INFOR RAPORTY W RAPORCIE ZNAJDZIESZ ODPOWIEDZI M.IN. NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:

Transkrypt

1 INFOR RAPORTY W RAPORCIE ZNAJDZIESZ ODPOWIEDZI M.IN. NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA: Czy można rozpocząć korzystanie z urlopu ojcowskiego od dnia urodzenia się dziecka? Czy pracownik może przesunąć rozpoczęcie urlopu ojcowskiego z powodu choroby? Czy pracowników na urlopach ojcowskich można zwolnić z powodu likwidacji stanowiska pracy? W jakim wymiarze przysługuje urlop ojcowski pracownikowi, któremu urodziły się bliźnięta?

2 Spis treści: 1. Urlop ojcowski Czy można rozpocząć korzystanie z urlopu ojcowskiego od dnia urodzenia się dziecka? Czy pracownik może przesunąć rozpoczęcie urlopu ojcowskiego z powodu choroby? Czy pracowników na urlopach ojcowskich można zwolnić z powodu likwidacji stanowiska pracy? W jakim wymiarze przysługuje urlop ojcowski pracownikowi, któremu urodziły się bliźnięta... 18

3 1. Urlop ojcowski Pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni. Prawo do urlopu ojcowskiego przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia (w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia). Pracodawca udziela urlopu ojcowskiego na podstawie pisemnego wniosku pracownika-ojca, który powinien być złożony w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu. Pracodawca nie może odmówić pracownikowi udzielenia urlopu ojcowskiego. Urlop ojcowski jest płatny za czas urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński w wymiarze 100% podstawy wymiaru zasiłku. W okresie korzystania z urlopu ojcowskiego pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy z pracownikiem. Rozwiązanie takiej umowy w okresie trwającego urlopu ojcowskiego może nastąpić jedynie w przypadku, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika, jak również w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Ochronie przed wypowiedzeniem podczas trwającego urlopu ojcowskiego nie podlega pracownik zatrudniony na podstawie umowy na okres próbny, nieprzekraczający 1 miesiąca. WAŻNE W czasie urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje ochrona przed zwolnieniem z pracy. Pracownik ma prawo powrotu po zakończeniu urlopu ojcowskiego do pracy na dotychczasowe bądź równorzędne stanowisko lub inne odpowiadające jego kwalifikacjom, za wynagrodzeniem, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.

4 Uprawnieniem dla pracownika korzystającego z urlopu ojcowskiego jest także, w przypadku wypowiedzenia umowy, możliwość zgłoszenia żądania o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne. Takie żądanie jest wiążące dla sądu, który nie może uznać tego żądania za niemożliwe lub niecelowe i zasądzić na rzecz pracownika wyłącznie odszkodowania. Nie dotyczy to sytuacji, gdy przywrócenie do pracy jest niemożliwe np. z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracownicy ojcowie biologiczni oraz ojcowie adopcyjni do 1 stycznia 2011 r. mieli zrównane prawa w zakresie terminu, w którym mogli skorzystać z przysługującego im prawa do urlopu ojcowskiego. Z urlopu ojcowskiego pracownik ojciec biologiczny, a także adopcyjny mogli skorzystać najpóźniej do momentu ukończenia przez dziecko 12 miesięcy. Obecnie takie ograniczenie dotyczy jedynie pracownika ojca biologicznego. PRZYKŁAD 17 maja 2014 r. pracownikowi urodziło się dziecko. Ma on prawo do wykorzystania urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni do 16 maja 2015 r. 17 maja 2015 r. dziecko będzie miało ukończone 12 miesięcy, zatem od tego dnia urlop ojcowski na to dziecko pracownikowi już nie będzie przysługiwał. Regulacja prawna ograniczająca możliwość skorzystania z urlopu ojcowskiego do momentu ukończenia przez dziecko 12 miesięcy była dla pracownika ojca adopcyjnego niekorzystna. Często nie mógł on skorzystać z tego uprawnienia w ogóle z uwagi na długotrwałą procedurę związaną z uregulowaniem sytuacji prawnej dziecka, tj. pozbawieniem praw rodziców biologicznych, prowadzeniem procedur adopcyjnych, orzeczeniem przysposobienia przez sąd. Nowelizacja przepisów obowiązująca od 1 stycznia 2011 r. dała ojcom adopcyjnym możliwość skorzystania z urlopu ojcowskiego w stosunku do starszych dzieci. Zgodnie z wprowadzonymi wówczas zasadami, pracownik ojciec wychowujący dziecko ma również prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. Wymiar urlopu ojcowskiego w takim przypadku wynosi 2 tygodnie.

5 WAŻNE Urlop ojcowski przysługuje jedynie ojcom rzeczywiście wychowującym dzieci. Nie może z niego skorzystać ojciec, który np. ma ograniczone prawa rodzicielskie. PRZYKŁAD Dziecko ukończyło 5 maja 2014 r. 12 miesięcy. 16 maja 2014 r. uprawomocniło się postanowienie orzekające przysposobienie dziecka. Pracownik ojciec adopcyjny ma możliwość skorzystania z urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni w terminie do 16 maja 2015 r., tj. w okresie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie. PRZYKŁAD 11 kwietnia 2014 r. uprawomocniło się postanowienie orzekające przysposobienie dziecka. 15 maja 2014 r. dziecko ukończy 9 lat. Mimo że nie upłynął jeszcze okres 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie, ojciec adopcyjny nie będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego z uwagi na to, że dziecko ukończyło już 7 lat. Jeżeli pracownikowi w jednym roku urodzi się dwoje dzieci przy dwóch różnych porodach, to pracownik będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego na każde dziecko oddzielnie. PRZYKŁAD Załóżmy, że 3 stycznia 2014 r. pracownikowi urodziło się pierwsze dziecko. Drugie dziecko urodziło się 12 grudnia 2014 r. W zaistniałej sytuacji pracownikowi przysługuje prawo do wykorzystania urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni w okresie do 2 stycznia 2015 r. na pierwsze dziecko (dopóki nie ukończy ono 12 miesięcy) oraz na drugie dziecko w wymiarze 2 tygodnia do 11 grudnia 2015 r. (dopóki nie ukończy ono 12 miesięcy). Przepisy Kodeksu pracy nie określają wprost, jaki wymiar urlopu ojcowskiego przysługuje ojcom, którym urodziły się np. bliźnięta lub trojaczki. Opinie ekspertów są w tej kwestii podzielone. Pojawiają się zarówno stanowiska uznające, że pracownik ojciec ma prawo jedynie do 2 tygodni urlopu ojcowskiego, nawet jeśli urodziły się

6 bliźnięta, jak również odmienne, przyznające uprawnienie do tego urlopu na każde z bliźniąt. Główny Inspektorat Pracy przyjął w tej sprawie pogląd, że skoro Kodeks pracy nie różnicuje wymiaru urlopu ojcowskiego ze względu na liczbę dzieci urodzonych przy jednym porodzie (tak jak w przypadku urlopu macierzyńskiego), niezależnie od tego, czy pracownikowi urodzą się bliźnięta czy więcej dzieci. Podobnie w tej sprawie wypowiadał się Departament Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej uznając, iż wymiar urlopu ojcowskiego w przypadku porodu mnogiego jest taki sam, jak w przypadku urodzenia się jednego dziecka przy jednym porodzie. PODSTAWA PRAWNA art , art ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz., 208), art. 31 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 159). Magdalena Opalińska specjalista ds. prawa pracy

7 2. Czy można rozpocząć korzystanie z urlopu ojcowskiego od dnia urodzenia się dziecka? PROBLEM Pracownik chce rozpocząć korzystanie z urlopu ojcowskiego od dnia urodzenia się dziecka. Czy możemy mu udzielić tego urlopu, jeśli złoży wniosek o ten urlop 7 dni przed planowanym terminem porodu? Jeśli tak, to jakie dokumenty musi złożyć pracownik? Czy wystarczy zaświadczenie od lekarza o planowanym terminie porodu? RADA Nie mogą Państwo udzielić pracownikowi urlopu ojcowskiego przed urodzeniem się dziecka. Jeżeli pracodawca wyrazi zgodę na skrócenie 7- dniowego terminu złożenia wniosku przed rozpoczęciem korzystania z urlopu ojcowskiego, to pracownik może złożyć wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego w dniu porodu i rozpocząć go od dnia następnego bądź od dnia otrzymania aktu urodzenia dziecka. Na dzień porodu pracownik może wziąć urlop okolicznościowy z tytułu urodzenia się dziecka. UZASADNIENIE Pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia (art Kodeksu pracy). Urlopu ojcowskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika-ojca wychowującego dziecko, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika. W regulacji dotyczącej udzielania urlopu ojcowskiego zostało użyte sformułowanie pracownik-ojciec wychowujący dziecko. Prowadzi to do wniosku, że ustawodawca nie przewidział możliwości złożenia wniosku o urlop ojcowski przed przewidywaną

8 datą urodzenia się dziecka, gdyż w tym czasie pracownik nie ma jeszcze statusu pracownika-ojca wychowującego dziecko. WAŻNE! Pracownik nie może złożyć wniosku o urlop ojcowski przed urodzeniem się dziecka, ponieważ nie ma jeszcze prawa do tego urlopu. Złożenie wniosku z krótszym niż 7 dni wyprzedzeniem nie wiąże pracodawcy. Pracownik może wówczas skorzystać z urlopu ojcowskiego w innym terminie, do chwili ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. Jeżeli jednak pracodawca zgodziłby się na skrócenie 7-dniowego terminu, należy przyjąć, że pracownik mógłby wystąpić z wnioskiem o udzielenie urlopu ojcowskiego w dniu porodu lub w dniu, w którym otrzymałby akt urodzenia dziecka. Pracodawca może w takim przypadku udzielić urlopu ojcowskiego dobrowolnie, nie ma jednak takiego obowiązku. Termin 7 dni został wprowadzony dla wygody pracodawcy, aby mógł zorganizować pracę na czas nieobecności pracownika. Dowodami stanowiącymi podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego pracownikowi za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego są: skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub odpowiednio prawomocne postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka lub ich kopia potwierdzona przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem, oświadczenie ubezpieczonego, że zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego nie został pobrany z innego tytułu ( 20 rozporządzenia z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Jeżeli więc pracownik zamierzałby skorzystać z uprawnienia do urlopu ojcowskiego przed urodzeniem się dziecka, nie mógłby dopełnić obowiązku złożenia tych dokumentów. Zaświadczenie o planowym porodzie nie może być zatem dokumentem upoważniającym do urlopu ojcowskiego. Jest nim tylko i wyłącznie akt urodzenia dziecka.

9 PRZYKŁAD Żona pracownika ma przewidywany termin porodu na 3 czerwca 2014 r. Pracownik 27 maja 2014 r. złożył pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego od 3 czerwca 2014 r. i dołączył zaświadczenie o przewidywanej dacie porodu. Pracodawca odmówił udzielenia tego urlopu, gdyż pracownik nie był w stanie dołączyć aktu urodzenia. Pouczył pracownika o możliwości skorzystania z tego uprawnienia w momencie uzyskania aktu urodzenia i obiecał mu przyznanie prawa do urlopu ojcowskiego w terminie krótszym niż 7 dni. Takie zachowanie pracodawcy jest prawidłowe, gdyż w momencie składania wniosku pracownik nie był jeszcze ojcem wychowującym dziecko oraz nie posiadał aktu urodzenia dziecka. Jednocześnie pracodawca poradził pracownikowi, aby w dniu porodu skorzystał z prawa do urlopu okolicznościowego. Państwa pracownik może skorzystać w dniu urodzenia się dziecka oraz w kolejnym dniu po jego urodzeniu z urlopu okolicznościowego. Pracownikowi, któremu urodziło się dziecko, przysługują bowiem 2 dni urlopu okolicznościowego. Pracodawca nie ma prawa odmówić pracownikowi udzielenia urlopu okolicznościowego w terminie, w którym pracownik chce ten urlop wykorzystać, a za czas przebywania na urlopie pracownikowi przysługuje pełne wynagrodzenie. Wybór terminu wykorzystania urlopu nie jest do końca dowolny. Pracownik powinien móc udowodnić zależność między zdarzeniem (urodzeniem się dziecka) a terminem urlopu. Należy przypomnieć, że urlopu ojcowskiego nie można podzielić, ale trzeba go wykorzystać jednorazowo w wymiarze 2 tygodni. Na wymiar urlopu ojcowskiego nie wpływa liczba dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Niezależnie od tego, czy pracownikowi urodzą się bliźnięta czy więcej dzieci, ma prawo jedynie do 2 tygodni urlopu ojcowskiego. W przypadku urlopu ojcowskiego tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym.

10 PODSTAWA PRAWNA art. 177, art , art Kodeksu pracy, 20 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2012 r. poz. 444), 15 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. Nr 60, poz. 281 ze zm.). Karolina Król-Komarnicka specjalista w zakresie prawa pracy

11 3. Czy pracownik może przesunąć rozpoczęcie urlopu ojcowskiego z powodu choroby? PROBLEM Pracownik złożył 12 maja 2014 r. wniosek o urlop ojcowski od 1 czerwca br. na córkę urodzoną 5 listopada 2013 r. Jednak 14 maja br. zachorował i dostarczył zwolnienie lekarskie na okres od 14 maja do 3 czerwca br. Pracownik dostarczając zwolnienie lekarskie poprosił o wycofanie złożonego wniosku o urlop ojcowski. Czy możemy wycofać wniosek pracownika? Jak należy postąpić w takiej sytuacji? RADA W przypadku nierozpoczęcia przez Państwa pracownika korzystania z urlopu ojcowskiego, na prośbę pracownika mogą Państwo wycofać wniosek. Pracownik będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego w późniejszym terminie po ponownym złożeniu wniosku o urlop ojcowski. UZASADNIENIE Przepisy nie przewidują przesunięcia terminu rozpoczęcia urlopu ojcowskiego z jakichkolwiek powodów, w tym także z powodu choroby pracownika. Nie ma zatem przeszkód, aby pracownik korzystał z urlopu ojcowskiego i jednocześnie przebywał na zwolnieniu lekarskim. Jeżeli pracownik stał się niezdolny do pracy, ma prawo wycofać wniosek o udzielenie mu urlopu ojcowskiego i przesunąć go na inny termin, ale za zgodą pracodawcy. Zgoda pracodawcy jest w tym przypadku konieczna, ponieważ złożony przez pracownika wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego wywołał skutki prawne

12 i jest ważny. Wszelkie zmiany terminu udzielenia urlopu ojcowskiego wymagają więc zgody pracodawcy. Jeżeli pracodawca zgodzi się na wycofanie wniosku o urlop ojcowski za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, pracownikowi będzie przysługiwać za pierwsze 33 dni choroby wynagrodzenie chorobowe, chyba że już przebywał w tym roku na zwolnieniu i nie ma prawa do wynagrodzenia chorobowego. Wówczas będzie miał od razu prawo do zasiłku chorobowego. Pracownik będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego w terminie późniejszym po ponownym złożeniu wniosku w tej sprawie. Jeżeli nie zgodzą się Państwo na wycofanie przez ojca dziecka wniosku o urlop ojcowski, to od dnia wskazanego we wniosku pracownik będzie przebywał na urlopie ojcowskim, mimo że jest niezdolny do pracy. Za ten czas będzie mu przysługiwał tylko zasiłek macierzyński. WAŻNE! Zwolnienie lekarskie nie przesuwa ani nie przerywa urlopu ojcowskiego. Jeżeli pracownik rozpocząłby korzystanie z urlopu ojcowskiego, wówczas nie mógłby go już przerwać nawet za zgodą pracodawcy. Urlop ojcowski jest bowiem niepodzielny i powinien być wykorzystany jednorazowo w całości przez pracownika. Pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż: do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia, do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia (art Kodeksu pracy). Urlop ojcowski jest niezależny od urlopu macierzyńskiego, z którego korzysta matka dziecka. Pracownik może więc skorzystać z tego urlopu w tym samym czasie, w którym z urlopu macierzyńskiego korzysta matka dziecka. Ponadto pracownik nie musi korzystać z urlopu ojcowskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim lub

13 dodatkowym urlopie macierzyńskim wtedy, gdy on sam korzystał z podstawowego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub korzystała z niego matka dziecka. Za okres urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru (art. 31 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Warunkiem przyznania pracownikowi prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego jest wystąpienie do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie takiego urlopu. Pisemny wniosek pracownik-ojciec wychowujący dziecko składa w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu ojcowskiego. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić ten wniosek. PODSTAWA PRAWNA art. 92, art Kodeksu pracy, art. 11, art. 29 ust. 5a, art. 31 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2014 r. poz. 159). Kaja Kryniewicz specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

14 4. Czy pracowników na urlopach ojcowskich można zwolnić z powodu likwidacji stanowiska pracy? PROBLEM W naszym zakładzie zwalniamy 10 pracowników z powodu likwidacji stanowisk pracy. Nie będą to jednak zwolnienia grupowe. Czy w takim przypadku możemy zwolnić pracownika na urlopie ojcowskim? Dodam, że w naszej firmie zatrudniamy ponad 100 pracowników. RADA Tak, mogą Państwo zwolnić z pracy pracowników przebywających na urlopach ojcowskich z powodu likwidacji stanowisk pracy pod warunkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową. Jeżeli jednak nie ma u Państwa takiej organizacji, można zwolnić tych pracowników, jak pozostałych pracowników niepodlegających ochronie przed zwolnieniem. UZASADNIENIE Pracownicy korzystający z urlopów ojcowskich są, co do zasady, chronieni przed zwolnieniem z pracy na takich samych warunkach jak pracownice w ciąży i na urlopie macierzyńskim (art i art Kodeksu pracy). Oznacza to, że w okresie korzystania z tych urlopów pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem (chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika i reprezentująca go zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę). Ponadto rozwiązanie umowy z pracownikiem na urlopie ojcowskim może nastąpić w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

15 Ochrona tych pracowników jest jednak taka sama jak pracownic w ciąży i na urlopie macierzyńskim jedynie w przypadku, gdy wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę miałoby nastąpić tylko na podstawie przepisów Kodeksu pracy. Natomiast gdy pracodawca zamierza zwolnić pracowników z pracy z przyczyn ich niedotyczących, najczęściej ekonomicznych lub organizacyjnych (np. z powodu likwidacji stanowiska pracy), i jeżeli zatrudnia: mniej niż 20 pracowników nadal stosuje tylko przepisy Kodeksu pracy, co najmniej 20 pracowników stosuje nie tylko przepisy Kodeksu pracy, ale i przepisy ustawy o tzw. zwolnieniach grupowych. Zatem pracodawca zatrudniający mniej niż 20 pracowników nadal stosuje do pracowników korzystających z urlopów ojcowskich zasady ochrony przed zwolnieniem z pracy właściwe dla pracownic w ciąży i na urlopach macierzyńskich. W praktyce oznacza to, że nie ma możliwości wypowiedzenia im umów o pracę z przyczyn ich niedotyczących (w tym z powodu likwidacji stanowiska pracy). WAŻNE! Pracodawca zatrudniający mniej niż 20 pracowników nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikom na urlopie ojcowskim. Natomiast pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników może zwolnić pracowników przebywających na urlopie ojcowskim. Ustawa o zwolnieniach grupowych, którą stosujemy do tych pracodawców, reguluje zasady zwalniania z pracy pracowników z przyczyn ich niedotyczących zarówno w przypadku, gdy ze względu na liczbę zwalnianych pracowników zwolnienie to kwalifikuje się jako zwolnienie grupowe, jak i wtedy, gdy jest zwalniana mniejsza liczba pracowników (wówczas mówi się o zwolnieniach indywidualnych). Przy zwolnieniach dokonywanych na podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych bezwzględna ochrona przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy nie przysługuje pracownikom korzystającym z urlopów ojcowskich. Oznacza to, że pracownicy ci mogą mieć wypowiedzianą umowę o pracę zarówno w przypadku zwolnień grupowych, jak i indywidualnych. Jednak w sytuacji zwolnień indywidualnych umowa o pracę z tymi pracownikami może być rozwiązana w drodze wypowiedzenia pod warunkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową

16 organizację związkową w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu umowy pracownikowi (art. 10 ust. 2 ustawy o zwolnieniach grupowych). Jeżeli natomiast organizacja związkowa wyrazi sprzeciw, pracodawca może tylko wypowiedzieć tym pracownikom warunki pracy i płacy wyłącznie wówczas, gdy z przyczyn niedotyczących tych pracowników nie jest możliwe ich dalsze zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach. Dotyczy to tylko pracodawców, u których działa taka organizacja. PRZYKŁAD U pracodawcy zatrudniającego około 100 pracowników działają dwie zakładowe organizacje związkowe. Pracodawca chce z przyczyn ekonomicznych zwolnić pracownika przebywającego na urlopie ojcowskim. Pracodawca wystąpił do jednego z działających w zakładzie związków zawodowych, którego pracownik jest członkiem, z informacją, że zamierza złożyć wypowiedzenie pracownikowi w czasie urlopu ojcowskiego. Organizacja związkowa nie udzieliła pracodawcy żadnej odpowiedzi, zatem, po upływie 14 dni od przekazania informacji o zamierzonym zwolnieniu, pracodawca wypowiedział temu pracownikowi umowę o pracę. Postępowanie pracodawcy było prawidłowe, ponieważ związek zawodowy nie zgłosił sprzeciwu w terminie 14 dni. Pracodawca nie musiał też informować o zamiarze wypowiedzenia umowy drugiej działającej w zakładzie organizacji związkowej, gdyż pracownik nie był jej członkiem. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, sam podejmuje decyzję o wypowiedzeniu umowy pracownikom przebywającym na urlopach ojcowskich. Procedura wypowiadania umów z przyczyn dotyczących pracodawców pracownikom na urlopie ojcowskim w przypadku pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Gdy w zakładzie działa organizacja związkowa: Pracodawca ustala, czy pracownik jest członkiem organizacji związkowej lub czy związek zawodowy podejmie się jego reprezentacji. Jeżeli żadna organizacja nie reprezentuje pracownika, pracodawca może złożyć mu wypowiedzenie bez żadnych ograniczeń.

17 Pracodawca przekazuje informację o zamiarze złożenia wypowiedzenia pracownikowi do organizacji związkowej, która go reprezentuje. Pracodawca składa pracownikowi wypowiedzenie umowy, jeżeli związek zawodowy nie zgłosi sprzeciwu w ciągu 14 dni od przekazania mu informacji o zamiarze wypowiedzenia. Jeżeli organizacja związkowa złoży sprzeciw, wówczas pracodawca może wręczyć pracownikowi wypowiedzenie zmieniające, pod warunkiem że nie ma możliwości zatrudniania go na dotychczasowym stanowisku pracy. W takim przypadku przed złożeniem wypowiedzenia zmieniającego trzeba wystąpić do organizacji związkowej o opinię dotyczącą tego wypowiedzenia. Opinia związku nie wiąże jednak pracodawcy. Gdy w zakładzie nie ma organizacji związkowej: Pracodawca wypowiada umowę o pracę tak, jak pracownikom nieposiadającym ochrony przed zwolnieniem z pracy. PODSTAWA PRAWNA art. 177, art , art Kodeksu pracy, art. 1, art. 5 ust. 5 pkt 1, art. 10 ust. 1 3 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.). Bożena Lenart specjalista w zakresie prawa pracy

18 5. W jakim wymiarze przysługuje urlop ojcowski pracownikowi, któremu urodziły się bliźnięta PROBLEM Naszemu pracownikowi 7 lipca 2013 r. urodziły się bliźnięta. Obecnie pracownik ten chce skorzystać z urlopu ojcowskiego. Czy urlop ten przysługuje mu w wymiarze 2 tygodni czy 4 tygodni, skoro jest ojcem bliźniąt? RADA Pracownikowi przysługuje urlop ojcowski w wymiarze tylko 2 tygodni, mimo że urodziły mu się bliźnięta. UZASADNIENIE Urlop ojcowski przysługuje pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko (art Kodeksu pracy). Z urlopu ojcowskiego pracownik może skorzystać w dowolnym czasie do dnia ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. Urlop ten przysługuje w wymiarze 2 tygodni. Urlop ojcowski przysługuje w wymiarze 2 tygodni bez względu na liczbę dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Przepisy Kodeksu pracy nie wprowadziły bowiem, tak jak w przypadku urlopu macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego) oraz urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego), wyższych wymiarów urlopu ojcowskiego w razie urodzenia się przy jednym porodzie większej liczby dzieci. Nie można zatem przyjąć, jak to interpretowała część specjalistów z zakresu prawa pracy, że pracownikowi przysługuje wyższy wymiar urlopu ojcowskiego, jeżeli doszło do porodu mnogiego. Zatem Państwa pracownik, mimo że urodziły mu się bliźnięta, będzie miał prawo jedynie do 2 tygodni urlopu

19 ojcowskiego. Takie samo stanowisko w tej sprawie prezentuje Departament Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej. WAŻNE! Na wymiar urlopu ojcowskiego nie wpływa liczba dzieci urodzonych podczas jednego porodu. Państwa pracownik, mimo że dzieci urodziły się w 2013 r., ma prawo do skorzystania w tym roku z urlopu ojcowskiego. Pracownik może bowiem skorzystać z urlopu ojcowskiego do czasu ukończenia przez dziecko 12 miesięcy, czyli w przypadku Państwa pracownika ma on na to czas do 6 lipca 2014 r. Urlopu ojcowskiego należy udzielać na dni kalendarzowe. Zatem 1 tydzień urlopu ojcowskiego odpowiada 7 dniom kalendarzowym. Wynika to z art Kodeksu pracy. PRZYKŁAD Pracownik złożył wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego w terminie od 26 maja do 1 czerwca 2014 r. na dziecko, które ukończy 12 miesięcy życia 27 czerwca 2014 r. Takie określenie przez pracownika terminu, w jakim ma być udzielony urlop ojcowski, jest prawidłowe. Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego pracownik powinien złożyć na 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu (art Kodeksu pracy). Pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu ojcowskiego. We wniosku o urlop ojcowski należy określić termin udzielenia urlopu ojcowskiego oraz wiek dziecka, na które pracownik występuje o ten urlop. Oprócz wniosku o urlop ojcowski pracodawca może zażądać od pracownika kopii odpisu skróconego aktu urodzenia dziecka (jeżeli tego dokumentu wcześniej nie otrzymał od pracownika) oraz złożenia oświadczenia, że pracownik jeszcze nie korzystał z urlopu ojcowskiego na dane dziecko (w przypadku gdy pracownik miał możliwość wykorzystania tego urlopu już wcześniej przed podjęciem pracy u danego pracodawcy).

20 PODSTAWA PRAWNA art. 180, art , art. 183 Kodeksu pracy. Marek Skałkowski specjalista w zakresie prawa pracy