RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 189448 (21) Numer zgłoszenia: 338426 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 14.07.1998 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: 14.07.1998, PCT/C298/00031 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: 04.02.1999, WO99/04874, PCT Gazette nr 05/99 (51) IntCl7 A63F 9/08 (54) Łamigłówka (30) Pierwszeństwo: 21.07.1997,CZ,PV2311-97 (73) Uprawniony z patentu: Blazek Zdenek, Brno, CZ (43) Zgłoszenie ogłoszono: 06.11.2000 BUP 22/00 (72) Twórcy wynalazku: Zdenek Blazek, Brno, CZ (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.08.2005 WUP 08/05 (74) Pełnomocnik: Grabowska Małgorzata, Sulima*Grabowska*Sierzputowska, Biuro Patentów i Znaków Towarowych PL 189448 B1 (57)1. Łamigłówka składająca się z ruchomych elementów, znamienna tym, że elementy ruchome są ułożone w grupy (2) co najmniej czterech oddzielonych od siebie i wzajemnie przemieszczalnych w zakresie 360 elementów płaskich (3, 4), przy czym jeden element z każdej grupy (2) stanowi centralny element płaski (3), a co najmniej trzy płaskie elementy orbitalne (4) są rozmieszczone symetrycznie wokół tego centralnego elementu płaskiego (3), z tym że co najmniej jeden z tych orbitalnych elementów płaskich (4) jest częścią tej samej liczby orbitalnych elementów płaskich (4) z przyległej grupy (2) elementów płaskich (3, 4), także z centralnym elementem płaskim (3), zaś wszystkie grupy (2) elementów płaskich (3, 4) tworzą nieskończony i zamknięty łańcuch we wszystkich kierunkach, a łańcuchy są ułożone w kształt kuli. Fig. 1
2 189 448 Łamigłówka Zastrzeżenia patentowe 1. Łamigłówka składająca się z ruchomych elementów, znamienna tym, że elementy ruchome są ułożone w grupy (2) co najmniej czterech oddzielonych od siebie i wzajemnie przemieszczalnych w zakresie 360 elementów płaskich (3, 4), przy czym jeden element z każdej grupy (2) stanowi centralny element płaski (3), a co najmniej trzy płaskie elementy orbitalne (4) są rozmieszczone symetrycznie wokół tego centralnego elementu płaskiego (3), z tym że co najmniej jeden z tych orbitalnych elementów płaskich (4) jest częścią tej samej liczby orbitalnych elementów płaskich (4) z przyległej grupy (2) elementów płaskich (3, 4), także z centralnym elementem płaskim (3), zaś wszystkie grupy (2) elementów płaskich (3, 4) tworzą nieskończony i zamknięty łańcuch we wszystkich kierunkach, a łańcuchy są ułożone w kształt kuli. 2. Łamigłówka według zastrz. 1, znamienna tym, że istnieje pięć orbitalnych elementów płaskich (4) w jednej grupie (2), a centralny element płaski (3) ma kształt pięciokąta foremnego, płaskie elementy orbitalne (4) zaś mają kształt sześciokąta foremnego. 3. Łamigłówka według zastrz. 1 albo 2, znamienna tym, że centralny element płaski (3) jest sztywno zamontowany na wewnętrznej konstrukcji w kształcie kuli, a orbitalne elementy płaskie (4) są rozmieszczone wokół nich z możliwością poruszania się wokół nich i siebie nawzajem. 4. Łamigłówka według dowolnego z zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienna tym, że centralne elementy płaskie (3) mają mniejszą średnicę niż orbitalne elementy płaskie (4). * * * Niniejszy wynalazek dotyczy łamigłówki składającej się z płaskich elementów mogących przemieszczać się względem siebie i ułożonych w postaci powłoki na wewnętrznej konstrukcji w kształcie kuli. Istnieją specjalne zabawki, których celem jest ćwiczenie wyobraźni i zdolności kombinacyjnych. Łamigłówki te są skonstruowane jako grupy ruchomych elementów przy założeniu możliwości zmiany ich wzajemnego położenia. Elementy te mają zwykle powierzchnie pomalowane różnymi kolorami, bądź też na tych powierzchniach lub segmentach są nadrukowane fragmenty obrazka, zadaniem gracza zaś jest stworzenie kształtu geometrycznego albo złożenie obrazka poprzez przemieszczanie tych elementów. Elementy te mogą być przemieszczane bądź indywidualnie, bądź rzędami albo grupami. Typowym przykładem łamigłówki tego rodzaju jest płaska zabawka składająca się z ramki, w której są umieszczone płaskie elementy kwadratowe, lecz w obrębie ramki istnieje jedno wolne miejsce w celu umożliwienia przemieszczania jednego z tych elementów albo całego rzędu elementów. Jest to jednak prosta zabawka dla małych dzieci, która nie może przyciągnąć uwagi dzieci starszych albo nawet dorosłych. Bardziej skomplikowaną łamigłówką jest tzw. kostka Rubika, która była niezmiernie popularna we wczesnych latach osiemdziesiątych. Była to łamigłówka nowej generacji. 27 małych kolorowych sześcianów ułożone jest w trzech ściankach wykonanych z 3x3 sześcianów. Każda z tych trzech ścianek reprezentuje grupę 9 sześcianów i grupa ta może być obracana w dwóch prostopadłych płaszczyznach. Powierzchnie sześcianów są różnokolorowe i zadanie jest rozwiązane, jeżeli na z każdej powierzchni kostki Rubika znajdują się pasy tego samego koloru. Kostka Rubika ma jednak niekorzystny, kanciasty kształt i jej konstrukcja jest względnie skomplikowana. Celem wynalazku jest przedstawienie łamigłówki o przyjemnej formie przestrzennej, bez ostrych krawędzi, dostatecznie skomplikowanej aby przyciągnąć starsze dzieci i doro-
189 448 3 słych, z możliwością tworzenia wzorów albo obrazków, których nie można uzyskać w postaci z sześcianem. Wymienione wyżej niedostatki są w znacznym stopniu wyeliminowane przez łamigłówkę według wynalazku, którego głównym celem jest to, aby elementy ruchome były ułożone w grupy co najmniej czterech wzajemnie oddzielonych i wzajemnie przemieszczalnych w zakresie 360 płaskich elementów, przy czym jeden element z każdej grupy tworzy centralny element płaski i co najmniej trzy orbitalne elementy płaskie są ułożone symetrycznie wokół tego centralnego elementu płaskiego, a co najmniej jeden z tych orbitalnych elementów płaskich jest częścią tej samej liczby orbitalnych elementów płaskich przyległej grupy elementów płaskich znów z centralnym elementem płaskim, z tym że wszystkie grupy elementów płaskich mogą tworzyć nieskończone i zamknięte łańcuchy we wszystkich kierunkach i łańcuchy są ułożone w kształt kuli. W korzystnej postaci istnieje pięć płaskich elementów orbitalnych w grupie, w której centralny płaski element ma kształt pięciokąta foremnego, a płaskie elementy orbitalne mają kształt foremnych sześciokątów. W innej korzystnej postaci centralny element płaski jest sztywno zamontowany na wewnętrznej konstrukcji w kształcie kuli, zaś elementy orbitalne są ułożone w sposób umożliwiający przemieszczanie wokół nich i nawzajem względem siebie. W innej korzystnej postaci wynalazku centralne elementy płaskie mają mniejszą średnicę niż orbitalne elementy płaskie. Wynalazek będzie zilustrowany w odniesieniu do rysunku, na którym fig. 1 przedstawia widok rozłożonej na płaszczyźnie powłoki w kształcie kuli, utworzonej przez płaskie elementy kołowe według jednej postaci łamigłówki według wynalazku, a fig. 2 - inną postać łamigłówki według wynalazku, lecz elementy płaskie mają kształt pięciokątny albo sześciokątny w układzie typowym dla piłki nożnej. Łamigłówka 1 w korzystnej postaci ma kształt kuli, lecz w wyniku lepszej ilustracji zasady, fig. 1 przedstawia widok na powlokę kulistą rozłożoną na płaszczyźnie, utworzoną z e- lementów kołowych 3, 4. Powłoka okrywa wewnętrzną konstrukcję w kształcie kuli, której nie pokazano, i jest utworzona z grup 2 płaskich elementów 3, 4. Te grupy 2 składają się zawsze z sześciu elementów płaskich 3, 4, oddzielonych od siebie i mogących się przemieszczać względem siebie w zakresie 360, przy czym jeden z elementów 3, 4 w grupie 2 jest uważany za centralny element płaski 3, a pięć orbitalnych elementów płaskich 4 jest rozmieszczonych symetrycznie wokół tego centralnego elementu płaskiego 3. Ile i jakich elementów 3, 4 należy do jednej grupy 2 z elementów 3, 4, wskazuje zamknięta pętla zaznaczona linią przerywaną. Centralny element płaski 3 ma w tej postaci średnicę o około 20% mniejszą niż orbitalne elementy płaskie 4. Powierzchnie wszystkich elementów płaskich 3, 4 pokrywają się częściowo tak, że grupa 2 orbitalnych elementów płaskich tworzy zwartą pętlę wokół płaskiego elementu centralnego 3 i razem z nim. Istnieje jednak alternatywna postać, gdzie wszystkie elementy mają te same wymiary i wówczas każdy element płaski 3, 4 może stanowić w pewnym momencie element centralny albo orbitalny. Poprzez ruch okrężny grupy 2 płaskich elementów orbitalnych 4 dochodzi do wzajemnego przemieszczenia płaskich elementów orbitalnych 4 w sąsiednich grupach 2 innych orbitalnych elementów płaskich 4. W zasadzie jest możliwe takie rozwiązanie, aby grupy 2 płaskich elementów 3, 4 składały się z co najmniej trzech płaskich elementów orbitalnych 4 ułożonych symetrycznie wokół centralnego elementu płaskiego 3, gdzie wszystkie cztery elementy płaskie 3, 4 mogą przemieszczać się względem siebie w zakresie 360. W tym samym czasie co najmniej jeden z płaskich elementów orbitalnych 4 stanowi część przyległej grupy 2 płaskich elementów orbitalnych 4. Jest jednak oczywiste, że przy takiej postaci byłyby względnie duże szczeliny pomiędzy płaskimi elementami orbitalnymi 4 i konieczne byłoby ich wypełnienie ze względów estetycznych. Również w wariantach ze wszystkimi elementami tych samych rozmiarów wystąpiłby problem szczelin. Korzystną postać łamigłówki 1 przedstawiono na fig. 2. W tym przypadku jest to ponownie widok rozłożonej na płaszczyźnie powłoki kulistej, utworzonej z pieciokątnych i sześciokątnych elementów płaskich 3, 4. Centralne elementy płaskie 3 mają kształt pięciokąta foremnego, a orbitalne elementy płaskie 4 mają kształt sześciokąta foremnego. W tej postaci
4 189 448 centralny pięciokątny element płaski 3 ma także średnicę mniejszą o 20% niż orbitalne sześciokątne elementy płaskie 4. W obu postaciach zawsze dwa spośród pięciu płaskich elementów orbitalnych 4 tworzących grupę 2, tworzy część przyległej grupy 2 płaskich elementów 3, 4 która znów składa się z pięciu płaskich elementów orbitalnych 4 i jednego płaskiego elementu centralnego 3. Wszystkie grupy 2 z płaskich elementów orbitalnych 3, 4 tworzą nieskończony i zamknięty łańcuch we wszystkich kierunkach, a łańcuchy są ułożone w powłokę w kształcie kuli, ułożoną na wewnętrznej konstrukcji w kształcie kuli. W obu postaciach centralny płaski element 3 może być sztywno zamontowany na konstrukcji wewnętrznej w kształcie kuli, a płaskie elementy orbitalne 4 są rozmieszczone wokół nich z możliwością przemieszczania. Można jednak wykorzystać postać bez żadnego zamocowanego na sztywno płaskiego elementu centralnego 3.
189 448 5 Fig. 2
6 189 448 F ig. 1 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.