,67271(:à$&,:2&,NAUCZYCIELSKICH SYSTE0Ï:.6=7$à&(1,$,,&H ROZPOZNAWANIE W NA8&=$1,8- =<.Ï:2%&<CH

Transkrypt

1 IRENA NYCKOWSKA 0D]RZLHFNLH6DPRU]GRZH&HQWUXP'RVNRQDOHQLD1DXF]\FLHOL :\G]LDáZ3áRcku,67271(:à$&,:2&,NAUCZYCIELSKICH SYSTE0Ï:.6=7$à&(1,$,,&H ROZPOZNAWANIE W NA8&=$1,8- =<.Ï:2%&<CH &HFK\V\VWHPXNV]WDáFHQLD 6\VWHPNV]WDáFHQLDGHILQLRZDQy jest w dydaktyce ogólnej jako ukierunko- ZDQ\SU]H]VSRáHF]QLHZ\]QDF]RQHFHOHG\QDPLF]QLHG]LDáDMF\]HVSyáHOHPHn- WyZREHMPXMF\QDXF]\FLHOLXF]QLyZWUHüNV]WDáFeQLDLVSRáHF]QR-materialne URGRZLVNRRUD]Z]DMHPQH]ZL]NLPLG]\W\PLHOHPHQWDPL 1. Definicja powy*- V]DREHMPXMHWU]\SRGVWDZRZHFHFK\NV]WDáFHQLDGRNWyU\FKQDOH*]DPLe- U]RQDRUJDQL]DFMDOXG]LPDWHULDáyZLSURFHGXUZ]DMHPQD]DOH*QRüHOHPHntów systemu, (3) ogólny cel, ukieuxqnrzxmf\surfhvnrqvwuxnfmlv\vwhpx 1DMZD*QLHMV]\PLHOHPHQWDPLV\VWHPXNV]WDáFHQLDVQDXF]\FLHOHLFKNRm- SHWHQFMH PHWRG\ SUDF\ L ]DDQJD*RZDQLH XF]QLRZLH LFK SRWU]HE\ PRW\ZDFMH I PHWRG\ SUDF\ WUHü NV]WDáFHQLD MHM GREyU L XNáDG RUD] VSRVRE\ VSUDZG]DQLD RVLJDQ\FKZ\QLNyZURGRZLVNRVSRáHF]QR-maWHULDOQHZVNáDGNWyUHJRZFKo- G]URGNLNV]WDáFHQLDLZaUXQNLVSRáHF]QR-materialne (rys. 1.) 2. +DUPRQLMQHáF]HQLHZV]\VWNLFKHOHPHQWyZWZRU]\V\VWHPL]DSHZQLDMHJR RSW\PDOQH IXQNFMRQRZDQLH WZyUF]H VDPRGRVNRQDOHQLH L UHDOL]DFM ]DáR*RQHJR celu. W literdwxu]hsu]hgplrwxz\uy*qldqhvuy*qhw\s\v\vwhpyznv]wdáfhqld o których bg]lhprzdzgdov]hmf]flduw\nxáx 1 2 2NR:Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej:\gdzqlfwzrä)dn :DUV]DZDV por.: Davis R.H. i in.,.rqvwuxrzdqlhv\vwhpxnv]wdácenia, PWN, Warszawa 1983, s NR:RSFLWV

2 276 Irena Nyckowska 7UHüNV]WDáFHQLD Nauczyciele Uczniowie URGRZLVNRVSRáHF]QR-materialne 5\V(OHPHQW\V\VWHPXNV]WDáFHQLD 7\S\V\VWHPyZNV]WDáFHQLD -5XWNRZLDNZ\Uy*QLDQDVWSXMFHV\VWHP\G\GDNW\F]QHWUDG\F\MQHX- URSHMVN G\GDNW\N KHUEDUWRZVN SURJUHV\ZLVW\F]Q G\GDNW\N DPHU\ND- VN QXUW 1RZHJR :\FKRZDQLD G\GDNW\N QDXNRZ G\GDNW\N hupdqlvw\f]q G\GDNW\N NU\W\F]Q G\GDNW\N UHODF\MQ 3. Natomiast %1LHPLHUNRELRUFSRGXZDJFHOHNV]WDáFHQLDSR]\FMQDXF]\FLHODLXF]QLD w V\VWHPLH WUHü QaXF]DQLD URGNL G\GDNW\F]QH RUD] RUJDQL]DFM NV]WDáFHQLD dzieli systemy dydaktyczne na autorytarne, humanistyczne i technologiczne 4. :V\VWHPLHDXWRU\WDUQ\PZ\ZRG]F\PVL]KHUEDrtyzmu, nauczyciel jest UHSUH]HQWDQWHP LQVW\WXFML NWyUHM SRGSRU]GNRZDQL V XF]QLRZLH 8MHGQROLFRQD i VWDUDQQLHGREUDQDWUHüQDXF]DQLDMHVWUHDOL]RZDQDZV]W\ZQ\PV\VWHPLHRUJa- QL]DF\MQ\PNWyU\QDU]XFDQDXF]\FLHORPVFKHPDWWRNX]DMüOHNF\MQ\FKWáXPL- F\LFKLQZHQFMRUJDQL]DF\MQLPHWRG\FzQ 3U]HFLZLHVWZHP DXWRU\WDU\]PX Z G\GDNW\FH MHVW V\VWHP KXPDQLVW\F]Q\ przyjmumf\]d SXQNW Z\MFLD UR]SR]QDQLH]DLQWHUHVRZD L X]GROQLH XF]QLyZ GRNWyU\FKGRVWRVRZXMHVLZDUXQNLXF]HQLDVLWUHFLLPHWRG\QDuczania. Funk- FM URGNyZ G\GDNW\F]Q\FK MHVW Z\]ZDODQLH WZyUF]HM LQLFMDW\Z\ XF]QLyZ Soprzez upodobnienie sytuacji dydaktycznej do naturalnej scenerii. W opozycji do kierunku humanistycznego pozostaje system technologiczny, czynif\sxqnwhpz\mfldwuhüqdxf]dqldnwyuxf]qlrzlhsrzlqqlrsdqrzdü przy pomocy nauczyciela. Zadaniem nauczyciela jest staranne zorganizowanie SURFHVXG\GDNW\F]QHJRSU]\Z\NRU]\VWDQLXUy*QRURGQ\FKXU]G]HLPDWHULDáyZ dydaktycznych. 0LG]\W\PLWU]HPDURG]DMDPLV\VWHPyZG\GDNW\F]Q\FKWRF]\VLQLHXVWDn- Q\VSyUDQDXF]\FLHOVNLV\VWHPNV]WDáFHQLDMHVWQDMF]FLHMLFKZ\SDGNRZ 5. 'DOV]H UR]ZD*DQLD GRW\F]FH LVWRWQ\FK FHFK QDXF]\FLHOVNLFK V\VWHPyZ NV]WDáFHQLDLSURFHGXU\LFKUR]SR]QDZDQLDEGSURZDG]RQHQDSU]\NáDG]LHQauczania/XF]HQLDVLM]\NyZRbcych %HUH(QLFNL)'\GDNW\NDNV]WDáFHQLDRJyOQHJR, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2004, s. 26. Niemierko B., 3RPLDUZ\QLNyZNV]WDáFHQLD, WSiP, Warszawa 1999, s Ibidem, s. 20.

3 ,VWRWQHZáDFLZRFLQDXF]\FLHOVNLFKV\VWePyZNV]WDáFHQLDLLFKUR]SR]QDZDQLH«277,VWRWQHZáDFLZRFLV\VWHPXJORWWRG\GDNW\F]QHJR 2NRáRGZXG]LHVWXSLFLXODWWHPX)*UXF]D]DSURSRQRZDáPRGHOSURFHVX QDXF]DQLDXF]HQLDVLM]\NyZREF\FKNWyU\QD]ZDáXNáDGHPJORWWRG\GDNW\Fznym 6. MoGHO WHQ XZ]JOGQLD WU]\ HOHPHQW\ QDXF]\FLHOD XF]QLD L áf]f\ LFK NDQDá 1DMWUDIQLHM MHGQDN SUREOHPDW\N WHJR XNáDGX XMá : 3IHLIIHU 7 (rys. 2.). W ]DSURSRQRZDQ\PSU]H]QLHJRXNáDG]LHJORWWRG\GDNW\F]Q\PPR*QDZ\RGUb- QLüF]FLZHZQWU]QHL]HZQWU]QHWZRU]FHVSyMQFDáRüNtórej specyilnmhvw M]\NREF\EGF\MHGQRF]HQLHFHOHPSU]HGPLRWHPLURGNLHPQDXF]DQLDGOa- WHJRWH*XSUDZQLRQHMHVWQD]\ZDQLHWHJRXNáDGXsystemem glottodydaktycznym. (OHPHQWDPLWHJRV\VWHPXVQDXF]\FLHOM]\NDREFHJRXF]HM]\NREF\PDWe- ULDá\ JORWWRG\GDNW\F]QH PHWRGD QDXF]DQLDXF]HQLD VL ZDUXnki nauczania i RELHNW\ZQDU]HF]\ZLVWRü:V]\VWNLHRQHSRVLDGDM]áR*RQVWUXNWXULSR]RVWa- M]HVREZUy*QRUDNLFK]ZL]NDFK%XGRZDLVWUXNWXUDHOePHQWyZVNáDGRZ\FK systemu glottodydaktycznego ora]uhodfmhplg]\qlplpdmzsá\zqdixqnfmo- QRZDQLHFDáHJRXNáadu. 2%,(.7<:1$5=(&=<:,672û Warunki nauczania 52'2:,6.26=.2/1( NAUCZYCIEL - =<. 8&=( 0DWHULDá\JORWWodydaktyczne Metoda nauczania/ XF]HQLDVL 52'2:,6.2632à(&=1( POLITYKA EDUKACYJNA PASTWA 5\V8NáDGJORWWRG\GDNW\F]Q\3Ieiffera &HQWUDOQ\PHOHPHQWHPXNáDGXJORWWRG\GDNW\F]QHJRMHVWM]\NREF\ZNWó- U\P RGE\ZDVLNRPXQLNDFMDM]\NRZDZNODVLH-]\NRMF]\VW\SHáQLIXQNFM SRPRFQLF]3RGVWDZRZED]M]\NRZSURFHVyZJORWWRG\GDNW\F]Q\FKVWDQo- ZL PDWHULDá\ JORWWRG\GDNW\F]QH L ZáDQLH RQH GHWHUPLQXM QDXF]DQLH M]\ND obcego. PoGREQD MHVW UHODFMD W\FK PDWHULDáyZ L PHWRG\ QDXF]DQLDXF]HQLD VL 6 7 Grucza F., 7HRULD NRPXQLNDFML M]\NRZHM D JORWWRG\GDNW\ND, Wydawnictwo UW, Warszawa 1978, s. 8. Pfeiffer W., 1DXNDM]\NyZREF\FK:$*5263R]QDV 27.

4 278 Irena Nyckowska która stanowi SRGVWDZ SUHSDUDFML W\FK PDWHULDáyZ:SUDZG]LHZSURFHVLHQa- XF]DQLDM]\NDREFHJRMHVWPR*OLZDPRG\ILNDFMDLDGDSWDFMDPDWHULDáyZVWRVRwnie do aktualnej sytuacji dygdnw\f]qhm DOH QLH MHVW PR*OLZD FDáNRZLWD ]PLDQD VWUXNWXU\SRGUF]QLNDLPDWHULaáyZSRPRFniczych, bowiem koncepcja nauczania jest prymarna w stosunku do mateuldáyzlwrmx*qdhwdslhlfksuhsdudfmlzid]lh predydaktycznej. 0DWHULDá\ JORWWRG\GDNW\F]QHPDM ZSá\Z ]DUyZQR QD QDXF]\FLHOD MDN QD ucznia, poqlhzd* V SRGVWDZ SURFHVyZ QDXF]DQLD XF]HQLD VL D LFK EXGRZD ZLQQDXZ]JOGQLDüFKDUDNWHU\VW\NQDXF]\FLHOLLXF]QLyZZNRQNUHWQ\FKZDUXn- NDFKQDXF]DQLDNWyUHSR]RVWDMZEH]SRUHGQLP]ZL]NX]PHWRGQDXF]ania/ XF]HQLDVL:DUXQNLQDXF]DQLDREHMPXMJOREDOQ\F]DVQDXF]DQLDMHJRLQWHnsywnoü L LQIUaVWUXNWXU JORWWRG\GDNW\F]Q NWyUH ZLQQ\ E\ü EUDQH SRG XZDJ SU]\NRQVWUXRZDQLXSURJUDPyZQDXF]DQLD3R]RVWDMRQHERZLHPZEH]SRUHd- QLP]ZL]NX]PHWRGQDXF]aQLDXF]HQLDVL 8NáDGJORWWRG\GDNW\F]Q\MHVWXNáDGHPRWZDUW\PLG\QDPLF]Q\PFRR]Qa- F]D *H PDM QD QLHJR ZSá\Z ]DUyZQR U]HF]\ZLVWRü JORWWRG\GDNW\F]QD MDN RELHNW\ZQDU]HF]\ZLVWRüNWyUWZRU]SROLW\NDRZLDWRZDSDVWZDURGRZi- VNRVSRáHF]QHLV]NROQH=SRZ\*V]\FKUR]ZD*DZ\QLNDL*HOHPHQW\WZRU]FH system glottodydaktyczny, jak warunki, w których przebiega proces nauczania/ XF]HQLDVLSRVLDGDMWU]\LVWRWQHZáDFLZRFL 8 WZRU]VSyMQRUJDQL]DFMSR]o- VWDMZHZ]DMHPQHM]DOH*QRFLDSURFHVHPNRQVWUXNFMLV\VWHPXU]G]L]DáR*RQ\ cel. 4. Analiza systemowa nauczycielskiego systemu glottodydaktycznego 6\VWHP G\GDNW\F]Q\ VWRVRZDQ\ SU]H] QDXF]\FLHOD Z SUDF\ ] RNUHORQ\P RGG]LDáHPWRQDXF]\FLHOVNLV\VWHPNV]WDáFHQLDNWyUHJRVNáDGQLNDPLVZHMFLD V\VWHPXG]LDáDQLDV\VWHPRZHZ\MFLDLNRQWHNVWV\VWHPX 9 1LH]Z\NáHMZDJLSUoblemem jest rozpoznanie, w jakim stopniu nauczycielskie systemy glottodydak- W\F]QH VSHáQLDM SU]\QDOH*QH LP ZáDFLZRFL VSyMQ RUJDQL]DFMVNáDGQików V\VWHPXZáDFLZHUHODFMHPLG]\QLPLRUD]VWUXNWXUV\VWHPXVWRVRZQLHGR]Dáo- *RQ\FKFHOyZ Rozpoznanie wymienlrq\fkhohphqwyzxpr*olzlqdpdqdol]dv\vwhprzd GRW\F]FDWZRU]HQLDQDXF]\FLHOVNLHJRV\VWHPXNV]WDáFHQLDNWyU]DSUH]HQWXMHP\ QDSU]\NáDG]LHNODV\PDWXUDOQHMZ\NRU]\VWXMFSRQL*V]SUoFHGXUWDE Por.: Davis R.H. i in., op. cit., s Niemierko B., op. cit., s Por.: ibidem, s. 22.

5 ,VWRWQHZáDFLZRFLQDXF]\FLHOVNLFKV\VWePyZNV]WDáFHQLDLLFKUR]SR]QDZDQLH«279 Tab. 1. Procedura tworzenia nauczycielskiego s\vwhpxnv]wdáfhqldm]\nrzhjr (7$3,6)2508à2:$1,(&(/Ï:.6=7$à&(1,$:./$6,(0$785$LNEJ (7$3,,$872',$*12=$67$18:(-&,2:(*2,.217(.678 Z\RGUEQLHQLHF]\QQLNyZVSU]\MDMF\FK]DVREyZL]DNáyFDMF\FKRJUDQLF]H NAUCZYCIEL y kompetencje: M]\NRZH psychologiczno- pedagogiczne, metodyczne, wychowawcze, krajo- i kulturoznawcze, organizacyjne, innowacyjno-kreatywne, y dotychczas stosowany system nauczania. 67$1:(-&,2:< 8&=( BADANE CZYNNIKI uzdolnienia, zainteresowania, motywacja, VWRSLHSU]\JRWRZania ucznia ZNRQWHNFLHRVLJDQLDVWDQdardów egzaminacyjnych, stosowane dotychczas strawhjlhxf]hqldvl (7$3,,,'=,$à$1,$6<67(02:( KONTEKST przepisy prawne, tygodniowa liczba zamü OLF]HEQRüJUXS\XF]QLyZ forma organizacyjqd]dmü PLHMVFH]DMü PR*OLZRüNRU]\VWDQLD ]HURGNyZG\GDNW\Fznych, przekonania rodziców i pracodawców. NAUCZYCIEL 8&=( 6=.2à$ y realizacja programu nauczaqldrehmpxmfd wybór metody nauczania XF]HQLDVLLPDWHULDáyZ glottodydaktycznych, opracowanie planu wynikowego, HZDOXDFMNV]WDáWuMF 8&=( 6WRSLHRVLJQLFLDVWDQGDUGyZPaturalnych na poziomie podstawowym i rozszerzonym w zakresie M]\NDREFHJRHJ]DPLQPDWXUDOQ\ SU]\MFLHVWUDWHJLL XF]HQLDVL VDPRHZDOXDFMDNV]WDáWXMca. (7$3,9:<-&,$6<67(08 0LHU]HQLHVWRSQLDVSHáQLania standardów oceny jakoflsudf\ V]NRá\ 11 w konwhnflhqdxf]dqhjr M]\NDRbcego. 1$8&=<&,(/,6=.2à$ 2VLJQLFLDPHWRG\F]QR-organizacyjne QDXF]\FLHOLLV]NyáZNRQWHNFLHM]\ND obcejrhzdoxdfmdvxpxmfd &HOHNV]WDáFHQLDZ]DNUHVLHM]\NyZREF\FKZ\QLNDM]SU]\MWHJRSURJUa- PXQDXF]DQLDNWyU\ZLQLHQE\ü]JRGQ\]3RGVWDZSURJUDPRZ 12 RERZL]XMF 11 0LHU]HQLH VWRSQLDVSHáQLDQLDVWDQGDUGyZRFHQ\MDNRFLSUDF\V]NRá\]JRGQLH]RERZL]XM- F\P SUDZHP RZLDWRZ\P OH*\ Z JHVWLL QDG]RUX SHGDJRJLF]QHJR L GODWHJR WH*]RVWDáR W\ONR ]DV\JQDOL]RZDQH SRQLHZD* Z\NUDF]D SR]D SU]HGPLRW QLQLHjszego artykuáx 5R]SRU]G]HQLH Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 kwietnia 2004 r. ZVSUDZLHV]F]HJyáRZ\FK]a- VDGVSUDZRZDQLDQDG]RUXSHGDJRJLF]QHJRZ\ND]XVWDQRZLVNZ\PDJDMF\FKNZDOLILNDFMLSe- GDJRJLF]Q\FK NZDOLILNDFML QLH]Ednych do sprawrzdqld QDG]RUX SHGDJRJLF]QHJR D WDN*H NZDOLILNDFMLRVyENWyU\PPR*QD]OHFDüSUoZDG]HQLHEDGDLRSUDFRZ\ZDQLHHNVSHUW\]Dz.U. z 2004 r. Nr 89, poz. 845). 12 5R]SRU]G]HQLH0(1L6]GQLDOXWHJRUw sprawie podstaw programowych wychowania przedsznroqhjr RUD] NV]WDáFHQLD RJyOQHJR Z SRV]F]HJyOQ\FK WySDFK V]Nyá, Dz.U. Nr 51, SR]ZUD]]Sy(QLHMV]\PL]PLDQDPLU']81USR]U']8 Nr 19, poz. 165.

6 280 Irena Nyckowska QD GDQ\P HWDSLH NV]WDáFHQLD RUD] ]H VWDQGDUGDPL Z\PDJD 13. Za cel procesu XZD*DVLREHFQLHXPLHMWQRüVNXWHF]QHJRSRUR]XPLHZDQLDVLZM]\NXRbcym i efektywne funkcjonowanie w naturalnych sytuacjach komunikacyjnych. W SU]\SDGNXNODV\PDWXUDOQHMFHOHPNV]WDáFHQLDMHVW F przy realizacji Podstawy programowej ZZHUVML%RVLJQLFLHSR]LRPXRSa- QRZDQLDM]\ND]DSHZQLDMFHJRZPLDUVSUDZQNRPXQLNDFMZRGQLHVLe- QLXGRVSUDZ*\FLDFRG]LHQQHJRRUD]SU]\JRWRZDQLHXF]QLDGRHJ]DPLQXPa- WXUDOQHJR]M]\NDQDSR]LRPLHSRGVWawowym, F przy realizacji Podstawy programowej w wersji A RVLJQLFLH]QDMoPRFL M]\ND QD SR]LRPLH ]DDZDQVRZDQ\P ]DSHZQLDMF\P VZRERGQH SRUR]u- PLHZDQLHVLZNUDMXQDXF]DQHJRM]\NDOXEZNRQWDNWDFK]GRüZ\PDJa- MF\PLX*\WNRwQLNDPLDWDN*HZSU]\V]áHMQDXFHLSUDF\RUD]SU]ygotowanie ucznia do egzaminu maturalnego na poziomie rozszerzonym..rohmqh G]LDáDQLH QDXF]\FLHOD ZLQQR GRW\F]\ü SU]HSURZDG]HQLD GLDJQR]\ VWDQXZHMFLRZHJRXZ]JOGQLDMFHMQDXF]\FLHODXF]QLyZLNRQWHNVW]Z\NRU]ystaniem wybranych metod badawczych. W zanuhvlhedgdqldvwdqxzhmflrzhjr dotyf]fhjrqdxf]\flhodzlqq\]qdoh(üvlsrql*v]hnrpshwhqfmh 14 : F M]\NRZHOLQJZLVW\F]QHVRFMROLQJZLVW\F]QHLSUDJPatyczne 15 ; F psychologiczno-shgdjrjlf]qhrehmpxmfh]qdmrprüsv\fkrorjllur]zrmo- ZHMNRPSHWHQFMNRPXQLNDF\MQRUD]XPLHMWQRüZVSyáG]LDáDQLD F metodyczne w zakresie planowania, organizowania procesu nauczania, RGSRZLHGQLHJRGRERUXPDWHULDáXWHFKQLNSUDF\DGHNZDWQ\FKGRZLHNXLSo- ]LRPX RSDQRZDQLD M]\ND REFHJR NRU]\VWDQLD ] WHFKQRORJLL LQIRUPDW\Fznych oraz ewaluacji procesu nauczania; F Z\FKRZDZF]HLPRUDOQHREHMPXMFHZ\FKRZDQLHZGXFKXZROQRFLLGe- PRNUDFML WROHUDQFML RGSRZLHG]LDOQRFL L SU]HVWU]HJDQLD QRUP ]JRGQ\FK z ogólqrkxpdqlvw\f]q\plzduwrfldpl F krajo- L NXOWXUR]QDZF]H REHMPXMFH ]QDMRPRü NUDMyw i realiów danego REV]DUXM]\NRZHJRRUD]XPLHMWQRüPLG]\NXOWXURZHJRQDXF]ania; F organizacyjne; F innowacyjno-kreatywne..rpshwhqfmhwhnruhvsrqgxm]surmhnwhp]hvwdzxvwdqgdugrz\fknrpsetencji zawodowych nauczycieli, opracowanym przez Komitet Nauk Pedagogicz- Q\FK3$1DWDN*H]SURSR]\FMDPLDPHU\NDVNLHJRJUHPLXPÄ0LG]\QDURGRZH.RQVRUFMXPGR:VSLHUDQLD1RZ\FK:\PDJD=DZRGRZ\FK1DXF]\FLeli R]SRU]G]HQLH 0(1L6 ] GQLD NZLHWQLD U ]PLHQLDMFH UR]SRU]G]HQLH Z VSUDZLH standargyz Z\PDJD EGF\FK SRGVWDZ SU]HSURZDG]DQLD VSUDZG]LDQyZ L HJ]DPLQyZ Dz..U. Nr 90, poz Por.: Zawadzka E., 1DXF]\FLHOH M]\NyZ REF\FK Z GRELH SU]HPLDQ, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2000, s Council of Europe, (XURSHMVNL V\VWHP RSLVX NV]WDáFHQLD M]\NRZHJR XF]HQLH VL QDXF]DQLH ocenianie, CODN, Warszawa 2003, s Zawadzka E., op. cit., s. 111.

7 ,VWRWQHZáDFLZRFLQDXF]\FLHOVNLFKV\VWePyZNV]WDáFHQLDLLFKUR]SR]QDZDQLH«281 'LDJQR]DGRW\F]FDXF]QLDEG]LHPLDáDQDFHOX]EDGDQLHVWRSQLDRSDQRZania umiemwqrflgrw\f]f\fksrv]f]hjyoq\fkvsudzqrflur]xplhqld]hváxfkx PyZLHQLD F]\WDQLD L SLVDQLD RUD] MHJR X]GROQLH ]DLQWHUHVRZD PRW\ZDFML I dotychczas stovrzdqhmvwudwhjllxf]hqldvl %DGDQLH GLDJQRVW\F]QH GRW\F]FH NRQWHNVWX ZLQQR GRVWDUF]\ü LQIRUPDFML QD temat warunków, w jdnlfkeg]lhrge\zdárvlnv]wdáfhqlhm]\nrzhsdwu]wde '\VSRQXMFZ\QLNDPLGLDJQR]\QDXF]\FLHOZLQLHQGRNRQDüZ\ERUXPHWo- G\ NV]WDáFHQLD WR MHVW G]LDáDQLD V\VWHPRZHJR REHMPXMFHJR ]DUyZQR VWUDWHJL NV]WDáFeQLDMDNLV]F]HJyáRZRUJDQL]DFMSUDFy uczniów, którego efektem winno E\ü]UHDOL]RZDQLH]DáR*RQ\FKFHOyZ,FK]DSODQRZDQLXVáX*\SODQZ\QLNRZ\ 17 ]DZLHUDMF\RSLVGRFeORZ\FKZLDGRPRFLLXPLHMWQRFLXF]QLD]HZVND]DQLHP URGNyZ L SRPRF\ G\GDNW\F]Q\FK XPR*OLZLDMF\FK LFK RVLJQLFLH 6WUXNWXUD SODQXZ\QLNRZHJRSRZLQQDREHMPRZDü F QD]ZG]LDáXWHPDW\F]QHJR F NRPSHWHQFMHNRPXQLNDF\MQHZM]\NXREF\PRGSRZLDGDMFHRF]ekiwanym RVLJQLFLRPXF]QLD F Z\PDJDQLD HGXNDF\MQH ]DZLHUDMFH RSLV PLHU]DOQ\FK Z\QLNyZ QD GZyFK poziomach: podstawowym i ponadpodstawowym, F URGNLG\GDNW\F]QH LQIRUPDFMHGRW\F]FHPDWHULDáXG\GDNW\F]QHJR]DZDrtego w materiach pomocniczych, F LQIRUPDFMHGRW\F]FHPHWRG\LWUHFL]DNUHVXRFHQLDQLD F ]DGDQLDVSUDZG]DMFHRVLJQLFLDXF]QLDSRND*GHMMHGQRVWFHG\GDktycznej, F OLF]EJRG]LQQDUHDOL]DFM]DSODQRZDQ\FKFHOyZ 3RGF]DVWZRU]HQLDSODQXZ\QLNRZHJRQDOH*\XZ]JOGQLüZQLRVNLZ\Sá\Za- MFH ] SU]HSURZDG]RQHM GLDJQR]\ V]NROQ\ SODQ G\GDNW\F]QR-wychowawczy, realizowany program nauczania oraz przedmiotowy system oceniania. Realizacja WUHFLSURJUDPRZ\FK]JRGQD]SRZ\*HMRSUDFRZDQ\PSODQHPZ\QLNRZ\PZLn- QD ]DSHZQLü ]DGRZDODMFH HIHNW\ NV]WDáFHQLD M]\NRZHJR Z\MFLD V\VWHPX w zakresie standardów maturalnych. 3RZ\*V]DDQDOL]DQDXF]\FLHOVNLHJRV\VWHPXJORWWRG\GDNW\F]QHJRRGWZDU]D kolejne kroki procedury jego budowania, a jej celem jest zazwyczaj poszukiwanie SU]\F]\QMHJRQLH]DGRZDODMFHMVNXWHF]QRFL:LQQDRQDSURZDG]LüGRXVWalenia SXQNWyZ NU\W\F]Q\FK V\VWHPX LVWRWQLH REQL*DMF\FK VNXWHFzQRü QDXF]DQLD F]\OLRJUDQLF]HWNZLF\FKZNRQVWUXNFMLV\VWHPXZSRV]F]HJyOQ\FKVNáDGQi- NDFK V\WXDFML G\GDNW\F]Q\FK EG( Z SRZL]aQLDFK PLG]\ W\PL VNáDGQLNDPL :\QLNLHPMHMPR*HE\üGRNRQDQLH]PLDQ\V\VWHPRZHM 17 Por.: Niemierko B., 0LG]\RFHQV]NROQDG\GDNW\N, WSiP, Warszawa 1991; Ochenduszko J., Planowanie pracy dydaktycznej nauczyciela :20 %\GJRV]F] àxndv]-paluch K., ûzlf]hqld]sodqrzdqldz\qlnrzhjr, e-duk@tor z@wodowy 2004, nr 2.

8 282 Irena Nyckowska 3U]\NáDG 18 : Dysfunkcja systemu: niepowodzenia uczniów na egzaminach maturalnych I ZVWSQ\FKVSRZRGRZDQHQLHGRVWDWHF]QSRSUDZQoFLZ\SRZLHG]L Punkt krytyczny: SRZV]HFKQH VWRVRZDQLH Z QDXF]DQLXXF]HQLX VLM]yków REF\FKPHWRG\NRPXQLNDF\MQHMSU]\QLHZLHONLHMOLF]ELHJRG]LQM]\NDREFego. *áyzqhrjudqlf]hqld EUDNSá\QQRFLLSRSUDZQRFLZSRVáXJLZDQLXVLM]ykiem obcym przez nauczycieli. *áyzqh]dvre\vwdádsudfdqdxf]\flholqdgm]\nlhplphwrg\n Zmiana metody: zhvwdz\üzlf]hzgud*dmf\fkgu\olm]\nrz\fkrgg]le- ODMF\FKSUH]HQWDFMQRZHJRPDWHULDáXRGVZRERGQHMSUDNW\NLNRQZHUVDcyjnej; dostateczna liczba wzorów, modeli, tekstów nagranych i czytanych w ramach prac domowych. Sposób kontroli:hzdoxdfmdirupdw\zqdsrpldurvljqlüxf]qlyz -HGQDN ND*GD]PLDQD V\VWHPRZD ZL*H VL] SRNRQDQLHP SHZQHJR RSRUX w samym systemie (mikrosyvwhplhlzmhjrrwrf]hqlxpdnurv\whplhdwdn*h wymaga harprql]dfml]sr]rvwdá\plvnádgqlndplgdqhjrv\vwhpx Por.: Komorowska H., '\OHPDW\ QDXF]DQLD M]\NyZ REF\FK, [w:] H. Miatliuk, K. Bogacki, H. Komorowska (red.), PrREOHP\OLQJZLVW\NLLQDXF]DQLDM]\NyZREF\FK, Wydawnictwo UniwerV\WHWXZ%LDá\PVWRNX%LDá\VWRNV Niemierko B., op. cit., s. 24.