Raport z debaty klimatycznej w Skierniewicach

Transkrypt

1 Raport z debaty klimatycznej w Skierniewicach Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrały: Anna Traut-Seliga Tomasz Pawelec Nadzór Eksperta: Krzysztof Kamieniecki Warszawa, Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2 Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Skierniewickiej 2

3 1. Wstęp Debata Klimatyczna odbyła się w dniu 5 listopada 2012 roku w Skierniewicach, w sali konferencyjnej Starostwa Powiatowego w Skierniewicach, przy ulicy Konstytucji 3-go Maja 6. Debata została objęta patronatem Ministra Środowiska. Jej celem było wypracowanie społecznych założeń do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju. W sesji plenarnej uczestniczyło 27 osób; w sesji warsztatowej uczestniczyło 16 osób. Praca odbywała się w dwóch grupach warsztatowych. 2. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian klimatycznych Uczestnicy Debaty Klimatycznej w Skierniewicach na czas pracy warsztatowej zostali podzieleni na dwie grupy (po osiem osób). Podczas pracy warsztatowej grup zostały zidentyfikowane następujące uwarunkowania mające znaczenie dla rozwoju gospodarki regionu w kontekście zmian klimatycznych: Istnieje możliwość wykorzystania źródeł odnawialnych w: biogazowniach, elektrowniach wiatrowych, elektrowniach wodnych oraz poprzez budowę kolektorów słonecznych, ze względu na dużą liczbę dni słonecznych w roku; Geotermia nie ma obecnie uzasadnienia ekonomicznego, ale być może będzie mogła być wykorzystana w przyszłości, wraz z opracowywaniem nowych technologii; Zasoby wód solankowych o potwierdzonych przez ministerstwo Zdrowia właściwościach leczniczych; Rozwój rolnictwa i ogrodnictwa oraz zwiększanie lesistości / region przeznaczony w Strategii Województwa na rzecz intensywnego rozwoju rolnictwa; Zasoby ludzkie wysoki wskaźnik wykształcenia społeczności regionu; Bliskość Puszczy Bolimowskiej; Problemy z gospodarką wodną (niski poziom wód gruntowych, brak zbiorników retencyjnych); Problemy z gospodarką odpadami; Położenie między Łodzią a Warszawą; Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Skierniewickiej 3

4 Brak wiedzy o problemach związanych ze zmianami klimatu i przygotowaniu powiatu do zmian klimatycznych; Na etapie omawiania uwarunkowań dla rozwoju gospodarki zaistniały w jednej z grup obawy, czy fakt, iż na spotkaniu znajdują się zarówno przedstawiciele powiatu ziemskiego jak i grodzkiego, nie wpłynie na zakłamanie przekazu uwarunkowań i na ukierunkowanie dalszych prac. Zarówno moderatorzy Debaty, jak i ekspert, przekonywali uczestników Debaty, że praca nad społecznymi założeniami programu rozwoju niskowęglowego dla powiatu skierniewickiego ziemskiego nie powinna antagonizować przedstawicieli obu powiatów, lecz wręcz pomóc przy wspólnym opracowaniu i wspólnej realizacji tego typu założeń dla rozwoju zrównoważonego. 3. Propozycje i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne Na podstawie wcześniej zidentyfikowanych uwarunkowań, wypracowano w grupach następujące pomysły i wizje na rozwój gospodarczy powiatu w perspektywie roku 2030: Budowa uzdrowiska, co wiąże się z koniecznością poprawy jakości środowiska / Budowa uzdrowiska, rozwój turystyki w oparciu o walory przyrodnicze i kulturowe regionu; Likwidacja dużych węglowych źródeł energii, zastąpienie ich przez OZE (biogazownie, elektrownie wiatrowe, kolektory słoneczne, elektrownie wodne) / Rozwój biogazowni, ciepłowni na biomasę, kolektorów słonecznych, pomp ciepła (geotermia w przyszłości); Zalesianie nieużytków; Rozwój rolnictwa w kontekście zmiany upraw, oszczędnego gospodarowania wodą, zamkniętego obiegu wody w gospodarstwach / rozwój rolnictwa produkcja roślin energetycznych; Rozwój transportu kolejowego wpłynie to na mniejszą emisje spalin / Modernizacja sieci drogowej, kolejowej; Usprawnienie komunikacji miejskiej i podmiejskiej; Budowa ekologicznych parkingów [mowa o parkingach budowanych z kratowanych płyt betonowych, w których otworach swobodnie może rosnąć trawa] / budowa parkingów typu Park & Ride ; Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Skierniewickiej 4

5 Rozwój ruchu rowerowego konieczność budowy ścieżek rowerowych / rozwój komunikacji rowerowej; Skierniewickie miejscem życia (pomiędzy Łodzią a Warszawą łatwy dojazd, tanie grunty, łatwość budowania nowych osiedli powstaną nowe miejsca pracy m.in. przy pracach budowlanych, w usługach, obsłudze mieszkańców, ale trzeba pamiętać o wzmożonej konsumpcji wody i energii); Projektowanie nowoczesnych/zwartych osiedli; Wprowadzenie systemu zachęt finansowych dla inwestycji proekologicznych (OZE, domy pasywne, przydomowe oczyszczalnie ścieków, usuwanie azbestu) wyzwanie dla administracji rządowej i samorządowej; Edukacja ekologiczna społeczeństwa; Rozwój szkolnictwa wyższego; Podczas pracy nad pomysłami odnoszącymi się do rozwoju gospodarczego powiatu skierniewickiego ziemskiego Uczestnicy Debaty wielokrotnie podkreślali, iż realizacja powyższych pomysłów będzie miała wpływ nie tylko na powiat ziemski, ale i grodzki. Pewne pomysły wręcz bezpośrednio odnosiły się do zasobów i potencjału, jakimi dysponuje powiat grodzki. 4. Wybór wiodącego pomysłu na rozwój w powiecie w 2030 roku Poniżej przedstawiono wypracowane pomysły w kolejności warunkowanej ilością głosów otrzymanych w głosowaniu (wymieniono tylko te pomysły, na które oddano choć jeden głos): Skierniewickie miejscem życia (pomiędzy Łodzią a Warszawą łatwy dojazd, tanie grunty, łatwość budowania nowych osiedli powstaną nowe miejsca pracy przy obsłudze tego procesu i nowych mieszkańców, ale trzeba pamiętać o wzmożonej konsumpcji wody i energii); [7 głosów] Wprowadzenie systemu zachęt finansowych dla inwestycji proekologicznych (OZE, domy pasywne, przydomowe oczyszczalnie ścieków, usuwanie azbestu) wyzwanie dla administracji rządowej i samorządowej; [6 głosów] Likwidacja dużych węglowych źródeł energii, zastąpienie ich przez OZE (biogazownie, elektrownie wiatrowe, kolektory słoneczne, elektrownie wodne) / Rozwój biogazowni, ciepłowni na biomasę, kolektorów słonecznych, pomp ciepła (geotermia w przyszłości); [6 głosów] Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Skierniewickiej 5

6 Zalesianie nieużytków; [5 głosów] Budowa uzdrowiska, co wiąże się z koniecznością poprawy jakości środowiska / Budowa uzdrowiska, rozwój turystyki w oparciu o walory przyrodnicze i kulturowe regionu; [4 głosy] Rozwój transportu kolejowego wpłynie to na mniejszą emisje spalin / Modernizacja sieci drogowej, kolejowej; [4 głosy] Rozwój ruchu rowerowego konieczność budowy ścieżek rowerowych / rozwój komunikacji rowerowej; [3 głosy] Projektowanie nowoczesnych/zwartych osiedli; [2 głosy] Rozwój rolnictwa w kontekście zmiany upraw, oszczędnego gospodarowania wodą, zamkniętego obiegu wody w gospodarstwach / rozwój rolnictwa produkcja roślin energetycznych; [2 głosy] Edukacja ekologiczna społeczeństwa; [1 głos] Rozwój szkolnictwa wyższego; [1 głos] Usprawnienie komunikacji miejskiej i podmiejskiej; [1 głos] Ze względu na powtarzające się pomysły związane z uwarunkowaniem, jakim jest położenie między Łodzią a Warszawą, a także na ogólnie spójne wizje obu grup, w trakcie dyskusji wspólnie postanowiono połączyć kilka zbliżonych tematycznie pomysłów i wypracować ogólną, wspólną wizję, przeznaczoną do dalszego opracowania. Wytłuszczono pomysły, które bezpośrednio złożyły się na zbudowaną wspólnie wizję rozwoju. Po plenarnej dyskusji demokratycznie zdecydowano, iż wizja skierowana do dalszych prac w grupach będzie brzmiała: Skierniewickie miejscem życia. Dla dodatkowego ukierunkowania do wizji dołączono punkty uszczegóławiające, zawierające zagadnienia szczególnie istotne dla uczestników Debaty i przez nich podnoszone w dyskusji plenarnej: - Uzdrowisko - Poprawa jakości powietrza - Zalesianie - Rolnictwo - Turystyka Wybrana w powiecie skierniewickim ziemskim wizja rozwoju gospodarki jest elementem przeciwdziałania zmianom klimatu, z elementami adaptacji. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Skierniewickiej 6

7 5. Zasoby powiatu i instrumenty istotne dla osiągnięcia wybranej wizji Podczas tej fazy prac nad społecznymi założeniami programu rozwoju niskowęglowego dla powiatu skierniewickiego ziemskiego (z uwzględnieniem uwarunkowań i zasobów powiatu skierniewickiego grodzkiego), uczestnicy mieli wyodrębnić zasoby i instrumenty, którymi już dysponują, aby osiągnąć wizję wyodrębnioną podczas poprzedniego etapu prac. Uczestnicy dostali do dyspozycji zestaw dodatkowych pytań, który miał im pomóc w rzetelnym określeniu rzeczywiście posiadanych zasobów i instrumentów do realizacji wybranej wizji. Były to następujące pytania: Jakie rezultaty zamierzamy osiągnąć realizując tę wizję? Jakie działania musimy wykonać aby uzyskać planowane rezultaty? Jakie mamy/ potrzebujemy zasoby, aby zrealizować te działania? Kto (jakie organizacje) mógłby realizować tę wizję w powiecie? Kto może uzyskać korzyści w wyniku realizacji wizji? Kto może być poszkodowany? Odpowiedź na powyższe pytania przybliżała ten etap prac do analizy uwarunkowań i zasobów, koniecznej do realizacji wizji, pogłębiała i poszerzała standardowe dotychczas pytanie o zasoby i instrumenty, jakimi dysponuje powiat do realizacji założonej wizji. Uczestnicy Debaty podczas kolejnej fazy pracy w grupach zidentyfikowali następujące zasoby i instrumenty istniejące w powiecie, a niezbędne do osiągnięcia wybranej wizji: ZASOBY: Zasoby ludzkie, wykwalifikowana kadra; Uczelnie wyższe; Instytut Ogrodnictwa, pola doświadczalne, zaplecze; Zasoby środowiskowe (wody termalne solankowe, Puszcza Bolimowska, Zwierzyniec Królewski, rzeka Rawka, obszary Natura 2000); Wolne grunty do zagospodarowania; Lokalizacja między Łodzią a Warszawą; Dobra sieć komunikacyjna; Walory klimatyczno-glebowe (duża liczba dni słonecznych w roku); Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Skierniewickiej 7

8 INSTRUMENTY: Edukacja; Zmiany w planach zagospodarowania przestrzennego; Zachęty finansowe (rząd, samorząd); Oprócz tego zidentyfikowano również konieczne do podjęcia działania: Stworzenia miasteczka naukowo-badawczego (ochrona środowiska, rolnictwo, ogrodnictwo) Budowa uzdrowiska w oparciu o zasoby przyrodnicze i ludzkie (miejsca pracy) Rozwój infrastruktury turystycznej (trasy, szlaki turystyczne, baza noclegowogastronomiczna) Rozwój produkcji roślinnej (nie zwierzęcej!); Promocja regionu; Tworzenie planów zagospodarowanie przestrzennego podporządkowanego wizji rozwoju; Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego (dla części północnowschodniej Województwa); Inwestowanie w wykorzystanie odnawialnych źródeł energii; Wypracowanie mechanizmów finansowych i wsparcia finansowego dla realizacji wizji; Podczas tego etapu prac uczestnicy Debaty wskazali też na konkretny brak w zasobach, który może uniemożliwić realizację wybranej wizji: jest to brak instrumentów finansowych [lokalnych i ponadlokalnych] do zrealizowania przedmiotowej wizji. Uznano, że rezultatem wdrożenia przewidzianych powyżej działań oraz całej wizji będzie: Zwiększenie ilości miejsc pracy; Stworzenie zagłębia rolnictwa ekologicznego; Rozwinięta sieć szlaków turystycznych i promocja regionu; Wskazano również jednostki, które powinny przewodzić przy realizacji wypracowanej wizji. Są to: Marszałek Województwa Łódzkiego; Rady Gmin, Powiatów, Miasta; Jednostki naukowe; Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Skierniewickiej 8

9 Określono również, że zarówno beneficjentami, jaki i osobami narażonymi na straty w związku z realizacją wizji będą mieszkańcy powiatu. Wśród korzyści wymieniano rozwój usług i infrastruktury oraz nowe miejsca pracy, wśród strat wzrost cen żywności i innych podstawowych artykułów. 6. Podsumowanie Debaty W ocenie moderatorów Debata przebiegła zgodnie z założonym programem. Zrealizowano cel postawiony na wstępie Debaty. Merytoryczne przygotowanie oraz zaangażowanie w pracę uczestników Debaty było stosunkowo wysokie. Sala była dobrze przygotowana oraz zaopatrzona w sprzęt. Miała też właściwe rozmiary, sprzyjające pracy w grupach. Być może największym sukcesem Debaty było zrozumienie przez większość uczestników, iż rozwój obu powiatów skierniewickich grodzkiego i ziemskiego nie mogą być rozpatrywane rozłącznie, nie mogą też być konkurencyjne. Dopiero spójna oferta i spójna wizja rozwoju dla obu powiatów pozwoli na osiągnięcie sukcesu i trwały rozwój. Czy tym tropem pójdą władze obu powiatów? Podczas podsumowania debaty, padły ze strony uczestników Debaty osobiste deklaracje, w tym: Zamieszczenie sprawozdania z Debaty w prasie lokalnej, wraz z dokumentacją fotograficzną (przedstawiciel Starostwa) Zorganizowanie lokalnych debat gminnych (przedstawicielka LGD Gniazdo ) Dane uzyskane podczas Debaty zostaną wykorzystane w pracy w szkole (Przedstawicielka LOP, nauczycielka) Wykorzystanie uzyskanych argumentów do próby zmiany Strategii Województwa Łódzkiego (przedstawiciele kilku jednostek); Zorganizowanie grupy popierającej wypracowaną dziś wizję rozwoju przy Prezydencie Miasta Skierniewice (przedstawicielka Urzędu Miasta w Skierniewicach). Moderatorzy oceniają przedmiotową Debatę jako kształcącą i inspirującą do dalszej pracy. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Skierniewickiej 9

10 Co po debacie? W ramach projektu Dobry klimat dla powiatów w jednym powiecie uczestniczącym w projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu, który podpisał deklarację Dobry klimat dla powiatów. Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym mieszkańców powiatu w latach W ramach opracowywania programu zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii pierwszego niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii. [ droga_ku_niskoemisyjnosci przyklad_z_kornwalii] W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu Dobry klimat dla powiatów. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem: Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Skierniewickiej 10