Płacowo-Kadrowy. Gotowe rozwiązania z punktu widzenia ZUS PODATKÓW PRAWA PRACY. PRZECZYTAJ I ROZLICZ

Transkrypt

1 zus podatki prawo pracy dokumentacja Płacowo-Kadrowy P R Z E G L Ą D STYCZEŃ 2011 NR 27 ISSN AKTUALNOŚCI Trzech Króli czy faktycznie będzie więcej wolnego dla pracowników? 1 Nowe druki ZUS ZLA i ZUS ZLA/K od 11 stycznia 2011 r. 1 ZUS IWA przekaż do ZUS do 31 stycznia! 2 Zmiany zasad wypłaty zasiłku dla ubezpieczonych po 50. roku życia 3 PIT-y wystaw już w styczniu! 4 PRZECZYTAJ I ROZLICZ Gotowe rozwiązania z punktu widzenia ZUS PODATKÓW PRAWA PRACY Zasady wypłaty zasiłku macierzyńskiego w 2011 r. Urlop macierzyński jest jednym z podstawowych uprawnień związanych z rodzicielstwem. Od 1 stycznia 2010 r. wprowadzona została także możliwość wykorzystania przez rodziców dodatkowego urlopu macierzyńskiego. W okresie ich trwania ubezpieczony pracownik nie tylko matka, ale również ojciec dziecka uprawniony jest także do pobierania zasiłku macierzyńskiego 7 Preferencyjne pożyczki dla pracowników Pracownik może uzyskać pożyczkę od swojego pracodawcy, często z preferencyjnymi zasadami oprocentowania. Nie zawsze jest to pożyczka z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, czy kasy zapomogowo-pożyczkowej będącej bardzo szybką formą koleżeńskiego wsparcia finansowego. Może się zdarzyć, że pracodawca zawiera umowę pożyczki, która określona została przepisami Kodeksu cywilnego, kształtując ją w taki sposób, że jest dla pracownika dużo korzystniejsza niż pożyczka z komercyjnych instytucji finansowych 15 Premia dla pracowników Premia kojarzona jest bardzo często z nagrodą. Wydawać by się mogło, że jej przyznanie jest zależne przede wszystkim od woli pracodawcy. Nie zawsze tak jest. Jeżeli konkretne i weryfikowalne warunki uzyskania premii przewidziane są w regulaminie wynagradzania czy też specjalnym regulaminie premiowania, pracownik nabywa po ich spełnieniu roszczenie o wypłatę takiej premii regulaminowej. Istnieje konieczność odróżnienia premii regulaminowej od nagrody, ponieważ w prawie pracy są to zupełnie inne świadczenia i łączą się z odmiennymi uprawnieniami po stronie pracownika 23 PYTANIA CZYTELNIKÓW Prawo pracy Zamknięcie firmy w trakcie urlopu wychowawczego pracownika 32 Moment zakończenia umowy na czas określony 33 Ubezpieczenia społeczne Odpowiedzialność za błędne oświadczenie ubezpieczonego o przekroczeniu 30-krotności 34 Wynagrodzenie chorobowe dawcy narządów 35 Rozliczenie składki zdrowotnej w przypadku dwukrotnej wypłaty 36 Podatki Wynagrodzenie mniejsze niż 200 zł 37 Co z wynagrodzeniem płatnika, gdy zaliczka jest odprowadzona częściowo 39 Na naszej stronie internetowej odnajdziesz: Dokumentowanie uprawnień do zasiłku macierzyńskiego Przykładowa umowa pożyczki z ZFŚS Wniosek o pożyczkę z kasy zapomogowo pożyczkowej Wzór umowy pożyczki zawieranej na podstawie Kodeksu cywilnego

2 STYCZEŃ 2011 Drogi Czytelniku! Nagrody dla pracowników mogą mieć wiele form i różnoraki charakter. Najpowszechniejsze nadal pozostają nagrody finansowe. Niezależnie od tego, jaki rodzaj zostanie wybrany, najważniejsze by odnaleźć złoty środek. Trzeba uważać, by nie przesadzić z ich ilością. Nagradzanie z każdego, nawet błahego powodu może spowodować efekt przeciwny do zamierzonego, czyli spadek motywacji i brak starania pracowników przyzwyczajonych do nagród. To może z kolei doprowadzić do przeświadczenia, że nagroda należy się niezależnie od wykonanej pracy, i roszczeń o jej wypłatę. Roszczenia takie nie zawsze będą bezpodstawne. Na gruncie prawa pracy funkcjonują dwie zupełnie inne instytucje. Nagroda, nazywana premią uznaniową, oraz premia regulaminowa, której konkretne warunki przyznania są najczęściej określone w regulaminie wynagradzania, choć mogą zdarzyć się specjalnie sformułowane regulaminy premiowania czy też zapisy jej dotyczące w umowie o pracę (w przypadku małych pracodawców). Gdy pracownik spełni wskazane warunki, nabywa roszczenie o wypłatę premii. Zupełnie inaczej sytuacja przedstawia się w odniesieniu do premii uznaniowej, której wypłata uzależniona jest przede wszystkim jak zresztą wskazuje sama nazwa od uznania pracodawcy. W artykule Premia dla pracowników staraliśmy się wskazać różnice w obu należnościach, a także zaprezentowaliśmy sposoby rozliczenia obu z nich. Swoistą formą nagrody może być także udzielenie pożyczki na preferencyjnych zasadach. Pożyczki takie, zaciągane u pracodawców, są z reguły dużo łatwiej dostępne niż w komercyjnych instytucjach finansowych, a co ważniejsze z perspektywy pracownika ich oprocentowanie jest mniejsze. Nie sposób pominąć także aspektu psychologicznego pracownik, któremu pożyczka jest udzielona, odczuwa większe przywiązanie do zakładu pracy i jest bardziej lojalny wobec pracodawcy. Korzyści leżą zatem po obu stronach stosunku pracy. Ustalając krąg podmiotów uprawnionych do pożyczki oraz sposoby jej wypłaty, trzeba zachować jednak szczególną ostrożność, by nie spotkać się z zarzutem dyskryminacji. Rodzaje pożyczek, źródła ich finansowania oraz sposoby rozliczania zostały przedstawione w artykule pt. Preferencyjne pożyczki dla pracowników. Zapraszam do lektury najnowszego numeru. Serdecznie pozdrawiam Monika Krajewska redaktor Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa Redaktorzy: Monika Krajewska, Krystyna Trojanowska, Leszek Skupski Wydawca: Agnieszka Konopacka Konsultanci: Anna Halik, Sławomir Liżewski Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Przegląd Płacowo-Kadrowy chroniony jest prawem autorskim. Przedruk i sprzedaż materiałów bez zgody wydawcy są zabronione. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w Przeglądzie Płacowo-Kadrowym wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Informujemy, że Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Łotewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych przesyłania materiałów promocyjnych dotyczących innych produktów lub usług. Mają Państwo prawo do wglądu oraz poprawiania swoich danych, a także do wyrażania sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, że Państwa dane nie będą przekazywane bez Państwa wiedzy i zgody innym podmiotom. Skład i łamanie: Raster studio Sulejówek, ul. Konopnickiej 46 Drukarnia: MDruk Warszawa, ul. Jagiellońska 82 Nakład: 3100 egz. ISSN Zamów prenumeratę: Centrum Obsługi Klienta tel.: cok@wip.pl Masz pytanie? Skontaktuj się z nami: PrzegladPlacowy@wip.pl

3 Aktualności Trzech Króli czy faktycznie będzie więcej wolnego dla pracowników? 1 stycznia 2011 r. wchodzi w życie uchwalona przez Sejm nowelizacja Kodeksu pracy i ustawy o dniach wolnych. W jej wyniku 6 stycznia, czyli święto Trzech Króli będzie dniem wolnym od pracy. Wprowadzone zmiany uniemożliwiają jednak odbieranie dnia wolnego od pracy, jeżeli święto wypada w sobotę. W wyniku wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2011 r. uchwalonej 24 września 2010 r. nowelizacji dodany został 2 1 do przepisu art. 130 kp, na mocy którego nie obniża wymiaru czasu pracy święto, które przypada w dniu wolnym od pracy zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy. Tym samym jeżeli święto przypadać będzie w sobotę, a u pracodawcy obowiązuje 5-dniowy rozkład czasu pracy, to nie będzie przysługiwało pracownikom tak jak do końca 2010 r. prawo odbioru tego dnia. w związku z tym nie doszło jednak do spowolnienia rozwoju gospodarki, konieczne były według twórców projektu dalsze zmiany, by nie doprowadzić do nadmiernej liczby dni wolnych w ciągu roku. Jak obliczono w ciągu nadchodzących 10 lat, z tytułu wolnego 6 stycznia, pracownicy będą mieli dodatkowych 9 dni wolnych od pracy. Zmiana regulacji zawartej w art. 130 kp spowoduje, że liczba dni wolnych zmniejszy się o 8 (z powodu braku oddawania dni wolnych za święta przypadające w sobotę). PRAWO PRACY W ustawie z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy uzupełniono enumeratywny katalog dni wolnych od pracy, dopisując 6 stycznia w art. 1 pkt 1 lit. b. Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu, przywrócenie święta Trzech Króli jako dnia wolnego od pracy jest swoistym ukłonem w stronę polskiej tradycji. Aby Podstawa prawna: ustawa z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010 r. nr 224, poz. 1459), ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.), ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. z 1951 r. nr 4, poz. 28 ze zm.). oprac. red Nowe druki ZUS ZLA i ZUS ZLA/K od 11 stycznia 2011 r. Zmiana jest istotna przede wszystkim dla lekarzy, którzy na nowych drukach będą wpisywali mniej danych. Nie wpływa na obowiązki pracodawcy w zakresie wypłaty świadczeń, zmniejszy się jedynie ilość informacji, które będą musieli zweryfikować. Zmiana druków ZUS ZLA, czyli druków o czasowej niezdolności do pracy, jest motywowana przede wszystkim ich uproszczeniem. Ze wzoru druku zostały usunięte pola: PrzegladPlacowy@wip.pl 1

4 Aktualności UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE ff10 Niezdolność do pracy, ff17 Imię pierwsze lekarza, ff18 Nazwisko lekarza, ff21 NIP Zakładu Opieki Zdrowotnej, ff23 Nazwa skrócona/nazwisko i imię płatnika (lekarz wpisze jedynie NIP płatnika). Prócz usunięcia wskazanych pól na druku zmieniono także: ffkatalog kodów ubezpieczenia uzupełniono o możliwość wpisywania informacji o podleganiu ubezpieczeniu w innym państwie oraz ffdodano pouczenie, że dane adresowe osoby ubezpieczonej wpisywane w zaświadczeniu ZUS ZLA powinny odnosić się do miejsca jej pobytu w okresie trwania czasowej niezdolności do pracy. W związku z modyfikacją druku ZUS ZLA wprowadzono również odpowiednie zmiany w druku ZUS ZLA/K (zaświadczenia lekarskie wydane w wyniku kontroli lekarza orzecznika ZUS). Nie będzie on zawierał nazwy skróconej/nazwiska i imienia płatnika składek oraz wskazań lekarskich. Zaświadczenia lekarskie o czasowej niezdolności do pracy oraz zaświadczenia lekarskie wydane w wyniku kontroli lekarza orzecznika ZUS będą mogły być wystawiane na dotychczasowych formularzach, aż do wyczerpania zapasów. Umożliwi to wykorzystanie wydrukowanych już formularzy będących w dyspozycji lekarzy. Oznacza to, że pracodawca po 12 stycznia 2011 r. musi przyjmować zarówno stare, jak i nowe ZUS ZLA. Podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 1 października 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2010 r. nr 189, poz. 1270). Justyna Jabłońska specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych ZUS IWA przekaż do ZUS do 31 stycznia! Płatnicy składek są zobowiązani przekazać do ZUS formularz ZUS IWA, uwzględniający informacje za 2010 r. potrzebne do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe. Na ich podstawie ZUS określa stopę procentową składki, na której podstawie od 1 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r. płatnik będzie opłacał składkę na ubezpieczenie wypadkowe. Obowiązek złożenia ZUS IWA ciąży na płatnikach spełniających 3 warunki: 1) płatnik ma być zgłoszony nieprzerwanie w ZUS jako płatnik składek na ubezpieczenie wypadkowe od 1 stycznia do 31 grudnia w roku, za który składany jest formularz, czyli za 2010 r. oraz co najmniej jeden dzień w styczniu 2011 r. Nieprzerwanie, czyli w każdym z miesięcy 2010 r. przynajmniej jeden ubezpieczony danego płatnika podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu; 2) w 2010 r. zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych; 2

5 Aktualności 3) w dniu 31 grudnia 2010 r. byli wpisani do rejestru REGON. Jeżeli choć w jednym miesiącu 2010 r. podmiot nie był płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe (ani jeden ubezpieczony nie podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu), to płatnik ten nie ma obowiązku złożenia informacji ZUS IWA. Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz: 1) sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy roku kalendarzowego, za który składana jest informacja, oraz 2) liczby miesięcy tego roku. Ze względu na wymóg nieprzerwanego zgłoszenia w ZUS przy wyliczaniu liczby ubezpieczonych w każdym przypadku liczba miesięcy będzie wynosiła 12 Liczbę ubezpieczonych zaokrągla się do jedności w górę, jeżeli końcówka jest większa lub równa 0,5, albo w dół jeżeli jest mniejsza od 0,5 Nie uwzględnia się osób, które: podlegają ubezpieczeniom społecznym, ale nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu, które cały miesiąc przebywały na urlopie bezpłatnym, wychowawczym, pobierały zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego bądź zostały powołane do odbywania zasadniczej służby wojskowej, za które za dany miesiąc są rozliczane składki lub wykazywane świadczenia po ustaniu tytułu do ubezpieczenia wypadkowego. Informację przekazuje się w takiej samej formie, jaka obowiązuje płatnika składek w odniesieniu do dokumentów określonych przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych, a jej kopię i kopie korekt płatnik składek jest zobowiązany przechowywać przez okres 10 lat od dnia ich przekazania do ZUS, w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego. Podstawa prawna: ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz ze zm.), rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U.nr 200, poz ze zm.). Michał Jarosik specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych Zmiany zasad wypłaty zasiłku dla ubezpieczonych po 50. roku życia Nowelizacja ustawy zasiłkowej wprowadza korzystne zmiany w zasadach wypłaty zasiłku dla ubezpieczonych, którzy ukończyli 50. rok życia. Zmiany zaczną obowiązywać już 1 stycznia 2011 r. Od tego momentu pracownicy, o których mowa, będą otrzymywać zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu po upływie 14. dnia niezdolności do pracy, w wysokości 80% podstawy wymiaru. UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE Na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów, co do zasady, za okres pobytu w szpitalu przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 70% podstawy wymiaru. PrzegladPlacowy@wip.pl 3

6 Aktualności UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE Od 1 lutego 2009 r. za sprawą nowelizacja Kodeksu pracy pracownicy, którzy ukończyli 50. rok życia, zachowywali przez pierwsze 14 dni choroby prawo do 80% wynagrodzenia. Po tym okresie, czyli od 15. dnia choroby zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z tytułu choroby lub macierzyństwa zasiłek chorobowy dla nich wynosił 70%. Młodsi pracownicy przez pierwsze 33 dni choroby w roku kalendarzowym otrzymują, wypłacane ze środków pracodawcy, wynagrodzenie chorobowe także za okres pobytu w szpitalu w wysokości 80% podstawy wymiaru. Tym samym przysługują im za ten sam okres wyższe świadczenia chorobowe niż starszym pracownikom. Przyjęta nowelizacja usunie istniejące dysproporcje. Zasiłek chorobowy z powodu pobytu w szpitalu za okres od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy będzie wynosił 80% podstawy wymiaru, a dopiero od 34. dnia tej niezdolności 70% podstawy. Sytuacja młodszych pracowników nie ulegnie zmianie. Podstawa prawna: ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.), ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512), ustawa z 22 października 2010 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (podpisana przez prezydenta 15 listopada 2010 r., Dz.U. z 2010 r. nr 225, poz. 1464). Krzysztof Zieliński prawnik PIT-y wystaw już w styczniu! Skończył się kolejny rok podatkowy. Po stronie pracodawców płatników składek, rodzi to określone obowiązki. Przypominamy, które PIT-y należy wystawić do końca stycznia. PIT-4R deklaracja roczna o pobranych zaliczkach Do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności ( w wypadku braku siedziby) płatnik ma obowiązek przesłać do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym, deklarację PIT 4R. Dotyczy to nie tylko pracodawców, ale także m.in. zleceniodawców oraz zlecających wykonanie określonego dzieła. Jeżeli płatnik zaprzestał prowadzić działalność gospodarczą przed końcem stycznia, omawiana deklaracja ma być przekazana do dnia zaprzestania tej działalności, co wynika z art. 38 ust. 1b updof. Jeżeli natomiast działalność przestała być prowadzona przed końcem roku podatkowego wówczas płatnik składa deklarację PIT-4R do dnia zakończenia prowadzenia tej działalności. Informacje wykazywane w PIT-4R to m.in.: ffliczba podatników i wysokość należnych, ze stosunku pracy zaliczek na podatek dochodowy za każdy miesiąc roku podatkowego, 4

7 Aktualności ffpobrany podatek na PFRON, zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych lub zakładowy fundusz aktywności, ffzaliczki na podatek pobrane od świadczeń z tytułu działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 4 9 oraz art. 18 updof dotyczy to działalności wykonywanej osobiście (m.in. przychody z działalności sportowej, trenerskiej, publicystycznej, artystycznej, literackiej, oświatowej, z udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury, sztuki; stypendia sportowe czy przychody z uprawiania sportu, przychody z umów zlecenia lub umów o dzieło, a także z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich czy kontraktów menedżerskich) oraz praw majątkowych (np. praw autorskich), a także ffwynagrodzenie przysługujące płatnikowi za terminowe potrącanie zaliczek, o którym mowa w art. 28 Op, wynoszące 0,3% kwoty pobranych podatków. W sytuacji gdy płatnik pobrał zaliczkę na podatek od przychodu faktycznie zwolnionego od podatku, to w deklaracji PIT 4R powinien wskazać kwotę pobraną. Nie do niego należy obowiązek korekty pobranych zaliczek. Obowiązek podatkowy ciąży bowiem na podatniku, dlatego to on składając zeznanie roczne, będzie mógł otrzymać zwrot nadpłaconej zaliczki albo zakwestionować wysokość pobranych zaliczek, składając wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku. PIT-8AR deklaracja roczna o pobranym podatku zryczałtowanym Deklaracja PIT-8AR ma być przesłana do właściwego urzędu skarbowego (właściwość wyznaczona tak samo jak w przypadku PIT 4R) do końca stycznia 2011 r. Jeśli płatnik zaprzestanie prowadzenia działalności przed końcem stycznia następnego roku, deklarację PIT-8AR należy przekazać do dnia zaprzestania prowadzenia tej działalności. W związku z tym, podobnie jak przy deklaracji PIT-4R, jeśli w miesiącu zakończenia działalności płatnika wystąpi obowiązek poboru podatku zryczałtowanego, wówczas należy go pobrać do dnia zakończenia tej działalności i wykazać w deklaracji PIT-8AR, która powinna być przekazana do urzędu skarbowego w terminie do dnia zaprzestania prowadzenia tej działalności. W PIT-8AR płatnik wykazuje podatek zryczałtowany m.in. od: ffwygranych i nagród, ffświadczeń otrzymywanych przez emerytów (rencistów) byłych pracowników, ffświadczeń pieniężnych otrzymywanych przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, ffjednorazowych odszkodowań za skrócenie okresu wypowiedzenia wypłacanych zawodowym żołnierzom zwalnianym z zawodowej służby wojskowej, ffnależności osób zagranicznych, ffodsetek, ffinnych należności. Także w tym przypadku płatnik ma prawo do wynagrodzenia za terminowe potrącanie zaliczek, o którym mowa w art. 28 Op. PIT-12 Zgodnie z art. 37 ust 1 updof pracodawcy mają obowiązek dokonać rocznego rozliczenia podatku pracownikowi, jeżeli złoży on przed 10 stycznia roku następującego po roku podatkowym oświadczenie PIT-12, które traktuje się na równi z zeznaniem, że: 1) nie uzyskał on innych dochodów prócz tych od płatnika (nie dotyczy to dochodów opodatkowanych zryczałtowanym podat- PODATKI PrzegladPlacowy@wip.pl 5

8 Aktualności PODATKI kiem dochodowym, a także podatkiem liniowym według stawki 19%, dochodów z kapitałów pieniężnych oraz z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości; 2) nie korzysta z odliczeń, z wyjątkiem enumeratywnie wskazanych w art. 37 ust. 1a pkt 2 4 updof, czyli: ffpotrąconych w ciągu roku składek na ubezpieczenie społeczne, ffzwróconych płatnikowi nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód do opodatkowania, jeżeli nie zostały one potrącone od dochodu przy poborze zaliczek, ffkwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne pobranej w roku podatkowym; 3) nie korzysta z możliwości opodatkowania dochodów łącznie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dzieci; 4) nie ma obowiązku odliczenia kwot uprzednio odliczonych, z wyjątkiem sytuacji dotyczącej doliczenia zwrotu uprzednio zapłaconej i odliczonej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nieterminowe złożenie oświadczenia PIT-12 spowoduje, że pracodawca nie będzie miał obowiązku (choć będzie mógł na wniosek) rozliczyć pracownika. PIT-2, PIT-2A i PIT-2C Oświadczenia te należy złożyć płatnikowi przed pierwszą wypłatą danej należności w roku podatkowym, a PIT-2A także przed upływem miesiąca, w którym podatnik zaczął osiągać wspomniane dochody. PIT-2 jest oświadczeniem dotyczącym możliwości zmniejszania miesięcznej zaliczki na podatek od świadczeń ze stosunku pracy lub stosunków pokrewnych oraz od zasiłków z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez pracodawcę (art. 32 ust. 3 updof); oświadczenia takiego nie składa się, jeśli stan faktyczny wynikający z oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie uległ zmianie. Jeżeli oświadczenie to nie zostanie złożone, płatnik nie będzie miał możliwości pomniejszyć zaliczki na podatek o kwotę wolną od podatku. PIT-2A jest oświadczeniem dotyczącym zmniejszenia miesięcznej zaliczki o kwotę wolną od podatku w przypadku świadczeń osób m.in. otrzymujących stypendium, tymczasowo aresztowanych otrzymujących należności za pracę, otrzymujących świadczenie integracyjne (art. 35 ust. 4 updof). Brak oświadczenia uniemożliwi płatnikowi potrącenie zaliczki na podatek o kwotę wolną od podatku PIT-2C jest oświadczeniem dotyczącym możliwości skorzystania ze zwolnienia od podatku w przypadku stypendiów określonych w art. 21 ust. 1 pkt 40b updof, tj. przyznawanych przez jednostki samorządu terytorialnego albo przez organizacje pozarządowe (art. 21 ust. 10 updof) (przed wypłatą stypendium za miesiąc, w którym zaszła zmiana, podatnik ma obowiązek zawiadomić płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia). Brak oświadczenia spowoduje, że płatnik będzie musiał opodatkować wypłacone stypendium. Podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.); w tekście: updof, ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.); w tekście: Op, rozporządzenie Ministra Finansów z 24 grudnia 2002 r. w sprawie wynagrodzenia płatników i inkasentów pobierających podatki na rzecz budżetu państwa (Dz.U. z 2002 r. nr 240, poz. 2065). Sławomir Liżewski specjalista ds. prawa gospodarczego 6

9 Zasady wypłaty zasiłku macierzyńskiego w 2011 r. Prawo pracy zawiera wiele przepisów dotyczących uprawnień rodzicielskich. Podyktowane są przede wszystkim troską o dobro rodziny i dziecka. Jednym z podstawowych uprawnień w tym zakresie jest urlop macierzyński i wychowawczy. Od 2010 r. urlop na zasadach urlopu macierzyńskiego przysługuje także ojcom dzieci. W okresie tego urlopu ubezpieczony uprawniony jest również do zasiłku macierzyńskiego Z tekstu dowiesz się: ffjaki jest wymiar urlopu macierzyńskiego? ffw jakich sytuacjach z urlopu tego może skorzystać ojciec dziecka? ffjakie świadczenia i w jakiej wysokości przysługują w tym okresie? ffjakie dokumenty należy złożyć, by skorzystać z zasiłku macierzyńskiego i od jakiej sytuacji są one uzależnione? ffw jaki sposób wyliczyć należne pracownikowi świadczenie, w sytuacji gdy korzysta z możliwości dodatkowego świadczenia pracy? PRAWO PRACY Okres urlopu macierzyńskiego Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami okres urlopu macierzyńskiego wynosi: 1) 20 tygodni (140 dni) w przypadku urodzenia jednego dziecka, 2) 31 tygodni (217 dni) w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, 3) 33 tygodnie (231 dni) w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, 4) 35 tygodni (245 dni) w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, 5) 37 tygodni (259 dni) w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie. W okresie tym niezależnie od czasu, w którym dana osoba podlegała ubezpieczeniu (nie jest wymagany okres wyczekiwania) przysługuje zasiłek macierzyński. Świadczenie to wynosi 100% podstawy wymiaru. Gdy z uwagi na ciążę kobieta jest niezdolna do pracy ma prawo do korzystania z zasiłku chorobowego nawet do dnia porodu. Podstawą będzie w tym wypadku zwolnienie lekarskie wystawione na druku ZUS ZLA. Jeżeli lekarz uzna, że nie występuje niezdolność do pracy i nie wyda takiego zwolnienia, pracownica ma możliwość skorzystania z urlopu macierzyńskiego już przed porodem. Wymaga podkreślenia, że jest to jej prawo, a nie obowiązek, tym samym pracodawca nie może jej zmusić do jego wykorzystania. Zgodnie z ogólną regulacją zawartą w art kp pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu. Dodatkowy urlop macierzyński W 2011 r. nie zmienia się wymiar wprowadzonego z dniem 1 stycznia 2010 r. dodatkowego urlopu macierzyńskiego, udzielanego bezpośrednio po obligatoryj- PrzegladPlacowy@wip.pl 7

10 nym urlopie macierzyńskim. Wynosi on do dwóch tygodni (14 dni). Urlop dodatkowy może być wykorzystany zarówno przez matkę, jak i przez ojca dziecka, z tym że ojciec może z niego skorzystać jedynie w przypadku, gdy: ffubezpieczona matka dziecka zrezygnowała z pozostałej części wypłaty zasiłku macierzyńskiego, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni, a niewykorzystaną część zasiłku macierzyńskiego wypłacono ubezpieczonemu ojcu dziecka, albo ffubezpieczona matka dziecka pobierała zasiłek macierzyński przez pełny okres ustalony jako okres urlopu macierzyńskiego. Z wnioskiem o dodatkowy urlop i zasiłek macierzyński może wystąpić ubezpieczony ojciec wychowujący dziecko co najmniej na 7 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z niego. Matka może wykorzystać taki dodatkowy urlop nawet w sytuacji, gdy zrezygnowała z obligatoryjnego urlopu macierzyńskiego po co najmniej 14 tygodniach, a z jego reszty korzysta ojciec. Warunkiem jest złożenie przez nią u pracodawcy wniosku o udzielenie urlopu podobnie jak w przypadku ojca w terminie 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z niego. Ważne Wniosek o dodatkowy urlop macierzyński, złożony z wyprzedzeniem 7 dni, musi być przez pracodawcę uwzględniony. Wniosek złożony później, ale przed zakończeniem urlopu obligatoryjnego pracodawca może uwzględnić, ale nie musi. Jeżeli pracodawca takiego urlopu udzieli, mimo niezachowania siedmiodniowego terminu na złożenie wniosku pracownik ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres udzielonego urlopu. Urlop macierzyński dla ojca Matka musi wykorzystać obowiązkowo 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Po tym okresie ojciec dziecka może wykorzystać pozostałą jego część i korzystać w tym czasie z zasiłku macierzyńskiego. W związku z tym pracodawca zatrudniający matkę dziecka powinien dopuścić ją do pracy we wskazanym przez nią terminie (chyba że jest to niemożliwe wówczas nie później niż z upływem 7 dni od momentu złożenia na piśmie wniosku). Z kolei pracodawca ojca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu macierzyńskiego w terminie przypadającym bezpośrednio po zakończeniu urlopu przez matkę dziecka. Uprawnienie do rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego nie jest autonomiczną decyzją pracownicy, jej skuteczność jest uzależniona od decyzji ojca o wystąpieniu z wnioskiem o wykorzystanie pozostałej części urlopu. Jeżeli ten nie może lub nie chce skorzystać z takiej możliwości matka będzie musiała wykorzystać urlop macierzyński w całości. Należy pamiętać, o tym, że: 1) jeżeli ojciec dziecka nie pozostaje w zatrudnieniu albo stosunek pracy, w którym był, ustał to nie ma on prawa do urlopu macierzyńskiego, a tym samym do zasiłku macierzyńskiego; 2) jeżeli ojciec dziecka nie jest ustalony pracownica nie może skrócić urlopu macierzyńskiego; 8 Styczeń 2011

11 3) nie można udzielić pracownikowi ojcu jedynie części niewykorzystanego przez matkę urlopu macierzyńskiego. Na podstawie art kp niewykorzystaną przez matkę dziecka część urlopu udziela się ojcu dziecka na jego wniosek, a tym samym pracownik otrzymuje urlop obejmujący cały okres niewykorzystany przez matkę. UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE Urlop macierzyński sytuacje wyjątkowe 1. matka dziecka wymaga opieki szpitalnej Jeżeli matka dziecka wymaga opieki szpitalnej i z powodu swojego stanu zdrowia nie może sprawować opieki nad dzieckiem, może zrezygnować z części urlopu macierzyńskiego na rzecz pracownika (ojca), jednakże dopiero po wykorzystaniu obowiązkowych 8 tygodni urlopu. Ojciec będzie miał prawo do części urlopu macierzyńskiego, odpowiadającej okresowi, w którym matka przebywa w szpitalu. W tym czasie przysługuje mu prawo do zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński w zamian za ubezpieczoną chorą matkę dziecka może również otrzymać ubezpieczony chorobowo ojciec dziecka, nawet jeżeli nie jest pracownikiem i nie korzysta z urlopu macierzyńskiego. Ważne Łączny wymiar urlopu macierzyńskiego, wykorzystywanego przez matkę i ojca dziecka, nie może przekraczać wymiaru urlopu macierzyńskiego określonego w Kodeksie pracy. W okresie pobytu w szpitalu pracownicy przysługuje zasiłek chorobowy (albo wynagrodzenie za czas choroby), jeżeli przedłoży zwolnienie lekarskie na druku ZUS ZLA. 2. matka dziecka umiera Jeżeli matka dziecka umiera przy lub po porodzie, a podlegała ubezpieczeniu chorobowemu, prawo do niewykorzystanego przez nią okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługuje ojcu, pod warunkiem jednak że przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. 3. śmierć dziecka W takim przypadku zasiłek macierzyński przysługuje: a) w okresie 8 tygodni po porodzie jeżeli dziecko urodzi się martwe lub umrze w okresie pierwszych 8 tygodni życia, b) przez okres do 7. dnia od dnia zgonu dziecka jeżeli dziecko umrze po upływie 8 tygodni (56 dni) życia. 4. pobyt w szpitalu dziecka Jeżeli dziecko po urodzeniu wymaga opieki szpitalnej, to pracownica może wykorzystać pozostałą część urlopu i zasiłku macierzyńskiego po wypisaniu dziecka ze szpitala. Warunkiem jest jednak wykorzystanie po porodzie 8 tygodni tego urlopu. 5. rezygnacja z wychowania Zasiłek macierzyński przysługuje kobiecie do dnia oddania dziecka, nie krócej niż przez okres 8 tygodni po porodzie gdy pracownica w okresie urlopu macierzyńskiego rezygnuje z wychowania dziecka i oddaje je innej osobie w celu przysposobienia lub do domu małego dziecka. Dokumentowanie uprawnień do zasiłku macierzyńskiego znajdziesz PrzegladPlacowy@wip.pl 9 na naszej stronie internetowej: