Raport z debaty klimatycznej w Nisku

Transkrypt

1 Raport z debaty klimatycznej w Nisku Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrali: Katarzyna Juras Krzysztof Ciurej Komentarz eksperta: Tadeusz Narkun Warszawa, Projekt Dobry klimat dla powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2 DATA DEBATY MIEJSCE CEL DEBATY PATRONAT UCZESTNICY DEBATY MODERATORZY EKSPERT 15 stycznia 2013 Nisko Wypracowanie społecznych założeń dla Powiatowego Programu Niskowęglowego Rozwoju czyli strategii rozwoju przy założeniach ograniczenia emisji CO 2. Minister Środowiska, Starosta Niżański Miejsce debaty : Nisko - Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej Uczestnikami debaty byli pracownicy Starostwa Powiatowego w Nisku m.in. referatu ochrony środowiska, nauczyciele szkół, przedstawiciele lokalnych gmin, przedstawiciele lokalnych stowarzyszeń, stacji epidemiologicznej, Nadleśnictwa, Miejskiego Zakładu Komunalnego, przedstawiciele lokalnych przedsiębiorców, radni, uczniowie szkół średnich. Katarzyna Juras, Krzysztof Ciurej Tadeusz Narkun Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego 2

3 W dniu 15 stycznia odbyła się debata klimatyczna, której celem było wypracowanie założeń do Powiatowego Programu Niskowęglowego Rozwoju. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele społeczności lokalnej m.in. pracownicy Starostwa Powiatowego w Nisku m.in. referatu ochrony środowiska, nauczyciele szkół, przedstawiciele lokalnych gmin, przedstawiciele lokalnych stowarzyszeń, stacji epidemiologicznej Nadleśnictwa, Miejskiego Zakładu Komunalnego, przedstawiciele lokalnych przedsiębiorców, radni, uczniowie szkół średnich ekspert, przedstawiciel Związku Powiatów Polskich Tadeusz Narkun, oraz moderatorzy Katarzyna Juras, Krzysztof Ciurej. Debata była jedną z około 90 zaplanowanych w całej Polsce realizowanych w ramach projektu Dobry klimat dla powiatów, której realizatorem jest Instytut Na rzecz Ekorozwoju, Związek Powiatów Polskich, oraz Community Energy Plus (Wielka Brytania). Debata została otwarta przez starostę Gabriela Waliłko, który przywitał wszystkich uczestników debaty, następnie w kilku słowach dokonał wprowadzenia w tematykę spotkania - m.in. dokonał charakterystyki powiatu oraz przedstawił informacje dotyczące stopnia zanieczyszczenia powietrza w regionie. W dalszej części wystąpienia zachęcił uczestników do aktywnego udziału w spotkaniu, do podejmowania dyskusji przy wypracowywaniu wniosków, gdyż w perspektywie najbliższych miesięcy, mogą być pomocne przy opracowywaniu dokumentów strategicznych. Po wystąpieniu Starosty niżańskiego głos zabrał ekspert - przedstawiciel Związku Powiatów Polskich Tadeusz Narkun, który podziękował staroście za możliwość organizacji debaty oraz w kilku słowach przedstawił założenia realizowanego projektu. Przebieg debaty: Debata została podzielona na dwa moduły; pierwszy w którym przedstawiono prezentację zawierającą podstawowe informacje o zmianach klimatu, jej skutkach oraz działaniach podejmowanych przez społeczność międzynarodową oraz Polskę zmierzające do ochrony klimatu. W dalszej części modułu zaprezentowano film Tydzień z dobrym klimatem" przedstawiający dobre przykłady działań podejmowanych w Polsce zmierzających do ochrony klimatu, zmniejszania emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Przedstawione przykłady dotyczyły działań podejmowanych przez samorządy, a także lokalnych przedsiębiorców. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego 3

4 Drugi moduł moduł warsztatowy miał za zadanie wspólne wypracowanie założeń niskowęglowego rozwoju i składał się on z trzech etapów. pierwszego w którym zastanawiano się nad lokalnymi uwarunkowaniami w zakresie rozwoju gospodarki regionu w odniesieniu do zmian klimatycznych. drugiego w którym określono wizję powiatu w roku 2030 biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne, trzeciego w którym wypracowano pomysły w jaki sposób może być ona osiągnięta, której efekty przedstawiono w dalszej części sprawozdania. W trakcie warsztatów pracowały cztery grupy uczestników, zgodnie z metodyką zaproponowaną przez organizatorów spotkania, dzięki, której stworzono możliwość wypracowania założeń dla Powiatowego Rozwoju Niskowęglowego. 1. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian klimatycznych wskazane przez grupy robocze:. W trakcie pracy warsztatowej uczestnicy wskazali : a. uwarunkowania przyrodniczo-środowiskowe okresowe susze, gwałtowne ulewy (lokalne podtopienia), bogata sieć rzeczna, duża powierzchnia lasów oraz zwiększająca się ich zasobność, duża powierzchnia pól o niskiej klasie bonitacyjnej, dobre nasłonecznienie, duża ilość zanieczyszczeń przenoszona do powiatu z powiatu stalowolskiego - jest to wynikiem położenia geograficznego oraz kierunku wiatrów, zauważalne zanieczyszczenie powietrza, które powoduje zmniejszenie ilości turystów, tranzyt przechodzący przez miasto - duża ilość zanieczyszczeń z transportu, Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego 4

5 b. uwarunkowania wynikające z zasobów ludzkich niska świadomość ekologiczna mieszkańców, opór społeczny przy wdrażaniu nowych technologii oraz mała wiedza na temat możliwości pozyskiwania dotacji na działania związane z odnawialnymi źródłami energii, brak wykwalifikowanej kadry, która może wspomóc technologicznie wdrażanie nowych rozwiązań, potencjał edukacyjny - obecność szkół, która może kształcić przyszłą kadrę, niski status ekonomiczny mieszkańców, duże bezrobocie w granicach 30%, wypływ młodych ludzi do dużych miast lub za granicę, c. uwarunkowania wynikające z istniejącej infrastruktury rozdrobnienie oraz rozproszenie gospodarstw, zanik komunikacji kolejowej, słaba sieć dróg W dalszej części pracy biorąc pod uwagę uwarunkowania każda z grup sformułowała wizje powiatu w 2030 roku. 2. Pomysły i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne wskazane przez grupy robocze: WIZJA 1: Turystyka przyjazna środowisku POMYSŁY: budowa i zagospodarowanie zbiorników wodnych, budowa i wytyczenie tras rowerowych i kajakowych, budowa infrastruktury rowerowej - miejsca odpoczynku, baza noclegowa, rozwój gospodarstw agroturystycznych wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych, poprawa infrastruktury drogowej. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego 5

6 POMYSŁY: WIZJA2: Rozwój przemysłu o małej emisji zanieczyszczeń utrzymanie wysokiej lesistości oraz rozwój przemysłu drzewnego, odnowienie przemysłu rolno-spożywczego z wykorzystaniem nowoczesnych technologii zmniejszających emisję gazów cieplarnianych. POMYSŁY: WIZJA 3: Powiat niżański jako lider zielonej energii współpraca ze Stalową Wolą w rozwoju parku technologicznego opartej na energetyce ze źródeł odnawialnych, wykorzystanie paliwa wodorowego, rozwój ekologicznego rolnictwa i zalesianie nieużytków, promowanie budownictwa pasywnego, rozwój instytutów badawczych zajmujących się zieloną energią, WIZJA 4: Powiat samowystarczalny energetycznie " POMYSŁY: pozyskiwanie funduszy unijnych, zewnętrznych na instalacje źródeł pozyskiwania energii odnawialnej /panele fotowoltaiczne, solary itp. właściwe gospodarowanie odpadami - prowadzenie recyklingu,, budowa elektrowni wodnych na rozbudowanej sieci rzek, wykorzystanie zasobów przyrodniczych (wody geotermalne, wiatr, słońce, system rzek) do produkcji energii, dofinansowanie zakupu ekologicznych samochodów, Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego 6

7 WIZJA 5: Zachowanie naturalnego charakteru środowiska oraz dużej lesistości POMYSŁY: zalesianie nowych terenów (nieużytków), racjonalna gospodarka leśna, podnoszeni świadomości mieszkańców ze szczególnym uwzględnieniem młodego pokolenia. Po przedstawieniu przez poszczególne grupy swoich wizji oraz pomysłów wybrano jedną wizję, którą uczestnicy chcieliby osiągnąć. Większością głosów wybrano wizję - Powiat samowystarczalny energetycznie ". W dalszej części spotkania uczestnicy każdej grupy podjęli się zadania zidentyfikowania potrzeb, zasobów, instrumentów umożliwiających osiągnięcie wybranej wizji. Do części tej wykorzystano pytania pomocnicze, które miały na celu uzyskanie konkretnych odpowiedzi. Uczestnicy każdej z grup, starali się odpowiedzieć na pytania, które pomagały określić warunki w jakich wizja będzie realizowana: Jakie mamy/ potrzebujemy zasoby, aby zrealizować te działania? Kto (jakie organizacje) powinny realizować tę wizję w powiecie? Która powinna być liderem? Jakie rezultaty zamierzamy osiągnąć realizując tą wizję? flipchartach. Każda z grup, po wewnętrznej dyskusji nad tematem, zapisywała swoje pomysły na Powiat samowystarczalny energetycznie " Uczestnicy wymienili zasoby, które umożliwiają realizację wybranej wizji:: wykwalifikowana kadra techniczna, zasoby przyrodnicze (sieć rzeczna, grunty pod farmy wiatrowe lub fotowoltaiczne, dobre nasłonecznienie). Uczestnicy wskazywali rezultaty, które zostaną osiągnięte dzięki osiągnięciu wizji : Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego 7

8 zmniejszenie zużycia energii konwencjonalnej, zmniejszenie kosztów utrzymania mieszkań wynikających z ogrzewania, zużycia energii (tańsze energia), zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, zwiększenie zatrudnienia. Uczestnicy wymieniali także organizacje, które powinny realizować wybraną wizję powiatu: samorząd - wskazywany jako lider, organizacje ekologiczne jako przedstawiciele sfery pozarządowej, przedsiębiorstwa, inwestorzy prywatni. Uczestnicy wskazali działania, które muszą wykonać, żeby uzyskać zaplanowane rezultaty: wypromowanie pomysłu w środowisku lokalnym oraz w szerszym kręgu, pozyskanie inwestorów, poszukiwanie funduszy zewnętrznych i ich pozyskanie, poprowadzenie akcji promującej energię ze źródeł odnawialnych. Uczestnicy wskazali także potencjalnych przeciwników wprowadzanej wizji: lokalna społeczność, która często wykazuje opór przed zmianami, który może wynikać z niskiej świadomości ekologicznej, lobby energetyki konwencjonalnej. Podsumowanie debaty. Rezultatem spotkania było wypracowanie wspólnej wizji powiatu niżańskiego w roku 2030 roku w odpowiedzi na zmieniający się klimat, którą uczestnicy określili biorąc pod uwagę potencjał oraz potrzeby powiatu. Podczas debaty odczuwało się duże zaangażowanie uczestników, zaletą spotkania było to, że uczestnicy czynnie brali w nim udział, oraz przedstawiali różne spojrzenie na ten sam temat - co było wynikiem obecności reprezentantów rożnych środowisk i instytucji. W trakcie dyskusji pojawiały sie głosy uczestników, którzy nie są w pełni przekonani do tego, iż Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego 8

9 zmiany klimatu wywołane są działalnością człowieka. Jednak ci sami uczestnicy wskazali potrzebę podejmowania działań zmierzających do ochrony środowiska, inicjowanych oddolnie w gminach, powiatach. W trakcie podsumowania debaty wskazano potrzebę współpracy, dyskusji - w takiej formie jak debata w której brali udział. Efektem pracy na debacie są wypracowane wnioski, które mogą być wykorzystane w dokumentach strategicznych. Można powiedzieć, że zaproponowane wizje i związane z nimi działania są mocno ukierunkowane na korzystanie z naturalnych zasobów przyrodniczych takich jak energia słoneczna, wiatrowa, co wiąże się procesem przechodzenia powiatu na niskoemisyjną gospodarkę. Wydaje się niezmiernie istotnym, by zostało powołane przez Starostę Forum Promowania Samostarczalności Energetycznej powiatu łączące zainteresowane instytucje, organizacje, przedsiębiorstwa i osoby. Forum mogłoby wypracować wspólny program realizacji zamierzonej wizji, stanowić platformę do wymiany informacji i doświadczeń. W przypadku powołania sekretariatu, Forum mogłoby prowadzić stronę www poświęconą wdrażaniu ww. wizji. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego 9

10 Co po debacie? W ramach projektu Dobry klimat dla powiatów w jednym powiecie uczestniczącym w projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu, który podpisał deklarację Dobry klimat dla powiatów. Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym mieszkańców powiatu w latach W ramach opracowywania programu zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii pierwszego niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii. W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu Dobry klimat dla powiatów. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem: Projekt Dobry klimat dla powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego 10