Raport z debaty klimatycznej w Nowym Dworze Mazowieckim

Transkrypt

1 Raport z debaty klimatycznej w Nowym Dworze Mazowieckim Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrały: Dominika Dzwonkowska Joanna Godlewska Nadzór eksperta: Andrzej Kassenberg Warszawa, Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2 Wstęp Debata klimatyczna odbyła się 8 października 2012 roku w Nowym Dworze Mazowieckim w siedzibie Urzędu Miasta. Została ona objęta patronatem Ministra Środowiska i Starosty Nowodworskiego. Celem debaty było wypracowanie społecznych założeń do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju. 1. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian klimatycznych Podczas pracy warsztatowej grup zostały zidentyfikowane dwa kluczowe problemy, które są rezultatem zmian klimatycznych, a mają znaczenie dla rozwoju gospodarki regionu: obniżenie poziomu wód gruntowych i stanu wód w rzekach, zagrożenie powodzią. Zwrócono szczególną uwagę na narastający problem obniżenia poziomu wód gruntowych oraz w ciekach wodnych, co z kolei ma negatywny wpływ na możliwości rozwoju turystyki oraz rolnictwa. Jednocześnie powoduje to zagrożenie bioróżnorodności, w szczególności ptactwa wodnego oraz straty w zasobach ryb. Zidentyfikowano również szereg uwarunkowań, które dotyczą przyszłych kierunków działań w powiecie, których realizacja będzie wymuszona przez zmiany klimatu. Są to: budowa zbiorników retencyjnych, zadrzewienie nieużytków, w tym terenów przy korytach rzek (poza wałami przeciwpowodziowymi) możliwość uprawy np. wierzby energetycznej, rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym: budowa kolektorów słonecznych i fotowoltaicznych, produkcja biomasy (wierzba energetyczna, słoma) oraz wykorzystanie energii wnętrza ziemi, zwiększenie powierzchni biologicznie czynnych. Za szczególnie ważne działanie uznano konieczność zaprzestania brukowania i betonowania powierzchni w nowych inwestycjach (dotyczy to przede wszystkim nowo powstających parkingów przy lotnisku oraz parkingów w mieście), gdyż uniemożliwia to prawidłowe wsiąkanie wód. Zwrócono też uwagę, że rozwój odnawialnych źródeł energii może skutkować tworzeniem nowych miejsc pracy w powiecie, co przyczyniłoby się do zmniejszenia dotkliwego problemu, jakim jest wysokie bezrobocie. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego 2

3 2. Propozycje i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne Wypracowano wiele propozycji i wizji gospodarki w powiecie w 2030 roku, które dotyczyły takich dziedzin jak: komunikacja, bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, energetyka, w tym źródła energii odnawialnej, gospodarka wodno-ściekowa, ochrona powierzchni ziemi, edukacja i prawo. Zostały one przedstawione w tabeli 1. Tabela 1. Propozycje i wizje gospodarki w powiecie nowodworskim w 2030 roku według komunikacja dziedzin Dziedzina Propozycje i wizje wprowadzenie usprawnień komunikacyjnych - w mieście poruszają się tylko pojazdy beze misyjne szybka kolej Warszawa Modlin rozwój kolejnictwa i transportu zbiorowego celem wyeliminowania emisji samochodowej bezpieczeństwo przeciwpowodziowe energetyka, w tym źródła energii odnawialnej wzmocnienie wałów ochronnych oraz melioracja terenu zwiększenie powierzchni czynnej biologicznie w powierzchni zabudowy zainstalowanie kolektorów słonecznych w większości budynków włączenie wszystkich obiektów w powiecie do miejskiej sieci cieplnej (rozwiązanie problemu niskiej emisji) pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych na ekologiczne źródła ciepła stworzenie większej ilości miejsc pracy dzięki energetyce odnawialnej produkcja biomasy gospodarka wodno-ściekowa gminne oczyszczalnie ścieków (ekologiczne) zwiększenie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w gminach i miastach powiatu ochrona powierzchni ziemi kompensacje przyrodnicze za wycinkę drzew racjonalna gospodarka odpadami pochodzącymi z małych przedsiębiorstw Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego 3

4 prawo edukacja zmiana przepisów prawnych obligujących obywateli do działań proekologicznych (np. obowiązek sadzenia drzew) edukacja młodego pokolenia w kierunku ekologicznych źródeł energii Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników pracy warsztatowej uczestników debaty. Najwięcej pomysłów zostało zidentyfikowanych w dziedzinie energetyki, w tym źródeł energii odnawialnej, ochrony powierzchni ziemi i komunikacji. 3. Wybór wizji gospodarki w powiecie w 2030 roku W wyniku głosowania uczestników warsztatów wyłoniono najważniejsze pomysły i wizje. Są to: rozwój kolejnictwa i transportu zbiorowego celem wyeliminowania emisji samochodowej (7 głosów), wzmocnienie wałów ochronnych oraz melioracja terenu (6 głosów), stworzenie większej ilości miejsc pracy dzięki energetyce odnawialnej (3 glosy), włączenie wszystkich obiektów w powiecie do miejskiej sieci cieplnej (rozwiązanie problemu niskiej emisji) (3 głosy), gminne oczyszczalnie ścieków (ekologiczne) (2 glosy), zwiększenie powierzchni czynnej biologicznie w powierzchni zabudowy (2 glosy), zainstalowanie kolektorów słonecznych w większości budynków (1 głos), edukacja młodego pokolenia w kierunku ekologicznych źródeł energii (1 głos), zwiększenie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w gminach i miastach powiatu (1 głos). Zadecydowano, że dla powiatu nowodworskiego najbardziej ważne są dwa elementy wizji, które uzyskały największą ilość głosów: 1. Rozwój kolejnictwa i transportu zbiorowego celem wyeliminowania emisji samochodowej. 2. Wzmocnienie wałów ochronnych oraz melioracja terenu. Pierwsza z wizji jest przeciwdziałaniem zmianom klimatu, zaś druga ma charakter adaptacji do tych zmian. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego 4

5 4. Zasoby powiatu i instrumenty istotne dla osiągnięcia wybranej wizji Zaproponowane zmiany i rozwój powiatu wymagają zaangażowania jak największej liczby mieszkańców oraz ich wsparcia dla realizacji tych planów na różnych etapach. Pod tym względem powiat dysponuje odpowiednimi zasobami ludzkimi osób gotowych do zaangażowania się w prace przy realizacji zamierzonych działań związanych z rozwojem kolejnictwa i transportu zbiorowego oraz wzmacnianiem wałów i melioracją terenów. Zaangażowanie mieszkańców wiąże się także w wpływaniem na aspekt społeczny i ekonomiczny poprzez zmniejszenie poziomu bezrobocia w powiecie. Ponadto powiat nowodworski posiada istniejącą infrastrukturę kolejową i drogową, która jest podstawą do usprawnienia transportu w powiecie i dalszego rozwoju istniejącej infrastruktury. Uczestnicy debaty zaznaczyli, że istniejące dokumenty strategiczne powiatu i gmin wspierają usprawnienia w zakresie omawianych celów niemniej wskazane jest wprowadzenie do strategii zmian, które umożliwią bardziej efektywne działania w tym zakresie. Dla poprawienia możliwości rozwoju w sferze kolejnictwa i transportu zbiorowego konieczne jest umieszczenie w strategii rozwoju powiatu działań w zakresie usprawnienia komunikacji kolejowej z uwzględnieniem potrzeb pasażerów, a w planach rozwoju gmin powinny zostać uwzględnione zapisy dotyczące modernizacji i budowy nowych dróg. W kwestii wzmocnienia wałów ochronnych oraz melioracji terenu kluczowe znaczenie ma ujęcie w strategii rozwoju powiatu elementów takich jak: budowa i wzmocnienie wałów przeciwpowodziowych, usprawnienie systemu melioracji, zwiększenie lesistości, w tym wprowadzenie wyższych dopłat do gruntów zalesianych (jako element zwiększania powierzchni czynnych biologicznie, a przez to zwiększenia wchłaniania nadmiaru wód). Kluczowe znaczenie mają jednak usprawnienia legislacyjne polegające na zmianie prawodawstwa tak, aby nadzór nad melioracjami sprawowały gminy, które najlepiej znają specyfikę zarządzanego przez nie terenu. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego 5

6 Co po debacie? W ramach projektu Dobry klimat dla powiatów w jednym powiecie uczestniczącym w projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu, który podpisał deklarację Dobry klimat dla powiatów. [zobacz>>] Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym mieszkańców powiatu w latach W ramach opracowywania programu zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii pierwszego niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii. [zobacz>>] W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu Dobry klimat dla powiatów. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem: Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego 6