Program przedmiotu Fizykoterapia w semestrze II (pierwszy semestr nauczania przedmiotu) Studia niestacjonarne Program został opracowany w oparciu o Standardy Kształcenia na kierunku Fizjoterapia, studia pierwszego stopnia (licencjackie), z dnia 12.07.2007 r. Ponadto konsultowano następujące dokumenty: Standards of Proficiency. Physiotherapists. Health Professions Council, London 2003. Chipchase LS, Williams, MT, Robertson VJ (2005). A survey of electrophysical agents curricula in entry-level physiotherapy programs in Australia and New Zealand. New Zealand Journal of Physiotherapy 33(2) 34-48. Lake Area (USA) Technical Institute Physical Therapist Assistant Syllabus. Wymiar godzin: wykłady: 18 godzin ćwiczenia w duŝych grupach: 15 godzin ćwiczenia w małych grupach: 17 godzin, praca własna: 2 godziny Cele kształcenia: zdobycie wiedzy dotyczącej podstaw teoretycznych fizykoterapii, reakcji fizjologicznych na bodźce fizykalne, zastosowań diagnostycznych, terapeutycznych i profilaktycznych medycyny fizykalnej, a takŝe rodzajów i przeznaczenia aparatury fizykoterapeutycznej; opanowanie umiejętności wykonywania zabiegów fizykoterapeutycznych, znajomość ich metodyki i parametrów, a takŝe zastosowania w kompleksowej fizjoterapii; Wiedza z zakresu przedmiotów podstawowych, wymagana przed przystąpieniem do zajęć: pojęcia podstawowe z zakresu fizjologii: homeostaza, regulacja funkcji organizmu, płyny ustrojowe, pobudliwość i pobudzenie, podstawy fizjologii mięśni, układu nerwowego i krąŝeniowego, budowa i funkcja skóry, podstawowe zagadnienia termoregulacji. Zagadnienia te, i ich znaczenie w fizykoterapii, będą przybliŝane w trakcie realizacji przedmiotu. Prowadzący: Wykłady: dr Maciej Płaszewski: m.plaszewski@wsa.bielsko.pl Ćwiczenia: mgr Katarzyna Kusy: katarzynakusy@autograf.pl, mgr Bogdan Brzęk, dr Maciej Płaszewski Maciej Płaszewski Strona 1 z 9
Treści wykładów: 1. Wprowadzenie do przedmiotu. Terminologia. Pojęcia: czynnik fizykalny, działanie bodźcowe, odczyn, homeostaza, adaptacja. Czynniki determinujące reakcję na bodziec. Ogólne zasady dawkowania zabiegów fizykalnych. 2. Rola skóry i receptorów w odbiorze bodźców fizykalnych. Działanie czynników termicznych a procesy termoregulacji. Mechanizmy fizjologiczne skurczu mięśnia i kontroli napięcia mięśniowego a działanie czynników fizykalnych. 3. Ciepło terapeutyczne. Zabiegi miejscowe rodzaje, działanie biologiczne, zastosowanie terapeutyczne, zagroŝenia i przeciwwskazania. Zabiegi ogólne rodzaje, działanie biologiczne, zastosowanie terapeutyczne, zagroŝenia i przeciwwskazania. Kąpiel w saunie. 4. Pola elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości efekty termiczne i nietermiczne. Odmiany diatermii, specyfika zastosowania i metodyki zabiegów. Diatermia ultradźwiękowa. 5. Krioterapia i kriostymulacja metody miejscowego i ogólnoustrojowego stosowania zimna terapeutycznego: działanie biologiczne, zastosowania, zagroŝenia. Kriostymulacja ogólnoustrojowa. 6. Promieniowanie elektromagnetyczne. Działanie biologiczne promieniowania podczerwonego i światła widzialnego oraz promieniowania ultrafioletowego. Sztuczne promienniki i helioterapia. 7. Biostymulacja laserowa. Podstawy fizyczne, mechanizmy fizjologiczne, zastosowanie terapeutyczne, zagroŝenia i przeciwwskazania. Ograniczenia i aktualny stan rozwoju laseroterapii. 8. Ultrasonoterapia. Podstawy fizyczne, specyfika oddziaływań termicznych i nietermicznych fali ultradźwiękowej, parametry techniczne i terapeutyczne. Zastosowania i ograniczenia metody. Fonoforeza jako metoda wspomagania przezskórnego wprowadzania leków. 9. Pola magnetyczne niskiej częstotliwości. Specyfika magnetoterapii i magnetostymulacji. Zastosowanie, zasady BHP, przeciwwskazania. Rodzaje urządzeń i ich parametry. Metodyka zabiegów, zasady dawkowania, specyfika parametrów magnetoterapii i magnetostymulacji. Obsługa aparatów i wykonywanie zabiegów. Maciej Płaszewski Strona 2 z 9
Treści ćwiczeń w duŝych grupach (D): D 1: 1. Wpływ ciepła o charakterze ogólnym na organizm 2. Mechanizm termoregulacji i sposoby wymiany ciepła 3. Rodzaje zabiegów ciepłoleczniczych ogólnych, metodyka ich wykonania Zabiegi cieplne ogólne. Rodzaje, sposób wykonania, wskazania, przeciwwskazania, zagroŝenia. Znajomość metodyki i umiejętność doboru zabiegów ciepłoleczniczych ogólnych z uwzględnieniem wskazań i przeciwwskazań D 2: 1. Wpływ ciepła o charakterze ogólnym na organizm 2. Mechanizm termoregulacji i sposoby wymiany ciepła 3. Działanie bodźcowe kąpieli w saunie Kąpiel w saunie działanie biologiczne, zastosowanie, metodyka, odmiany. Znajomość metodyki, wskazań i przeciwwskazań oraz zagroŝeń, umiejętność udzielenia instruktaŝu pacjentowi korzystającemu z zabiegu sauny. D 3: 1. Wpływ zimna o charakterze miejscowym i ogólnym na organizm 2. Mechanizm termoregulacji 3. Rodzaje zabiegów zimnoleczniczych miejscowych, metodyka ich wykonania i zastosowanie 1. Zimno terapeutyczne: krioterapia, kriostymulacja, schładzanie. Zabiegi miejscowe zastosowania, ograniczenia, dobór metody w zaleŝności od wskazań. Maciej Płaszewski Strona 3 z 9
2. Ciepło a zimno terapeutyczne. Opisać rodzaje zabiegów zimnoleczniczych miejscowych, metodykę i technikę ich wykonania Opisać sposób wykonania zabiegów schładzania, krioterapii i kriostymulacji miejscowej z uwzględnieniem wskazań i przeciwwskazań Porównać zabiegi termoterapii pod kątem ich działania biologicznego i zastosowania D 4: 1. Wpływ zimna o charakterze miejscowym i ogólnym na organizm 2. Mechanizm termoregulacji 3. Rodzaje zabiegów zimnoleczniczych miejscowych i ogólnych, metodyka ich wykonania i zastosowanie 1. Zimno terapeutyczne: krioterapia, kriostymulacja, schładzanie. Zabiegi ogólne zastosowania, ograniczenia, dobór metody w zaleŝności od wskazań. 2. Ciepło a zimno terapeutyczne. Opisać rodzaje zabiegów zimnoleczniczych ogólnych, metodykę i technikę ich wykonania Opisać sposób wykonania zabiegów schładzania, krioterapii i kriostymulacji ogólnej z uwzględnieniem wskazań i przeciwwskazań Porównać zabiegi termoterapii pod kątem ich działania biologicznego i zastosowania D 5: 1. Działanie biologiczne ciepła endogennego 2. Rodzaje diatermii, metodyka ich wykonania i zastosowanie 1. Ciepło endogenne. Rodzaje diatermii i ich zastosowanie. Aparatura. Wskazania, przeciwwskazania, zagroŝenia i środki bezpieczeństwa. 2. Technika i metodyka zabiegów. Opisać i wyjaśnić rodzaje diatermii pod kątem efektu termicznego i zastosowania Maciej Płaszewski Strona 4 z 9
Opisać sposób wykonania wykonania zabiegu diatermii w poszczególnych jednostkach chorobowych Przedstawienić zagroŝenia wynikające z wykonania zabiegu diatermii D 6: 1. Charakterystyka widma promieniowania elektromagnetycznego 2. Działanie biologiczne promieniowania podczerwonego i światła widzialnego 3. Działanie biologiczne UVA, UVB i UVC 4. Promieniowanie słoneczne skład, działanie biologiczne. 1. Zabiegi z wykorzystaniem promieniowania podczerwonego i światła widzialnego 2. Zabiegi z wykorzystaniem promieniowania ultrafioletowego zasady bezpieczeństwa i higieny naświetlań, zagroŝenia. Rodzaje sztucznych promienników, ich działanie i wykorzystanie. Metodyka naświetlań miejscowych i ogólnych promieniowaniem UV. Zasady dawkowania. Zastosowanie diagnostyczne UVA i UVB. Dozymetria - wykonywanie próby rumieniowej. 3. Wykorzystanie promieniowania naturalnego helioterapia. Znajomość metodyki naświetlań i zasad dawkowania promieniowania podczerwonego i światła widzialnego Umiejętność wykonywania próby rumieniowej (dozymetria) i interpretacji ich wyników Umiejętność wykonywania i planowania naświetlań miejscowych i ogólnych promieniowaniem UVA i UVB Umiejętność udzielenia instruktaŝu pacjentom korzystającym z zabiegu helioterapii D 7: Znajomość zagadnień dotyczących z zakresu wykładu na temat laseroterapii niskoenergetycznej 1. Laseroterapia aparatura, obsługa, parametry, zasady bezpieczeństwa naświetlań, dostosowanie pomieszczeń.. Opisać i wyjaśnić parametry i zastosowanie, a takŝe zagroŝenia i środki ostroŝności podczas zabiegu naświetlania promieniowaniem laserowym Maciej Płaszewski Strona 5 z 9
Treści ćwiczeń w małych grupach (M): M 1: M 2: 1. Budowa i funkcja skóry 2. Pojęcia podstawowe z zakresu fizjologii: homeostaza, regulacja funkcji organizmu, płyny ustrojowe, pobudliwość, pobudzenie 1. Organizacja zajęć, regulamin pracowni fizykoterapii, zasady oceniania. WyposaŜenie gabinetu fizykoterapii, zasady BHP. 2. Rodzaje czynników i odczynów fizykalnych. Działanie czynników termicznych, mechanicznych, elektrycznych i czynnika fotochemicznego. ZagroŜenia i zasady BHP 3. Rola skóry i receptorów w odbiorze bodźców fizykalnych 4. Mechanizm termoregulacji i sposoby wymiany ciepła Opisać i wyjaśnić rodzaje czynników i odczynów fizykalnych Przedstawić ogólne zasady dawkowania zabiegów fizykalnych Przedstawić zagroŝenia i zasady BHP podczas poszczególnych zabiegów fizykalnych w pracy z pacjentem M 3; M 4: 1. Wpływ ciepła o charakterze miejscowym na poszczególne części ciała 2. Rodzaje zabiegów ciepłoleczniczych miejscowych i metodyka ich wykonania 3. Działanie biologiczne promieniowania podczerwonego i jego zastosowanie 1. Ciepło terapeutyczne suche i wilgotne. Rodzaje, metodyka i technika wykonywania zabiegów miejscowych. 2. Naświetlania promieniowaniem podczerwonym i światłem widzialnym. Technika, metodyka, zagroŝenia. Opisać rodzaje zabiegów ciepłoleczniczych miejscowych, metodykę i technikę ich wykonania Umiejętność wykonania przykładowych zabiegów ciepłoleczniczych miejscowych z uwzględnieniem wskazań i przeciwwskazań Maciej Płaszewski Strona 6 z 9
Umiejętność wykonania zabiegu z wykorzystaniem promieniowania podczerwonego w poszczególnych jednostkach chorobowych M 5: M 6: 1. Właściwości fal mechanicznych i ultradźwięków (znajomość zagadnień z zakresu wykładu na temat ultrasonoterapii) 2. Rodzaje parametrów ultradźwięków, ich dawkowanie, metodyka wykonania zabiegu 3. Znajomość zagadnień z zakresu wykładu na temat laseroterapii niskoenergetycznej 1. Terapia ultradźwiękowa. Aparatura, zasady obsługi i bezpieczeństwa. Wskazania i przeciwwskazania. Działanie termiczne i atermiczne dobór parametrów i sprzętu, dawkowanie i sposoby przeprowadzania zabiegów. 2. Wspomaganie przezskórnego wprowadzania leków fonoforeza. Rodzaje leków, sposób wykonania zabiegu i doboru parametrów. ZagroŜenia i środki bezpieczeństwa. 3. Laseroterapia technika i metodyka naświetlań, sposoby ustalania dawki terapeutycznej, zasady dawkowania, wskazana i przeciwwskazania Umiejętność wykonania zabiegu ultrasonoterapii z uwzględnieniem wskazań i przeciwwskazań Umiejętność doboru parametrów technicznych i terapeutycznych oraz przeprowadzania zabiegów jonoforezy Laseroterapia umiejętność obsługi aparatury i doboru dawki terapeutycznej M 7: M 8: 1. Znajomość zagadnień z zakresu wykładu na temat laseroterapii niskoenergetycznej 2. Znajomość zagadnień z zakresu wykładu na temat magnetoterapii i magnetostymulacji 1. Wykonywanie naświetlań promieniowaniem laserowym niskiej mocy według wskazań terapeutycznych 2. Pola magnetyczne niskiej częstotliwości. Zastosowanie, zasady BHP, przeciwwskazania. Rodzaje urządzeń i ich parametry. 3. Metodyka zabiegów, zasady dawkowania, specyfika parametrów magnetoterapii i magnetostymulacji. Obsługa aparatów i wykonywanie zabiegów. Maciej Płaszewski Strona 7 z 9
Wykonywać zabiegi naświetlania promieniowaniem laserowym w poszczególnych jednostkach chorobowych Opisać i wyjaśnić parametry i zastosowanie, a takŝe zagroŝenia i środki ostroŝności dotyczące urządzeń słuŝących do magnetoterapii i do magnetostymulacji Wykonywać zabiegi magnetoterapii i magnetostymulacji M 9: zajęcia zaliczeniowe Przedmiot kończy się egzaminem po III semestrze. Warunkiem zaliczenia udziału w ćwiczeniach i pracy własnej jest przygotowanie merytoryczne i aktywny udział w poszczególnych zajęciach. Przewiduje się testy sprawdzające przygotowanie do poszczególnych zajęć. Obowiązuje 4-stopniowa skala ocen (2 nzal, 3, 4, 5). Zaliczenie ćwiczeń jest obowiązkowe. Tematy i źródła (artykuły w czasopismach naukowych, rozdziały podręczników, Internet) podawane będą na bieŝąco. Dopuszczalna jest jedna losowa nieobecność w semestrze. Literatura 1 : Podręczniki i monografie: A. Obowiązkowe: Straburzyńska Lupa A., Straburzyński G. Podstawy fizjoterapii. Warszawa 2003 (ewentualnie: Straburzyński G., Straburzyńska Lupa A. Medycyna fizykalna. Warszawa 2000). Kahn J. Elektroterapia. Zasady i zastosowanie. Warszawa 1996, 2002, Mika T. Fizykoterapia. Warszawa 1993 i kolejne wydania. B. Uzupełniające (zalecane): Alkiewicz J. (red.). Leczenie inhalacyjne i rehabilitacja układu oddechowego. Wrocław 1995, DomŜała T. (red.). Ból. Warszawa 1996, Franek A. (red.) Nowoczesna elektroterapia. Katowice 2001 Geremek K., Dec L. Zmęczenie i regeneracja sił. Odnowa biologiczna. AWF Katowice 2000, Górski J. (red.). Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Warszawa 2001, Janaczek Z. (red.). Przewodnik do ćwiczeń z fizykoterapii. Cz. 1, 2. Warszawa 1998. Jethon Z. Fizjologiczne podstawy odnowy biologicznej w sporcie. Warszawa 1987, Łazowski J. Podstawy fizykoterapii. Wrocław 2002, Nowotny J. Podstawy fizjoterapii. Kraków 2004 Orzech J. Rozwój koncepcji, technik i metod fizjoterapii. Tarnów 2001, Sieroń A. (red.). Zastosowanie zimna w medycynie. Bielsko-Biała 2003, 1 Wszystkie wymienione tytuły dostępne są w zbiorach biblioteki WyŜszej Szkoły Administracji Maciej Płaszewski Strona 8 z 9
Sieroń A. (red.) Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie. Bielsko-Biała 2000 Socha S. (red.) Medycyna fizykalna. Warszawa 2001, Straburzyński G. Księga przyrodolecznictwa. Warszawa 1997. Czasopisma naukowe: Rehabilitacja Medyczna Fizjoterapia Polska Fizjoterapia Ortopedia, Traumatologia, Rehabilitacja Ból Medycyna Sportowa Medicina Sportiva, Medicina Sportiva Practica Postępy Rehabilitacji Medycyna Manualna Maciej Płaszewski Strona 9 z 9