Raport z debaty klimatycznej w Stalowej Woli

Transkrypt

1 Raport z debaty klimatycznej w Stalowej Woli Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrali: Katarzyna Juras Krzysztof Ciurej Komentarz eksperta: Tadeusz Narkun Warszawa, Projekt Dobry klimat dla powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2 DATA DEBATY MIEJSCE CEL DEBATY PATRONAT UCZESTNICY DEBATY MODERATORZY EKSPERT 14 stycznia 2013 Stalowa Wola Wypracowanie społecznych założeń dla Powiatowego Programu Niskowęglowego Rozwoju czyli strategii rozwoju przy założeniach ograniczenia emisji CO 2. Minister Środowiska, Starosta stalowowolski Miejsce debaty : Starostwo Powiatowe w Stalowej Woli Uczestnikami debaty byli pracownicy Starostwa Powiatowego w Stalowej Woli, przedstawiciele lokalnych gmin, przedstawiciel NGO - Stowarzyszenie LGD Forum Mieszkańców Wsi SANŁĘG oraz firmy "Tauron", Huty Stalowa Wola S.A, Nadleśnictwa, Inkubatora Technologicznego w Stalowej Woli, Miejskiego Zakładu Komunalnego. Katarzyna Juras, Krzysztof Ciurej Tadeusz Narkun W dniu 14 stycznia w Starostwie powiatowym w Stalowej Woli odbyła się debata klimatyczna, której celem było wypracowanie założeń do Powiatowego Programu Niskowęglowego Rozwoju. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele społeczności lokalnej m.in. przedstawiciele lokalnych gmin, przedstawiciel NGO - Stowarzyszenie LGD Form Mieszkańców Wsi SANŁĘG, firmy "Tauron", Huty Stalowa Wola S.A, Nadleśnictwa, Inkubatora Technologicznego w Stalowej Woli, Miejskiego Zakładu Komunalnego ekspert Tadeusz Narkun, oraz moderatorzy Katarzyna Juras, Krzysztof Ciurej. Debata była jedną z około 90 zaplanowanych w całej Polsce realizowanych w ramach projektu Dobry klimat dla powiatów, której realizatorem jest Instytut Na rzecz Ekorozwoju, Związek Powiatów Polskich, oraz Community Energy Plus (Wielka Brytania). Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu stalowowolskiego 2

3 Debata została otwarta przez starostę Mariusza Sołtysa, który przywitał wszystkich uczestników, następnie w kilku słowach dokonał wprowadzenia w tematykę spotkania, a także wskazał problemy widoczne w skali powiatu m.in. problem spalania odpadów w paleniskach domowych. W wystąpieniu stwierdził, że debata daje możliwość podjęcia dyskusji, która może zainicjować podjęcie działań, które muszą przystosowywać powiat do zmian klimatycznych czyli zmierzać do minimalizacji skutków lub do ich adaptacji. Po wystąpieniu starosty stalowowolskiego głos przejął ekspert, przedstawiciel Związku Powiatów Polskich Tadeusz Narkun, który podziękował staroście za możliwość organizacji debaty oraz w kilku słowach przedstawił założenia realizowanego projektu. Przebieg debaty: Debata została podzielona na dwa moduły; pierwszy w którym przedstawiono prezentację zawierającą podstawowe informacje o zmianach klimatu, jej skutkach oraz działaniach podejmowanych przez społeczność międzynarodową oraz Polskę zmierzające do ochrony klimatu. W dalszej części modułu zaprezentowano film Tydzień z dobrym klimatem" przedstawiający dobre przykłady działań podejmowanych w Polsce zmierzających do ochrony klimatu, zmniejszania emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Przedstawione przykłady dotyczyły działań podejmowanych przez samorządy, a także lokalnych przedsiębiorców. Drugi moduł moduł warsztatowy miał za zadanie wspólne wypracowanie założeń niskowęglowego rozwoju i składał się on z trzech etapów. pierwszego w którym zastanawiano się nad lokalnymi uwarunkowaniami w zakresie rozwoju gospodarki regionu w odniesieniu do zmian klimatycznych. drugiego w którym określono wizję powiatu w roku 2030 biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne, trzeciego w którym wypracowano pomysły w jaki sposób może być ona osiągnięta, której efekty przedstawiono w dalszej części sprawozdania. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu stalowowolskiego 3

4 W trakcie warsztatów pracowały dwie grupy uczestników, zgodnie z metodyką zaproponowaną przez organizatorów spotkania, dzięki, której stworzono możliwość wypracowania założeń dla Powiatowego Rozwoju Niskowęglowego. 1. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian klimatycznych wskazane przez grupy robocze:. W trakcie pracy warsztatowej uczestnicy wskazali uwarunkowania w dwóch aspektach - jako zagrożenia oraz szanse rozwoju powiatu. Szanse : w powiecie są juz widoczne działania zmierzające do zmniejszania emisji dwutlenku węgla np. "Tauron" Zakład Energetyczny - inwestycje proekologiczne, stopniowo przechodzi ze spalania węgla na biomasę oaz gaz, w planach 2018 r. ma całkowitą rezygnację z węgla. występowanie w powiecie potencjalnego odbiorcy dużej ilości biomasy przez "Tauron" - zakład energetyczny, możliwość produkcji biomasy, która zaspokoi lokalne potrzeby, obecność terenów, które mogą być zagospodarowane pod budowę infrastruktury OZE, zainteresowanie firm chcących inwestować w OZE, możliwość kształcenia nowej kadry. Zagrożenia występowanie klęsk żywiołowych - lokalne podtopienia, huragan, powodzie, duża emisja gazów cieplarnianych z gospodarstw domowych (spalanie węgla i odpadów) oraz transportu drogowego - brak dobrze rozwiniętej sieci komunikacji zbiorowej, niska świadomość ekologiczna mieszkańców, brak lokalnej organizacji NGO - ekologicznej dbającej o lokalne środowisko, inicjującej działania, Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu stalowowolskiego 4

5 zawiłe procedury oraz biurokracja w zakresie pozyskiwania funduszy zewnętrznych na inwestycje, NATURA skomplikowane procedury podejmowania działań na tym terenie, przestarzałe instalacje energetyczne oparte na starych technologiach, rozproszone rolnictwa w kontekście organizacji skupu biomasy, niski status ekonomiczny mieszkańców, brak doświadczonych biur w projektowaniu inwestycji ekologicznych w powiecie, W dalszej części pracy biorąc pod uwagę uwarunkowania każda z grup sformułowała po dwie wizje powiatu w 2030 roku. 2. Pomysły i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne wskazane przez grupy robocze: WIZJA 1: Powiat KUWEJT POMYSŁY: pozyskiwanie gazu zlokalizowanego w gminie Pysznica, wykorzystanie wód geotermalnych, produkcja roślin energetycznych, promocja turystyki poprzez tworzenie infrastruktury np. budowa pól golfowych. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu stalowowolskiego 5

6 POMYSŁY: WIZJA2: Powiat efektywny energetycznie termomodernizacja budynków użyteczności publicznej oraz budynków prywatnych, wymiana oświetlenia ulicznego na LED, system zachęt i ulg dla przedsiębiorców i osób fizycznych inwestujących w OZE, system dofinansowań do budowy domów pasywnych, rozwinięcie sieci stacji pomiarowych zanieczyszczeń, wymiana sprzętu gospodarstwa domowego na energooszczędny, odzysk ciepła z procesów przemysłowych oraz instalacja pomp ciepła. POMYSŁY: Wizja III Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń w powiecie przeniesienie transportu ciężkiego - tirów na transport kolejowy, rozwinięcie systemu stacji przeładunkowych oraz terminali przeładunkowych, wzmocnienie wspólnej roli przemysłu i nauki w zakresie inicjatyw ekologicznych, pozyskiwanie /poszukiwanie funduszy na działania proekologiczne, budowa małych elektrowni wodnych i wiatraków, transport publiczny oparty na energii elektrycznej, system kolektorów słonecznych oraz paneli fotowoltaicznych na potrzeby indywidualne, Po przedstawieniu przez poszczególne grupy swoich wizji oraz pomysłów, demokratycznie, poprzez głosowanie, wybrano jedną wizję, którą uczestnicy chcieliby osiągnąć. Większością Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu stalowowolskiego 6

7 głosów wybrano wizję - Powiat efektywny energetycznie". W dalszej części spotkania uczestnicy każdej grupy podjęli się zadania zidentyfikowania potrzeb, zasobów, instrumentów umożliwiających osiągnięcie wybranej wizji. Powiat efektywny energetycznie" Aby osiągnąć wskazaną wizję, w pierwszej kolejności określono działania, które muszą być zrealizowane. Wskazano potrzebę uproszczenia procedur prawnych ułatwiających inwestycje poczynając od lokalnego prawa na terenie gmin, powiatów, a kończąc na prawie ogólnokrajowym. W działaniach pojawił się pomysł podejmowania oddolnych inicjatyw, w pierwszym etapie wskazane jest wykonanie analiz i studiów opłacalności, w kolejnym opracowanie strategii działania, w kolejnym poszukiwanie możliwości pozyskania środków finansowych. Osiągnięcie wskazanej wizji musi się odbywać dzięki wspólnym, strategicznym działaniom, czyli należy nawiązać współpracę samorządów, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych - pojawił się pomysł powołania lokalnej organizacji działającej na rzecz realizacji wizji łączącej interesy wszystkich instytucji oraz mieszkańców powiatu. To wspólne działanie umożliwi opracowanie dokumentów strategicznych, jak podkreślono, z konkretnym harmonogramem. W trakcie dyskusji podkreślono potrzebę dostosowania przepisów prawa ułatwiających wdrożenie działań. Ze względu na niską świadomość ekologiczną mieszkańców istotnym aspektem jest organizacja szkoleń, spotkań z mieszkańcami, które wyposażą ich w podstawową wiedzę na temat planowanych działań, wskazując korzyści dla mieszkańca. W dalszej części dyskusji, wstępnie określono posiadane zasoby, wymieniono tu dostępność kadry naukowej, zasoby przyrodnicze, pewne możliwości finansowania działań, potencjał edukacyjny czyli możliwość dostosowania szkolnictwa do potrzeb rynku pracy. Jako potrzebę wskazano poszukiwanie źródeł finansowania, uświadamiania mieszkańców w zakresie wdrażania nowych działań. Dzięki osiągnięciu wizji określono rezultaty. Jako główne wskazano: zmniejszenie zużycia energii oraz emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie produkcji energii z OZE w przeliczenia na mieszkańca, rozwój regionu oraz poprawa warunków życia mieszkańców. Uczestnicy debaty obawiają się, iż podejmowane działania mogą być blokowane przez organizacje ekologiczne spoza terenu powiatu. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu stalowowolskiego 7

8 Podsumowując debatę. Analizując przebieg debaty oraz wypracowane wnioski moderatorzy spotkania wskazują na zaangażowanie uczestników. Na uwagę zasługuje fakt, iż w spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele samorządów, przedsiębiorców a także nielicznych w powiecie organizacji pozarządowych. Dzięki temu została stworzona możliwość porozmawiania, wymiany opinii, a także wspólnego zastanowienia się nad przyszłością regionu w kontekście zmian klimatycznych oraz jej zauważalnych skutków. W dyskusji pojawiały się głosy w nurcie pesymizmu wskazując choćby na potencjalne utrudnienia wynikające z obecnych zapisów prawa czy braku finansów, jednak w wizji oraz w sposobie jej realizacji pojawiły się pomysły niwelowania tych problemów. W podsumowaniu debaty przez każdego z uczestników pojawiały się jednak bardzo często głosy, że w praktycznym działaniu pojawia się wiele barier, ale są możliwości ich pokonywania - odwoływano się do przebiegu debaty, w której pojawiały się przykłady rozwiązań. Ponadto przedstawiciele różnych instytucji wykazywali gotowość, otwartość na współprace w zakresie tematycznym debaty. Analizując wypracowane wnioski, można zauważyć szerokie spojrzenie uczestników na skutki zmian klimatu. W naszej opinii bardzo ważnym rezultatem debaty jest to, że uczestnicy stwierdzili że jest potrzeba wdrażania działań w odpowiedzi na zmiany klimatu, natomiast jeszcze wymaga przemyśleń, diagnozy jakie działania wdrażać. Pierwszym krokiem może być powołanie lokalnej grupy zrzeszającej przedstawicieli samorządu, lokalnego biznesu, NGO, którzy mogą być inicjatorem działań. Debata klimatyczna dała możliwość spotkania się przedstawicieli różnych środowisk, którzy podzielili się swoją wiedzą oraz doświadczeniami. Każda z tych grup posiada określony potencjał oraz zasoby, których połączenie w wspólnym skoordynowanym działaniu może przyczynić się do zrealizowania zaplanowanej wizji. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu stalowowolskiego 8

9 Co po debacie? W ramach projektu Dobry klimat dla powiatów w jednym powiecie uczestniczącym w projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu, który podpisał deklarację Dobry klimat dla powiatów. Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym mieszkańców powiatu w latach W ramach opracowywania programu zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii pierwszego niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii. W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu Dobry klimat dla powiatów. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem: Projekt Dobry klimat dla powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu stalowowolskiego 9