Podział administracyjny, zadania samorządu

Podział administracyjny, zadania samorządu

Podział administracyjny Polski Jednostka administracyjna Liczba w Polsce Organ uchwałodawczy Organ wykonawczy Nazwa urzędu Szczebel gminy Gmina wiejska 1586 Rada gminy wójt Urząd gminy Gmina miejsko-wiejska 586 Rada miasta i gminy burmistrz Urząd miasta i gminy Gmina miejska 306 Rada miasta burmistrz Urząd miasta (magistrat, ratusz)

Podział administracyjny Polski Jednostka administracyjna Liczba w Polsce Organ uchwałodawczy Organ wykonawczy Nazwa urzędu Szczebel gminy i powiatu (kompetencje łączone) Miasto na prawach powiatu 65 Rada miasta Prezydent miasta Urząd miasta Powiat (powiat ziemski) Szczebel powiatu 314 Rada powiatu Zarząd powiatu i starosta Szczebel województwa Starostwo powiatowe województwo 16 Sejmik województwa Zarząd województwa i marszałek województwa Urząd marszałkowski

Wybieranie władz samorządowych Organ Liczba osób Wybierają Rada gminy 15-45 bezpośrednio mieszkańcy Rada miasta 15-45 (w Warszawie 60) bezpośrednio mieszkańcy Rada powiatu 15-29 bezpośrednio mieszkańcy Sejmik wojewódzki 30 lub więcej (do 57) bezpośrednio mieszkańcy Wójt 1 bezpośrednio mieszkańcy Burmistrz 1 bezpośrednio mieszkańcy Prezydent miasta 1 bezpośrednio mieszkańcy Starosta 1 rada powiatu Marszałek województwa 1 rada województwa

Zasada pomocniczości Zasada pomocniczości (subsydiarności) to zasada, w myśl której wyższa instancja powinna podejmować jakieś działania tylko wtedy, gdy niższa nie jest w stanie należycie wypełnić określonych zadań. Zgodnie z zasadą pomocniczości państwo nie powinno wkraczać w sprawy, które mogą być załatwiane na szczeblu samorządu, a państwo i samorząd nie powinny wkraczać w sprawy, które mogą być załatwiane przez rodzinę.

Załatwianie spraw w urzędzie gminy przez obywatela płacenie podatku rolnego, podatku od nieruchomości, opłat targowych, opłat za posiadanie psa załatwianie spraw dotyczących ruchu ludności (dowody osobiste, akty urodzenia, małżeństwa i zgonu, formalności meldunkowe) sprawy socjalne: wnioski o zasiłek, pomoc rzeczową, mieszkanie komunalne rejestrowanie działalności gospodarczej, uzyskiwanie koncesji Urząd gminy (np. na detaliczną sprzedaż alkoholu) różne sprawy związane z gruntami (ich zakup, dzierżawą, pozwolenia na wycinkę drzew, na budowę domu itp.) sprawy dotyczące dróg gminnych (np. chwilowe zajęcie drogi przez manifestację lub w związku z prowadzonym remontem posesji) pozwolenia na organizowanie imprez masowych (większe imprezy sportowe, większe koncerty)

Załatwianie spraw w starostwie powiatowym przez obywatela zmiana imienia i nazwiska sprawy dotyczące pojazdów (prawo jazdy, rejestracja samochodów, motocykli, łodzi) poszukiwanie pracy (powiatowy urząd pracy) zgłaszanie skarg konsumenckich do powiatowego rzecznika konsumentów sprawy dotyczące dróg powiatowych zgoda na zbiórki pieniędzy na terenie powiatu

Załatwianie spraw w urzędzie marszałkowskim przez obywatela wnioski o dofinansowanie placówek oświatowych, kulturalnych, zdrowotnych koncesje na hurtowy obrót alkoholem rejestr przewodników turystycznych i obiektów hotelarskich opłaty za korzystanie ze środowiska (emisja gazów, pyłów, opakowania) zgoda na zbiórkę pieniędzy na terenie województwa sprawy dotyczące dróg wojewódzkich

Załatwianie spraw w urzędzie wojewódzkim przez obywatela sprawy paszportowe oraz związane ze zmianą obywatelstwa sprawy związane z pobytem cudzoziemców sprawy dotyczące dróg krajowych (np. konieczność wstrzymania ruchu)

Infrastruktura Zadania samorządu terytorialnego Dziedzina Szczebel gminny Szczebel powiatowy Szczebel wojewódzki drogi gminne drogi powiatowe drogi wojewódzkie budynki gminne budynki starostwa budynki wojewódzkie wywóz śmieci, kanalizacja, oczyszczanie ścieków ochrona środowiska (np. wycinka drzew) gospodarka przestrzenna nadzór sanitarny, niebezpieczne odpady ochrona środowiska recykling, niebezpieczne odpady, emisja płynów obszary chronione - gospodarka przestrzenna

Kultura i oświata Zadania samorządu terytorialnego Dziedzina Szczebel gminny przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja gminne obiekty sportowe biblioteki gminne Szczebel powiatowy licea, szkoły specjalne i artystyczne obiekty sportowe biblioteki powiatowe Szczebel wojewódzki wyższe szkoły zawodowe, doskonalenie nauczycieli obiekty sportowe biblioteki wojewódzkie muzea gminne muzea powiatowe muzea okręgowe ochrona zabytków ochrona zabytków ochrona zabytków

Pomoc społeczna Zadania samorządu terytorialnego Dziedzina Szczebel gminny przychodnie lekarskie pomoc społeczna (zasiłki, pomoc rzeczowa itp.) Szczebel powiatowy szpitale ogólne, pogotowia problemy rodzin (domy dziecka, rodziny zastępcze) - rejestracja pojazdów roboty publiczne powiatowy urząd pracy Szczebel wojewódzki szpitale specjalistyczne koordynacja pomocy społecznej o zasięgu regionalnym - wojewódzki urząd pracy

Pomoc społeczna Zadania samorządu terytorialnego Dziedzina Szczebel gminny Szczebel powiatowy Szczebel wojewódzki przychodnie lekarskie szpitale ogólne, pogotowia szpitale specjalistyczne pomoc społeczna (zasiłki, pomoc rzeczowa itp.) problemy rodzin (domy dziecka, rodziny zastępcze) koordynacja pomocy społecznej o zasięgu regionalnym - rejestracja pojazdów - roboty publiczne powiatowy urząd pracy wojewódzki urząd pracy

Bezpieczeństwo Zadania samorządu terytorialnego Dziedzina Szczebel gminny porządek (straż miejska) Szczebel powiatowy porządek ochrona przeciwpożarowa i przeciwpowodziowa (na odpowiednim szczeblu) Szczebel wojewódzki porządek współpraca z policją ( na odpowiednim szczeblu) zezwolenia na manifestacje, zbiórki pieniędzy (na odpowiednim szczeblu)

Kompetencje wojewody Wojewoda nie jest organem samorządu i nie jest wybierany w wyborach samorządowych, ale jest mianowany przez premiera i może być przez niego odwołany. Wojewoda jest reprezentantem władz centralnych w terenie. Na szczeblu powiatu i gminy władze nie maja swojego przedstawiciela. Wojewoda stoi na czele urzędu wojewódzkiego, którego kompetencje są inne niż kompetencje urzędu marszałkowskiego. Wojewoda jest zwierzchnikiem części urzędów zaliczanych do administracji terenowej. Wojewoda nadzoruje organy władzy samorządowej w zakresie zgodności ich działań z prawem. Akt samorządu niezgodny z prawem wojewoda może unieważnić.

Dochody gmin Dochody własne podatek rolny, podatek leśny, podatek od nieruchomości podatek od spadków i darowizn; podatek od czynności cywilnoprawnych (od niektórych transakcji) udział gminy w podatkach CIT (ok. 5%) i PIT (ok. 30%) opłaty targowe, opłaty za posiadanie psa opłaty eksploatacyjne za wydobycie kopalin (górnictwo, wydobycie piasku itp.) czynsze za wynajem lokali i mieszkań w budynkach komunalnych, opłaty za dzierżawę mienia gminnego sprzedaż mienia gminnego zaciąganie pożyczek i kredytów, emisja obligacji zyski przedsiębiorstw komunalnych

Dochody gmin Możliwość wydatkowania dochodów własnych: pensje urzędników; utrzymanie budynków gminnych i infrastruktury; działalność kulturalna w gminie (np. dożynki, koncerty, domy kultury); inwestycje komunalne; dofinansowanie deficytowych przedsiębiorstw komunalnych; koszty obsługi zadłużenia gminy (spłata pożyczek, wykup obligacji)

Dochody gmin Subwencje Subwencja ogólna (w tym subwencja na cele oświatowe). Możliwość wydatkowania Zgodnie z celem subwencji (o szczegółach wydatkowania decyduje gmina).

Dochody gmin Dotacje celowe Fundusze napływające ze szczebla centralnego na konkretny cel (nie mogą być wydatkowane na nic innego) koszty ewidencji ludności; Możliwość wydatkowania koszty organizacji wyborów do Sejmu; koszty inwestycji zleconych gminie (np. budowa dróg krajowych)

Zmiana podziału administracyjnego Polski Lata Województwa Powiaty Gminy Uwagi 1946-50 14+2 299 2799 1950-55 17 330 2993 stan w ostatnim dniu obowiązywania (5 VII 1950) stan w dniu 6 VII 1950 1955-1972 17 ok. 350-1972-1975 17 392 2365 1975-98 49-2468 1999-16 373 2489 zlikwidowano gminy, utworzono gromady (8790) z powrotem utworzono gminy (stan z dn. 1 I 1978) liczba gmin wg stanu z 31 XII 1994 stan w dniu wprowadzenia reformy 379 2478 stan w dniu 1 I 2009