ZDALNA FISKALIZACJA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH

Transkrypt

1 STOLAREK & GRABALSKI KANCELARIA PRAWNICZA SP. K. UL. JASNA 14/16A WARSZAWA TEL.: /+48-22/ ; FAX: /+48-22/ NIP: , REGON: ZDALNA FISKALIZACJA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH DIAGNOZA PROBLEMU; ZAŁOŻENIA Z uwagi na fakt, iż podatki stanowią główne źródło dochodów Skarbu Państwa 1, kluczowym elementem procesu uzyskiwania tych dochodów jest sprawny pobór tego rodzaju wpływów budżetowych. Sprawny pobór podatków nieodmiennie wiąże się z możliwością pozyskiwania informacji o obrotach/dochodach osiąganych przez podatników. Pozyskiwanie ww. informacji ( informacja fiskalna ) powinno spełniać szereg warunków. Informacja fiskalna powinna zatem charakteryzować się: niskim kosztem jej pozyskania i co istotne jej przetworzenia, W chwili obecnej wysokie koszty pozyskiwania i przetwarzania danych fiskalnych związane są z wykonywaniem większości prac ręcznie (łącznie z ręcznym typowaniem podmiotów do kontroli) i przesyłaniem danych w postaci papierowej. Zautomatyzowanie tego procesu w znacznym stopniu ograniczy takie koszty zarówno po stronie Państwa, jak i przedsiębiorców. szybkością pozyskania i przetworzenia, Szybkie pozyskiwanie i przetwarzanie informacji o obrocie gospodarczym pozwala zarówno na lepszą kontrolę wpływów budżetowych, jak i na lepsze planowanie budżetu czy monitorowanie zachowań rynku. kompletnością danych (tak w ujęciu rozliczeń poszczególnych podatników jak i w ramach ujęć sektorowych, globalnych, itp), Im większa precyzja pozyskiwanych danych, tym z większą dokładnością można monitorować poszczególne sektory gospodarki dzięki czemu otrzymywane analizy i raporty lepiej pozwalają zarządzać globalnym rynkiem pozyskaniem jej z obszarów, w których stosowanie tradycyjnych form (paragon) jest nieefektywne lub niemożliwe (np. Internet). Istniejące rozwiązania kontroli fiskalnej nie nadążają za dynamicznym rozwojem gospodarki (w szczególności e-handlu i e-usług) oraz mobilnością przedsiębiorców (drobny handel i usługi). Pozwala 1 Pomijamy aspekt dochodów jednostek samorządu terytorialnego Warszawa, ul. Klonowa 4 tel.: /+48-22/ tel./fax: /+48-22/ NIP: , KRS: , REGON: kancelaria@msag.pl

2 to na funkcjonowanie olbrzymiej szarej strefy, której kontrola jest niezwykle ciężka i bardzo kosztowna (duża liczba podmiotów o niewielkich obrotach). Z uwagi na fakt, iż udział drobnych przedsiębiorców w strukturze PKB jest bardzo wysoki niezwykle istotne jest posiadanie sprawnych narzędzi do monitorowania tego obszaru rynku. Powyższe funkcje pozyskiwania i przetwarzania informacji fiskalnej pozwolą na: 1. Pełniejszy i sprawniejszy nadzór rozliczeń podatników z budżetem Państwa (organami podatkowymi); Dostęp do aktualnych informacji o rozliczeniach podatników pozwala podejmować bardziej racjonalne i uzasadnione decyzje o wszczęciu ewentualnej kontroli, co w znacznym stopniu obniży ich koszty i zwiększy efektywność. 2. Lepsze dopasowanie metod kontroli i korekty zeznań podatników do ciężaru popełnionych wykroczeń; Wyeliminowanie nieuzasadnionych czy niepotrzebnych kontroli podatkowych wpłynie pozytywnie na wizerunek organów podatkowych. Jednocześnie pozwoli na skoncentrowanie się na przypadkach faktycznego naruszania przepisów i obowiązków podatkowych. 3. Sprawne i szybkie opracowywanie prognoz wpływów budżetowych oraz kontrolę ich realizacji. Informacja o rozliczeniach podatników, a tym samym planowanych wpływach budżetowych dostępna jest praktycznie w czasie rzeczywistym. Pozwala to na lepszy nadzór nad realizacją budżetu, szybkie wyłapywanie wszelkich anomalii czy śledzenie zachowań rynku i występujących trendów. Rozwiązanie takie pozwala szybką i sprawną na weryfikację efektywności decyzji regulacyjnych. 4. Ograniczenie szarej strefy, kupowania kosztów i pustych faktur Problem kupowania kosztów oraz pustych faktur wynika po części z długiego okresu rozliczeniowego, który z jednej strony jest korzystny dla podatników i pozwala skompletować całość i rozliczyć całość dokumentacji za dany okres, z drugiej zaś daje możliwości nie zawsze uczciwej modyfikacji zeznań. Raportowanie sprzedaży w czasie rzeczywistym pozwoli na znaczne wyeliminowanie tego problemu. Rejestracja transakcji w czasie rzeczywistym pozwoli również na znaczne ograniczenie szarej strefy nieewidencjonowanego obrotu gospodarczego. Sekwencyjna rejestracja w czasie zrealizowanych transakcji mocno ograniczy możliwość manipulowania raportami sprzedaży, a automatyczna weryfikacja profilu (historii) podmiotu pozwoli stosunkowo szybko wykryć wszelkie anomalie w realizowanych przez niego transakcjach (spowodowane np. ukrywaniem przychodów). STAN OBECNY (ROZLICZENIA ZE SKARBEM PAŃSTWA) Elementem, który miał zapewnić sprawny pobór i kontrolę nad podatkiem VAT było wprowadzenie m.in. obowiązku prowadzenia rozliczeń podatku VAT za pomocą kas fiskalnych. Ich wprowadzenie pozwoliło na rejestrację i w znacznym stopniu kontrolę zobowiązań podatkowych, jednakże rozwiązanie to zaczyna odstawać od realiów współczesnej gospodarki. Wiele podmiotów, w szczególności w obszarze drobnych przedsiębiorców, wciąż działa w szarej strefie. Przy niektórych formach działalności gospodarczej, jak np. handel w Internecie, rozwiązania zastosowane dla klasycznego rynku detalicznego całkowicie się nie sprawdzają i są trudne do kontroli i wyegzekwowania. Ogromnym problemem przy kontroli sektora drobnego handlu i usług, w szczególności w Internecie, jest jego olbrzymi zasięg ilościowy przy stosunkowo niewielkich obrotach jednostkowych. Z poziomu pojedynczego podatnika nie są to duże wartości, jednak patrząc na cały rynek jest to olbrzymia skala problemu dla budżetu STOLAREK & GRABALSKI KANCELARIA PRAWNICZA SP.K. 2 STRONA

3 Innym, coraz większym problemem organów podatkowych, są wyłudzenia zwrotu podatku VAT przez nieuczciwe firmy kupujące koszty w postaci pustych faktur VAT. Z uwagi na wysokość tego typu odliczeń i zorganizowaną formę przestępczości w tym zakresie, uszczuplenia z tytułu nienależnie odliczonego i zwróconego podatku VAT są również sporym problemem dla budżetu Państwa. Olbrzymim problemem jest identyfikacja, wyłapywanie tego typu nadużyć i szybkie egzekwowanie sankcji/kwot do zwrotu. Wyrywkowe kontrole w tym zakresie, wymagają krzyżowej weryfikacji wystawców i odbiorców faktur VAT i pozwalają wykryć jedynie część rzeczywistych nadużyć (jeżeli kontroler w przypadkowej kontroli wyłapie takie nieprawidłowości). Aktualnie stosowane mechanizmy kontroli podatkowej/skarbowej (sposób pozyskiwania informacji oraz jej przetwarzania) przy dzisiejszym stanie gospodarki i i rozwoju technologii wydają się mało funkcjonalne i efektywne. Dążąc do sprawniejszego poboru, egzekucji i monitorowania wpływów budżetowych warto zastanowić się istotna zmianą jakościową poprzez wprowadzenie rozwiązań pozwalających na monitorowanie i kontrolę rozliczeń uczestników obrotu gospodarczego w czasie rzeczywistym. Przy dzisiejszym stanie rozwoju telekomunikacji i informatyki jest to możliwe przy mniejszych nakładach finansowych niż przypadku istniejących rozwiązań. Aktualny sposób zbierania, weryfikacji i kontroli informacji podatkowej przedstawia poniższy schemat. Wynika z niego przede wszystkim, że kontrola informacji podatkowej jest nieefektywna. Przebiega ona wyrywkowo bądź w oparciu o zawiadomienia, wymaga ręcznego wyszukiwania nieprawidłowości, a pełna weryfikacja wymaga wymontowania elementów fiskalnych i weryfikację zapisanych w nich danych. PROPOZYCJA ROZWIĄZAŃ RAPORTOWANIE TRANSAKCJI W CZASIE RZECZYWISTYM O ile do niedawna rozwiązania pozwalające na raportowanie informacji fiskalnej w czasie rzeczywistym były niemożliwe do zrealizowania - głównie z przyczyn kosztów ruchu telekomunikacyjnego, dostępności odpowiednich urządzeń i łączy - o tyle w dobie powszechnej informatyzacji, tanim dostępie do Internetu, popularności telefonii komórkowej i bardzo istotnej obniżce cen ruchu, rozwiązania takie mogą okazać się efektywną alternatywą istniejących obecnie na rynku rozwiązań (np. kasy fiskalne). Raportowanie transakcji w czasie rzeczywistym pozwoli nie tylko na zautomatyzowanie zbierania i przetwarzania informacji, ale pozwoli w dużej części wyeliminować np. problem pustych faktur czy faktur id nieistniejących kontrahentów. Próby rejestracji takich transakcji, dzięki możliwości automatycznej weryfikacji po stronie sprzedawcy i kupującego będą stosunkowo proste do wykrycia STOLAREK & GRABALSKI KANCELARIA PRAWNICZA SP.K. 3 STRONA

4 CENTRALNE REPOZYTORIUM W chwili obecnej praktycznie każdy drobny sprzedawca posiada i korzysta z telefonu komórkowego, a firmy korzystają z łączy internetowych i elektronicznych programów księgowych. Proponowany pomysł polega na rejestrowaniu w czasie rzeczywistym, w jednym centralnym repozytorium wszystkich wystawionych/otrzymanych faktur oraz paragonów fiskalnych, przenosząc poziom fiskalizacji z urządzeń lokalnych na zdalne serwery. Gromadzenie wszystkich danych w jednym miejscu pozwoli na ich sprawną obróbkę, zestawianie, porównywanie i automatyczne wychwytywanie wszelkich nieprawidłowości bądź nietypowych zachowań. Centrale repozytorium z jednej strony umożliwia pełną bieżącą kontrolę nad transakcjami fiskalnymi, a z drugiej daje możliwość wyciągania wszelkiego rodzaju statystyk, służących z jednej strony do planowania budżetu, a z drugiej do kontroli jego realizacji. Centralne repozytorium z raportowaniem danych w czasie rzeczywistym pozwala też znacznie szybciej weryfikować zmiany na rynku wywołane wprowadzaniem nowych regulacji, zmieniające się trendy na rynku czy wyłapywać potencjalne zagrożenia. ZMIANA POZIOMU RAPORTOWANIA INFORMACJI FISKALNEJ Z LOKALNEGO URZĄDZENIA DO CENTRALNEGO REPOZYTORIUM W przypadku sprzedawców detalicznych, posługujących się kasami (paragonami) fiskalnymi, rejestracja sprzedaży następuje na poziomie kasy fiskalnej. W następnej kolejności na bazie tych informacji przesyłany jest do urzędu skarbowego miesięczny raport sprzedaży. Kontrola poprawności jego sporządzenia wymaga weryfikacji historii transakcji bezpośrednio w pamięci kasy fiskalnej, co jest czynnością dość uciążliwą. Wdrożenie proponowanego rozwiązania w całości zlikwiduje tę niedogodność. Każda transakcja, dzięki raportowaniu do centralnego repozytorium w czasie rzeczywistym, będzie identyfikowana i kontrolowana centralnie. Funkcje tego typu mogłyby być zrealizowane np., na poziomie powszechnych na rynku telefonów komórkowych (dla drobnego handlu) lub systemów kasowych podłączonych do sieci Internet. Rozwiązanie takie umożliwiłoby większą kontrolę nad obrotem detalicznym, a przede wszystkim dałoby możliwość wprowadzenia takiej kontroli w obszary całkowicie automatycznej sprzedaży, gdzie nie stosuje się paragonów fiskalnych (automaty do sprzedaży, automaty hazardowe, parkingi, bilety, inne) bądź obszary, w których stosowanie klasycznych kas fiskalnych jest uciążliwe (wizyty lekarskie, prawnicy, taksówkarze, Internet). Korzyści wynikające z realizacji proponowanego rozwiązania przedstawia poniższy diagram: MONITOROWANIE TRANSAKCJI W INTERNECIE 2012 STOLAREK & GRABALSKI KANCELARIA PRAWNICZA SP.K. 4 STRONA

5 Jednym z większych problemów aparatu fiskalnego jest obecnie monitorowanie transakcji dokonywanych drogą elektroniczną. Jest to dynamicznie rosnący obszar rynku, który w dużej części znajduje się niestety w szarej strefie. Pomimo faktu, iż transakcje elektroniczne pozostawiają po sobie ślad i dają się w posty sposób monitorować, aparat fiskalny nie posiada odpowiednich narzędzi i procedur do takiej analizy. Ręczne wyrywkowe kontrole nie są w stanie sprostać temu wyzwaniu. Praktycznie całość realizowanych w Internecie transakcji odbywa się za pośrednictwem specjalizowanych platform transakcyjnych oraz sklepów internetowych. W prosty sposób można w takich systemach zaimplementować raportowanie wszystkich transakcji do centralnego repozytorium. Narzucając na dostawców i operatorów platform transakcyjnych ustawowe obowiązki weryfikacji użytkowników oraz rejestracji transakcji można stworzyć sprawnie funkcjonujący mechanizm w pełni automatycznej kontroli wszystkich transakcji internetowych. Obowiązki dostawców platform (oprogramowania): Zaimplementowanie w systemach informatycznych interfejsu do centralnego repozytorium fiskalnego Każdy produkowany system informatyczny do obsługi handlu internetowego powinien być wyposażony w moduł raportowania fiskalnego. Obowiązek posiadania takiego modułu powinien spoczywać na dostawcy usługi (patrz poniżej). Obowiązki dostawców usług (serwisów, sklepów, platform transakcyjnych): Rejestracja użytkownika (sprzedawcy), weryfikacja danych, w tym numeru NIP użytkowników usług Operator platformy jest odpowiedzialny za zbieranie danych użytkowników oraz ich poprawną weryfikację. Do rozważenia pozostają sankcje/odpowiedzialność związane z błędną weryfikacją danych użytkowników. Raportowanie transakcji Każda działająca w Polsce platforma handlu internetowego musi posiadać zaimplementowaną funkcjonalność raportowania transakcji do centralnego repozytorium. Działalność taka powinna być podlegać obowiązkowemu zgłoszeniu we wskazanej instytucji, która wyda zgłaszającemu elektroniczny certyfikat umożliwiający podłączenie się do centralnego repozytorium. Efektem realizacji opisanych powyżej założeń jest praktycznie 100% kontrola nad handlem internetowym w Polsce. Kontroli nie podlegałyby będą jedynie transakcje realizowane na zagranicznych serwerach (o ile dostawca usługi nie jest zarejestrowany w Polsce), ale jest to obecnie margines handlu internetowego w kraju. Zaletą proponowanego rozwiązania jest to, że zamiast kontrolować drobnych sprzedawców, kontroli podlegają dostawcy usług, co znacznie obniża koszty i daje większą efektywność. MONITOROWANIE TRANSAKCJI ZE SPRZEDAŻY AUTOMATYCZNEJ (VENDING, HAZARD) Podobny problem jak w przypadku handlu internetowego występuje przy monitorowaniu transakcji realizowanych w sposób bezobsługowy (automaty z napojami i przekąskami, maszyny hazardowe, bezobsługowe parkingi, automatyczne stacje benzynowe itp.). Brak możliwości zainstalowania kasy fiskalnej w takich urządzeniach powoduje, że raportowanie odbywa się w oparciu o oświadczenie sprzedawcy odnośnie wielkości obrotów. W rzeczywistości rodzi to olbrzymie pole do nadużyć przy sprzedaży nieewidencjonowanego towaru bądź usług (pranie pieniędzy, ukrywanie przychodów). Rozwiązaniem może być tutaj, podobnie jak w przypadku handlu internetowego, obowiązek zdalnej rejestracji transakcji w centralnym repozytorium. W zdecydowanej większości przypadków bezobsługowa sprzedaż realizowana jest w oparciu o zaawansowane i ustandaryzowane systemy automatyki, pozwalające na zdalne 2012 STOLAREK & GRABALSKI KANCELARIA PRAWNICZA SP.K. 5 STRONA

6 monitorowanie i kontrolę pracy automatu. Fakt ten można wykorzystać do podłączenia pod takie systemy elektronicznych modułów automatycznie raportujących sprzedaż poprzez sieć Internet (przewodowo lub bezprzewodowo w sieci GSM) do centralnego repozytorium. Certyfikowany i oplombowany moduł zdalnego raportowania pozwoli na bieżąco kontrolować sprzedaż w danym automacie i weryfikować otrzymane dane z okresowymi raportami przedstawianymi przez operatora automatu. PODSUMOWANIE Wdrożenie proponowanego rozwiązania musi być poprzedzone dokładną analizą realnych potrzeb, problemów i możliwości ich rozwiązania (zarówno od strony technicznej jak i legislacyjnej). Nie mniej już na podstawie przytoczonej powyżej wstępnej analizy widać jak duże korzyści daje nawet częściowe rozwiązanie istniejących problemów: pełniejszą kontrolę nad obrotem gospodarczym oraz znaczną redukcję obecnych kosztów z tym związanych. Realizacja projektu nie musi obejmować od razu całego sektora handlu i usług. Odpowiednie zaplanowanie projektu umożliwi sukcesywne podłączanie pod centralny system kolejnych działów gospodarki, np. w pierwszej kolejności handel i usługi w Internecie, w następnej bezobsługową sprzedaż, sektor drobnego handlu i usług (wykorzystanie do raportów fiskalnych zwykłego telefonu komórkowego), aż po automatyczne raportowanie faktur wystawianych w obrocie pomiędzy przedsiębiorcami. Przy dzisiejszym stanie techniki przedstawione powyżej propozycje są w pełni możliwe do zrealizowania. Wdrożenie proponowanych rozwiązań jest zgodne z kierunkiem prac mających na celu obniżenie kosztów administracji publicznej czy uszczelnienie i usprawnienie poboru podatków. Proponowany projekt jest zgodny z wytycznymi Unii Europejskiej w zakresie nowoczesnej gospodarki i byłby jednym z pierwszych tego typu projektów na świecie, co pozwoliłoby ukazać Polskę jako lidera innowacyjności w zakresie budowania elektronicznego państwa. Materiał opracowany przez: Henryka Kułakowskiego, Henryk Kułakowski, przedsiębiorca, wynalazca, pomysłodawca i współautor wielu projektów w zakresie usług dodanych dla telefonii komórkowej i usług finansowych. Z sukcesem wdrożył m.in.: wapster.pl - pierwszy na polskim rynku portal z treściami cyfrowymi na telefony komórkowe, mpay pierwszy w Polsce i jeden z pierwszych na świecie system płatności przy użyciu telefonów komórkowych. Autor kilkunastu wynalazków, objętych patentami i zgłoszeniami patentowymi w ponad 50 krajach świata. Orędownik bliskiej współpracy sektora finansowego oraz telekomunikacyjnego. Doskonale znający rynek telekomunikacyjny oraz rynek instrumentów płatniczych i usług finansowych. oraz Michała Stolarka z Kancelarii Prawniczej Stolarek & Grabalski. Michał Stolarek, Wspólnik Zarządzający Kancelarii od dwudziestu lat specjalizuje się w zagadnieniach prawa podatkowego, administracyjnego i cywilnego. Przez 5 lat był pracownikiem Ministerstwa Finansów w Departamencie Kontroli Skarbowej, a następnie Departamencie Prawnym. Michał Stolarek zajmował się m.in. od strony prawno-podatkowej wdrażaniem systemu PolCard (obsługa płatności za usługi i towary m.in. kartami VISA) oraz zajmował się w ramach obsługi Kancelarii wprowadzaniem na rynek systemu płatności mobilnych mpay STOLAREK & GRABALSKI KANCELARIA PRAWNICZA SP.K. 6 STRONA