³y siê.

5 Budownictwo W III kwartale poprawi³a ju i tak bardzo dobra sytuacja w budownictwie a barometr nastrojów w tej bran y zanotowa³ najwy sz¹ wartoœæ w historii badañ (40,28). Salda odpowiedzi na wszystkie pytania w III kwartale by³y znacznie wy sze ni w I kwartale. Przy czym szczególnie du ¹ wartoœæ (54,37) odnotowano w przypadku pytania dotycz¹cego sytuacji finansowej jest to najwy sza wartoœæ w ca³ym okresie badania. Zdecydowana wiêkszoœæ przedsiêbiorców budowlanych informowa³a o wzroœcie zamówieñ na ich us³ugi w III kwartale (35,70), chocia saldo odpowiedzi by³o ni - sze w porównaniu z II kwarta³em. W przypadku budownictwa wzrost zamówieñ by³ wiêkszy ni w przypadku przemys³u. Tabela 5. Komponenty buduj¹ce barometr diagnostyczny budownictwa w III kwartale 2006 roku Tylko nieznacznie mniejsze od najwy szego w historii badañ by³o saldo odpowiedzi na pytanie o zmiany zatrudnienia (24,23). Wykres 4. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów przedsiêbiorców budowlanych Równie w budownictwie przewiduje siê pogorszenie nastrojów w IV kwartale, ale prognostyczna wartoœæ barometru (17,87) œwiadczy o utrzymaniu d³ugookresowej tendencji poprawy nastrojów w budownictwie. Salda odpowiedzi na wszystkie pytania dotycz¹ce czwartego kwarta- ³u s¹ dodatnie co oznacza, e wiêcej respondentów zak³ada poprawê ni pogorszenie sytuacji finansowej, wielkoœci produkcji budowlano-monta owej, zamówieñ na us³ugi budowlane i zatrudnienia. Tabela 6. Komponenty buduj¹ce barometr prognostyczny budownictwa w IV kwartale 2006 roku

6 56 NR Pomimo spadku w stosunku do trzeciego kwarta³u nadal utrzymuje siê wysoka wartoœæ salda odpowiedzi na pytanie o przewidywan¹ wielkoœæ zamówieñ (30,10), a wiêc nadal wœród wiêkszoœci przedsiêbiorców budowlanych panuje optymizm co do mo liwoœci rozwijania swoich us³ug Handel Otrzymane za III kwarta³ 2006 roku wyniki w handlu s¹ zgodne z przewidywaniami przedsiêbiorców tej bran y poczynionymi trzy miesi¹ce wczeœniej. Indeks diagnostyczny wyniós³ 6,07 punktu i by³ o 2,47 punktu wy szy od notowanego trzy miesi¹ce wczeœniej. G³ównym czynnikiem wzrostu by³a poprawa wielkoœci obrotów firm handlowych co zauwa alnie zwiêkszy³o pozytywn¹ ocenê sytuacji finansowej firm. Niepokoj¹cym czynnikiem mo e byæ jednak zmniejszenie wielkoœci zatrudnienia, które mo e prowadziæ do pogorszenia nastrojów w najbli szym kwartale. Tabela 7. Komponenty buduj¹ce barometr diagnostyczny handlu w III kwartale 2006 roku Pozytywny nastrój w handlu utrzymuje siê od trzech kwarta³ów co œwiadczyæ mo e o d³ugookresowych pozytywnych zmianach nastrojów w tej bran y. Wykres 5. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów przedsiêbiorców handlowych Prognoza na kolejny kwarta³ zak³ada nieznaczne pogorszenie nastrojów (wskaÿnik prognostyczny dla handlu to 3,38), jakkolwiek bran a nadal pozostanie w strefie optymizmu. Na nastrój wp³yw bêdzie mia³ spadek obrotów oraz dalsze zmniejszanie siê zatrudnienia. Spadek obu wskaÿników odbije siê negatywnie na ocenie sytuacji finansowej firm handlowych. Tabela 8. Komponenty buduj¹ce barometr prognostyczny handlu w IV kwartale 2006 roku

7 Us³ugi Zanotowane w III kwartale 2006 roku wyniki firm œwiadcz¹cych us³ugi komercyjne by³y zbli- one do prognoz z poprzedniego kwarta³u. WskaŸnik nastrojów spad³ do poziomu 6,07 punktu (prognoza zak³ada³a poziom wskaÿnika w okolicach 9 punktów). Tabela 9. Komponenty buduj¹ce barometr diagnostyczny us³ug w III kwartale 2006 roku Wykres 6. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów przedsiêbiorców us³ugowych Podobnie jak w bran y handlowej spadek wartoœci wskaÿnika jedynie obni y³ poziom optymizmu, jakkolwiek nastroje s¹ dalej pozytywne. Pogorszenie siê by³o wynikiem negatywnych zmian wszystkich komponentów buduj¹cych wskaÿnik diagnostyczny. Tablica 10. Komponenty buduj¹ce barometr prognostyczny us³ug w IV kwartale 2006 roku Prognoza na IV kwarta³ zak³ada nieznaczn¹ poprawê nastrojów w bran y us³ug. Pozytywne zmiany winny nast¹piæ g³ównie z tytu³u zwiêkszania zatrudnienia, przy czym przedsiêbiorcy prognozuj¹, e nast¹pi niewielki spadek popytu na ich us³ugi co mo e doprowadziæ do utrzymania bie ¹cego poziomu wskaÿnika w najbli szym kwartale.