S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy

Transkrypt

1 S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Nazwa modułu Moduł F Chemia kliniczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok, semestr (I i II) Liczba przypisanych punktów ECTS (z rozbiciem na semestry ) Formy prowadzenia zajęć Forma zaliczenia Kierownik jednostki Osoby prowadzące zajęcia z zaznaczeniem adiunkta dydaktycznego lub osoby odpowiedzialnej za przedmiot Strona internetowa jednostki Język prowadzenia zajęć Obowiązkowy Wydział Lekarsko - Biotechnologiczny i Medycyny Laboratoryjnej (WLB) Analityka medyczna (KAM) Nie dotyczy Jednolite magisterskie (SJ) Stacjonarne (s) Rok III, semestr V i VI (7/7) Wykłady/seminaria/ćwiczenia lab. (65 godzin: 60 h w, 5 h s, 90 h ć) Egzamin końcowy: praktyczny i testowy Prof. dr hab. Maria Jastrzębska mariajas@pum.edu.pl Prof. dr hab. Maria Jastrzębska, mariajas@pum.edu.pl Dr n. med. Aldona Siennicka (adiunkt dydaktyczny), aldona.siennicka@wp.pl Dr n. med. Marta Budkowska, martabud@pum.edu.pl Dr n. med. Daria Sałata, daria_salata@wp.pl polski Strona z

2 Cele modułu/przedmiotu Wymagania wstępne w zakresie Informacje szczegółowe Podstawowym celem nauczania chemii klinicznej jest zapoznanie studentów z: metodami laboratoryjnymi wykorzystywanymi w pracowniach (bio)chemicznych laboratoriów klinicznych zasadami pobierania i przechowywania materiału z uwzględnieniem przygotowania pacjenta, doboru odpowiednich antykoagulantów i środków konserwujących zasadami przygotowania próbek do pomiaru oceną i interpretacją wyników badań, oceną ich wiarygodności oraz użyteczności diagnostycznej czynnikami wpływającymi na wynik badania laboratoryjnego z uwzględnieniem błędów przedlaboratoryjnych i laboratoryjnych zasadami dobrej praktyki laboratoryjnej (GLP) standaryzacją metod, aparatury i sprzętu Wiedzy Znajomość w podstawowym zakresie rodzajów materiałów biologicznych, ich składu i funkcji w organizmie człowieka. Znajomość zastosowania instrumentalnych metod analitycznych w diagnostyce laboratoryjnej i umiejętność dobrania metody analitycznej do oznaczeń ilościowych. Umiejętności Obsługa podstawowego sprzętu laboratoryjnego (pipetowanie, ważenie, wirowanie, obsługa ph-metru i Kompetencji społecznych Opis efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) lp. efektu kształcenia W0 W0 W03 Student, który zaliczył moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: zna podstawowe problemy przedlaboratoryjnej i pozalaboratoryjnej fazy wykonywania badań zna czynniki wpływające na wiarygodność wyników badań laboratoryjnych zna elementy diagnostycznej charakterystyki badań spektrofotometru). Nawyk samokształcenia, praca w grupie, świadomość wysokich wymagań w pracy przyszłego analityka/diagnosty laboratoryjnego. SYMBOL (odniesienie do) Zakładanych Efektów Kształcenia F.W F.W F.W3 Sposób weryfikacji efektów kształcenia* Strona z

3 W0 zna zasady kontroli jakości badań laboratoryjnych i sposoby jej dokumentowania F.W5 W05 W06 W08 W0 U0 U0 U03 U0 zna rodzaje i charakterystykę materiału biologicznego wykorzystywanego do badań hematologicznych, serologicznych, koagulologicznych, immunologicznych, biochemicznych, wirusologicznych, mikrobiologicznych, parazytologicznych, toksykologicznych, genetycznych oraz medycyny nuklearnej i sądowej zna wytyczne dotyczące transportu, przechowywania i przygotowywania do analizy materiału biologicznego zna teoretyczne i praktyczne aspekty metodyki jakościowego i ilościowego oznaczania stężeń węglowodanów, lipidów, białek i metabolitów tych związków w płynach ustrojowych zna teoretyczne i praktyczne aspekty metodyki oznaczania parametrów równowagi kwasowo-zasadowej i wodnoelektrolitowej zna teoretyczne i praktyczne aspekty wykonywania prób czynnościowych zna wytyczne dotyczące organizacji i zarządzania badaniami w miejscu opieki nad pacjentem (POCT, Point of care testing) potrafi wyjaśniać pacjentowi lub zleceniodawcy wpływ czynników przedlaboratoryjnych na jakość wyniku, w tym konieczność powtórzenia badania potrafi poinstruować pacjenta przed pobraniem materiału biologicznego do badań, stawiając jego dobro na pierwszym miejscu potrafi oceniać przydatność materiału biologicznego do badań, przechowywać go i przygotowywać do analizy, kierując się zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej potrafi dobierać i oceniać przydatność diagnostycznej metody analitycznej w kontekście celu analizy, kalibracji metody, precyzji wykonania i obliczania F.W6 F.W8 F.W9 F.W0 F.W F.W F.U F.U F.U F.U5 W, O, ET W, S, RZĆ, EPR Strona 3 z

4 U05 U06 U07 U08 U09 K0 wyników, z uwzględnieniem ich wiarygodności i analizy statystycznej potrafi posługiwać się zarówno prostym, jak i zaawansowanym technicznie sprzętem i aparaturą medyczną, stosując się do zasad ich użytkowania i konserwacji potrafi stosować procedury walidacji aparatury pomiarowej i metod badawczych zgodne z zasadami kontroli jakości potrafi prowadzić i dokumentować wewnątrzlaboratoryjną i zewnątrzlaboratoryjną kontrolę jakości badań laboratoryjnych potrafi wykonywać badania jakościowe i ilościowe parametrów gospodarki węglowodanowej, lipidowej, białkowej, elektrolitowej i kwasowo-zasadowej potrafi wykonywać z zastosowaniem metod manualnych i automatycznych badania hematologiczne i koagulologiczne potrafi komunikować się z odbiorcami wyników badań laboratoryjnych stosuje zasady koleżeństwa zawodowego i współpracy z przedstawicielami innych zawodów medycznych K0 F.U6 F.U7 F.U8 F.U9 F.U5 F.K F.K3 Tabela efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) w odniesieniu do form zajęć lp. SYMBOL (odniesienie do) Zakładanych Efektów Kształcenia Wykład Seminarium O Forma zajęć dydaktycznych Ćwiczenia. F.W X X. F.W X X 3. F.W3 X X. F.W5 X X 5. F.W6 X X 6. F.W8 X X 7. F.W9 X X 8. F.W0 X X 9. F.W X X 0. F.W X X. F.U X. F.U X 3. F.U X Ćwiczenia kliniczne inne.. Strona z

5 . F.U5 X 5. F.U6 X 6. F.U7 X 7. F.U8 X 8. F.U9 X 9. F.U5 X 0. F.K X. F.K3 X lp. treści kształcenia TK0 T TK03 Opis treści kształcenia Wykłady: Organizacja pracy w medycznym laboratorium diagnostycznym; zarządzanie jakością, błędy laboratoryjne Wykład: Standaryzacja badań w chemii klinicznej, organizacja kontroli jakości badań Wykład: Norma, wartości referencyjne i ich znaczenie dla formułowania diagnozy ilość godzin Odniesienie do efektów kształcenia dla modułu W0, W06,W0 W0, W0,W0, W0 W0, W0 TK0 Wykład: Markery nowotworowe część W0, W0, W05, TK05 Wykład: Markery nowotworowe część W0, W0, W05, TK06 Wykład: Ocena zaburzeń W0, W0, W03, endokrynologicznych TK07 W0, W0, Wykład: Metody immunochemiczne w W03,W05,W06, chemii klinicznej TK08 Wykład: Układ hemostazy część W0, W0, W03, W05, W06 TK09 Wykład: Układ hemostazy część W0, W0, W03, W05, W06 TK0 Wykład: Badania czynnościowe nerek W0, W0, W03, W05, W06,, TK W0, W0, W03, Wykład: Gospodarka żelazowa. W05, W06,, Diagnostyka metabolizmu hemu TK Wykład: Enzymy część W0, W0, W03, W05, W06 TK3 Wykład: Enzymy część W0, W0, W03, W05, W06 TK Wykład: Enzymy część 3 W0, W0, W03, W05, W06 TK5 Wykład: Białka część W0, W0, W03, W05, W06, TK6 Wykład: Białka część W0, W0, W03, Strona 5 z

6 TK7 Wykład: Białka część 3 TK8 Wykład: Związki azotowe niebiałkowe TK9 Wykład: Węglowodany część TK0 Wykład: Węglowodany część TK Wykład: Węglowodany część 3 TK Wykład: Lipidy część TK3 Wykład: Lipidy część TK Wykład: Lipidy część 3 TK5 TK6 TK7 TK8 TK9 TK30 TK3 TK3 TK33 TK3 TK35 Wykład: Gospodarka wodno-elektrolitowa część Wykład: Gospodarka wodno-elektrolitowa część Wykład: Gospodarka wodno-elektrolitowa część 3 Wykład: Równowaga kwasowo-zasadowa część Wykład: Równowaga kwasowo-zasadowa część Wykład: Równowaga kwasowo-zasadowa część 3 Seminarium: Pojecie precyzji i dokładności metody w ocenie wiarygodności diagnostycznej. Ocena czułości i swoistości diagnostycznej testów na wybranych przykładach. Seminarium: Markery nowotworów układu moczopłciowego (rak stercza) aspekty analityczne. Seminarium: Testy tarczycowe aspekty analityczne. Badania endokrynologiczne w monitorowaniu okresu ciąży. Badania przesiewowe u noworodków. Seminarium: Rutynowe badania koagulologiczne. Testy laboratoryjne stosowane w monitorowaniu leczenia przeciwzakrzepowego. Preparaty krwiopochodne stosowane w hamowaniu krwawień. Seminarium: Różnicowanie przednerkowej i nerkowej ostrej niewydolności nerek. W05, W06, W0, W0, W03, W05, W06, W0, W0, W03, W05, W06, W0, W0, W03, W05, W06,, W0, W0, W03, W05, W06,, W0, W0, W03, W05, W06,, W0, W0, W03, W05, W06, W0, W0, W03, W05, W06, W0, W0, W03, W05, W06, W0, W0, W03, W0, W0, W03, W0, W0, W03, W0, W0, W03, W0, W0, W03, W0, W0, W03, W0, W0,W0 W0, W0,W03 W0, W0,W03 W0, W0,W03, W05 W0, W0,W03, Strona 6 z

7 TK36 TK37 TK38 TK39 TK0 TK TK TK3 Albuminuria metody wykrywania Seminarium: Regulacja metabolizmu żelaza w organizmie. Hiperbilirubinemie a żółtaczki znaczenie LFT (liver function tests testy czynnościowe wątroby ) Seminarium: Oznaczanie aktywności enzymów (metody statyczne, kinetyczne, typu fixed time). Enzymologiczna diagnostyka schorzeń wątroby i trzustki: aminotransferazy, fosfataza alkaliczna (izoenzymy i izoformy), γ- glutamylotranspeptydaza, dehydrogenaza glutaminianowa, cholinoesteraza, amylaza trzustkowa, lipaza trzustkowa Seminarium: Diagnostyka laboratoryjna zawału mięśnia sercowego. Reakcja ostrej fazy markery. Wczesne i późne markery zawału mięśnia sercowego: troponiny, mioglobina, kinaza kreatynowa, aminotransferazy, dehydrogenaza mleczanowa. Seminarium: Badania dostarczające podstawowych informacji o białkach osocza (poziom białka całkowitego, OB, białkomocz). Metody oznaczania białka całkowitego w surowicy krwi i płynach ustrojowych (bezpośrednia, biuretowa, Lowry ego, refraktometryczna, Extona). Metody rozdziału białek surowicy krwi i płynów ustrojowych (elektroforeza, metody wytrąceniowe). Seminarium: Budowa i właściwości immunoglobin. Hipoimmunoglobulinemie, hiperimmunoglobulinemie. Przeciwciała monoklonalne i poliklonalne, krioglobuliny. Związki azotowe w surowicy. Związki azotowe w moczu. Oznaczanie mocznika - metody bezpośrednie, metody pośrednie. Oznaczanie kreatyniny metody kolorymetryczne, metoda enzymatyczna. Oznaczanie kwasu moczowego metody kolorymetryczne, metody enzymatyczne. Seminarium: Diagnostyka laboratoryjna cukrzycy. Enzymatyczne metody oznaczania glukozy. Aspekty diagnostyczne oznaczania glukozy ocena zaburzeń przemiany węglowodanowej. Seminarium: Profil dobowy glikemii. Hemoglobina glikowana. Fruktozamina Seminarium: Materiał do badań lipidowych. Metody enzymatyczne oznaczania cholesterolu całkowitego, W0, W0,W03, W0, W0,W03 W0, W0,W03 W0, W0,W03, W0, W0,W03, W0, W0,W03,, W0, W0,W03,, W0, W0,W03, Strona 7 z

8 TK TK5 triacylogliceroli. Oznaczanie cholesterolu HDL i LDL (metody pośrednie i bezpośrednie). Metody oznaczania wolnych kwasów tłuszczowych. Metody rozdziału lipoprotein: elektroforeza, ultrawirowanie. Seminarium: Podstawowe prawa rządzące równowagą wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową. Regulacja składu i objętości płynów ustrojowych. Rola nerek w gospodarce wodno-elektrolitowej. Oznaczenia sodu, potasu, wapnia, magnezu i fosforu. Seminarium: Parametry równowagi kwasowo-zasadowej. Warunki pobierania krwi i metody oceny równowagi kwasowozasadowej. Dyshemoglobiny (hemoglobina tlenkowęglowa, methemoglobina, sulfhemoglobina). Metody pomiaru stężenia hemoglobin. Prawidłowa analiza zaburzeń RKZ. TK6 Ćwiczenia: Ćwiczenia organizacyjne. TK7 TK8 TK9 TK50 TK5 TK5 TK53 TK5 TK55 Ćwiczenia: Konserwacja i kalibracja pipet automatycznych. Podstawowe zasady pracy w laboratorium klinicznym Ćwiczenia: Statystyczna ocena metod i wyników badań laboratoryjnych Oznaczanie białka metodą biuretową i Lowry ego ocena dokładności i precyzji. Ćwiczenia: Markery nowotworowe Oznaczanie PSA. Oznaczanie fosfatazy kwaśnej. Ćwiczenia: Laboratoryjna diagnostyka endokrynologiczna. Oznaczanie TSH. Oznaczanie kwasu wanilinomigdałowego. Ćwiczenia: Diagnostyka koagulologiczna. Oznaczanie PT, APTT metodą manualną i automatyczną. Ćwiczenia: Próby czynnościowe nerek Wykonanie klirensu kreatyniny. Wyznaczanie transportu maksymalnego glukozy. Oznaczanie albuminurii Ćwiczenia: Gospodarka żelazem Oznaczanie stężenia żelaza. Oznaczanie całkowitej zdolności wiązania żelaza (TIBC). Krzywa żelazowa. Ćwiczenia: Metabolizm hemu i pochodne hemoglobiny. Oznaczanie kwasu δ- aminolewulinowego w moczu. Oznaczanie urobilinogenu w moczu. Ćwiczenia: Diagnostyka laboratoryjna hiperbilirubinemii. Oznaczanie stężenia bilirubiny całkowitej i bezpośredniej. W0, W0,W03, W05, W08 W0, W0,W03, W05, W08 U05 U05, U06 U03,U0, U07 U0, U0, U03, U0, U05, K0, U0, U0, U03, U0, U05 K0, U0, U0, U03, U0, U05, U09 K0, U0, U0, U03, U0, U05, U08 K0, U0, U0, U03, U0, U05 K0, U0, U0, U03, U0, U05 K0, U0, U0, U03, U0, U05, K0, Strona 8 z

9 TK56 TK57 TK58 TK59 TK60 TK6 TK6 Ćwiczenia: Pomiary aktywności enzymów. Oznaczenie aktywności aminotransferazy asparaginowej i alaninowej w surowicy krwi metodą statyczną i kinetyczną. Ćwiczenia: Diagnostyka enzymologiczna schorzeń wątroby i trzustki. Oznaczanie GGT. Oznaczanie fosfatazy alkalicznej. Oznaczanie α-amylazy w surowicy krwi i moczu. Ćwiczenia: Diagnostyka laboratoryjna zawału mięśnia sercowego. Oznaczanie aktywności kinazy kreatynowej. Oznaczanie aktywności izoenzymu CK- MB kinazy kreatynowej. Ćwiczenia: Diagnostyka zaburzeń homeostazy białek () Oznaczanie stężenia białka całkowitego w surowicy krwi metodą biuretową. Oznaczanie stężenia białka w surowicy krwi metodą refraktometryczną. Oznaczanie stężenia albuminy w surowicy krwi metodą kolorymetryczną. Ćwiczenia: Diagnostyka zaburzeń homeostazy białek (). Oznaczanie IgG i IgA w surowicy metodą immunodyfuzji radialnej (RID) nastawienie badania. Oznaczanie IgG w surowicy metodą immunoturbidymetryczną. Interpretacja wyników oznaczeń elektroforetycznych. Oznaczanie mukoproteidów metodą kolorymetryczną. Ćwiczenia: Związki azotowe niebiałkowe. Immunodyfuzja radialna dokończenie ćwiczenia (odczyt i interpretacja). Oznaczanie mocznika. Oznaczanie kwasu moczowego. Ćwiczenia: Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki węglowodanowej (). Oznaczanie glukozy - krzywa cukrowa. U0, U0, U03, U0, U05, K0, U0, U0, U03, U0, U05, K0, U0, U0, U03, U0, U05, K0, U0, U0, U03, U0, U05, U08, K0, U0, U0, U03, U0, U05, U08, K0, U0, U0, U03, U0, U05, U08, K0, U0, U0, U03, U0, U05, U08, K0, TK63 Ćwiczenia: Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki węglowodanowej (). Hemoglobina glikowana. U0, U0, U03, U0, U05, U08 K0,, TK6 TK65 Ćwiczenia: Laboratoryjne aspekty oznaczania parametrów lipidowych () Oznaczanie stężenia cholesterolu całkowitego, tri glicerydów, cholesterolu frakcji HDL. Ćwiczenia: Diagnostyka zaburzeń gospodarki lipidowej (). Rozdział elektroforetyczny lipoprotein lipidogram. Oznaczanie stężenia wolnych kwasów U0, U0, U03, U0, U05, U08, K0, U0, U0, U03, U0, U05, U08, K0, Strona 9 z

10 tłuszczowych w surowicy krwi metodą kolorymetryczną. TK66 TK67 TK68 Ćwiczenia: Oznaczanie parametrów gospodarki wodno-elektrolitowej Oznaczanie stężenia wapnia, magnezu, fosforu nieorganicznego w surowicy krwi. Ćwiczenia: Równowaga kwasowozasadowa. Oznaczanie kwaśności miareczkowej moczu. Badanie widma absorpcyjnego hemoglobiny, oksyhemoglobiny i karboksyhemoglobiny. Oznaczanie stężenia hemoglobiny tlenkowęglowej metodą ilorazów. Ćwiczenia: Zaliczenie. Próbny egzamin praktyczny. U0, U0, U03, U0, U05, U08, K0, U0, U0, U03, U0, U05, U08, K0, U0, U0, U03, U0, U05, U06, U07, U08, U09, K0, Zalecana literatura: Literatura obowiązkowa. Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.) Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Edra, Urban & Partner,Wrocław 07. Kopczyński Zygmunt (red.) Wybrane zagadnienia z laboratoryjnej diagnostyki medycznej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Poznań 0 3. Neumeister B. (Redakcja wydania polskiego Pietruczuk Mirosława, Bartoszko-Tyczkowska Anna). Diagnostyka laboratoryjna. Elsevier Urban & Partner Wrocław 03 Literatura uzupełniająca. Szczeklik A.: Choroby wewnętrzne (tom I, II). Medycyna Praktyczna, Kraków 005. Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma nakładu pracy studenta (udział w zajęciach, aktywność, przygotowanie sprawozdania, itp.) W ocenie (opinii) nauczyciela Godziny kontaktowe z nauczycielem 65 Przygotowanie do ćwiczeń/seminarium 60 Czytanie wskazanej literatury 0 Napisanie raportu z laboratorium/ćwiczeń/przygotowanie 5 projektu/referatu itp. Przygotowanie do kolokwium/kartkówki 0 Przygotowanie do egzaminu 60 Inne.. Sumaryczne obciążenie pracy studenta 350 Obciążenie studenta [h] W ocenie (opinii) studenta Średnia Strona 0 z

11 Punkty ECTS za moduł/przedmiot Uwagi *Przykładowe sposoby weryfikacji efektów kształcenia: EP egzamin pisemny EU - egzamin ustny ET egzamin testowy EPR egzamin praktyczny K kolokwium R referat S sprawdzenie umiejętności praktycznych RZĆ raport z ćwiczeń z dyskusją wyników O - ocena aktywności i postawy studenta SL - sprawozdanie laboratoryjne SP studium przypadku PS - ocena umiejętności pracy samodzielnej W kartkówka przed rozpoczęciem zajęć PM prezentacja multimedialna i inne Strona z