dr hab. Maciej Witek, prof. US TEORIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ rok akademicki 2017/2018, semestr letni

Transkrypt

1 dr hab. Maciej Witek, prof. US TEORIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ rok akademicki 2017/2018, semestr letni Temat 8: M. Tomasello o rozwoju języka i zdolności komunikacyjnych (2): od istoty grice'owskiej do istoty searle'owskiej

2 Przypomnienie: wyjątkowość człowieka ( kumulatywna ewolucja kulturowa) jest konsekwencją tylko jednej zmiany, która pojawiła się w skali filogenetycznej.

3 Przypomnienie: wyjątkowość człowieka ( kumulatywna ewolucja kulturowa) jest konsekwencją tylko jednej zmiany, która pojawiła się w skali filogenetycznej. Efekt kaskadowy (w skali ontogenetycznej): zdolność uczenia się przez naśladowanie

4 Przypomnienie: wyjątkowość człowieka ( kumulatywna ewolucja kulturowa) jest konsekwencją tylko jednej zmiany, która pojawiła się w skali filogenetycznej. Efekt kaskadowy (w skali ontogenetycznej): zdolność uczenia się przez naśladowanie zdolność postrzegania innych jako istot intencjonalnych

5 Przypomnienie: wyjątkowość człowieka ( kumulatywna ewolucja kulturowa) jest konsekwencją tylko jednej zmiany, która pojawiła się w skali filogenetycznej. Efekt kaskadowy (w skali ontogenetycznej): zdolność uczenia się przez naśladowanie zdolność postrzegania innych jako istot intencjonalnych zdolność do symulacji [ inni są tacy, jak ja ] + zdolność do odczuwania siebie jako istoty intencjonalnej

6 Przypomnienie: wyjątkowość człowieka ( kumulatywna ewolucja kulturowa) jest konsekwencją tylko jednej zmiany, która pojawiła się w skali filogenetycznej. Efekt kaskadowy (w skali ontogenetycznej): zdolność uczenia się przez naśladowanie zdolność postrzegania innych jako istot intencjonalnych zdolność do symulacji [ inni są tacy, jak ja ] + zdolność do odczuwania siebie jako istoty intencjonalnej

7 Problem: dziecko zaczyna uczestniczyć nie tylko w świecie kultury technologicznej (narzędziowej), ale również w świecie kultury symbolicznej, zwłaszcza w świecie kultury symboli komunikacyjnych;

8 Problem: dziecko zaczyna uczestniczyć nie tylko w świecie kultury technologicznej (narzędziowej), ale również w świecie kultury symbolicznej, zwłaszcza w świecie kultury symboli komunikacyjnych; czy można to wyjaśnić odwołując się do zdolności symulacji?

9 Dorosły chce otworzyć pudełko: (a) cel ( zmiana stanu pudełka), (b) strategia behawioralna.

10 Dorosły chce otworzyć pudełko: (a) cel ( zmiana stanu pudełka), (b) strategia behawioralna. Wyjaśnienie odwołujące się do symulacji: dziecko zna (a) oraz (b) z własnego doświadczenia, ponieważ odczuwa siebie jako istotę intencjonalną.

11 Dorosły chce otworzyć pudełko: (a) cel ( zmiana stanu pudełka), (b) strategia behawioralna. Wyjaśnienie odwołujące się do symulacji: dziecko zna (a) oraz (b) z własnego doświadczenia, ponieważ odczuwa siebie jako istotę intencjonalną. Dorosły chce zwrócić moją uwagę na przedmiot X: (a) cel ( zmiana stanu mojej uwagi), (b) strategia komunikacyjna ( symbol).

12 Dorosły chce otworzyć pudełko: (a) cel ( zmiana stanu pudełka), (b) strategia behawioralna. Wyjaśnienie odwołujące się do symulacji: dziecko zna (a) oraz (b) z własnego doświadczenia, ponieważ odczuwa siebie jako istotę intencjonalną. Dorosły chce zwrócić moją uwagę na przedmiot X: (a) cel ( zmiana stanu mojej uwagi), (b) strategia komunikacyjna ( symbol). Wyjaśnienie odwołujące się do symulacji: dziecko zna (a) oraz (b) z własnego doświadczenia, ponieważ odczuwa siebie jako istotę grice owską.???

13 Dorosły chce otworzyć pudełko: (a) cel ( zmiana stanu pudełka), (b) strategia behawioralna. Wyjaśnienie odwołujące się do symulacji: dziecko zna (a) oraz (b) z własnego doświadczenia, ponieważ odczuwa siebie jako istotę intencjonalną. Dorosły chce zwrócić moją uwagę na przedmiot X: (a) cel ( zmiana stanu mojej uwagi), (b) strategia komunikacyjna ( symbol). Wyjaśnienie odwołujące się do symulacji: dziecko zna (a) oraz (b) z własnego doświadczenia, ponieważ odczuwa siebie jako istotę grice owską.??? Pierwsze formy wspólnej uwagi: dziecko dorosły czy dorosły dziecko?

14 Rewolucja 9 miesiąca

15 ROZWAŻMY RAZ JESZCZE: Dorosły chce zwrócić moją uwagę na przedmiot X: (a) cel ( zmiana stanu mojej uwagi), (b) strategia komunikacyjna ( symbol).

16 ROZWAŻMY RAZ JESZCZE: Dorosły chce zwrócić moją uwagę na przedmiot X: (a) cel ( zmiana stanu mojej uwagi), (b) strategia komunikacyjna ( symbol). PYTANIE: Co jest celem (a) dorosłego: skierowanie uwagi dziecka na X? podzielanie z dzieckiem uwagi względem X?

17 ROZWAŻMY RAZ JESZCZE: Dorosły chce zwrócić moją uwagę na przedmiot X: (a) cel ( zmiana stanu mojej uwagi), (b) strategia komunikacyjna ( symbol). PYTANIE: Co jest celem (a) dorosłego: skierowanie uwagi dziecka na X? podzielanie z dzieckiem uwagi względem X? Podaj to / tamto / czekoladę / magnez / deser / prezent

18 ROZWAŻMY RAZ JESZCZE: Dorosły chce zwrócić moją uwagę na przedmiot X: (a) cel ( zmiana stanu mojej uwagi), (b) strategia komunikacyjna ( symbol). PYTANIE: Co jest celem (a) dorosłego: skierowanie uwagi dziecka na X? podzielanie z dzieckiem uwagi względem X? sprawienie, by dziecko myślało o X w pewien określony sposób ( cognitive fix, Korta & Perry 2011) ze względu na specyfikę sytuacji komunikacyjnej. Podaj to / tamto / czekoladę / magnez / deser / prezent

19 ROZWAŻMY RAZ JESZCZE: Dorosły chce zwrócić moją uwagę na przedmiot X: (a) cel ( zmiana stanu mojej uwagi), (b) strategia komunikacyjna ( symbol). PYTANIE: Co jest celem (a) dorosłego: skierowanie uwagi dziecka na X? podzielanie z dzieckiem uwagi względem X? sprawienie, by dziecko myślało o X w pewien określony sposób ( cognitive fix, Korta & Perry 2011) ze względu na specyfikę sytuacji komunikacyjnej. Symbol językowy zawiera PERSPEKTYWĘ. Podaj to / tamto / czekoladę / magnez / deser / prezent

20 PROBLEM: Jak wyjaśnić przejście od rozumienia intencji praktycznych do rozumienia intencji komunikacyjnych?

21 PROBLEM: Jak wyjaśnić przejście od rozumienia intencji praktycznych do rozumienia intencji komunikacyjnych? Chyba jakoś tak: dziecko rozumie innych jako istoty intencjonalne, dziecko rozumie i postrzega siebie jako intencjonalnego uczestnika scen wspólnej uwagi.

22 PROBLEM: Jak wyjaśnić przejście od rozumienia intencji praktycznych do rozumienia intencji komunikacyjnych? Chyba jakoś tak: dziecko rozumie innych jako istoty intencjonalne, dziecko rozumie i postrzega siebie jako intencjonalnego uczestnika scen wspólnej uwagi. (...) kiedy dziecko zaczyna obserwować proces zwracania uwagi przez dorosłego ku rzeczom zewnętrznym, ową rzeczą zewnętrzną może czasem być także samo dziecko. Dziecko obserwuje więc zwracanie przez dorosłego na nie uwagi, a zatem w pewien sposób widzi samo siebie z zewnątrz. Rozumie także rolę dorosłego z takiego samego punktu widzenia, więc ogólnie można powiedzieć, że widzi całą scenę z dystansu, z sobą samym jako jednym z uczestników. (Tomasello, 2002: 135)

23

24 Kaskada czy magiczny trik?

25 Dygresja: mechanizm SAM wg Baron-Cohena. Dziedzina bodźców: reprezentacje tworzone przez EDD. Funkcja: tworzenie reprezentacji triadycznych przez zanurzenie ; ja/agent RELACJA [ agent/ja RELACJA x ] Ilustracja za: Baron-Cohen, 2009, s. 159.

26 PROBLEM: Jak wyjaśnić przejście od rozumienia intencji praktycznych do rozumienia intencji komunikacyjnych? Chyba jakoś tak: dziecko rozumie innych jako istoty intencjonalne, dziecko rozumie i postrzega siebie jako intencjonalnego uczestnika scen wspólnej uwagi. (...) tylko dziecko, które zdaje sobie sprawę z intencjonalnych stanów innych wobec niego samego a ściślej wobec jego własnych stanów intencjonalnych może zrozumieć intencję komunikacyjną. (Tomasello, 2002: 141). Czyjąś intencją jest to, abym [ja podzielał uwagę wobec X]

27 PROBLEM: Jak wyjaśnić przejście od rozumienia intencji praktycznych do rozumienia intencji komunikacyjnych? Chyba jakoś tak: dziecko rozumie innych jako istoty intencjonalne, dziecko rozumie i postrzega siebie jako intencjonalnego uczestnika scen wspólnej uwagi. Dziecko odczuwa siebie jako istotę skupiającą uwagę na Y, rozpoznaje, że dorosły używa symbolu S do zmiany stanu jego (tj. dziecka) uwagi, czyli zmiany przedmiotu uwagi z Y na X, dziecko skupia uwagę na X i wie, że dorosły również skupia uwagę na X. Czyjąś intencją jest to, abym [ja podzielał uwagę wobec X]

28 WAŻNE: sceny wspólnej uwagi to nie tylko wynik zdolności do budowania pewnego szczególnego typu reprezentacji;

29 WAŻNE: sceny wspólnej uwagi to nie tylko wynik zdolności do budowania pewnego szczególnego typu reprezentacji; to również wynik zdolności do uczestniczenia we wspólnych formach życia (Wittgenstein), we wspólnych formach intencjonalnego zachowania (Searle).

30 WAŻNE: sceny wspólnej uwagi to nie tylko wynik zdolności do budowania pewnego szczególnego typu reprezentacji; to również wynik zdolności do uczestniczenia we wspólnych formach życia (Wittgenstein), we wspólnych formach intencjonalnego zachowania (Searle). Collective intentional behaviour (Searle 1990); creating & maintaing a joint goal (Tomasello 2005, 2006, 2007); collective intentionality, we-intentions; shared intentionality, shared goals.

31 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów.

32 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Punkt wyjścia: dwie historie z parku...

33 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Punkt wyjścia: Zamierzamy grać V Symfonię Beethovena ; Gramy V Symfonię Bethovena ; Zamierzamy uruchomić silnik ; Uruchamiamy silnik.

34 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Punkt wyjścia: Zamierzamy grać V Symfonię Beethovena ; Gramy V Symfonię Bethovena ; Zamierzamy uruchomić silnik ; Uruchamiamy silnik. Pytanie: Jaka jest funkcja ww. wypowiedzi?

35 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Punkt wyjścia: Zamierzamy grać V Symfonię Beethovena ; Gramy V Symfonię Bethovena ; Zamierzamy uruchomić silnik ; Uruchamiamy silnik. Pytanie: Jaka jest funkcja ww. wypowiedzi? Dwie opcje: trafne opisy sytuacji, w której znajduje się mówiący; szczere ekspresje intencji mówiącego.

36 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Punkt wyjścia: Zamierzamy grać V Symfonię Beethovena ; Gramy V Symfonię Bethovena ; Zamierzamy uruchomić silnik ; Uruchamiamy silnik. Pytanie: Jaka jest funkcja ww. wypowiedzi? Dwie opcje: trafne opisy sytuacji, w której znajduje się mówiący; WE-int. szczere ekspresje intencji mówiącego. we-int. M. Gilbert 2007

37 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Tezy Searle a (1990) (1) Wspólne zachowania intencjonalne istnieją; nie da się ich przedstawić jako sum indywidualnych zachowań intencjonalnych.

38 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Tezy Searle a (1990) (1) Wspólne zachowania intencjonalne istnieją; nie da się ich przedstawić jako sum indywidualnych zachowań intencjonalnych. (2) My-intencji nie da się sprowadzić do zbiorów ja-intencji, a nawet do zbiorów ja-intencji i wzajemnych przekonań o ja-intencjach innych członków grupy. chłopcy po SGH; piłkarze szukający portfela.

39 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Tezy Searle a (1990) (1) Wspólne zachowania intencjonalne istnieją; nie da się ich przedstawić jako sum indywidualnych zachowań intencjonalnych. (2) My-intencji nie da się sprowadzić do zbiorów ja-intencji, a nawet do zbiorów ja-intencji i wzajemnych przekonań o ja-intencjach innych członków grupy. chłopcy po SGH; piłkarze szukający portfela. rola umowy!

40 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Tezy Searle a (1990) (1) Wspólne zachowania intencjonalne istnieją; nie da się ich przedstawić jako sum indywidualnych zachowań intencjonalnych. (2) My-intencji nie da się sprowadzić do zbiorów ja-intencji, a nawet do zbiorów ja-intencji i wzajemnych przekonań o ja-intencjach innych członków grupy. chłopcy po SGH; piłkarze szukający portfela. rola umowy! My-intencje są więc pierwotne i nieredukowalne.

41 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Tezy Searle a (1990) Każda koncepcja wspólnej intencjonalności powinna: (a) uwzględniać fakt, że społeczności składają się wyłącznie z jednostek; innymi słowy, nie ma grupowych umysłów czy grupowych świadomości; istnieją tylko takie stany mentalne, które są stanami indywidualnych umysłów. (b) zakładać internalizm.

42 DYGRESJA: J.R. Searle o we-intention, czyli intencji kolektywnej; jej treść zawiera odniesienie do wspólnych celów. Tezy Searle a (1990) Każda koncepcja wspólnej intencjonalności powinna: (a) uwzględniać fakt, że społeczności składają się wyłącznie z jednostek; innymi słowy, nie ma grupowych umysłów czy grupowych świadomości; istnieją tylko takie stany mentalne, które są stanami indywidualnych umysłów. (b) zakładać internalizm. (3) Koncepcja nieredukowalnych (pierwotnych) my-intencji spełnia warunki (a) oraz (b).

43 PYTANIE: czy/jak wykorzystać kategorię my-intencji w badaniach nad rozwojem zdolności komunikacyjnych?

44 PYTANIE: czy/jak wykorzystać kategorię my-intencji w badaniach nad rozwojem zdolności komunikacyjnych?

45 PYTANIE: czy/jak wykorzystać kategorię my-intencji w badaniach nad rozwojem zdolności komunikacyjnych? We propose that the crucial difference between human cognition and that of other species is the ability to participate with others in collaborative activities with shared goals and intentions: shared intentionality. Participation in such activities requires not only especially powerful forms of intention reading and cultural learning, but also a unique motivation to share psychological states with others and unique forms of cognitive representation for doing so. The result of participating in these activities is species-unique forms of cultural cognition and evolution, enabling everything from the creation and use of linguistic symbols to the construction of social norms and individual beliefs to the establishment of social institutions. (...)

46 PYTANIE: czy/jak wykorzystać kategorię my-intencji w badaniach nad rozwojem zdolności komunikacyjnych? (...) In support of this proposal we argue and present evidence that great apes (and some children with autism) understand the basics of intentional action, but they still do not participate in activities involving joint intentions and attention (shared intentionality). Human children s skills of shared intentionality develop gradually during the first 14 months of life as two ontogenetic pathways intertwine: (1) the general ape line of understanding others as animate, goal-directed, and intentional agents; and (2) a species-unique motivation to share emotions, experience, and activities with other persons. The developmental outcome is children s ability to construct dialogic cognitive representations, which enable them to participate in earnest in the collectivity that is human cognition.

47 PYTANIE: czy/jak wykorzystać kategorię my-intencji w badaniach nad rozwojem zdolności komunikacyjnych? Co jest osiągnięciem filogenetycznym decydującym o wyjątkowości gatunku ludzkiego: zdolność do symulacyjnego postrzegania innych jako istot intencjonalnych, czy też motywacja do podzielania z innymi celów wraz ze zdolnością reprezentowania tych wspólnych celów?

48 PYTANIE: czy/jak wykorzystać kategorię my-intencji w badaniach nad rozwojem zdolności komunikacyjnych? Tomasello et al (za M. Bratman 1992): (i) (ii) (iii) wzajemna wrażliwość na zachowania innych (ang. mutual responsiveness to each other's behaviour); zobowiązanie do wspólnego działania; zobowiązanie do wzajemnego wsparcia w wypełnianiu ról innych.

49 PYTANIE: czy/jak wykorzystać kategorię my-intencji w badaniach nad rozwojem zdolności komunikacyjnych? Tomasello et al (za M. Bratman 1992): (i) (ii) (iii) wzajemna wrażliwość na zachowania innych (ang. mutual responsiveness to each other's behaviour); zobowiązanie do wspólnego działania; zobowiązanie do wzajemnego wsparcia w wypełnianiu ról innych. Sytuacje zwykłej koordynacji społecznej (ang. mere social coordination): (i), ~(ii), ~(iii) Sytuacje wspólnie-intencjonalnej współpracy (ang. we-intentional collaboration): (i), (ii), (iii)

50 PYTANIE: czy/jak wykorzystać kategorię my-intencji w badaniach nad rozwojem zdolności komunikacyjnych? Tomasello et al (za M. Bratman 1992): (i) (ii) (iii) wzajemna wrażliwość na zachowania innych (ang. mutual responsiveness to each other's behaviour); zobowiązanie do wspólnego działania; zobowiązanie do wzajemnego wsparcia w wypełnianiu ról innych. Operacjonalizacja (ii): (komunikacyjne) próby ponownego zaangażowania wycofującego się partnera we współpracę; Operacjonalizacja (iii): zdolność do odwracania ról oraz aktywny instruktarz.

51 Gary Stix, To coś, Świat Nauki, 2014, 10 (278),

52

53 Warneken, Chen and Tomasello 2006 Przedmiot badania: zdolność tworzenia i utrzymywania wraz z innymi wspólnego celu; ta zdolność umożliwia elastyczne formy koordynacji.

54 Warneken, Chen and Tomasello 2006 Przedmiot badania: zdolność tworzenia i utrzymywania wraz z innymi wspólnego celu; ta zdolność umożliwia elastyczne formy koordynacji. Uczestnicy: 32 dzieci w wieku od 18 do 24 miesięcy; 3 szympansy wychowywane przez ludzi.

55 Warneken, Chen and Tomasello 2006 Przedmiot badania: zdolność tworzenia i utrzymywania wraz z innymi wspólnego celu; ta zdolność umożliwia elastyczne formy koordynacji. Uczestnicy: 32 dzieci w wieku od 18 do 24 miesięcy; 3 szympansy wychowywane przez ludzi. Zadania: rozwiązanie problemu wymagające różnych, choć komplementarnych ról (działań); rozwiązanie problemy wymagające identycznych, równolegle realizowanych ról (działań); gra społeczna z różnymi rolami; gra społeczna z identycznymi rolami.

56 Rozwiązanie problemu wymagające różnych, choć komplementarnych ról (działań).

57 Rozwiązanie problemu wymagające różnych, choć komplementarnych ról (działań). Demonstracja stanowiska przez E1 oraz E2. Rola A: wyjmowanie zabawki, rola B: podnoszenie cylindra.

58 Rozwiązanie problemu wymagające różnych, choć komplementarnych ról (działań). Demonstracja stanowiska przez E1 oraz E2. Rola A: wyjmowanie zabawki, rola B: podnoszenie cylindra. próba 1 3 podejścia (każde po 30 sekund): kierunek patrzenia jako wskazówka; kierunek patrzenia i wokalizacje jako wskazówki; udział E2.

59 Rozwiązanie problemu wymagające różnych, choć komplementarnych ról (działań). Demonstracja stanowiska przez E1 oraz E2. Rola A: wyjmowanie zabawki, rola B: podnoszenie cylindra. próba 1 3 podejścia (każde po 30 sekund): kierunek patrzenia jako wskazówka; kierunek patrzenia i wokalizacje jako wskazówki; udział E2. próba 2 60 sekund próby 3 i 4 Przerwy w zaangażowaniu trwające 15 sekund.

60 Rozwiązanie problemu wymagające identycznych, równolegle realizowanych ról (działań).

61 Rozwiązanie problemu wymagające identycznych, równolegle realizowanych ról (działań). Demonstracja stanowiska przez E1 oraz E2. próba 1 3 podejścia (każde po 30 sekund): kierunek patrzenia jako wskazówka; kierunek patrzenia i wokalizacje jako wskazówki; udział E2. próba 2 60 sekund próby 3 i 4 Przerwy w zaangażowaniu trwające 15 sekund.

62 Gra społeczna z różnymi rolami

63 Gra społeczna z różnymi rolami Demonstracja stanowiska przez E1 oraz E2. Rola A: klocek umieszczony między górnymi wylotami rur, E1, czeka z puszką przy jednej z rur na dole; rola B: puszka umieszczona między dolnymi wylotami rur, E1 wrzuca klocek do górnego ujścia jednej z rur.

64 Gra społeczna z różnymi rolami Demonstracja stanowiska przez E1 oraz E2. Rola A: klocek umieszczony między górnymi wylotami rur, E1, czeka z puszką przy jednej z rur na dole; rola B: puszka umieszczona między dolnymi wylotami rur, E1 wrzuca klocek do górnego ujścia jednej z rur. próba 1 3 podejścia (każde po 30 sekund): kierunek patrzenia jako wskazówka; kierunek patrzenia i wokalizacje jako wskazówki; udział E2. sukces: 4/6

65 Gra społeczna z różnymi rolami Demonstracja stanowiska przez E1 oraz E2. Rola A: klocek umieszczony między górnymi wylotami rur, E1, czeka z puszką przy jednej z rur na dole; rola B: puszka umieszczona między dolnymi wylotami rur, E1 wrzuca klocek do górnego ujścia jednej z rur. próba 1 próba 2 3 podejścia (każde po 30 sekund): kierunek patrzenia jako wskazówka; kierunek patrzenia i wokalizacje jako wskazówki; udział E2. sukces: 4/6 3 wrzutki próby 3 i 4 przerwa po 2 wrzutkach

66 Gra społeczna z identycznymi rolami

67 Gra społeczna z identycznymi rolami Demonstracja stanowiska przez E1 oraz E2. próba 1 3 podejścia, sukces: 5 s. zabawy na 30 s. prób próba 2 zabawa przez 5 s. próby 3 i 4 po 2 s. zabawy przerwa, która trwa 15 s.

68 Badania z udziałem szympansów: pokarm zamiast zabawek;

69 Badania z udziałem szympansów: pokarm zamiast zabawek; podejścia podczas próby 1 trwają po 60 s.;

70 Badania z udziałem szympansów: pokarm zamiast zabawek; podejścia podczas próby 1 trwają po 60 s.; skrzynka z pokarmem zamiast windy:

71 Zestawienie wyników: szympansy nie angażowały się w gry społeczne; tymczasem dzieci (30/32) zamieniały zadanie polegające na rozwiązaniu problemu w grę społeczną;

72 Zestawienie wyników: szympansy nie angażowały się w gry społeczne; tymczasem dzieci (30/32) zamieniały zadanie polegające na rozwiązaniu problemu w grę społeczną; dygresja 1: aktywność szympansów wiąże się z emulacją, a emulacja polega na wywoływaniu pożądanej zmiany; dygresja 2: dla dzieci uczestnictwo we wspólnym działaniu było już wystarczająco atrakcyjne (motywacja do tworzenia i podtrzymywania wspólnych celów).

73 Zestawienie wyników: szympansy nie próbowały ponownie zaangażować wycofującego się partnera; w trakcie przerw albo same się wycofywały, albo próbowały osiągnąć cel na własną rękę ( mają wyłącznie ja-intencje); tymczasem dzieci podejmowały wiele prób ponownego zaangażowania wycofującego się partnera.

74 Zestawienie wyników:

75 H. Rakoczy, M. Tomasello, The ontogeny of social ontology: steps to shared intentionality and status functions, in: S.L. Tsohatzidis (Ed.), Intentional Acts and Social Acts, Springer 2007, pp Zadanie polegające na wyborze obiektu

76 H. Rakoczy, M. Tomasello, The ontogeny of social ontology: steps to shared intentionality and status functions, in: S.L. Tsohatzidis (Ed.), Intentional Acts and Social Acts, Springer 2007, pp Zadanie polegające na wyborze obiektu Dwie role: hider, helper. Uczestnicy: 24-miesięczne dzieci; szympansy.

77 H. Rakoczy, M. Tomasello, The ontogeny of social ontology: steps to shared intentionality and status functions, in: S.L. Tsohatzidis (Ed.), Intentional Acts and Social Acts, Springer 2007, pp Zadanie polegające na wyborze obiektu Dwie role: hider, helper. Uczestnicy: 24-miesięczne dzieci; szympansy. Ciekawe: szympansy, gesty komunikacyjne, gesty instrumentalne.

78 H. Rakoczy, M. Tomasello, The ontogeny of social ontology: steps to shared intentionality and status functions, in: S.L. Tsohatzidis (Ed.), Intentional Acts and Social Acts, Springer 2007, pp The object choice task ( ) is a cooperative and communicative situation in which the subject must understand the joint project, and the experimenter s communicative intentions, in its context. That is, she must understand that the pointing behaviour of the human is located in the course of our project. ( ) Take away the joint project, and there is no communicative meaning left. (Rakoczy & Tomasello, 2007: 120)

79 WAŻNA IDEA: u podstaw zdolności naśladowania z odwróceniem ról leży rozumienie struktury sceny wspólnej uwagi, czyli m.in. rozumienie ról jej uczestników.

80 WAŻNA IDEA: u podstaw zdolności naśladowania z odwróceniem ról leży rozumienie struktury sceny wspólnej uwagi, czyli m.in. rozumienie ról jej uczestników. CIEKAWE: nabywanie nowych symboli, którymi posługują się uczestnicy sceny wspólnej uwagi, w którą nie jesteśmy zaangażowania (zob. Tomasello 2002); MY-intencja = ONI-intencja, o ile my odnosi się do tej samej grupy, co oni (zob. Gilbert 2007).

81 WAŻNA IDEA: u podstaw zdolności naśladowania z odwróceniem ról leży rozumienie struktury sceny wspólnej uwagi, czyli m.in. rozumienie ról jej uczestników. Symbole komunikacyjne są konwencjonalnymi narzędziami kierowania uwagą innych.

82 WAŻNA IDEA: u podstaw zdolności naśladowania z odwróceniem ról leży rozumienie struktury sceny wspólnej uwagi, czyli m.in. rozumienie ról jej uczestników. Symbole komunikacyjne są konwencjonalnymi narzędziami kierowania uwagą innych. Działanie a wykonane w okolicznościach C jest konwencjonalnym sposobem na wykonanie czynności D w społeczności G zawsze i tylko wtedy, gdy: i. członkowie G są wzajemne przekonani, że jeśli kiedykolwiek jeden z nich wykona działanie a w okolicznościach C, to wykonuje czynność D, oraz ii. działanie a uchodzi za wykonanie czynności D tylko dlatego, że członkowie G mają takie wzajemne przekonanie.1 D czynność komunikacyjna, czyli znaczenie mówiącego; a działanie komunikacyjne związane z użyciem symbolu. 1 Zob. Bach i Harnish 1979: 109 oraz 121.

83 WAŻNA IDEA: u podstaw zdolności naśladowania z odwróceniem ról leży rozumienie struktury sceny wspólnej uwagi, czyli m.in. rozumienie ról jej uczestników. Symbole komunikacyjne są konwencjonalnymi narzędziami kierowania uwagą innych. Symbole komunikacyjne są intersubiektywne i zawierają perspektywę.

84 WAŻNA IDEA: u podstaw zdolności naśladowania z odwróceniem ról leży rozumienie struktury sceny wspólnej uwagi, czyli m.in. rozumienie ról jej uczestników. Symbole komunikacyjne są konwencjonalnymi narzędziami kierowania uwagą innych. Symbole komunikacyjne są intersubiektywne i zawierają perspektywę. Zasada kontrastu: Dlaczego on wybrał ten symbol dla oznaczenia X-a? Wspomaganie syntaktyczne... Jaki wkład w znaczenie zdania wnosi ten symbol?

85 Reprezentacje senso-motoryczne a nowe reprezentacje symboliczne

86 Reprezentacje senso-motoryczne a nowe reprezentacje symboliczne Symbol X-a reprezentuje perspektywę, jaką można przyjąć względem X-a.

87 Reprezentacje senso-motoryczne a nowe reprezentacje symboliczne Symbol X-a reprezentuje perspektywę, jaką można przyjąć względem X-a. internalizacja (zob. Lew S. Wygotski)

88 Reprezentacje senso-motoryczne a nowe reprezentacje symboliczne Symbol X-a reprezentuje perspektywę, jaką można przyjąć względem X-a. internalizacja (zob. Lew S. Wygotski) Dygresje: zabawy symboliczne (około 18 miesiąca życia);

89 Reprezentacje senso-motoryczne a nowe reprezentacje symboliczne Symbol X-a reprezentuje perspektywę, jaką można przyjąć względem X-a. internalizacja (zob. Lew S. Wygotski) Dygresje: zabawy symboliczne (około 18 miesiąca życia); dwa typy tezy o determinizmie językowym;

90 Reprezentacje senso-motoryczne a nowe reprezentacje symboliczne Symbol X-a reprezentuje perspektywę, jaką można przyjąć względem X-a. internalizacja (zob. Lew S. Wygotski) Dygresje: zabawy symboliczne (około 18 miesiąca życia); dwa typy tezy o determinizmie językowym; zdolność do zmiany perspektyw zależnie od celu versus równoległa świadomość wielu perspektyw wobec X-a.