Otwórz okno na Świat Poradnik dla Seniora

Otwórz okno na Świat Poradnik dla Seniora Jak korzystać z komputera i Internetu Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną.

Copyright by Ośrodek Edukacyjny Taurus S.C. Otwórz Okno na Świat. Jak korzystać z komputera i Internetu. Poradnik dla Seniora. Konsultacja merytoryczna i opracowanie polskiej wersji językowej Marek Czuba Opracowanie graficzne polskiej wersji językowej Szymon Kutnik Wydawca Ośrodek Edukacyjny Taurus S.C. 05-825 Grodzisk Mazowiecki www.wychowanie.pl e-mail: wychowanie@wychowanie.pl Grodzisk Mazowiecki 2009r. Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną. 2

Poradnik dla seniora Jak korzystać z komputera i Internetu powstał w wyniku współpracy 5 instytucji europejskich w ramach projektu Otwórz okno na Świat. Projekt realizowany jest od roku 2008 w ramach programu Uczenie się przez całe życie (Lifelong Learning Programme LLP), akcja Projekty Partnerskie Grundtviga. Koordynator projektu: Ośrodek Edukacyjny Taurus (Polska) jest niepubliczną placówką oświatową, prowadzi kursy i szkolenia dla dorosłych. Ośrodek ma duże doświadczenie w tworzeniu i realizacji programów wychowawczych i profilaktycznych, wydaje własne materiały szkoleniowe. Partnerzy: Denizli Public Education and Evening Art School (Turcja) jest publicznym centrum edukacyjnym dla dorosłych. Prowadzi regularne kursy i szkolenia dla dorosłych w zakresie kultury, sztuki, zdrowia, opieki nad matką i dziećmi, technologii informacyjnych. Santa Casa da Misericórdia de Santarém (Portugalia). Udziela wsparcia starszym osobom, rodzicom, dzieciom i młodzieży. Ośrodek ma doświadczenie w programach, które zapobiegają wykluczeniu społecznemu: 4 PEOPLE o.s. (Republika Czeska). Organizacja wspiera osoby wykluczone przez rynek pracy. Jest edukacyjnym centrum prowadzącym kursy i szkolenia dla dorosłych. Szeroki zakres działalności centrum obejmuje min. działania w sferze kultury i sztuki regonu, promocji zdrowia, edukacji informatycznej COOPERATIVA AGORÀ a.r.l (Włochy). Fundacja pracuje aktywnie w terenie pomagając ludziom z grup zagrożonych ryzykiem społecznego wykluczenia, szczególnie starszym i imigrantom. Organizuje kursy komputerowe dla seniorów. 3

Spis treści A SYSTEM OPERACYJNY A.1 Z czego składa się komputer... 6 A.2 Jak włączyć i wyłączyć komputer... 9 A.3 Jak używać myszy... 14 A.4 Jak korzystać z klawiatury... 17 A.5 Czym właściwie jest pulpit i jak to działa... 19 A.6 Główny panel (pasek) i przyciski start... 22 A.7 Jak utworzyć folder... 28 A.8 Jak pracować z folderami, dokumentami, oknami... 31 A.9 Jak usunąć bezużyteczne informacje z komputera... 39 B MS OFFICE WORD B.1 Wprowadzenie do programu WORD... 41 B.2 Aby utworzyć dokument... 46 B.3 Aby zapisać dokument... 49 B.4 Aby zamknąć dokument... 52 B.5 Jak otworzyć dokument... 55 B.6 Ustawianie strony... 58 B.7 Ustawianie Widoku... 61 B.8 Domyślny Pasek Menu... 65 B.9 Pasek Formatowania... 69 B.10 Podstawowe operacje przy edycji dokumentu... 74 B.11 Wypunktowanie i numerowanie... 77 B.12 Wstawianie obrazów... 80 B.13 Drukowanie dokumentu... 85 4

C MULTIMEDIA C.1 Uruchamianie Windows Media Player... 90 C.2 Korzystanie z Windows Media Player... 92 C.3 Nagrywanie przy pomocy Windows Media Player... 97 D INTERNET D.1 Jak uruchomić przeglądarkę internetową... 99 D.2 Jak korzystać z wyszukiwarki internetowej Google...101 D.3 Praca ze stroną. Jak zapisać stronę... 104 D.4 Jak wydrukować stronę... 105 D.5 Jak wysłać stronę za pośrednictwem e-mail... 106 D.6 Zapisywanie elementu ze strony Web w wybranym folderze 108 D.7 Kopiowanie wybranych elementów ze strony Web... 110 D.8 Dodawanie często odwiedzanych miejsc do folderu Ulubione... 111 D.9 Korzystanie z folderu Ulubione... 112 D.10 Jak korzystać z poczty elektronicznej (e-mail)... 114 D.11 Przykłady witryn internetowych... 118 D.12 Praca z kartami i użyteczne triki...122 D.13 Zakupy w Internecie... 124 5

A.1 SYSTEM OPERACYJNY Z czego składa się komputer Przyjrzyj się swojemu komputerowi lekcja anatomii Zanim po raz pierwszy włączysz swój komputer przedstawmy jego główne części. Co widzisz przed sobą? 1). Komputerowe stanowisko pracy 2). Monitor Na monitorze widzisz wszystko co właśnie robisz. Będzie to twoja kartka papieru podczas pisania, skrzynka pocztowa przy korzystaniu z e-maila, koszyk na zakupy przy dokonywaniu zakupów w sieci, foto album przy przeglądaniu twoich zdjęć i wreszcie wirtualny świat podczas korzystania z gier komputerowych. 3). Jednostka centralna (obudowa komputera) 6

Jednostkę centralną możesz zazwyczaj znaleźć pod biurkiem albo obok monitora. Jest najważniejszą częścią komputera, ponieważ całe wyposażenie techniczne (hardware) i oprogramowanie (software) są umieszczone wewnątrz. Te dwa elementy (hardware i software) wyznaczają wydajność, pojemność, a także ostateczną cenę twojego komputera. Proszę nigdy nie próbuj otwierać obudowy swojego komputera samodzielnie. Jeśli masz jakieś techniczne problemy ze swoim komputerem, poproś o pomoc specjalistę. 4). Klawiatura Rozkład klawiszy na klawiaturze jest podobny do tego jak w maszynie do pisania. Jest tam kilka dodatkowych klawiszy, ale nie obawiaj się, bardzo szybko nauczysz się nimi posługiwać. Klawiatura jest głównym narzędziem, które umożliwia ci pracę na komputerze. 5). Mysz Mysz jest niewielkim, zaokrąglonym, użytecznym urządzeniem, spoczywającym na podkładce myszy, przy twojej prawej lub lewej dłoni. Proszę się oswoić z myszą, bo będziesz jej używać naprawdę bardzo często. Klawiatura, monitor i mysz są połączone z jednostką centralną przy pomocy kabli i przewodów (jeśli nie są bezprzewodowe). Wszystkie te kable mają specyficzne złączki i mogą być połączone z jednostką centralną tylko w jeden sposób. Jeśli jakiś element nie jest połączony w sposób właściwy, komputer poinformuje cię o tym specjalnym komunikatem. 7

1 wentylator zasilacza 2 port myszy 3 wentylator jednostki centralnej 4 port internetowy 5 gniazda odbiorników audio 6 gniazdo kabla zasilania 7 port klawiatury 8 port USB 9 port video 10 port równoległy 11 port szeregowy 12 port gier i MIDI Słownik: Zakupy w sieci (e-shopping). Robienie zakupów w Internecie w sklepach internetowych (on-line shops). Hardware (wyposażenie techniczne). Ogólne określenie fizycznych elementów technologicznych lub technicznych składników systemu komputerowego. Software (oprogramowanie). Ogólny termin dla opisania programów komputerowych, procedur i dokumentacji, umożliwiających wykonywanie zadań przez system komputerowy. 8

A.2 SYSTEM OPERACYJNY Jak włączyć i wyłączyć komputer Włącz/wyłącz komputer Główne założenie gwarantujące udane włączenie twojego komputera jest takie, że wszystkie części składowe (klawiatura, monitor i mysz) są prawidłowo połączone z jednostką centralną. Złączki monitora, klawiatury i myszy są bardzo specyficzne. Oznacza to, że te złączki pasują do gniazd ze specyficznym układem iglic, do których one należą. Złączki i gniazda są zazwyczaj zróżnicowane przy pomocy różnych kolorów. Wszystkie gniazda są na tylnej ścianie jednostki centralnej. Połączenie klawiatury i myszy Są dwa główne typy złączek klawiatury i myszy: Typ 1: złączka PS/2 (dla klawiatury niebieska, dla myszy zielona) Typ 2: złączka USB (taka sama zarówno dla myszy jak i klawiatury W ciągu ostatnich kilku lat złączki typu PS/2 były zastępowane złączkami USB (Universal Serial Bus Uniwersalna Szeregowa Szyna przesyłu Danych). Złączki USB mogą być używane do prawie wszystkich elementów hardware takich jak drukarki, skanery, zewnętrzne dyski itd. 9

Podłączenie monitora Starsze monitory są zazwyczaj podłączone złączką VGA (Typ 1). Drugi typ jest zazwyczaj używany do połączenia nowszych monitorów (LCD monitory ciekłokrystaliczne). Ten typ jest nazywany złączką DVI. Włącz komputer Jeśli wszystko jest połączone tak jak być powinno, wciśnij przycisk POWER na przedniej ścianie jednostki centralnej. Po wciśnięciu przycisku POWER zwykle na jednostce centralnej i monitorze zapalą się zielone diody. Jeśli nie zaświeci się dioda na monitorze, wciśnij przycisk POWER znajdujący się również na monitorze. Podczas rozruchu komputera usłyszysz dziwne i zabawne odgłosy. To znak, że poszczególne elementy komputera (hardware) wracają do życia. 10

Na monitorze odczytasz informacje o stanie rozruchu komputerowego systemu operacyjnego. Po kilku sekundach (minutach) wszystko powinno być gotowe do podjęcia pracy na komputerze. 11

Jak wyłączyć bezpiecznie komputer Zanim będziesz gotowy do bezpiecznego wyłączenia komputera, musisz zakończyć (pozamykać) wszystkie aplikacje z którymi pracowałeś. Po zamknięciu tych aplikacji możesz przystąpić do wyłączenia komputera. Cały proces składa się z kilku podstawowych kroków. Jako pierwszy krok naprowadź wskaźnik myszy na "START" (lewy dolny róg monitora) a następnie kliknij (przyciśnij) lewy przycisk myszy. Windows Vista: Windows XP: Następnie z menu które się otworzy wybierz wskaźnikiem myszy "WYŁĄCZ KOMPUTER"(Turn off Computer) i wciśnij lewy przycisk myszy. 12

I już jest prawie zrobione. Masz w kolejnym otwierającym się menu kilka opcji do wyboru tego, co zamierzasz zrobić. Jeśli odchodzisz od komputera tylko na kilka minut, możesz pozostawić go w stanie oczekiwania (Stand-by). Druga opcja to ponowne uruchomienie (Re-start) twojego komputera. Oznacza to, że komputer zostanie wyłączony ale po kilku sekundach automatycznie zostanie uruchomiony ponownie. Opcja Wyłącz (Turn off) kończy wszystkie aplikacje, zaś system operacyjny i elementy hardware zostają wyłączone w sposób bezpieczny To jest ostatni krok. Po jego wykonaniu nie potrzebujesz wciskać żadnego innego przycisku na jednostce centralnej. Słownik: USB Uniwersalna Szeregowa Szyna przesyłu Danych). Używane mogą być do połączenia większości elementów hardware. VGA Video Graphic Array. Analogowy standard wyświetlania informacji, głównie na monitorach starszego typu. DVI Digital Video Interface. Standard graficznego interfejsu zaprojektowany pod kątem maksymalizacji wizualnej jakości urządzeń pracujących w technice cyfrowej, takich jak płaskie monitory komputerowe LCD oraz projektory cyfrowe. Dioda. Małe, zielone światło, które wskazuje na aktualny stan komputera (włączony/wyłączony). Aplikacja. Program komputerowy używany do specyficznej pracy (pisanie, rysowanie itp.) Elementy Hardware. Urządzenia znajdujące się wewnątrz jednostki centralnej (twardy dysk, pamięć, procesor itp.) System Operacyjny. Główny program komputerowy, który kontroluje i obsługuje inne programy (software) a także steruje pracą składników hardware. Najbardziej znane systemy operacyjne to Windows, Linux, MS-DOS Mac OS. 13

A.3 SYSTEM OPERACYJNY Jak posługiwać się myszką Jak widzisz mysz jest najmniejszą częścią komputerowego miejsca pracy ale jej znaczenie jest ogromne. Używanie myszy jest prostym sposobem korzystania z komputera i obsługiwania jego aplikacji. Można powiedzieć, że mysz jest przedłużeniem dłoni. Połóż dłoń na myszce tak, jak to pokazano na poniższym obrazku. 'WRONG - oznacza złe położenie, 'RIGHT' - dobre położenie dłoni. Twoje palce powinny być gotowe żeby niezwłocznie nacisnąć lewy lub prawy przycisk myszy ('KLIKNĄĆ'). Teraz spróbuj poruszać myszką po podkładce. Czy coś się wydarzyło? Tak, kiedy przesuwasz mysz, widzisz ruch kursora (wskaźnika) na monitorze. Poniżej możesz zobaczyć typowy wzór kursora w formie strzałki. 14

Dwa przyciski myszki Jeśli popatrzysz na swoją mysz z góry, zobaczysz dwa przyciski 1. lewy i 3. prawy. Nowoczesne myszki mają pomiędzy przyciskami pokrętło (2.). Korzystając z tego pokrętła możesz łatwo poruszać się poprzez tekst zwijając go. Lewy przycisk Jeśli przyciśniesz (klikniesz) lewy przycisk myszy to tak, jakbyś wybrał ikonkę znajdującą się na monitorze pod kursorem. Zostanie ona wyróżniona. Jeśli naciśniesz lewy przycisk myszy dwukrotnie (podwójne kliknięcie), to działanie uruchomi program lub otworzy plik. Prawy przycisk Prawego przycisku nie używamy tak często jak lewego. Jeśli przy pomocy prawego przycisku klikniesz w dowolne miejsce pojawi się specyficzna oferta poleceń. Ten specyficzny panel oferuje ci specyficzne komendy odnoszące się do miejsca na którym aktualnie spoczywa kursor. 15

Dymki pomocy To bardzo użyteczna funkcja. Jeśli pozostawisz kursor powyżej działającego elementu zobaczysz mały prostokąt (jak na rysunku poniżej) lub dymek z informacjami, które mogą ci pomóc. Dymek opisuje efekt użycia tego elementu. Słownik: Kliknięcie. Naciśnięcie lewego lub prawego przycisku myszki przy pomocy jednego z palców w momencie, kiedy kursor na monitorze znajduje się na wybranej opcji menu. 16

A.4 SYSTEM OPERACYJNY Jak korzystać z klawiatury Oswajaj się ze swoją klawiaturą i pisaniem. Oprócz myszy klawiatura jest kolejnym sposobem do posługiwania się komputerem. Klawiatura składa się z czterech grup klawiszy. 1) Klawiatura służąca do pisania składa się z klawiszy liter, spacji, klawisza ENTER i innych specyficznych przycisków. 2) Klawisze poruszania się używane do sterowania ruchami i położeniem kursora, np. podczas pisania. 3) Klawisze specjalne Home, End, PgUp, PgDn, Del, Ins a. Home przenosi kursor na początek linii b. End przenosi kursor na koniec linii c. PgUp (Page Up) przenosi kursor o jedną stronę do góry d. PgDn (Page Down) przenosi kursor o jedną stronę w dół e. Del (Delete) usuwa pojedynczy znak po prawej stronie kursora f. Ins (Insert) przełącza pomiędzy trybem "zastępowania" na tekście wówczas każdy nowy znak zastępuje ten po prawej stronie kursora, albo trybem "wprowadzania" nowych znaków pomiędzy już istniejące (dopisywania) 4) Klawiatura numeryczna używana do wprowadzania liczb i innych znaków do tekstu (liczby od 0 do 9, znaki plus +, minus -, dzielenia / i mnożenia *) 17

Klawisze ENTER i ESC Klawisza ENTER używasz za każdym razem, kiedy chcesz potwierdzić jakieś działanie. Podczas pisania klawisz ENTER przenosi kursor do nowej linii. Klawisz ESC oznacza ucieczkę (Escape). Naciskając ten klawisz możesz wyjść z jakiejś aplikacji lub odwołać swoje ostatnie działanie (ale to nie działa we wszystkich programach). Słownik: Kursor. Jest ruchomym miejscem lub wskaźnikiem, który sygnalizuje pozycję na monitorze. Tryb zastępowania (Overtyping mode). Tryb, w którym kursor podczas pisania przesuwa się przez istniejący tekst zastępując go nowym, właśnie pisanym. 18

A.5 SYSTEM OPERACYJNY Czym właściwie jest pulpit i jak to działa Pulpit i jak to działa Pulpit roboczy (jeśli wolisz po prostu pulpit) jest oficjalną nazwą roboczej części twojego komputera. Pulpit pojawi się (na monitorze) bezpośrednio po uruchomieniu komputera. Na pulpicie znajdziesz ikony. Ikona to mały obrazek który może być w formie pliku (zastępuje aplikację, obrazek, dokument, plik muzyczny itp.) lub folder (w jednym folderze morze być jeden lub więcej plików). Pliki: Folder: Fot. Pulpit z ikonami: 19

Jak dowiedzieliśmy się z ostatniej karty, używając podwójnego kliknięcia możesz otworzyć ikony (po podwójnym kliknięciu zawsze coś się dzieje). Jeśli klikniesz dwukrotnie jedną z ikon, uruchomisz jakiś program lub otworzysz plik. Jeśli dwukrotne kliknięcie wykonasz mając wskaźnik na jakimś folderze - otworzysz ten folder i pojawi się nowe okno, gdzie znajdziesz wszystkie pliki jakie znajdują się w tym folderze. Fot. otwarcie ikony Mój komputer : Okna Natychmiast po uruchomieniu aplikacji (w następstwie podwójnego kliknięcia) system operacyjny tworzy specjalne okno robocze - to dlatego nasz system operacyjny nosi nazwę Windows (po angielsku "okna"). W systemie operacyjnym Windows można uruchomić wiele aplikacji. Każda z tych aplikacji będzie posiadała własne, specyficzne okno. Ale tylko jedno okno jest w danym momencie czasu aktywne. 20

Panel roboczy (pasek), który zawsze jest na dole ekranu, wyświetla wszystkie uruchomione okna. 21

A.6 SYSTEM OPERACYJNY Główny panel (pasek) i przyciski start Główny panel jest paskiem z przyciskami, które uruchamia przycisk START. Ile jest w tym panelu okien, tak wiele programów jest uruchomionych lub plików otwartych w komputerze. Przez kliknięcie danego okna przejdziesz do danego programu/pliku i możesz rozpocząć z nim pracę. Menu pojawi się po kliknięciu prawym przyciskiem na dane okno. Menu zawiera polecenia związane z tym oknem - np. aby zamknąć ten program. Fot. Główny panel (pasek) Po lewej stronie jest przycisk START : użytkownik otworzył 6 okien takich jak folder z dokumentami, czy różne pliki. Po prawej stronie głównego panelu (paska) jest grupa ikon reprezentujących programy działające "w tle pracy" twojego komputera. Ten panel nie jest dla ciebie ważny, przeważnie znajdziesz tu program antywirusowy, a także aktualny czas (na zdjęciu powyżej jest godzina 21.23). Co oznacza przycisk START? Klikając ten przycisk wchodzisz do podstawowego menu, co umożliwia kontrolowanie wszystkich funkcji komputera. Niektóre z tych programów usytuowane są na pulpicie, ale ich liczba nie pozwala przechowywać tam ich wszystkich. To dlatego są one uporządkowane w menu START. Zalecenie: zaleca się umieszczenie na pulpicie tylko programy używane często. Pozwoli to zachować pulpit czysty i dobrze urządzony. Menu START obejmuje wiele aplikacji. Tu opisano najważniejsze oraz takie, które zawsze znajdziesz w tym menu. 22

WSZYSTKIE PROGRAMY Klikając ten link wchodzisz w menu wszystkich programów możliwych do wykonania na twoim komputerze. W tym menu możesz zobaczyć zarówno programy jak i pliki zawierające programy. Fot. Otwieranie programu używając WSZYSTKIE PROGRAMY Fot. Schemat procedury otwierania programu Power Point Microsoft Office START WSZYSTKIE MICROSOFT MICROSOFT OFFICE PROGRAMY OFFICE POWER POINT 23

MOJE DOKUMENTY(DOKUMENTY): Otwiera folder dokumentów, który służy do przechowywania wszystkich twoich dokumentów oraz innych podfolderów, ich zachowywania i archiwizowania. Procedura: Przycisk START wybierz Moje dokumenty (Dokumenty) kliknij prawym przyciskiem myszy po otwarciu Menu wybierz opcję Otwórz. Moje bieżące dokumenty (Niedawno używane elementy): Zawiera dokumenty otwierane ostatnio. Po kliknięciu lewym przyciskiem myszy wybrany dokument zostaje otwarty we właściwym programie. Panel sterowania: ta opcja ma charakter obsługi. Możesz ustawić datę, czas, dźwięk, kontrolować mysz, klawiatury i inne parametry. 24

Fot. Panel sterowania 25

INTERNET Otwiera przeglądarkę internetową. POMOC I OBSŁUGA TECHNICZNA Otwiera okno pomocy. Znajdziesz tu zawartość pomocy, indeks pomocy oraz wyszukiwarkę z możliwością wpisania interesującego cię terminu. WYSZUKAJ To użyteczne narzędzie, szczególnie, gdy po długiej przerwie chcesz znów pracować z jakimś dokumentem. Po wpisaniu nazwy pliku lub jej części komputer sam wyszuka wszystkie dokumenty, których nazwa zawiera wpisane słowo. Lewa strona menu START zawiera ostatnio otwierane programy. Klikając wybrany program otwieramy go. Standardowy podział menu START na dwie strony: 26

Klikając Wyloguj wylogowujesz się (wychodzisz) jako użytkownik XY, a następnie możesz się zalogować pod inną nazwą (np. wówczas gdy z komputera korzysta kilku członków rodziny). Znaczenia komendy ZAMKNIJ SYSTEM nie ma potrzeby wyjaśniać ponownie. 27

A.7 SYSTEM OPERACYJNY Jak utworzyć folder Do czego służy folder? Czy jest koniecznym tworzenie folderów? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w rozdziale poniżej. Możemy sobie wyobrazić folder jako teczkę z dokumentami. Foldery pomagają nam orientować się wśród plików zapisanych na komputerze, pozwalają też sortować pliki ze względu na to jakiego są typu lub pod kątem innych cech. Folder może zawierać podfoldery, np. sortując dane wg miesięcy. Struktura folderu nie jest zdefiniowana. Tworzysz hierarchię wg swoich potrzeb. Fot. Ikonka folderu. Jak utworzyć folder na twoim komputerze? Kliknij prawym przyciskiem myszy w wolną przestrzeń na pulpicie lub wewnątrz okna, wybierz z menu NOWY, a następnie FOLDER. Nadaj folderowi nazwę (np. moje wydatki czy też moje przepisy). Tworzenie folderu na pulpicie twojego komputera. 28

Tworzenie folderu wewnątrz okna Dokumenty Procedura: kliknij przycisk START i otwórz Moje dokumenty (Dokumenty), a następnie prawym przyciskiem myszy kliknij w wolną przestrzeń. Pojawi się menu, wybierz Nowy, a następnie z kolejnego menu wybierz Folder. Tworząc nowy folder w jakimś oknie trzeba kliknąć w wolną przestrzeń, a nie w istniejący, zapisany już folder lub dokument. Poniżej przedstawiono jak wygląda nowy folder. Nowy folder oznacza, że można zmienić (nadać) mu nazwę (np. Zestawienia, moje wydatki, moje przepisy), wpisując ja w okienku pod folderem. 29

Fot. Podfoldery w folderze Program Files 30

A.8 SYSTEM OPERACYJNY Jak pracować z folderami, dokumentami, oknami Tworzenie folderów zostało opisane w poprzednim rozdziale. Teraz wyjaśnimy ci pojęcie "pliku". Plik jest wytworem danego programu. Na przykład piszemy jakiś tekst w programie Notepad i zapisujemy go. Zostanie utworzony plik o jakiejś nazwie z rozszerzeniem "txt" (np. "Mail.txt"). Fot. Zapisujemy plik Notatnika jako Mail.txt Każdy program tworzy pliki z pewnymi, specyficznymi ikonami, po których rozpoznajemy program, za pomocą którego te pliki zostały utworzone. 31

Oto lista najbardziej popularnych i najczęściej używanych typów plików, które możesz spotkać podczas pracy na komputerze. Word.doc Excel.xls Notepad.txt IE. html Program, który został zaprojektowany do pracy z folderami i plikami nazywa się Explorer. Można do niego dotrzeć na wiele sposobów. Przedstawiamy tu jeden z nich (najłatwiejszy) - kliknij przycisk START i wybierz "WYSZUKAJ", a okno Windows Explorera pojawi się na ekranie. Windows Explorer 32

Windows Explorer jest programem, który przeszukuje pliki na dysku twojego komputera i pokazuje jego zawartość. Okno Windows Explorera jest podzielone na stronę lewą i prawą (jak to pokazano na obrazku na poprzedniej karcie). Lewa strona pokazuje dysk i foldery, prawa strona pokazuje zawartość wybranego foldera. Lewa strona obejmuje kilka poziomów. Na górze jest poziom Pulpitu, potem Dokumenty i Mój komputer, a poniżej tej ikonki inne dyski twojego komputera (dysk C, dysk D, a w starszych typach również dysk A). Znaczek "+" informuje, że wewnątrz są inne podfoldery, a kliknięcie w "+" umożliwia pokazanie tych podfolderów. Zmiana "+" na " " ukrywa podfoldery. Jeśli folder zawiera tylko pliki (nie ma podfolderów), znak "+" nie pojawi się. Dzięki Windows Explorerowi możemy śledzić cały komputer. Explorer może być uważany za mapę komputera, która pozwala nam wyszukać wszystko. PODSTAWY PRACY Z FOLDERAMI I PLIKAMI Wiemy jak tworzyć nowy folder. Teraz chcielibyśmy go nazwać lub zmienić mu nazwę. Każdy nowo utworzony folder nosi nazwę "Nowy folder". Teraz zmienimy mu nazwę. Trzymając kursor myszy powyżej takiego folderu - klikasz prawym przyciskiem myszy i pojawia się menu. Wybieramy komendę "Zmień nazwę" - tekst Nowy folder będzie wyróżniony ciemnoniebieskim tłem. Wpisujemy nową nazwę dla tego pliku/folderu (np. moje przepisy). Zmiana nazwy folderu: 33

Nie wolno używać w nazwie folderu następujących znaków:/\*?"<>. Nazwa folderu nie może być dłuższa niż 256 znaków. Te reguły dotyczą również zmiany nazwy folderu. Jeśli folder został utworzony i nazwany, możemy spróbować stworzyć nowy plik wewnątrz folderu (np. plik tekstowy). Procedura: Wybieramy folder po lewej stronie Windows Explorera i zaznaczamy go przy pomocy kliknięcia lewym przyciskiem myszy. Następnie po prawej stronie Windows Explorera klikamy prawym przyciskiem myszy w wolną przestrzeń. Pojawia się menu. Wybieramy "Nowy", a następnie Dokument tekstowy (lub inny, stosownie do potrzeb - np. dokument Microsoft Office Word, itd.). Tworzenie nowego dokumentu tekstowego 34

Zawsze dobrze jest zapisać dokument. Jak to zrobić? Po lewej stronie na górze wybierz "Plik", następnie, kiedy pojawi się menu, wybierz "Zapisz jako..." Następnie pojawi się następująca tabela: 35

Do linii "Nazwa pliku" wpisujemy nazwę naszego pliku (np. moje przepisy). W górnej linii "Zapisz w" wyszczególniamy lokalizację pliku (na jakim dysku, w jakim folderze, w jakim podfolderze). Następnie klikamy przycisk "Zapisz" (w prawym dolnym rogu tabeli). Aby zakończyć temat wyjaśniamy ponownie różnicę pomiędzy "Zapisz" i "Zapisz jako...". "Zapisz" oznacza, że aktualizujemy jakiś plik, który już został gdzieś zapisany i z którym aktualnie pracujemy. "Zapisz jako..." oznacza, że mamy nowy plik i musimy go zapisać w wybranym folderze na dysku. USUWANIE PLIKU/FOLDERU Ta opcja służy do usuwania nieużywanych lub zbędnych plików i folderów. Najpierw musimy zaznaczyć folder lub plik (przez pojedyncze kliknięcie go lewym przyciskiem myszy), a następnie naciskamy klawisz "Delete" - na klawiaturze. Pojawi się nowe okno dialogowe (aby zapytać cię, czy jesteś pewien, że chcesz usunąć plik/folder). Naciśnij "OK" i plik/folder zostanie usunięty (wydeletowany). Jeśli usuniesz folder, razem z nim zostaną usunięte wszystkie zawarte w nim pliki. Usuwanie pliku/folderu: 36

USUWANIE LUB PRZENOSZENIE PLIKU/FOLDERU Jeśli tworzysz jakieś pliki/foldery może się zdarzyć, że zechcesz je przenieść lub skopiować gdzieś indziej na dysk komputerowy. Najłatwiejszy sposób aby to zrobić, to nauczyć się korzystania ze Schowka Windows. Możesz sobie wyobrazić Schowek jako niewidzialną dyspozytornię, do której przenoszone lub kopiowane pliki/foldery są tymczasowo umieszczane. Pierwszym krokiem jest wybranie pliku/folderu przez pojedyncze kliknięcie lewym przyciskiem myszy. Oto trzy główne możliwości pracy ze Schowkiem: "Wytnij" ta komenda wycina (usuwa tymczasowo) obiekty z pewnego miejsca. Pozwala na przenoszenie plików/folderów bez kopiowania ich (wycięte obiekty znikną z danego miejsca). "Kopiuj" ta komenda pozwala kopiować obiekty z pewnego miejsca. Pozostaną one w miejscu swojej pierwotnej lokalizacji, a oprócz tego pojawią się w nowym, wybranym przez nas miejscu lokalizacji. "Wklej" ta komenda umieszcza (wkleja) obiekty ze schowka, gdzie zostały umieszczone tymczasowo, do nowej lokalizacji (bez względu na to czy uprzednio użyliśmy komendy "Wytnij" czy "Kopiuj". Wracając do samego Schowka. Jak praktycznie przenosić lub kopiować obiekty? Podamy przykład: chcielibyśmy przenieść jakiś folder z Pulpitu do innego folderu. 37

Przenoszenie obiektu: Procedura: Najpierw należy zaznaczyć folder klikając w niego raz lewym przyciskiem myszy. Następnie, po kliknięciu prawym przyciskiem myszy, kiedy pojawi się menu, wybrać "Wytnij" lub "Kopiuj" (zgodnie z potrzebami, czy zamierzamy trzymać obiekt w oryginalnym miejscu, czy nie). Teraz plik/folder został przeniesiony do schowka. Następnie otwieramy folder docelowy. Aby umieścić w nim skopiowany/wycięty plik/folder przechowywany w Schowku, musimy kliknąć prawym przyciskiem myszy w wolne miejsce w oknie docelowym. Z menu które się pojawi wybieramy komendę "Wklej", to pozwoli nam umieścić obiekt ze Schowka w nowym, docelowym folderze. 38

A.9 SYSTEM OPERACYJNY Jak usunąć bezużyteczne informacje z komputera W tym rozdziale nauczymy się jak pracować z folderem "Kosz". Co oznacza "Kosz"? Wyobraź sobie ten folder jako kosz na śmieci, gdzie możesz umieszczać niepotrzebne pliki i foldery. Kosz ikona Gdzie mogę znaleźć "Kosz" w moim komputerze? Popatrzmy najpierw na Pulpit. Jeśli nie ma tam jego ikony, spróbuj znaleźć ją przy pomocy Windows Explorer (prawym przyciskiem myszy kliknij przycisk START, wybierz "Wyszukaj", a po otwarciu okna nakaż wyszukanie "Kosz", wpisując Kosz w odpowiednie miejsce po lewej stronie okna. Jak pracować z "Koszem"? Jeśli zamierzasz usunąć jakieś niepotrzebne pliki/foldery po prostu kliknij prawym przyciskiem myszy te pliki/foldery, a następnie z menu, które się pojawiło wybierz "Usuń". Możesz to zrobić w inny sposób tylko zaznacz klikając raz lewym przyciskiem myszy wybrane pliki/foldery a następnie naciśnij przycisk "Delete" na klawiaturze. Czy jest możliwe odzyskać plik/folder z "Kosza"? "Kosz" pozwala odzyskać pliki/foldery z "Kosza", które zostały przeniesione do "Kosza" przez pomyłkę, lub doszliśmy do wniosku, że są nam potrzebne. Pozwala to umieścić na powrót pliki/foldery w ich oryginalnym miejscu. Jeśli potrzebujesz odzyskać jakieś pliki/foldery, otwórz "Kosz", wybierz "Pliki" z menu (usytuowane w górnym 'pasku' okna). Następnie, po kliknięciu lewym przyciskiem menu otworzy się, a ty wybierasz "Odzyskaj pliki". Pliki/foldery zostaną niezwłocznie odzyskane i przeniesione do ich pierwotnych miejsc. 39

Przywracanie wybranego pliku: Od czasu do czasu dobrze jest opróżnić "Kosz". Jak to zrobić? Spójrzmy na "Kosz" ponownie, aby upewnić się, że są tam tylko pliki/foldery, które zamierzamy usunąć. Prawym przyciskiem myszy kliknijmy na ikonę "Kosza" i z menu, które się pojawi, wybierzmy komendę "Opróżnij kosz". Opróżnianie "Kosza" 40

B.1 MS OFFICE - WORD Wprowadzenie do programu WORD Co to jest WORD i do czego służy WORD to aplikacja Microsoft Office pozwalająca korzystać z edytora tekstu. Co możesz zrobić przy pomocy programu WORD? Jak korzystać z tej aplikacji? Odpowiedzi na to pytanie zostaną udzielone w następnych rozdziałach (kartach). Jak można otworzyć program WORD? 41

Kiedy włączysz komputer (przeczytaj w odpowiednim rozdziale części A jak to zrobić), po kilku sekundach pojawi się na monitorze twojego komputera Pulpit. Aby uruchomić WORD musisz: 1 Lewym przyciskiem myszy wybrać przycisk START Fot. otwieranie programu WORD, otwieranie menu Wszystkie Programy 42

Po wybraniu przycisku START pojawi się nowe menu. Wtedy: 2 lewym przyciskiem myszy wybierz Wszystkie Programy. Pojawi się menu zawierające Skróty do wszystkich programów zainstalowanych na twoim komputerze. Zależnie od ustawień, możesz mieć od razu dostęp do programu WORD lub pojawi się Skrót do pakietu Microsoft Office 3 Jeśli pojawił się pakiet Microsoft Office kliknij w Skrót do Microsoft Office 4 W nowo otwartym menu wybierz lewym przyciskiem myszy Microsoft Word. Jeśli po zrealizowaniu punktu 2 pojawił się od razu skrót do Microsoft Word, od razu otwórz go klikając lewym przyciskiem myszy. Wówczas nie wykonujesz tego, co podano w punkcie 3 (punkt 4 staje się punktem 3). 43