PERSPEKTYWY ROZWOJU RYNKU W POLSCE

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 123 Transport 2018 Andrzej Kochan, Anna Kruk, Paulina Rutkowska PERSPEKTYWY ROZWOJU RYNKU W POLSCE, listopad 2018 Streszczenie: Age stwa Lotniczego EASA UAV (Unmanned Aerial Vehicle strategii zaproponowanych w projekcie dokumentu przygotowanego przez EASA Wprowadzenie ram - W artykule rzymywane uprawnienia operatorów zarówno podstawowe, jak i dodatkowe oraz proces ich uzyskania. Ponadto, autorzy przedstawili warunki wykonywania lotów BSP w strukturach przestrzeni powietrznej FIR Warszawa., wprowadzonego no- (New Basic Regulation), zarysy projektu nowego Rozpo- oraz stwa na rzecz rozwoju nowych technologii, w W ramach koncepcji U- edstawiony Centralnoeuropejski Demonstrator D Sieci Demonstratorów U-space. Centralnoeuropejski Demonstrator Dronów, koncepcja U- 1.

2 42 Andrzej Kochan, Anna Kruk, Paulina Rutkowska BSP organizacje lotnicze, operatorzy, czy iej spe-, co pozwoli na rozwój tego sektora gospodarki. owietrznych w Polsce na 2017 rok. rynku dronowego, 2. PRZEPISÓW PRAWNYCH 2.1. OGÓLNE ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW (BSP, UAV) w precyzyjnie uregulowane i w Polsce jest ustawa Prawo Lotnicze [1], doprecyzowana z 2013 roku [9 stosowania niektórych przepisów u, z 2016, dzeniu [10]. Zgodnie z tym Rozporz, dwie kategorie: w celach rekreacyjnych lub sportowych, ku realizacja wymaga uzyskania przez operatora nów. rznym odpowiada jego operator.

3 ogowych statków powietrznych w Polsce OPERATORZY POWIETRZNYCH ] a dla operatorów ]: na bezpieczne wykonywanie lotu, operator jest od wych statków powietrznych w cych ograni- wiedzy o zasadach korzystania z ga- odpowiednie stref chronionych, tora W celu wykonywania lotów komercyjnych wymagane jest od pilota UAV posiadanie kwalifikacji operatora UAVO (Unmanned Aerial Vehicle Operator), które upo- Wymóg posiadan jest u a arte, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 3 czerwca 2013 [7] i niej w zeniu Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia Prezesa 2.3. UAVO, uzyskania orzeczenia lotniczo-lekarskiego ULC, a egzamin w miejscu wyznaczonym przez egzaminatora, który figuruje na oficjalnej k 18 lat [7 uprawnienia.

4 44 Andrzej Kochan, Anna Kruk, Paulina Rutkowska VLOS (Visual Line of Sight) wzroku operatora, BVLOS (Beyond Visual Line of Sight) uprawnienie do wykonywania lotów poza operatora [7]. 1. mas 2. uprawnienie instruktora INS nia instruktora INS, pod warunkiem wyszkolenia co najmniej 10 kandydatów do po- ectwa kwalifikacji operatora [7]. dat, natomiast warunkiem wydania uprawnienia dodatkowego jest posiadanie co najmniej datkowe. orzeczenia lotniczo-lekarskiego. lat, a uprawnienia dodatkowe na okres 3 i minatorem. Po uzyskaniu pozytyw- rego dokonuje Prez ]. w Prawo lotnicze do nie- tych statków [6], cym [9]. 3. POWIETRZNYCH W POLSKIEJ PRZESTRZENI POWIETRZNEJ przestrzeni niekontrolowanej od ziemi GND do poziomu lotu FL (flight level) FL 095, tj.:

5 ogowych statków powietrznych w Polsce 45 przestrzeni kontrolowanej kontroli ruchu lotniczego ATC (Air Traffic control) [3]. tylko. struktury: Elastyczne: ATZ strefa ruchu lotniskowego cywilnych lotnisk niekontrolowanych, MATZ (Military ATZ), D (Dangerous) strefa niebezpieczna, TSA (Temporary Segregated Area) strefa czasowo wydzielona, TRA (Temporary Reserved Area) strefa czasowo rezerwowana, MRT (Military Routes) wojskowe drogi lotnicze niskich lotów, EA (Exercise Area) R (Restricted) strefa o ruchu ograniczonym, P (Prohibited) strefa o ruchu zakazanym. CTR (Control Zone) strefa kontrolowana lotniska, TMA (Terminal Control Area) rejon kontrolowany lotniska, MCTR (Military Control Zone) strefa kontrolowana lotniska wojskowego, MTMA (Military Terminal Control Area) rejon kontrolowany lotniska wojskowego. wietrznych) dla struktur struktur elastycznych [3]. TM A CTR VLOS w Zakaz wykonywania lotów na minimum 3 dni robocze przed planowanymi lotami ce- runków wykonania lotów tów (ogrodzenia C o masie startowej 25 kg nad poziomem terenu, lub wykonywania lotów (ogrodzenie o masie startowej 0,6 kg, w tym drzew lub obiektów m od operatora.

6 46 Andrzej Kochan, Anna Kruk, Paulina Rutkowska P R RM Z i na warunkach przez niego okre- i na warunkach przez niego okre- AIP Polska ENR 2.1 pkt cd. tabeli statkami powietrznymi, których masa startowa nie przekracza 0,6 kg w przypadku wykonywania lotów poza terenem obiektów, w tym drzew lub obiektów budowlanych, zna promieniu do 100 m od operatora. Powietrznej (FIS) w m AGL 200 m FIS. typie statku powietrznego (BSP typu VLOS), miejscu wykonywania lotów, lotów, przewidywanym czasie lotów, dodatkowe. strukturach elastycznych przestrzeni klasy G [3] TSA TRA D ATZ Struktury elastyczne Zakaz lotów, gdy aktywna i na warunkach przez niego. których masa startowa nie przekracza 0,6 kg w przypadku wykonywania lotów w od granicy i do przeszkody, w tym drzew lub obiektów budow- od operatora lub o w od granicy lotniska i do 100 m nad poziomem terenu.

7 ogowych statków powietrznych w Polsce 47 MATZ MRT EA Rejony Lotniczej Dzia- Sportowo Rekreacyjnej. Tymczasowe rejony lotniczej.. Zakaz lotów, gdy aktywna Zakaz lotów, gdy aktywna (w lub. Zalecane zachowanie szcze-. pisami depeszy NOTAM (Notice To AirMen) o rodzaju oraz lotu zachowanie szcze-. cd. tabeli H24 lub zgodnie z AUP lub gdy zapewniane w niczego. przestrzeni. Jest to forma informacji o rejonach aktywn. lotniczej publikowana jest przez NOTAM. Obecnie l wykonywane w strefach spe- ASM1 Polski na minimum 120 dni roboczych przed planowanymi lotami. Na tej podstawie wydzielana [6] racji BVLOS (patrz: 4.2.1). Systemem powszechnie wykorzystywanym przez operator oficjalnie uznany i rekomendowany oraz ULC jest aplikacja DroneRadar. Jest to proste przestrzeni powietrznej. Aplikacja i zintegrowana z systemami, wietrznej, m.in. powietrznej AUP czy depes informacji o zgodach, ale i sytuacjach awaryjnych.

8 48 Andrzej Kochan, Anna Kruk, Paulina Rutkowska 4. PERSPEKTYWY ROZWOJU RYNKU BSP 4.1. NOWE PRAWIE EUROPEJSKIM kg regulowane z jów UE wymaganiom i przepisom w zakresie W celu ujednolicenia JARUS (Joint Authorities for Rulemaking on Unmanned Systems), w pracach której Polska opracowuje dokumenty wykorzystywane przez m.in. przez EASA i Parlament Europejski, w celu tworzenia nowych regulacji Unijnych. Opubli- na stworzenie we Bezpie- dokument pt.: Wprowadzenie ram regulacyj- EASA. W lipcu 2018 roku nowego bazowego NBR (New Basic Regulation), dla lotnictwa cywilnego, któr wspólne zasady wykonywania lotów statkami powietrznymi w UE oraz reguluje zagadnienie certyfikacji operatorów BSP. e we wrze- a nawcze i delegowane. tych dokumentów trzy kategorie, ze wz em, ami czy generowanym przez BSP BVLOS oraz rekre- [2, 13]: o (niskiego ryzyka): oznaczonych symbolami zaje operacji (w UAV BSP loty wykonywane statkami powietrznymi o maksymalnej masie startowej do 25 kg, 0 z zastosowaniem tzw. geofencingu lowanego oprogramowania, którego celem jest ograniczanie stref nawigacji BSP dla klas C1 C4 a od klasy C2 dodatkowy kurs teoretyczny i praktyczny, operator zobligowany do owietrznym, s :,

9 ogowych statków powietrznych w Polsce 49 przed wykonaniem lotu przeprowadzenie analizy ryzyka operacji, nowanego lotu), zezwolenie wykonywania lotów wysokiego ryzyka LUC (Light UAS Operator Certificate), c (wysokiego ryzyka):, statków powietrznych, lotu [2]. o maksymalnej masie startowej 250 geograficznej oraz aktualnej -space infrastruktury BSP, zintegrowane, bezkolizyjne operacje BSP komercyjnym. Platforma etrznych na ma- b U- wykonywanie zarówno prostych lotów BSP, jak i skomplikowanych misji. - ystemy: e-identyfikacji identyfikacji elektronicznej BSP; e-rejestracji elektronicznej rejestracji BSP; U- rologiczne oraz interfejs z organem kontroli ruchu ATC.

10 50 Andrzej Kochan, Anna Kruk, Paulina Rutkowska 4.2. INICJATYWY KRAJOWE jako szansa rozwoju BVLOS dzenia [6] ego R [10] nia niektó- [6]. a koniec stycznia 2019 roku. W przypadku operacji VLOS, dla operatorów 5 -lekarskiego. Uchylony zostanie przeniesiony na kg w lotach z widokiem pierwszej osoby FPV (First Person View), przy czym obserwatorów. Dodatkowo zniesiona zostanie granica wieku 18 lat dla dla lotów VLOS. [6] jednak dla operacji BVLOS. Za- kg. i Wprowadzony zosta- znych w ULC. Loty operacyjne, specjalistyczne, automatyczne (w ramach dozoru, monitoringu, TSA.. y lizacji lotów operacyjnych, specjalistycznych i automatycznych oraz warunki uzyskania zgody na ich wykonywanie. [6] or nia na loty automatyczne BVLOS. Nal BR oraz jego roz- ykonawcze i delegowane Progr rozwoju zintegrowa- woju PFR

11 ogowych statków powietrznych w Polsce 51 mów obszarami, na -Space zastosowanie w wielu dziedzinach [4, 5]. w Polsce, czyli miejsca, w którym powstanie konkurencyjny rynek zarówno produkcyjny,. Program otworzy rynek BSP na rozwój nowych technologii w tym zakresie, co przyczyni ych statków powietrznych do rozwoju nowych rozwi Polski U-space stworzone przez firmy FlyTech UAV, JSW Innowacje oraz dlapilota.pl sp. z o.o, których celem jest opracowanie interdyscyplinarnej koncepcji polskiego U-Space. Crotech Instrumens i Aerobits wych statków powietrznych. czych, czy obiektów we. - Demonstrator Dronów CEDD operacji w warunkach miejskich. Europejskiej Sieci Demonstratorów U-Space. Siec zrzesza organizacje i projekty europejskie, których celem jest wszechnienie technologii BSP w UE.

12 52 Andrzej Kochan, Anna Kruk, Paulina Rutkowska 5. PODSUMOWANIE tych informacji. certyfiko- kategorii otwartej granic stref zakazanych dla lotów, na szersze wykorzysta- getyce, rolnictwie, kartografii i wielu innych dziedzinach. Koncepcja U- ków powietrznych w sposób -space w Polsce. ozwoju nowoczesnych technologii w Polsce przy. -space w Polsce jest CEDD, BSP, stworzenie i konywanie bezpiecznych i zgodnych z prawem operacji BSP. lot- jest ograniczony przez obecne przepisy. Bibliografia 1. Art. 95 ust. 2 pkt. 5a Ustawy z dn. 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. z 2. EASA Concept of Operations for Drones w zenia zastosowania niektórych przepisów ustawy - Prawo lotnicze do niektórych rodzajów. 7.

13 ogowych statków powietrznych w Polsce z dnia 3 czerwca 2013 r. w 9. ansportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w spra- - Prawo lotnicze do niektórych rodzajów stat- ków (Dz. U. poz.1317) Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz statków (Dz. U poz.1317) ). 14. Remotedly Piloted Aircraft Systems. PROSPECTS FOR UNMANNED AERIAL VEHICLES MARKET DEVELOPMENT IN POLAND Summary: Currently, the law on the use of unmanned aircraft is passed individually in each EU member state. The European Aviation Safety Agency (EASA) intends to create uniform community rules, that will regulate UAV (Unmanned Aerial Vehicle) flights in each EU country. The main assumptions of the strategies proposed in the draft document prepared by EASA "Introduction of regulatory framework for the use of drones" is the division of flights into categories: open, special and certified, as well as the implementation of the U-Space concept, a platform for the management of unmanned aerial traffic. The article presents provisions regarding the use of unmanned aircraft in Polish airspace in accordance with current standards and regulations. The conditions for obtaining operator qualification certificates (UAVO) are also described, as well as the permissions for the operators, both basic and additional, and the process of obtaining them. These permissions are issued in the form of a qualification certificate after completing the theoretical and practical training and passing the state examination in presence of the examination board in the scope required for obtaining these qualifications. In addition, the authors presented the conditions for performing UAV flights in the airspace structures of FIR Warsaw. The article presents the prospects for unmanned aerial vehicle market development by identifying new legal challenges proposed by EASA, and the outlines of both the draft of the new Regulation as well as the government programme called Zwirko and Wigura, an initiative resulting from state actions for the development of new technologies, in particular the integrated management systems. Keywords: unmanned aerial vehicle, U-Space concept, Zwirko and Wigura programme