GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 2008 ROKU

Transkrypt

1 Badania PL FADN GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 28 ROKU Gospodarstwa są obecnie trwałym elementem krajobrazu rolnictwa w Polsce. Stają się one takŝe coraz bardziej widoczne w próbie gospodarstw prowadzących rachunkowość rolną w ramach PL FADN. Na około 12 tys. badanych gospodarstw, w 28 roku było 239 gospodarstw ekologicznych. Ich liczba w stosunku do roku poprzedniego wzrosła o ok. 2%. Obserwacje z roku 27 wskazywały, Ŝe tą formę produkcji wybierały raczej gospodarstwa bardzo (< 4 ESU), których w próbie było 5, (4=<8 ESU) 8 gospodarstw oraz średnio (8=<16 ESU), których było 45. W pozostałych grupach wielkości ekonomicznej gospodarstwa występowały w zbyt j liczbie, aby moŝna było zaprezentować osiągnięte przez nie wyniki (zgodnie z zasadami FADN moŝna prezentować wyniki z grupy obejmującej co najmniej 15 gospodarstw). W roku 28 moŝemy juŝ przedstawić dane gospodarstw z grupy 16=<4 ESU, a więc średnio duŝe. W grupie gospodarstw duŝych (4=<1 ESU) było ich 11, prawdopodobnie zatem w następnych latach moŝliwa będzie prezentacja wyników takŝe z tej wielkości ekonomicznej. Wyniki produkcyjno-finansowe osiągnięte przez gospodarstwa w 28 r. pokazane są na tle całej grupy gospodarstw badanych. Rozkład gospodarstw według wielkości ekonomicznej 28 r. Razem <4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU Liczba gospodarstw w próbie ogólnej Liczba gospodarstw ekologicznych w próbie Wielkość ekonomiczna ESU ,7 24,2 11,3 11,3 5,7 5,8 3,1 3,1 < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU ś rednio średnio duże POTENCJAŁ PRODUKCYJNY Porównanie potencjału produkcyjnego, w poszczególnych grupach wielkości ekonomicznej, w gospodarstwach ekologicznych z całością gospodarstw w danej grupie, wskazuje, na duŝe podobieństwo porównywanych grup. Wszystkie zatem róŝnice produkcyjno-finansowe są efektem wyboru j technologii produkcji oraz poziomu wsparcia pozarynkowego (dotacje).

2 Aktywa w zł Akty wa og ółem w z ł ekologic z ne < 4 ESU 4= < 8 E S U 8= < 16 E S U 16= < 4 E S U ś rednio ś rednio duż e Udział aktywów obrotowych w aktywach % ekologicz ne 16,58% 16,46% 15,9% 15,% 14,75% 13,97% 17,16% 11,68% < 4 ESU 4=<8 E S U 8=<16 E S U 16=<4 E S U ś rednio ś rednio duż e Udział kapitału własnego w pasywach % 97,65% 97,15% 95,64% 94,82% 92,1% 86,95% 88,91% 84,48% < 4 ES U 4=<8 ES U 8=<16 ES U 16=<4 ES U średnio średnio duże

3 CHARAKTERYSTYKA PRODUKCJI W tabeli zestawiono wybrane informacje pokazujące gospodarstwa na dla badanej grupy. Wybrane informacje o produkcji według wielkości ekonomicznej <4 ESU 4=<8 ESU średnio 8=<16 ESU średnio duŝe 16=<4 ESU Razem pow. UR w ha w próbie ogólnej 8, 12,3 19,7 36,1 Razem pow. UR w ha w próbie j 8,4 15,6 29,4 84,2 Uprawa zbóŝ w ha w próbie ogólnej 4,7 7,3 11,79 22,29 % udział zbóŝ w powierzchni UR 58,75% 59,35% 59,85% 61,75% Uprawa zbóŝ w ha w próbie j 3,14 5,42 9,35 33,86 % udział zbóŝ w powierzchni UR w próbie j 37,38% 34,74% 31,8% 4,21% Lasy w ha w próbie ogólnej,83,93,97 1,18 Lasy w ha w próbie j 2,26 1,38 2,45 9,8 Krowy mleczne szt. LU w próbie ogólnej 1,7 1,92 4,26 7,83 Krowy mleczne szt. LU w j 1,81 2,8 3,68 5,2 Trzoda chlewna szt. przelicz. LU w próbie ogólnej Trzoda chlewna szt. przelicz. LU w próbie j 1,17 2,78 6,14 16,23,58 1,11 2,22 2,2 Plon pszenicy dt/ha w próbie ogólnej 42,8 46,4 5, 54,3 Plon pszenicy dt/ha w j 28,6 29,9 27,5 37,7 Wydajność mleczna krów kg/krowę w próbie ogólnej Wydajność mleczna krów kg/krowę w próbie j 3 257, 3 594, 4 136, 5 47, 2 972, 3 435, 3 74, 3 282, W kaŝdej z grup powierzchnia gospodarstw ekologicznych jest większa od średniej dla całości. Szczególnie istotna róŝnica występuje w grupie gospodarstw średnio duŝych. W gospodarstwach ekologicznych mniejszy jest udział uprawy zbóŝ w strukturze zasiewów. Znacząco niŝsze są plony zbóŝ. W najmniejszych grupach wielkości ekonomicznej utrzymuje się w nich więcej krów, natomiast stany trzody chlewnej we wszystkich grupach wielkości ekonomicznej są niŝsze, niŝsze są tak- Ŝe wydajności mleczne krów. W badanych gospodarstwach ekologicznych dominującym kierunkiem jest produkcja roślinna. % udział produkcji zwierzęcej Udział % 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,%,% < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU średnio średnio duże 4,66% 47,56% 53,66% 54,42% 41,3% 39,67% 38,26% 43,34% Przedstawiona charakterystyka produkcji w roku 28 nie odbiega zasadniczo od danych z roku 27.

4 WARTOŚĆ PRODUKCJI Wartość produkcji w gospodarstwach ekologicznych jest wyraźnie niŝsza od danych dla całości badanej próby. Obserwacja ta dotyczy wszystkich grup wielkości ekonomicznej. 25 Wartość produkcji w zł 2 zł < 4 ESU 4=<8 ESU średnio 8=<16 ESU średnio duże 16=<4 ESU P rodukcja P rodukcja roślinna P rodukcja zwierzęca Zestawienie wartości produkcji w roku 28 z odnośnymi danymi z 27 r. wskazuje, Ŝe: - obniŝenie wartość produkcji najbardziej widoczne jest w grupie gospodarstw najmniejszych, - we wszystkich badanych grupach widoczny jest wyraźny spadek wartości produkcji roślinnej, - w gospodarstwach ekologicznych spadek ten był jednak niŝszy niŝ dla całej grupy badanej. Wartość produkcji (27 r. = 1%) Wartość produkcji roślinnej (27 r. = 1%) Wartość produkcji zwierzęcej (27 r. = 1%) <4 ESU 4=<8 ESU średnio 8=<16 ESU 82,16% 92,98% 11,5% 94,26% 96,86% 98,33% 83,95% 9,98% 87,22% 92,73% 83,8% 95,96% 77,38% 92,92% 119,41% 92,79% 11,94% 11,8% RóŜnice w wartości produkcji pomiędzy gospodarstwami ekologicznymi a badaną grupą są bardziej wyraziste, gdy przedstawimy je w przeliczeniu na 1 ha UR. Produkcja w zł/ha 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, 5914, , , ,77 341,7 2986, , ,88 < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU średnio średnio duże

5 KOSZTY PRODUKCJI Koszty w gospodarstwach ekologicznych są znacząco niŝsze niŝ dla całości badanych gospodarstw. Koszty w zł < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU średnio średnio duże Na taki obraz wpływają zarówno znacząco niŝsze koszty bezpośrednie produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej. Koszty bezpośrednie produkcji roślinnej w zł < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU średnio średnio duże Koszty bezpośrednie produkcji zwierzęcej w zł < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU średnio ś rednio duże W porównaniu z rokiem 27 w poszczególnych grupach wielkości ekonomicznej wskaźnik zmian kosztów jest bardzo zróŝnicowany:

6 <4 ESU 4=<8 ESU średnio 8=<16 ESU Koszty całkowite - (27 r. = 1%) 96,24% 116,52% 11,61% Koszty całkowite - (27 r. = 1%) 99,65% 11,9% 117,59% Koszty bezpośrednie prod. roślinnej - (27 r. = 1%) 12,82% 111,4% 15,69% Koszty bezpośrednie prod. roślinnej - (27 r. = 1%) 85,67% 1,8% 125,37% Koszty bezpośrednie prod. zwierzęcej - (27 r. = 1%) 82,% 122,9% 112,41% Koszty bezpośrednie prod. zwierzęcej - (27 r. = 1%) 95,96% 12,52% 1,73% Koszty ogólnogospodarcze - (27 r. = 1%) 12,6% 111,79% 18,32% Koszty ogólnogospodarcze - (27 r. = 1%) 13,71% 13,92% 117,14% W gospodarstwach ekologicznych bardzo małych szczególnie wyraźnie ograniczono koszty bezpośrednie produkcji roślinnej. NiŜszy poziom ograniczenia wystąpił w przypadku kosztów bezpośrednich produkcji zwierzęcej, wzrosły natomiast koszty ogólnogospodarcze. W pozostałych grupach wielkości ekonomicznej zanotowano wzrost kosztów w stosunku do 27 r. Szczególnie wyraźny wzrost wystąpił w kosztach bezpośrednich produkcji roślinnej i kosztach ogólnogospodarczych w grupie gospodarstw średniomałych. Z kolei koszty ogólnogospodarcze w gospodarstwach ekologicznych są nieznacznie wyŝsze. Koszty ogólnogospodarcze w zł ekologicz ne < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU ś rednio ś rednio duż e W przeliczeniu na 1 ha UR koszty są w gospodarstwach ekologicznych znacząco niŝsze od kosztów wyliczonych dla całości badanej grupy. Koszty w zł 6, 5, 4, 3 874, , , ,51 3, 2, 1,, 292, , , ,98 < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU średnio średnio duże

7 DOTACJE DO DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ We wszystkich badanych grupach dotacje do działalności operacyjnej w gospodarstwach ekologicznych były znacząco wyŝsze niŝ dla ogółu badanych. Szczególnie wysoki poziom dotacji na 1 ha UR występuje w przypadku gospodarstw bardzo małych, małych i średnio małych. Dopłaty do działalności operacyjnej w zł/1 ha UR 2, 1 8, 1 6, 1 4, 1 2, 1, 8, 6, 4, 2,, 1 88, , , , , ,7 931,12 892,94 < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU średnio średnio duże W stosunku jednak do roku 27, poziom dotacji w 28 r. do ogółu gospodarstw wzrósł bardziej niŝ do grup gospodarstw ekologicznych. < 4 ESU 4=<8 ESU średnio 8=<16 ESU Dopłaty do działalności operacyjnej razem/na 1ha UR w próbie ogólnej (27 r. =1%) Dopłaty do działalności operacyjnej razem/na 1ha UR w próbie j (27 r. = 1%) 126,35% 136,82% 159,44% 117,9% 19,35% 148,4% DOCHÓD Największa róŝnica w dochodzie na ha UR, na korzyść gospodarstw ekologicznych, widoczna jest w grupie gospodarstw bardzo małych i w miarę wzrostu wielkości ekonomicznej ulega ona zmniejszeniu. Dochód w zł/na 1 ha UR < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU średnio średnio duże Gospodarstwa, w analizowanych grupach wielkości ekonomicznej, przewyŝszają pozostałe gospodarstwa pod względem osiągniętego dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego. RóŜnica na korzyść gospodarstw ekologicznych jest szczególnie wysoka w przypadku gospodarstw mniejszych.

8 Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego w zł ekologicz ne < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU ś rednio ś rednio duże Średnie wynagrodzenie netto w gospodarce narodowej wynosiło w 28 r zł. Zatem parytet dochodowy w przypadku gospodarstw ekologicznych jest juŝ osiągnięty w grupie gospodarstw średnio duŝych (8 16 ESU), natomiast dla całości gospodarstw badanych dopiero w grupie gospodarstw duŝych (16 4 ESU). Dochód na pełnozatrudnionego w zł < 4 ESU 4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<4 ESU średnio średnio duże < 4 ESU 4=<8 ESU średnio 8=<16 ESU Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego w zł/osobę pełnozatrudnioną - (27 r. = 1%) Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego w zł/osobę pełnozatrudnioną - (27 r. = 1%) 72,51% 86,17% 85,82% 19,63% 86,69% 125,18% W porównaniu z bardzo dobrym dla rolnictwa rokiem 27, badane gospodarstwa w roku 28 miały, w analizowanych grupach wielkości ekonomicznej, dochody na pełnozatrudnionego niŝsze od ok. 24 do 28%. W gospodarstwach ekologicznych sytuacja jest zróŝnicowana, jedynie w grupie gospodarstw małych (4=<8 ESU) nastąpiło ok. 23% zmniejszenie dochodu, natomiast w pozostałych grupach dochód zwiększył się. Prezentowane wyniki wskazują, Ŝe generalnie gospodarstwa ekologicznie lepiej radziły sobie w trudnym, kryzysowym 28 roku. W najbliŝszym czasie IERiGś- PIB opublikuje wyniki z badań dochodowości w równie niekorzystnym dla rolnictwa roku 29. Interesującym jest, czy poczynione obserwacje zostaną potwierdzone. Opracował Daniel Roszak