Renata Grochowska, Stanisław Mańko Celowość zastosowania wybranych wariantów dystrybucji płatności bezpośrednich po 2013 roku w Polsce Nowa polityka rolna UE - kontynuacja czy rewolucja? Jachranka, 9-11 grudnia 2013 r. 1
Plan prezentacji 1. Opis wybranych wariantów dystrybucji płatności bezpośrednich po 2013 roku 2. Wpływ wariantów na dochody rolnicze w Polsce. 3. Wnioski 2
Opis wybranych wariantów dystrybucji płatności Wspólna Polityka Rolna po 2013 roku zwiększona elastyczność stosowania instrumentów WPR, wybór a la carte (+) możliwość dostosowania polityki rolnej do specyfiki rolnictwa w danym kraju, (-) wzrost zróżnicowania poziomu wsparcia między rolnikami wewnątrz i między krajami. 3
Opis wybranych wariantów dystrybucji płatności Tylko środki z UE Wariant bazowy (WP) - pula płatności bezpośrednich przyznanych Polsce w I filarze WPR na lata 2014-2020. Wariant 1(WP1) - transfer 25% puli płatności z II do I filara WPR. Środki UE i krajowe Wariant 2(WP2) -wsparcie I filara WPR środkami krajowymi, bez transferu z II filara (przyjęto, że poziom wsparcia krajowego z 2013 r. będzie podobny w 2015 r.). 4
Opis wybranych wariantów dystrybucji płatności... W każdym z wariantów - analizowano trzy scenariusze. Realizacja danego scenariusza (instrumentu WPR) umniejsza pulę płatności dla innych rolników! Scenariusz 1 (S1) wsparcie małych gospodarstw do 10% koperty krajowej płatności. Scenariusz 2 (S2) płatności związane z produkcją do 15% koperty krajowej płatności. Scenariusz 3 (S3) płatność redystrybucyjna do 30% koperty krajowej płatności. 5
Opis wybranych wariantów dystrybucji płatności Symulacje poprzedzono oceną sytuacji ekonomicznej gospodarstw towarowych z pola obserwacji Polskiego FADN w latach 2004-2011, nastawionych na: uprawy polowe, chów krów mlecznych, chów trzody chlewnej i produkcję mieszaną. Wyniki symulacji (dla lat 2015 i 2020): dochody bez płatności bezpośrednich różnica wartości produkcji ogółem oszacowanej na podstawie modeli regresji na bazie lat 2004-2011 i podstawowych kategorii kosztów. dochody gospodarstw netto wynikające z przyjętych wariantów i scenariuszy zmian dystrybucji płatności po 2013 r., oszacowane na podstawie modeli regresji.
Szacunek dochodu bez dopłat i dopłaty ogółem w roku 2015 i 2020 (gospodarstwa ogółem) 35 000 Dopłaty (W2) 30 000 25 000 20 000 (W2) Dopłaty (W1) 15 000 10 000 (W1) Dopłaty (WP) 5 000 0 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 2015 2020 (WP)
Szacunek dochodu bez dopłat i dopłaty ogółem w roku 2015 i 2020 (gospodarstwa nastawione na uprawy polowe) 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 2015 2020 Dopłaty (W2) (W2) Dopłaty (W1) (W1) Dopłaty (WP) (WP)
Szacunek dochodu bez dopłat i dopłaty ogółem w roku 2015 i 2020 (gospodarstwa mleczne) 50 000 45 000 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 2015 2020 Dopłaty (W2) (W2) Dopłaty (W1) (W1) Dopłaty (WP) (WP)
Szacunek dochodu bez dopłat i dopłaty ogółem w roku 2015 i 2020 (gospodarstwa trzodowe) 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 Dopłaty (W2) (W2) Dopłaty (W1) (W1) Dopłaty (WP) 5 000 0 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 2015 2020 (WP)
Szacunek dochodu bez dopłat i dopłaty ogółem w roku 2015 i 2020 (gospodarstwa mieszane) 25 000 Dopłaty (W2) 20 000 15 000 (W2) Dopłaty (W1) 10 000 (W1) 5 000 0 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 WP S1 S2 S3 S1 S2 S3 2015 2020 Dopłaty (WP) (WP)
Porównanie dochodu w gospodarstwach zależnie od nastawienia produkcyjnego 80 000 Wariant podstawowy (WP) 70 000 Gospodarstwa ogółem 60 000 50 000 Uprawy polowe 40 000 Krowy mleczne 30 000 20 000 Trzoda chlewna 10 000 Mieszane 0 2015 2020
Porównanie dochodu w gospodarstwach zależnie od nastawienia produkcyjnego 100 000 Wariant najkorzystniejszy (W1 S3) 90 000 Gospodarstwa ogółem 80 000 70 000 Uprawy polowe 60 000 50 000 Krowy mleczne 40 000 30 000 Trzoda chlewna 20 000 10 000 Mieszane 0 2015 2020
Wnioski (1) W większości gospodarstw koszty rosły w latach 2004-2011 znacznie szybciej niż wartość produkcji, czego konsekwencją jest obniżanie się dochodu netto bez dopłat, co zwiększa ich uzależnienie od wsparcia publicznego. Szczególnie w gospodarstwach mieszanych, które uzyskiwały bardzo niski dochód w przeliczeniu na gospodarstwo, jeśli utrzymają się dotychczasowe tendencje, w 2020 roku dochód netto będzie pochodzić w 100% z płatności. Celowe wydaje się więc wzmożenie działań wspierających zmiany strukturalne w tych gospodarstwach. 14
Wnioski (2) Każda możliwość zwiększenia puli płatności bezpośrednichdla rolnictwa polskiego (transfer części środków z II do I filara WPR lub wsparcie z budżetu krajowego), może pozytywnie wpłynąć na dochody przeciętnego gospodarstwa rolnego w latach 2014-2020. Wybór uwarunkowany jest jednak relacjami I -II filar WPR oraz WPR -Polityka Spójności, a także priorytetami i celami, stawianymi przed polską gospodarką w nadchodzących latach. 15
Wnioski (3) Najkorzystniejszy wpływ na dochody przeciętnego gospodarstwa rolnego może mieć przeznaczenie do 30% puli płatności I filara WPR na tzw. płatność redystrybucyjną, najniższe dochody zanotowano w przypadku wykorzystania 10% puli na wsparcie małych gospodarstw. Płatność redystrybucyjna może odegrać istotną rolę w redystrybucji płatności bezpośrednich między rolnikami i zmiany poziomu ich dochodów. 16
Dr hab. Renata Grochowska Dr Stanisław Mańko Dziękujemy za uwagę Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej- Państwowy Instytut Badawczy, ul. Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa E-mail: Renata.Grochowska@ierigz.waw.pl Stanislaw.Manko@ierigz.waw.pl