SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W 2006 ROKU NA TLE LAT

Transkrypt

1 Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego Departament Polityki Regionalnej i Przestrzennej Referat Badań i Analiz Strategicznych ISBN WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W 2006 ROKU NA TLE LAT Regularnie wydawane w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego publikacje na temat sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego, od szeregu lat są ważnym i cennym źródłem informacji dla wszystkich, którzy interesują się regionem opolskim i problematyką jego rozwoju. Walorem tych prac jest konsekwentne utrzymywanie przyjętej konstrukcji i zestawu podawanych informacji, co umożliwia prowadzenie analiz porównawczych. Jednocześnie należy podkreślić, że zawartość kolejnych tomów cyklu publikacji o sytuacji regionu świadczy o tym, że Autorzy stale doskonalą swój warsztat, wzbogacają zakres prezentowanych materiałów i wprowadzają nowe metody analiz i prezentacji wyników. [z recenzji prof. dr. hab. Janusza Słodczyka] WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE 2006 na tle lat Charakterystyka miast Opole 2007

2 WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE INFORMACJA O SYTUACJI SPO ECZNO-GOSPODARCZEJ W 2006 ROKU NA TLE LAT Charakterystyka miast

3 URZ D MARSZA KOWSKI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Departament Polityki Regionalnej i Przestrzennej Referat Badañ i Analiz Strategicznych WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE INFORMACJA O SYTUACJI SPO ECZNO-GOSPODARCZEJ W 2006 ROKU NA TLE LAT Charakterystyka miast OPOLE 2007

4 Recenzent prof. dr hab. Janusz S³odczyk Redakcja i korekta Maria Szwed Redakcja techniczna Janina Drozdowska Zdjêcia na ok³adkê Archiwum Urzêdu Marsza³kowskiego Województwa Opolskiego oraz urzêdów miast i gmin województwa opolskiego ISBN Wydawnictwo Instytut Œl¹ski Sp. z o.o Opole, ul. Piastowska 17, tel. 077/ Nak³ad 350 egz. Objêtoœæ: 11,25 ark. druk.

5 SPIS TREŒCI Wprowadzenie 9 Uwagi metodologiczne 10 CZÊŒÆ I. INFORMACJA O SYTUACJI SPO ECZNO-GOSPODARCZEJ WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2006 ROKU NA TLE LAT (Joanna urawska, Iwona M¹kolska, ukasz Ostrowski, Roland Wrzeciono) Ogólne zmiany sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego w 2006 r. na tle lat Sytuacja demograficzna Przyrost naturalny i saldo migracji Gêstoœæ zaludnienia WskaŸnik urbanizacji i feminizacji Struktura ludnoœci wed³ug wieku i wskaÿnik obci¹ enia demograficznego Prognozy demograficzne Podsumowanie Sytuacja w gospodarce w latach Produkt krajowy brutto w Polsce WskaŸnik cen towarów i us³ug konsumpcyjnych Produkt krajowy brutto wed³ug województw Podmioty gospodarki narodowej Wyniki finansowe przedsiêbiorstw Nak³ady inwestycyjne Podsumowanie Przegl¹d sytuacji gospodarczej w wybranych sekcjach PKD Przemys³ Podmioty gospodarcze w przemyœle Wyniki finansowe przedsiêbiorstw przemys³owych Inwestycje w przemyœle Produkcja sprzedana przemys³u Zatrudnienie i wynagrodzenie w przemyœle 65

6 4.2. Przemys³ wed³ug poziomów techniki Liczba i struktura podmiotów gospodarczych w przemyœle wed³ug poziomów techniki Produkcja sprzedana podmiotów wed³ug poziomów techniki Zatrudnienie i wynagrodzenie w podmiotach przetwórstwa przemys³owego wed³ug poziomu techniki Us³ugi, w tym rynkowe Budownictwo, w tym mieszkalnictwo Podmioty gospodarcze w budownictwie Wyniki finansowe przedsiêbiorstw budowlanych Inwestycje w budownictwie Produkcja sprzedana budownictwa Zatrudnienie i wynagrodzenie w budownictwie Budownictwo mieszkaniowe Handel i naprawy Liczba podmiotów w sekcji handel i naprawy Wyniki finansowe przedsiêbiorstw handlowych i œwiadcz¹cych us³ugi naprawcze Inwestycje w sekcji handel i naprawy Handel detaliczny i hurtowy Zatrudnienie i wynagrodzenie w sekcji handel i naprawy Podsumowanie Sytuacja na rynku pracy Pracuj¹cy i przeciêtne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw Wynagrodzenie w sektorze przedsiêbiorstw Aktywni zawodowo Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia Struktura bezrobotnych Ruch bezrobotnych i oferty pracy Podsumowanie Rolnictwo Informacje ogólne U ytki rolne Zasiewy i struktura zasiewów Zbiory g³ównych ziemiop³odów Plony Hodowla zwierz¹t Ceny skupu Podsumowanie 121

7 CZÊŒÆ II. SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W I PÓ ROCZU 2007 ROKU ( ukasz Ostrowski) Podstawowe dane ogólnokrajowe Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego Demografia Rynek pracy Podmioty gospodarcze Podstawowe relacje ekonomiczne Przemys³ i budownictwo Mieszkania Wynagrodzenia i œwiadczenia spo³eczne Transport i handel 135 Aneks tabelaryczny 136 CZÊŒÆ III. CHARAKTERYSTYKA MIAST W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM ( ukasz Ostrowski) Wstêp Za³o enia metodologiczne Ogólna charakterystyka miast województwa opolskiego Ludnoœæ Liczba ludnoœci Liczba gospodarstw domowych Struktura ludnoœci Przyrost naturalny Migracje ludnoœci Depopulacja w miastach Wykszta³cenie ludnoœci Uwarunkowania ekonomiczne Podmioty gospodarki narodowej Podmioty otoczenia biznesu Mieszkania oddane do u ytku Rynek pracy Pracuj¹cy Pracuj¹cy wed³ug sektorów Bezrobotni Uwarunkowania mieszkaniowe Wielkoœæ zasobów mieszkaniowych oraz ocena deficytu mieszkañ Wiek mieszkañ Powierzchnia u ytkowa Uwarunkowania infrastrukturalne. Korzystaj¹cy z instalacji sieciowych 175

8 Wprowadzenie Opracowanie przygotowane zosta³o w Referacie Badañ i Analiz Strategicznych w Departamencie Polityki Regionalnej i Przestrzennej Urzêdu Marsza³kowskiego Województwa Opolskiego. Zawiera informacje na temat kszta³towania siê kluczowych zjawisk spo³eczno-gospodarczych w województwie opolskim w 2006 r. na tle lat Podstaw¹ prezentowanych informacji s¹ dane krajowe, a gdzie to mo liwe tak e Unii Europejskiej. Wybrane obszary, np. demograficzny w zakresie kszta³towania siê przysz³ych tendencji zmonitorowano dodatkowo w oparciu o wyniki prognoz krótko- i d³ugoterminowych. W opracowaniu dane w obszarze demograficznym scharakteryzowano w ujêciu regionalnym, krajowym i europejskim. Informacje dotycz¹ce wzrostu gospodarczego i kszta³towania siê jego podstawowych sk³adowych oraz wskaÿnika inflacji przedstawiono w skali kraju i Europy. Rozszerzono czêœæ regionaln¹, prezentuj¹c w szerokim kontekœcie zmiany dotycz¹ce wartoœci i dynamiki produktu krajowego brutto (PKB) oraz wartoœci dodanej brutto (WDB) w przekroju województw. Dane o podmiotach gospodarczych zarejestrowanych w regionie zanalizowano na tle kraju oraz z uwzglêdnieniem zró nicowania powiatowego, zaœ wyniki finansowe i nak³ady inwestycyjne podmiotów gospodarczych w ujêciu krajowym, rodzajowym, a tak e wed³ug sekcji Polskiej Klasyfikacji Dzia³alnoœci (PKD). Przeœledzono równie sytuacjê w wybranych sektorach gospodarki w: przemyœle, budownictwie i handlu z uwzglêdnieniem wielu cech ekonomicznych, w tym dotycz¹cych zatrudnienia i wynagrodzeñ. Równoczeœnie dokonano przegl¹du sytuacji w przetwórstwie przemys³owym wed³ug poziomów techniki. Kolejny fragment opracowania poœwiêcono rynkowi pracy w województwie, zanalizowano zmiany w obszarze pracuj¹cych w gospodarce narodowej i zarejestrowanych bezrobotnych. Dope³nieniem prezentowanej analizy dotycz¹cej sytuacji w regionie w 2006 r. na tle lat jest charakterystyka zmian w rolnictwie, które zobrazowano g³ównie w odniesieniu do kraju. Ca³oœæ podsumowano w punktach, których zestawienie rozpoczyna pierwsz¹ czêœæ opracowania. Wprowadzenie

9 10 Wprowadzenie Uzupe³nieniem opracowania jest informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej regionu w I pó³roczu 2007 r., któr¹ scharakteryzowano w nastêpuj¹cych obszarach: demografia, rynek pracy, podmioty gospodarcze, podstawowe relacje ekonomiczne, przemys³ i budownictwo, mieszkania, wynagrodzenia i œwiadczenia spo³eczne oraz transport i handel. Aneks tabelaryczny stanowi podsumowanie czêœci drugiej. W czêœci trzeciej podjêto próbê charakterystyki miast województwa opolskiego w kilku podstawowych obszarach. W ka dym z nich dokonano przegl¹du sytuacji za pomoc¹ wskaÿników, odnosz¹cych siê tematycznie do monitorowanego obszaru, takich jak: ludnoœæ, uwarunkowania ekonomiczne, rynek pracy, uwarunkowania mieszkaniowe oraz uwarunkowania infrastrukturalne. Uwagi metodologiczne Podstawowym Ÿród³em informacji by³y dane G³ównego Urzêdu Statystycznego w Warszawie oraz Urzêdu Statystycznego w Opolu, a tak e informacje z baz Eurostatu w odniesieniu do Unii Europejskiej, które poszerzono o inne dostêpne wydawnictwa i w³asne obliczenia. Analiza dotyczy kszta³towania siê sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego w latach i w I pó³roczu 2007 r. W zwi¹zku ze zmianami administracyjnymi, jakie mia³y miejsce po 1 I 1999 r. wielkoœci i wskaÿniki dotycz¹ce lat poprzednich zosta³y doprowadzone do stanu porównywalnoœci, chyba e w jednostkowych przypadkach zaznaczono inaczej. 1. Dane o zatrudnieniu i wynagrodzeniach dotycz¹ podmiotów gospodarki narodowej, w których liczba pracuj¹cych do koñca 1999 r. przekracza 5 osób, a od 2000 r. 9 osób, przy czym dane te nie obejmuj¹ zatrudnionych poza granicami kraju, zatrudnionych w gospodarstwach pomocniczych jednostek bud etowych oraz w organizacjach spo³ecznych, politycznych, zwi¹zkach zawodowych i innych. 2. Dane o produkcji sprzedanej przemys³u i budownictwa, sprzeda y us³ug transportowych, przewozach ³adunków i pasa erów oraz sprzeda y detalicznej i hurtowej towarów dotycz¹ podmiotów gospodarczych, w których liczba pracuj¹cych przekracza do koñca 1999 r. 5 osób, a od 2000 r. 9 osób. 3. Dane o wynikach finansowych przedsiêbiorstw oraz nak³adach inwestycyjnych dotycz¹ podmiotów gospodarczych, przy czym do koñca 1999 r. w zakresie: Wprowadzenie

10 Wprowadzenie 11 górnictwa i kopalnictwa oraz dzia³alnoœci produkcyjnej dotycz¹ podmiotów, w których liczba pracuj¹cych przekracza 50 osób, pozosta³ych rodzajów dzia³alnoœci dotycz¹ podmiotów, w których liczba pracuj¹cych przekracza 20 osób, a od 2000 r. we wszystkich rodzajach dzia³alnoœci dotycz¹ podmiotów, w których liczba pracuj¹cych przekracza 49 osób. Wiêcej informacji oraz szczegó³owe wyjaœnienia metodyczne zawieraj¹ biuletyny Urzêdu Statystycznego w Opolu i G³ównego Urzêdu Statystycznego w Warszawie.

11 12 Wprowadzenie

12 Czêœæ I INFORMACJA O SYTUACJI SPO ECZNO-GOSPODARCZEJ WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2006 ROKU NA TLE LAT Joanna urawska Iwona M¹kolska ukasz Ostrowski Roland Wrzeciono

13 14 Wprowadzenie

14 1. Ogólne zmiany sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego w 2006 r. na tle lat Analiza dotyczy kszta³towania siê najwa niejszych zmian w gospodarce i spo³ecznoœci regionu w 2006 r. na tle lat Zaproponowane ujêcie dynamiczne skutecznie delimituje wystêpuj¹ce trendy, wskazuj¹c jednoczeœnie sezonowe wahania, które zaburzaj¹ rysuj¹cy siê generalny obraz. Przeprowadzona analiza sytuacji spo³eczno-gospodarczej we wskazanych latach œwiadczy o wystêpowaniu oraz utrzymywaniu siê tak pozytywnych, jak i negatywnych trendów w poszczególnych obszarach. Widoczne s¹ zmiany koniunktury gospodarczej, wyraÿnie te na tle lat odznacza siê rok 2004, w którym Polska sta³a siê cz³onkiem Unii Europejskiej, a rynek zareagowa³ na ten fakt wieloma korzystnymi przeobra eniami. Wœród zjawisk wymagaj¹cych szczególnej uwagi wymieniæ nale y przede wszystkim postêpuj¹cy spadek liczby ludnoœci, wynikaj¹cy zarówno z ujemnego przyrostu naturalnego w ostatnich latach, jak i utrzymuj¹cego siê wci¹ wysokiego ujemnego salda migracji. Wed³ug ostatnich danych w województwie opolskim mieszka 1043 tys. osób, co stanowi 2,7% ludnoœci Polski i 0,2% ludnoœci Unii Europejskiej 1. D³ugoterminowe prognozy w tym zakresie równie nie napawaj¹ optymizmem szacuje siê, e do roku 2030 liczba mieszkañców regionu zmniejszy siê o 17% i ostatecznie bêdzie wynosi³a 866,5 tys. osób. Do pozosta³ych tendencji w zakresie sytuacji demograficznej nale ¹: malej¹ca i wci¹ ni sza ni przeciêtnie w Polsce gêstoœæ zaludnienia (œrednio w województwie opolskim na 1 km 2 powierzchni przypada 111 osób, wobec 122 w kraju); utrzymuj¹ca siê na zbli onym poziomie wartoœæ wskaÿnika urbanizacji (w 2006 r. 52,6% ludnoœci regionu mieszka³o w miastach i by³o to mniej o nieca³e 9 punktów procentowych pp ani eli przeciêtnie w Polsce); 1 Wed³ug stanu na koniec III kwarta³u 2006 r. dla województwa opolskiego i Polski, dla UE (25) przyjêto stan z pocz¹tku 2005 r. Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego...

15 16 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... starzenie siê spo³eczeñstwa zbie ne z tendencjami krajowymi, jak i europejskimi wyra aj¹ce siê spadkiem udzia³u ludnoœci w wieku przedprodukcyjnym (z 25,1% w 1998 r. do 19,2% w koñcu III kwarta³u 2006 r.) i wzroœcie udzia³u ludnoœci w wieku poprodukcyjnym (z 13,7% w 1998 r. do 15,9% w koñcu III kwarta³u 2006 r.); spadek i utrzymywanie siê poni ej œredniego dla Polski wskaÿnika obci¹ enia demograficznego (z 63,4% w 1998 r. do 54,2% w 2006 r.). Najwa niejsze zmiany i tendencje zauwa alne w gospodarce województwa opolskiego w 2006 r. na tle lat dotycz¹ m.in.: rosn¹cej wartoœci produktu krajowego brutto (w 2004 r. wzglêdem 2003 r. dynamika PKB by³a najwy sza w kraju i wynios³a 118,2% wobec 109,6% przeciêtnie w Polsce); odwrócenia w 2004 r. negatywnej tendencji polegaj¹cej na malej¹cym udziale PKB na 1 mieszkañca w odniesieniu do œredniej krajowej (w 2004 r. udzia³ ten ukszta³towa³ siê na poziomie 86% wobec 79,4% rok wczeœniej); najmniejszego w kraju udzia³u us³ug rynkowych w strukturze tworzenia WDB, ukszta³towanego w 2004 r. na poziomie 41%, przy œredniej krajowej równej 49,9%; postêpuj¹cego wzrostu liczby podmiotów gospodarczych, których liczba w 2006 r. w porównaniu do roku poprzedniego wzros³a o 2,5%, a w porównaniu do 1998 r. wzros³a o 43,2%; ni szej ni przeciêtnie w kraju wartoœci wskaÿnika przedsiêbiorczoœci, który w 2006 r. wyniós³ w Opolskiem 89 wobec 95 podmiotów na 1000 mieszkañców przeciêtnie w Polsce; systematycznego wzrostu liczby spó³ek z udzia³em kapita³u zagranicznego (w 2006 r. liczba tych spó³ek wynios³a 1259 i by³o to wiêcej o 5,8% ni rok wczeœniej; w kraju liczba spó³ek przyros³a o 6,3%); wzrostu podmiotów mikro o 44,7%, ma³ych o 25,6% i œrednich o 5,2% oraz spadku liczby podmiotów zatrudniaj¹cych 250 pracowników i wiêcej o 27,8% w latach ; poprawy sytuacji ekonomicznej podmiotów gospodarczych w województwie opolskim w latach , wyra aj¹cej siê w systematycznym wzroœcie przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci o 60% w 2006 r. w porównaniu do 1998 r. oraz ukszta³towaniu wskaÿnika poziomu kosztów w latach poni ej 100, pomimo wzrostu kosztów uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci w latach o 49,3%; spadku nak³adów inwestycyjnych w 2006 r. (wartoœæ nak³adów inwestycyjnych w 2006 r. wynios³a 906,7 mln z³ i by³a ni sza ni rok wczeœniej o nieca³e 4%); do 2001 r. nak³ady inwestycyjne spada³y, ros³y zaœ w latach ; Ogólne zmiany sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego...

16 Ogólne zmiany sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego wzrostu produkcji sprzedanej przemys³u w 2006 r. o 9,4% w stosunku do roku poprzedniego, przy wzroœcie w kraju równym 11,8% (11. miejsce w kraju); wzrostu produkcji sprzedanej budownictwa w 2006 r. o 21,4% w stosunku do roku poprzedniego, przy wzroœcie w kraju równym 20,9% (10. miejsce w kraju); najni szego w kraju wskaÿnika liczby oddawanych mieszkañ w stosunku do liczby ludnoœci (w I pó³roczu 2006 r. wskaÿnik wyniós³ ok. 5 mieszkañ wobec 13 przeciêtnie w Polsce na ka de 10 tys. ludnoœci). Najwa niejsze zmiany i tendencje zauwa alne na rynku pracy województwa opolskiego w 2006 r. na tle lat dotycz¹ m.in.: wzrostu liczby pracuj¹cych w gospodarce narodowej województwa o 7,6 tys. osób wed³ug stanu na koniec grudnia 2006 r. wzglêdem liczby pracuj¹cych w grudniu 2005 r. (w koñcu 2006 r. w gospodarce narodowej w Opolskiem pracowa³o 301,9 tys. osób); utrzymania siê pozytywnej, zapocz¹tkowanej jeszcze w 2005 r., tendencji zwi¹zanej ze wzrostem przeciêtnego zatrudnienia w sektorze przedsiêbiorstw (w 2006 r. wynosi³o ono 94,9 tys. osób i by³o wy sze od notowanego w 2005 r. o 2,1%; w tym samym okresie œrednio w kraju przeciêtne zatrudnienie wzros³o o 3%); systematycznego wzrostu przeciêtnego miesiêcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiêbiorstw (w 2006 r. wynagrodzenie wynios³o 2340,10 z³ i by³o wy sze o 6,1% ni w analogicznym okresie roku poprzedniego i ni sze o 304 z³ ni przeciêtnie w Polsce); spadku liczby zarejestrowanych bezrobotnych w województwie opolskim od 2003 r.; na koniec 2006 r. w województwie opolskim zarejestrowanych by³o 60,1 tys. osób bezrobotnych, co oznacza, e liczba bezrobotnych spad³a o 9,3 tys. osób, tj. o ponad 13% w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego; obni ania siê wskaÿnika stopy bezrobocia w województwie opolskim od 2004 r., przy analogicznych tendencjach krajowych; na koniec 2006 r. stopa bezrobocia w województwie opolskim wynosi³a 16,3% wobec 14,9% przeciêtnie w kraju; utrzymuj¹cego siê du ego, przestrzennego zró nicowania wartoœci wskaÿnika stopy bezrobocia w województwie opolskim (w koñcu 2006 r. najwy sz¹ stopê bezrobocia odnotowano w powiecie brzeskim 24,8%, najni sz¹ zaœ w mieœcie Opolu 8,5%); rosn¹cego od 2003 r. udzia³u kobiet wœród ogó³u bezrobotnych (w koñcu 2006 r. kobiety stanowi³y 59% ogó³u bezrobotnych);

17 18 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... systematycznie rosn¹cego udzia³u osób z wykszta³ceniem wy szym w strukturze zarejestrowanych bezrobotnych (pod koniec 2006 r. osoby te stanowi³y 5,4% wzglêdem 1,5% osiem lat wczeœniej). Najwa niejsze zmiany i tendencje zauwa alne w sektorze rolnym województwa opolskiego w 2006 r. na tle lat dotycz¹ m.in.: spadku zbiorów zbó ogó³em w 2006 r. w porównaniu do 2005 r. o nieca³e 23%; z uwagi na niekorzystne warunki agrometeorologiczne zbiory w roku 2006 by³y najni sze w ca³ym analizowanym okresie; utrzymuj¹cej siê ponadprzeciêtnej wielkoœci plonów g³ównych ziemiop³odów (w 2006 r. województwo opolskie charakteryzowa³o siê najwy szymi w kraju plonami yta, jêczmienia, owsa, a tak e rzepaku i rzepiku); spadku pog³owia byd³a o 33,8% w 2006 r. wzglêdem 1998 r. (w kraju spadek o 19,4%) i spadku pog³owia w przeliczeniu na 100 ha u ytków rolnych (o 10 sztuk); wy szego ni przeciêtnie w kraju pog³owia trzody chlewnej w przeliczeniu na 100 ha u ytków rolnych (w 2006 r. na 100 ha u ytków rolnych przypada³o 125 sztuk trzody wzglêdem 118 œrednio w Polsce).

18 2. Sytuacja demograficzna W województwie opolskim mieszka 1043,0 tys. osób, tj. 2,7% ogólnej liczby ludnoœci Polski oraz 0,2% ludnoœci Unii Europejskiej 2. Wed³ug stanu na koniec wrzeœnia 2006 r. liczba ludnoœci spad³a o 4,4 tys. osób, tj. o 0,4% w porównaniu do koñca 2005 r. (wykr. 1). Liczba ludnoœci w województwie opolskim stale zmniejsza siê, przy takiej samej ogólnopolskiej tendencji, lecz w szybszym tempie spadku (wykr. 2i3) ,6 1088,3 1084,7 1080,5 1061,0 1055,7 1051,5 1047,4 1043, Wykres 1. Liczba ludnoœci w latach w województwie opolskim * Wed³ug stanu na koniec wrzeœnia 2006 r. liczba ludnoœci województwa spad³a o 46,6 tys. osób, tj. o 4% w porównaniu do stanu z koñca 1998 r. W latach zmniejszy³ siê udzia³ Opolskiego w stosunku do ogó³u mieszkañców Polski z 2,8% w latach do 2,7% w latach Niekorzystna sytuacja demograficzna, zwi¹zana ze zmniejszeniem siê liczby ludnoœci, spowodowana zosta³a m.in. spadkiem liczby urodzeñ i odp³ywem migracyjnym ludnoœci. * Dane za 2006 r. dotycz¹ III kwarta³u. 2 Stan na koniec III kwarta³u 2006 r. dla województwa opolskiego i Polski, dla UE (25) przyjêto stan z pocz¹tku 2005 r. Sytuacja demograficzna

19 20 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego liczba ludnoœci w województwie opolskim (w tys. osób) dynamika (w %) 1 088, , ,50 99,9 99,7 98,2 99,5 99,6 99,6 1051, , liczba ludnoœci w Polsce (w tys. osób) dynamika (w %) Wykres 2. Zmiany w liczbie ludnoœci w latach w województwie opolskim * Wykres 3. Zmiany w liczbie ludnoœci w latach w Polsce * W Unii Europejskiej liczba ludnoœci stale siê zwiêksza, minimalnie roœnie tak e tempo przyrostu. Opolskie, chocia stanowi jedno z najmniejszych województw pod wzglêdem liczby ludnoœci w Polsce nie jest najmniejszym regionem wœród tego typu struktur w Unii Europejskiej 3 (tab. 1). Ludnoœæ w latach w Unii Europejskiej (stan na pocz¹tek stycznia danego roku) Tabela 1 Wyszczególnienie Liczba ludnoœci w Unii Europejskiej (25; w mln) Lata ,5 449,2 450,4 451,4 453,0 455,0 457,2 459,5 Dynamika (w %) * 100,2 100,3 100,2 100,4 100,4 100,5 100,5 ród³o: Europe in figures. Eurostat Yearbook , Chapter 1, European Commission * Dane za 2006 r. dotycz¹ III kwarta³u. 3 Pod wzglêdem liczby ludnoœci w Polsce mniejsze od opolskiego jest województwo lubuskie. Spoœród regionów europejskich mniejsz¹ liczb¹ ludnoœci charakteryzuj¹ siê m.in.: autonomiczne regiony portugalskie Azory (241,2 tys.) i Madeira (244,3 tys.) oraz Alentejo i Algarve (odpowiednio: 767,7 tys. i 411,5 tys.), region Brukseli w Belgii (1006,7 tys.), prawie wszystkie regiony Grecji, dwa na Wêgrzech (Nyugat-Dunántúl 1000,3 tys. oraz Dél-Dunántúl 977,5 tys.) oraz jeden w Republice S³owacji (Bratys³awski 601,1 tys.), a tak e Malta (402,7 tys.) i Cypr (749,2 tys.)

20 Sytuacja demograficzna Przyrost naturalny i saldo migracji Do czynników os³abiaj¹cych potencja³ ludnoœciowy województwa opolskiego nale ¹ m.in.: niski przyrost naturalny i migracja zagraniczna na pobyt sta³y (tab. 2 i 3). W trzech kwarta³ach 2006 r. wartoœæ wskaÿnika przyrostu naturalnego na 1000 ludnoœci w Opolskiem wynosi³a -0,9 i by³a ona identyczna jak w 2005 r., przy œredniej krajowej równej odpowiednio: 0,2 (w 2006 r.) i -0,1 (w 2005 r.). W trzecim kwartale 2006 r. zanotowano dodatni przyrost naturalny w przeliczeniu na 1000 ludnoœci, który ukszta³towa³ siê na poziomie 0,2. Od roku 2000 region charakteryzuje siê ujemnym przyrostem naturalnym (ubytkiem naturalnym) rejestruje siê wiêksz¹ liczbê zgonów ani eli urodzeñ ywych. Nasila siê proces starzenia spo³eczeñstwa. W kraju ujemn¹ wartoœæ tego wskaÿnika odnotowano po raz pierwszy w 2002 r., natomiast dane za trzy kwarta³y 2006 r. wskazuj¹ ju na dodatni przyrost naturalny (tab. 2). Przyrost naturalny na 1000 ludnoœci w latach w województwie opolskim i w Polsce (w ) Tabela 2 Lata (w ci¹gu okresu) Wyszczególnienie trzy kwarta³y 2006 Województwo opolskie 0,7 0,2-0,0-0,2-0,8-1,2-0,9-0,9-0,9 Polska 0,5 0,0 0,3 0,1-0,1-0,4-0,2-0,1 0,2 r ó d ³ o: Rocznik Demograficzny 2004; Rocznik Statystyczny Województw 2003; Ma³y Rocznik Statystyczny Polski 2005; Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego 2006, IV kw.; Biuletyn Statystyczny 2006, nr 10. Województwo opolskie jest regionem o nasilonym zjawisku migracji, g³ównie zagranicznych, wynikaj¹cym z tradycji migracyjnych i wystêpuj¹cej sieci powi¹zañ pomiêdzy spo³ecznoœci¹ regionu a krajem emigracji. Jest to równie efekt zarobkowych wyjazdów sezonowych za granicê, które z czasem przekszta³caj¹ siê w migracje sta³e. Istniej¹ce mo liwoœci podejmowania legalnej pracy za granic¹ dodatkowo potêguj¹ zjawisko exodusu zarobkowego. Charakterystycznym dla regionu jest ponadto ujemne saldo migracji wewnêtrznych. Z ostatnich dostêpnych danych dotycz¹cych ruchu wêdrówkowego ludnoœci wynika, e ogólne saldo migracji na pobyt sta³y w przeliczeniu na 1000 ludnoœci w 2006 r. 4 by³o ujemne i wynios³o 4 Brak danych za II pó³rocze 2006 r.

21 22 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... -4,6 (wobec -3,0 przed rokiem) przy œredniej krajowej równej -0,95, co stawia region na pierwszym miejscu w Polsce. W roku 2006 ujemny wskaÿnik odnotowano w 13 województwach, w 3 dodatni. Najwy sz¹ w kraju wartoœæ tego wskaÿnika zarejestrowano w województwie mazowieckim 3,0 (mapa1i2). Saldo migracji sta³ych na 1000 ludnoœci w latach w województwie opolskim, w Polsce i Unii Europejskiej (w ) Lata (w ci¹gu okresu) Tabela 3 Wyszczególnienie I pó³rocze 2006 Województwo opolskie -1,9-2,0-3,4-3,5-4,3-4,0-3,2-3,0-4,6 Polska -0,3-0,4-0,5-0,4-0,5-0,4-0,2-0,3-0,95 Unia Europejska 1,4 2,0 2,2 2,9 3,8 4,6 b.d. b.d. b.d. ród³o: Rocznik Demograficzny 2004; Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego 2006, II kw.; Informacja o Sytuacji Spo³eczno-Gospodarczej Województw 2006, nr 3; Rocznik Statystyczny Województw 2003; Ma³y Rocznik Statystyczny Polski 2005; Europe in figures. Eurostat Yearbook 2005, Chapter 2, European Commission Saldo migracji sta³ych w przeliczeniu na 1000 ludnoœci >(0) zachodniopomorskie (-1,1) lubuskie (-1,6) (-0,1) (-2,0) (-2,1) (-4,6) dolnoœl¹skie (-1,3) pomorskie (-0,4) wielkopolskie (0,2) kujawsko- -pomorskie (-1,7) opolskie (-4,6) warmiñsko-mazurskie (-3,5) ³ódzkie (-1,1) œl¹skie (-2,6) mazowieckie (3,0) œwiêtokrzyskie (-2,7) ma³opolskie (0,4) podlaskie (-2,4) lubelskie (-3,0) podkarpackie (-1,9) Saldo migracji sta³ych na 1000 ludnoœci w 2006 r. Polska = -1,0 np. woj. opolskie = -4,6 Mapa 1. Saldo migracji sta³ych na 1000 ludnoœci w Polsce w 2006 r.

22 Sytuacja demograficzna 23 (-2,4) (-5,8) (-6,1) (-3,1) (-1,9) (-6,3) (-4,1) (-6,0) (-5,2) (-5,8) (-4,8) Saldo migracji na 1000 ludnoœci w 2006 r. wg powiatu od -1,85 do -3,0 od -3,1 do -4,5 od -4,6 do -6,0 od -6,1 do -6,3 (-4,4) 2.2. Gêstoœæ zaludnienia Mapa 2. Saldo migracji sta³ych na 1000 ludnoœci w województwie opolskim w 2006 r. Gêstoœæ zaludnienia w województwie opolskim wynosi obecnie 111 osób na km 2, przy œredniej krajowej równej 122 osoby na km 2. Gêstoœæ zaludnienia w Opolskiem jest ni sza od œredniej w Unii Europejskiej, która w 2004 r. wynosi³a 118 osób na km 2. Pod wzglêdem gêstoœci zaludnienia województwo opolskie znajduje siê na 10. miejscu w kraju (wykr. 4). W Opolskiem 5 najwy sz¹ gêstoœæ zaludnienia notuje siê w Opolu, tj osoby na km 2 oraz w powiatach kêdzierzyñsko-kozielskim 163 osoby na km 2 i krapkowickim 154 osoby na km 2, najni sz¹ zaœ w: namys³owskim 59 osób na km 2 i oleskim 70 osób na km 2. W województwie opolskim rejestruje siê systematyczny spadek liczby ludnoœci przypadaj¹cej na km 2, podobnie jak w kraju, co zwi¹zane jest ze zmniejszaniem siê potencja³u demograficznego (tab. 4). 5 Dane wg stanu na 30 IX 2006 r.

23 24 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... Polska podlaskie warmiñsko-mazurskie lubuskie zachodniopomorskie lubelskie œwiêtokrzyskie opolskie wielkopolskie kujawsko-pomorskie podkarpackie pomorskie ³ódzkie dolnoœl¹skie mazowieckie ma³opolskie œl¹skie Wykres 4. Gêstoœæ zaludnienia w 2005 r. wg województw i w Polsce Tabela 4 Gêstoœæ zaludnienia w latach w województwie opolskim i w Polsce Wyszczególnienie Lata (stan na koniec okresu) Województwo opolskie Polska ród³o: Rocznik Demograficzny WskaŸnik urbanizacji i feminizacji Ponad po³owa ludnoœci województwa opolskiego mieszka w miastach. Wed³ug danych z koñca 2006 r., wskaÿnik urbanizacji wynosi³ 52,6%, wobec 61,3% w odniesieniu do wartoœci krajowej (tab. 5). Pod wzglêdem tego wskaÿnika województwo opolskie znajduje siê na 12. miejscu w Polsce. Najwy szy wskaÿnik urbanizacji zanotowano w województwie œl¹skim (78,5%), zaœ najni szy w podkarpackim (40,5%).

24 Sytuacja demograficzna 25 Tabela 5 WskaŸnik urbanizacji w latach w województwie opolskim i w Polsce (w %) Wyszczególnienie Lata (stan na koniec okresu) Województwo opolskie 52,5 52,7 52,6 52,6 52,5 52,4 52,7 52,6 52,6 Polska 61,9 61,9 61,8 61,8 61,7 61,6 61,5 61,4 61,3 ród³o:bank Danych Regionalnych W Opolskiem na 100 mê czyzn przypada 107 kobiet, a relacja ta jest analogiczna jak œrednio w kraju. Pod wzglêdem wskaÿnika feminizacji województwo opolskie uplasowa³o siê na 6. miejscu w rankingu województw. Najwy szy wskaÿnik feminizacji notuje siê w ódzkiem 109,9, zaœ najni szy w Podkarpackiem 104,5. W ostatnich latach, podobnie jak œrednio w kraju, notowano minimalny wzrost wskaÿnika feminizacji, jednoczeœnie wartoœæ ta by³a wy sza od œredniej w Unii Europejskiej, która w 2003 r. wynosi³a 105 kobiet na 100 mê czyzn (tab. 6). Tabela 6 WskaŸnik feminizacji w latach w województwie opolskim i w Polsce Wyszczególnienie Lata (stan na koniec okresu) * Województwo opolskie Polska * Dane dotycz¹ III kwarta³u 2006 r., dla Polski podano dane szacunkowe na koniec 2006 r. ród³o:bank Danych Regionalnych Struktura ludnoœci wed³ug wieku i wskaÿnik obci¹ enia demograficznego 6 Spo³eczeñstwo województwa opolskiego starzeje siê, czego przyczyn upatrywaæ nale y m.in. w ujemnym przyroœcie naturalnym i jednoczesnym wyd³u aniu siê œredniej d³ugoœci ycia mieszkañców. Struktura wiekowa ludnoœci województwa opolskiego, wed³ug danych z czerwca 2006 r., przedstawia siê nastêpuj¹co: 19% stanowi ludnoœæ w wieku przedproduk- 6 Ludnoœæ w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym.

25 26 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... cyjnym, 65% w wieku produkcyjnym, a 16% to osoby w wieku poprodukcyjnym. Dla porównania wartoœci krajowe kszta³towa³y siê nastêpuj¹co: 20% to ludnoœæ w wieku przedprodukcyjnym, 64% produkcyjnym, a 16% poprodukcyjnym. W ostatnich latach notowano systematyczny wzrost udzia³u ludnoœci w wieku poprodukcyjnym w ogólnej ich liczbie. Zjawisko takie ma miejsce zarówno w województwie opolskim, w kraju, jak i w Unii Europejskiej, aczkolwiek wysokoœæ tego wskaÿnika w Opolskiem i Polsce jest ni sza ni w Unii (tab. 7). Tabela 7 Udzia³ ludnoœci w wieku poprodukcyjnym w ogóle ludnoœci w latach w województwie opolskim, w Polsce i Unii Europejskiej (w %) Wyszczególnienie Lata (stan na koniec roku) * Województwo opolskie 13,7 14,1 14,5 14,8 15,1 15,2 15,6 15,7 15,9 Polska 14,3 14,5 14,8 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,6 Unia Europejska 15,4 15,5 15,7 15,9 16,1 16,3 16,5 b.d. b.d. * Dane dla 2006 r. wg stanu na 30 VI 2006 r. ród³o: Informacja o Sytuacji Spo³eczno-Gospodarczej Kraju 2005; Europe in figures. Eurostat Yearbook 2005, Chapter 2, European Commission Wzrasta nie tylko udzia³ osób z grupy wiekowej 65 lat i wiêcej, ale tak e od 18 do 64 lat, przy jednoczesnym spadku udzia³u grupy najm³odszej poni ej 18 roku ycia. W roku 2006 co pi¹ta osoba nale a³a do grupy w wieku przedprodukcyjnym (19%), podczas gdy w 1998 r. do tej e grupy nale a³a co czwarta osoba (25,1%). Jednoczeœnie od 1998 r. notuje siê wzrost liczby ludnoœci w wieku poprodukcyjnym (13,7% ludnoœci w 1998 r. wobec 15,9% w 2006 r.). Odsetek ludnoœci w wieku produkcyjnym w latach , po wahaniach w pocz¹tkowym okresie, tak e wzrasta (tab. 8). Ludnoœæ wg wieku w latach w województwie opolskim Ludnoœæ w wieku (stan na koniec roku) Tabela 8 Lata przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym w osobach w % w osobach w % w osobach w % , , , , , ,1

26 Sytuacja demograficzna , , , , , , , , , , , , , , , , , ,7 2006* , , ,9 cd. tab. 8 * Dane wg stanu na 30 IX 2006 r. ród³o:ludnoœæ w województwie opolskim w latach , US, Opole 2000; Ludnoœæ, ruch naturalny i migracje w województwie opolskim, za lata , US, Opole ; Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego 2006, IV kw. Wed³ug danych z 2006 r. wartoœæ wskaÿnika obci¹ enia demograficznego dla województwa opolskiego wynios³a 54,2 osoby (wobec 56,0 œrednio w kraju), co oznacza, e w Opolskiem na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadaj¹ 54 osoby w wieku nieprodukcyjnym. Jednoczeœnie wartoœæ tego wskaÿnika systematycznie zmniejsza siê. Ma to zwi¹zek ze wzrostem ludnoœci w wieku produkcyjnym, ale i ze spadkiem ludnoœci poza wiekiem aktywnoœci zawodowej, g³ównie dzieci i m³odzie y. Obni anie siê wysokoœci wskaÿnika obci¹ enia demograficznego w regionie kszta³tuje siê podobnie jak w skali kraju (wykr. 5). 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 56,0 56,0 57,0 59,0 61,0 63,0 64,0 65,0 66,0 54,2 54,6 56,0 57,4 59,2 59,4 61,1 62,4, 63, * województwo opolskie Polska * Dane wg stanu na 30 IX 2006 r. Wykres 5. WskaŸnik obci¹ enia demograficznego w latach w województwie opolskim i w Polsce

27 28 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego Prognozy demograficzne Prognoza demograficzna do 2030 r. przewiduje systematyczny spadek liczby urodzeñ przy jednoczesnym wzroœcie liczby zgonów. Prognozowany na 2030 r. przyrost naturalny przyjmie ujemne wartoœci i bêdzie siê kszta³towa³ na poziomie -5,8 tys. osób (wykr. 6i7) liczba urodzeñ liczba zgonów Wykres 6. Prognoza przyrostu naturalnego w województwie opolskim w latach (w tys. osób) Wykres 7. Prognoza liczby urodzeñ i zgonów w województwie opolskim w latach (w tys. osób) Prognozy migracyjne wskazuj¹, e w 2030 r. województwo opolskie bêdzie regionem o bardzo niskim, ale dodatnim saldzie migracji wewnêtrznych, ukszta³towanym na poziomie 0,6 tys. osób. Saldo migracji zagranicznych ukszta³tuje siê na poziomie -3,5 tys. osób. Prognozuje siê, i od 2010 r. ujemne saldo migracji zagranicznych bêdzie siê zmniejszaæ (wykr. 8) saldo migracji wewnêtrznych saldo migracji zagranicznych Wykres 8. Prognoza salda migracji wewnêtrznych i zagranicznych w województwie opolskim w latach (w tys. osób)

28 Sytuacja demograficzna 29 Do 2010 r. prognozy d³ugoterminowe przewiduj¹ systematyczny wzrost ujemnego salda migracji zagranicznych, tak dla województwa opolskiego, jak i dla Polski, natomiast od 2015 r. notowany bêdzie systematyczny spadek jego ujemnej wartoœci (tab. 9). Tabela 9 Saldo migracji zagranicznych w latach w województwie opolskim i Polsce (w tys. osób) Wyszczególnienie Lata 2002* Województwo opolskie -3,9-4,2-5,0-4,5-4,1-3,8-3,5 Polska -17,9-20,2-24,1-22,0-19,9-17,8-16,1 * Dane rzeczywiste. ród³o:prognoza demograficzna na lata , GUS, Warszawa Prognozy d³ugoterminowe przewiduj¹, e w roku 2030 opolskie bêdzie zamieszkiwa³o 866,5 tys. osób. W porównaniu do wartoœci z wrzeœnia 2006 r. prognozuje siê 17% spadek liczby ludnoœci (wykr. 9) ,0 1013,5 980,1 945,5 907,9 866, * * Dla 2006 r. podano wartoœæ rzeczywist¹ wg stanu na 31 IX 2006 r. Wykres 9. Prognoza liczby ludnoœci w województwie opolskim w latach (w tys. osób) Tabela 10 Prognoza podstawowych wskaÿników demograficznych w województwie opolskim w latach (w tys. osób) Lata Liczba urodzeñ Liczba zgonów Przyrost naturalny Saldo migracji wewnêtrznych Saldo migracji zagranicznych Liczba ludnoœci * 8,5 9,3-0,8-0,7-3, ,0

29 30 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego ,0 9,3-1,3-0,3-4, , ,6 9,5-1,9-0,1-5, , ,8 10,0-2,2 0,0-4,5 980, ,1 10,4-3,3 0,3-4,1 945, ,9 10,4-4,5 0,4-3,8 907, ,0 10,7-5,8 0,6-3,5 866,5 * Dane rzeczywiste. ród³o:jakwtab. 9. cd. tab. 10 Z danych prognozy wynika, e w województwie opolskim spadaæ bêdzie liczba ludnoœci w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, wzrastaæ zaœ bêdzie, podobnie jak w ca³ym kraju i Unii Europejskiej, w wieku poprodukcyjnym. W roku 2030 liczba ludnoœci w wieku produkcyjnym bêdzie ni sza ni w 2002 r. o prawie 25%, zaœ ludnoœci w wieku przedprodukcyjnym o 29% do 2010 r. oraz o 49% do 2030 r. WskaŸnik obci¹ enia demograficznego w 2025 r. w stosunku do okresu bazowego prognozy wzroœnie o 10 pp i wyniesie 69% Podsumowanie Zjawiska charakterystyczne dla sytuacji demograficznej województwa opolskiego w 2006 r. na tle lat zawarto w poni szym zestawieniu. Pozytywne aspekty spadek wskaÿnika obci¹ enia demograficznego; korzystne prognozy do 2030 r. dotycz¹ce bardzo niskiego, ale dodatniego salda migracji wewnêtrznych; wyd³u anie siê œredniej d³ugoœci ycia; dodatni przyrost naturalny, zanotowany w III kwartale 2006 r. Negatywne aspekty spadek liczby ludnoœci w województwie opolskim, przy takiej samej ogólnopolskiej tendencji; ujemny przyrost naturalny i wysoka migracja zagraniczna na pobyt sta³y; niekorzystne prognozy do 2030 r. dotycz¹ce ujemnego przyrostu naturalnego i wysokiego ujemnego salda migracji zagranicznych oraz spadku liczby ludnoœci; spadek gêstoœci zaludnienia wynikaj¹cy ze zmniejszaj¹cego siê z roku na rok potencja³u demograficznego regionu; starzenie siê spo³ecznoœci województwa, przy analogicznych tendencjach krajowych i europejskich.

30 3. Sytuacja w gospodarce w latach Produkt krajowy brutto w Polsce Tempo wzrostu gospodarczego w 2006 r. by³o znacznie wiêksze ni w roku poprzednim i najwy sze od 9 lat (tab. 11). W roku 2006 nast¹pi³o bowiem znaczne przyspieszenie dynamiki gospodarczej, zw³aszcza w IV kwartale (wykr. 10). Dynamika przyrostu PKB w 2006 r. by³a du o wy sza ani eli w roku 2005, gdy wartoœæ produktu krajowego brutto przyros³a o 5,8%, zaœ rok wczeœniej przyrost wyniós³ 3,5%. Umocni³ siê wp³yw popytu krajowego, w tym inwestycyjnego w kreowaniu wzrostu gospodarczego I2002 II 2002 III 2002 IV 2002 I2003 II 2003 III 2003 IV 2003 I2004 II 2004 III 2004 IV 2004 I2005 II 2005 III 2005 IV 2005 I2006 II 2006 III 2006 IV 2006 Wykres 10. Dynamika PKB w kraju w latach (w %) 7 Informacja o Sytuacji Spo³eczno-Gospodarczej Kraju 2006, s. 1. Sytuacja w gospodarce w latach

31 32 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... Dynamika PKB w Polsce i Unii Europejskiej w latach Tabela 11 Wyszczególnienie Polska 104,8 104,1 104,0 101,1 101,4 103,8 105,3 103,5 105,8 Unia Europejska (25) 103,0 103,0 103,9 102,0 101,2 101,3 102,3 101,7 102,9 ród³o:opracowanie na podstawie danych GUS i Eurostatu. W latach dynamika wzrostu gospodarczego w Polsce by³a wy sza ni w Unii Europejskiej, z wyj¹tkiem roku W roku 2006 wzrost PKB w Polsce by³ wy szy od notowanego w Unii Europejskiej o 2,9 pp. Przyrost PKB w 2006 r. spowodowany by³ g³ównie wysokim wzrostem WDB. W roku 2006 wartoœæ ta wzros³a o 5,8%, podczas gdy rok wczeœniej o 3,2%. Przyrost WDB w latach ulega³ ci¹g³ym wahaniom. W roku 2006 odnotowano najwy sz¹ WDB w ca³ym analizowanym okresie, najni sz¹ w 2001 r. Zaobserwowano, e w latach tempo wzrostu WDB systematycznie mala³o, natomiast od 2002 r. notowano jego wzrost, z wyj¹tkiem roku 2005 (tab. 12). Dynamika WDB w kraju w latach Tabela 12 Wyszczególnienie WDB ogó³em, w tym: 104,7 103,7 103,7 100,9 101,3 103,6 105,1 103,2 105,8 przemys³ 104,3 103,0 106,5 99,4 99,5 107,8 111,5 103,9 107,7 budownictwo 109,3 103,5 99,3 92,4 91,0 97,1 102,7 106,5 114,6 us³ugi rynkowe 104,8 106,0 104,2 103,9 103,2 102,4 103,8 103,0 105,0 ród³o:jakwtab. 11. Szczególnie wysoki wzrost WDB w 2006 r. mia³ miejsce w sektorze budowlanym (o 14,6%) oraz przemys³owym (o 7,7%); nast¹pi³ tak e w us³ugach, w tym w rynkowych o 5%, zaœ nierynkowych o 1,6%. Szybciej ni w roku poprzednim rós³ popyt krajowy (o 5,9%), utrzyma³ siê równie wzrost spo ycia (o 4,5%), w tym indywidualnego (o 5,2%). Bardzo dynamicznie zwiêkszy³a siê ponadto wartoœæ nak³adów brutto na œrodki trwa³e (wzrost z 6,5% w 2005 r. do 16,7% w 2006 r.). W roku 2006 odnotowano równie wzrost eksportu o 15,1%, a tak e importu o 15,4%.

32 Sytuacja w gospodarce w latach WskaŸnik cen towarów i us³ug konsumpcyjnych W roku 2006 zanotowano spadek inflacji. WskaŸnik cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w ujêciu œredniorocznym wyniós³ bowiem 101,0% wobec 102,1% w roku poprzednim. Szybciej ni ceny towarów i us³ug konsumpcyjnych ros³y ceny producentów. Wzrost cen w przemyœle by³ wy szy ni w 2005 r. (2,3% wobec 0,7%). Nieco wolniej ni w roku poprzednim, ale szybciej ni w przemyœle ros³y ceny w budownictwie (wzrost o 2,9%). W latach wartoœæ wskaÿnika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych by³a wy sza, a w niektórych, zw³aszcza pocz¹tkowych okresach zdecydowanie wy sza, z wyj¹tkiem 2003 r. (wykr. 11) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Wykres 11. Dynamika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w poszczególnych miesi¹cach w latach (analogiczny okres roku poprzedniego = 100%) Dynamika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w Polsce w latach w porównaniu do wartoœci wskaÿnika w krajach Unii Europejskiej w analogicznym okresie wykazywa³a nieznaczne wahania, tj. w latach i wartoœæ wskaÿnika by³a ni sza ni œrednio w Unii Europejskiej, zaœ wczeœniej, tj. w latach i w 2004 r. wy sza (tab. 13). Dynamika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w latach w Polsce i w Unii Europejskiej (w %) Tabela 13 Wyszczególnienie Polska 111,8 107,3 110,1 105,5 101,9 100,8 103,5 102,1 101,0 Unia Europejska* 101,3 101,2 102,1 102,3 102,1 101,9 102,1 102,2 102,1 * Przedstawione dane dotycz¹ UE-15 w latach , a od 2004 roku UE-25. ród³o: Jak w tab. 11.

33 34 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego Produkt krajowy brutto wed³ug województw Produkt krajowy brutto w województwie opolskim w 2004 r. wynosi³ mln z³, co stanowi³o 2,4% wartoœci PKB w kraju. W roku 1998 wartoœæ PKB wypracowana w województwie opolskim wynosi³a ,4 mln z³, co stanowi³o 2,5% wartoœci w kraju. W latach wartoœæ PKB w województwie opolskim ros³a (wykr. 12) Wykres 12. Wartoœæ PKB w województwie opolskim w latach (w mln z³) Wartoœæ PKB w województwie opolskim w 2004 r. zwiêkszy³a siê w porównaniu do 2003 r. o 18,2%. Dynamika przyrostu PKB by³a najwy sza w kraju, gdzie PKB przyrós³ o 9,6%. Pod wzglêdem wartoœci PKB w 2004 r. województwo uplasowa³o siê na 14. pozycji w rankingu województw, zaœ w 2003 r. zajmowa³o ostatnie miejsce (tab. 14). Problemem regionu jest jednak wolniejsze tempo wzrostu PKB w porównaniu ze œrednim w Polsce. W kraju wartoœæ PKB w latach wzros³a o 66,8%, podczas gdy w województwie opolskim wzrost wynosi³ 58,9%. Dla porównania w województwie mazowieckim wzrost wyniós³ 77,7%, w wielkopolskim 72,4%, pomorskim 67,9%, œwiêtokrzyskim 64,5%, œl¹skim 63,4%, a podlaskim 62,6%. Zarówno wiêc województwa o wysokim poziomie PKB na mieszkañca, jak i ni szym, rozwijaj¹ siê szybciej od opolskiego.

34 Sytuacja w gospodarce w latach Produkt krajowy brutto w latach wg województw (w mln z³) Tabela 14 Województwa Dolnoœl¹skie , , , , , , Kujawsko-pomorskie , , , , , , Lubelskie , , , , , , Lubuskie , , , , , , ódzkie , , , , , , Ma³opolskie , , , , , , Mazowieckie , , , , ,4 167,876, Opolskie , , , , , , Podkarpackie , , , , , , Podlaskie , , , , , , Pomorskie , , , , , , Œl¹skie , , , , , , Œwiêtokrzyskie , , , , , , Warmiñsko-mazurskie , , , , , , Wielkopolskie , , , , , , Zachodniopomorskie , , , , , , Polska , , , , , , ród³o:opracowanie na podstawie danych GUS i publikacji: Produkt krajowy brutto wed³ug województw i podregionów, za lata , GUS, Warszawa ; Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne Dla porównania w latach wartoœæ PKB w województwie opolskim przyros³a o 59,8%, podczas gdy w kraju wzrost wynosi³ 79,7%. Pod wzglêdem wartoœci PKB na mieszkañca województwo opolskie zajmowa³o kolejno 7. miejsce w 1995 r., 8. w 1996 r. i w 1997 r. oraz 11. miejsce w 1998 r. na 16 województw (tab. 15).

35 36 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... Tabela 15 Produkt krajowy brutto w mln z³ i w przeliczeniu na 1 mieszkañca w latach w województwie opolskim i w Polsce Lata Wartoœæ PKB (w mln z³) Wartoœæ PKB na 1 mieszkañca (w z³) Wartoœæ PKB (w mln z³) Wartoœæ PKB na 1 mieszkañca (w z³) województwo opolskie Polska , , , , , , , , , , , , , , , ,4 ród³o:opracowanie na podstawie danych GUS. W przeliczeniu na 1 mieszkañca wartoœæ PKB w 2004 r. wynios³a z³, co dawa³o Opolskiemu 10. pozycjê wœród pozosta³ych województw, zaœ w roku 1998 by³o to z³ i 11. pozycja w rankingu województw (tab. 16, mapa 3). Dla porównania w województwie mazowieckim wartoœæ PKB na mieszkañca w 2004 r. wynosi³a z³, w œl¹skim z³, wielkopolskim z³, lubelskim z³, a w podkarpackim z³. Ró nica pomiêdzy wartoœci¹ PKB na 1 mieszkañca w województwie opolskim i w kraju wynosi³a w 2004 r z³, zaœ w 1998 r. by³o to 1681 z³. W województwie opolskim w 2004 r. odnotowano najwy sz¹ dynamikê wzrostu PKB na 1 mieszkañca w stosunku do roku poprzedniego, która kszta³towa³a siê na poziomie 118,7%, przy œredniej w Polsce równej 109,7%. Tabela 16 Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na 1 mieszkañca w latach wg województw (w z³) Województwa Dolnoœl¹skie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie ódzkie Ma³opolskie Mazowieckie Opolskie

36 Sytuacja w gospodarce w latach cd. tab Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Œl¹skie Œwiêtokrzyskie Warmiñsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Polska ród³o:jakwtab. 14. Polska = z³ województwo opolskie = z³ od31672z³do36636z³ od z³ do z³ od21742z³do26706z³ od z³ do z³ Mapa 3. Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na 1 mieszkañca w województwach w 2004 r. Wraz ze wzrostem wartoœci PKB w 2004 r. w porównaniu do 2003 r. zwiêkszy³ siê udzia³ opolskiego w stosunku do krajowej wartoœci PKB (do 2,4% wobec 2,2% w roku 2003). Udzia³ PKB na 1 mieszkañca w woje-

37 38 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... wództwie opolskim do œredniej krajowej równie wzrós³, chocia do roku 2003 obserwowano jego systematyczny spadek. W roku 1998 udzia³ wynosi³ 88,3% œredniej krajowej, po czym systematycznie spada³, by w 2003 r. przybraæ najni sz¹ w analizowanym okresie wartoœæ -79,4%. W roku 2004 udzia³ PKB na 1 mieszkañca w stosunku do œredniej krajowej wzrós³ do 86%. Opolskie, jako jedno z czterech województw, odnotowa³o w 2004 r. wzrost regionalnego udzia³u w stosunku do œredniej krajowej. Prognoza PKB na najbli sze lata przewiduje dalszy wzrost jego wartoœci. W roku 2006 przewidywany wzrost wyniesie 3,8%, a jego wartoœæ mln z³, w 2007 r. 5,3%, osi¹gaj¹c wartoœæ mln z³, natomiast w roku 2008 prognozuje siê wzrost na poziomie 5,2%, z wartoœci¹ równ¹ mln z³ (tab. 17). Tabela 17 Prognoza wartoœci PKB w latach w województwie opolskim (w mln z³) Lata Wartoœæ PKB ród³o:dodatek do raportu Polska: regionalne prognozy ekonomiczne Analiza porównawcza polskich województw, PMR Publications, Gdañsk Dla porównania wartoœæ PKB w mln euro w 2003 r. wynosi³a w opolskim 4211,1 mln euro, co na 1 mieszkañca dawa³o kwotê 3980 euro. W Polsce by³a to wartoœæ ,3 mln euro, co w przeliczeniu na mieszkañca wynosi³o 5011 euro. Najlepsze pod tym wzglêdem polskie województwo to mazowieckie, z wartoœci¹ 7768 euro na mieszkañca, zaœ najmniejsz¹ wartoœæ odnotowano w lubelskim 3538 euro na mieszkañca. Wartoœæ dodana brutto w województwie opolskim w 2004 r. wynosi³a mln z³. W przeliczeniu na 1 pracuj¹cego WDB w 2004 r. równa³a siê z³, co plasowa³o opolskie na 7. pozycji w kraju. W latach notowano systematyczny wzrost WDB (tab. 18). Tabela18 Wartoœæ dodana brutto ogó³em oraz na 1 pracuj¹cego w latach w województwie opolskim i œrednio w kraju Wyszczególnienie Wartoœæ dodana brutto ogó³em (w mln z³) Opolskie , , , , , , Polska , , , , , ,