Z Damianem przez całe życie TEMATY NA CZASIE

NR 2/2009 KWARTALNIK LIPIEC 2009 TEMATY NA CZASIE Meningokoki s. 10 nie mają wakacji Miejsce pracy wolne od papierosa s. 14 Podaruj sobie zdrowie Pakiet badań profilaktycznych dla kobiet-manuela Pakiet badań profilaktycznych dla mężczyzn-damian Informacji szukaj w naszych przychodniach i na www.damian.pl Z Damianem przez całe życie

Drodzy Pacjenci, Oddajemy w Wasze ręce drugi numer biuletynu redagowanego przez kadrę medyczną Centrum Medycznego Damiana. Dedykujemy go prawie w całości przyszłym mamom, opowiadając o bezpiecznym porodzie w naszej klinice i przedstawiając ciekawą propozycję pakietu prowadzenia ciąży. Kontynuując strony poświęcone dietetyce piszemy o prawidłowym odżywianiu się w okresie ciąży. Jednocześnie zachęcamy Państwa do zapoznania się z najnowszą propozycją pakietów profilaktycznych dla kobiet (pakiet Manuela) i mężczyzn (pakiet Damian). Informacje i ulotki znajdują się w każdej przychodni CMD, a nasze miłe i kompetentne recepcjonistki chętnie odpowiedzą na wszelkie Wasze pytania. Nasza Redaktor prowadząca Poradnik, Dominika Korczak wkrótce też mama - chętnie odpowie na Państwa pytania i zapozna się z opiniami na temat treści biuletynu. Czekamy na Wasze maile. Chcemy, aby Poradnik był przede wszystkim dla Was! Z pozdrowieniami, Anna Święcka-Głowacka Dyrektor Działu Sprzedaży i Marketingu 3 4-5 6-7 8-9 10 11 13 14 W NUMERZE BEZPIECZNY PORÓD W CMD Fachowa i troskliwa opieka w komfortowych warunkach PAKIET PROWADZENIA CIĄŻY CIĄŻA, A ODŻYWIANIE DAMIAN DZIECIOM PROFILAKTYCZNE SZCZEPIENIA DLA NIEMOWLĄT DAMIAN DZIECIOM MENINGOKOKI SZKODLIWE SKUTKI DŁUGIEGO PRZEBYWANIA NA SŁOŃCU CZYM JEST PSYCHOTERAPIA? MIEJSCE PRACY WOLNE OD PAPIEROSA Czy łatwo rozstać się z nałogiem? REDAKCJA Wydawca: Centrum Medyczne Damiana Sp. z o.o. ul. Wałbrzyska 46 02-739 Warszawa Redaktor prowadzący: Dominika Korczak dominika.korczak@damian.pl (022) 566-23-72 Skład:

Dr n. med. Krystyna Gralińska Specjalista Anestezjologii i Intensywnej Terapii w CMD Bezpieczny poród w CMD Fachowa i troskliwa opieka w komfortowych warunkach Bezpieczny poród zależy m. in. od: Okresowego badania kobiety ciężarnej przez lekarza-położnika. Stałego kontaktu z lekarzem i położną od początku ciąży. Przygotowania do porodu na zajęciach w Szkole Rodzenia. Obecności w czasie porodu położnika, anestezjologa, neonatologa (lekarz zajmujący się noworodkiem) oraz położnej. Wykonania znieczulenia zewnątrzoponowego metodą ciągłą, zarówno w przebiegu porodu fizjologicznego, jak i cesarskiego cięcia. Na proces rodzenia składają się trzy okresy: I okres regularne skurcze macicy, trwające kilka do kilkunastu godzin, prowadzące do pełnego rozwarcia szyjki macicy. Sygnałem prawidłowo rozpoczynającego się porodu jest regularna cykliczna czynność skurczowa macicy. II okres to skurcze parte, trwające od kilku minut do dwóch godzin, powodujące narodziny dziecka. III okres urodzenie łożyska i błon płodowych (trwa od kilku do kilkunastu minut). W trakcie porodu skurcze macicy odczuwane są w różnym stopniu od słabo zaznaczonych (10-15% rodzących), do bardzo ostrego bólu. Ostry ból towarzyszący porodowi prowadzi do wzrostu poziomu hormonów stresu (katecholamin) we krwi, powodując zwężenie naczyń krwionośnych i zmniejszenie przepływu krwi przez macicę i łożysko. Może to powodować pogorszenie warunków wewnątrzmacicznych dla dziecka oraz nieskuteczność skurczów macicy, doprowadzając do zatrzymania postępu porodu. Ostry ból powinien być łagodzony, lecz nie całkowicie zniesiony umożliwia to pełną współpracę rodzącej z zespołem położniczym. Spośród wszystkich znanych metod łagodzenia bólu w trakcie porodu, za najskuteczniejszą i najbezpieczniejszą uważane jest znieczulenie metodą zewnątrzoponową ciągłą. Metoda ta umożliwia rodzącej chodzenie podczas porodu, pozwalając na pełną kontrolę jego przebiegu. Ułatwia również odbycie porodu drogą naturalną, poprzez współpracę rodzącej z zespołem położniczym. Dodatkową zaletą, jest możliwość karmienia piersią bezpośrednio po urodzeniu, bez negatywnego wpływu na dziecko. Zabieg znieczulający można wykonać w każdym etapie pierwszego okresu porodu. Obserwacje poczynione wśród ponad 4 tys. ciężarnych wskazują, że wspomniana metoda łagodzenia bólu stanowi profilaktykę powikłań okołoporodowych. Umożliwia poród drogą naturalną nawet u kobiet z ciążą wysokiego ryzyka. Metoda została uznana za skuteczną zarówno przez rodzące, jak i położników, stając się elementem nowocześnie i bezpiecznie prowadzonego porodu naturalnego. Znieczulenie zewnątrzoponowe metodą ciągłą, jest również stosowane u ponad 90% kobiet, zakwalifikowanych do cesarskiego cięcia. Zastępuje ono narkozę oraz umożliwia łagodzenie bólu pooperacyjnego przez kilkanaście godzin po operacji (14-16 godzin). Dzięki niskiemu odsetkowi obserwowanych powikłań, metoda ta jest stosowana w położnictwie. Możliwe powikłania i przeciwdziałania: Przypadkowe nakłucie opony twardej, może spowodować 01,-0,2% wypływu płynu mózgowo-rdzeniowego, co bywa przyczyną bólu głowy matki po urodzeniu dziecka. Ból ten poddaje się leczeniu i jest krótkotrwały. Częstym przypadkom obniżenia ciśnienia tętniczego u rodzącej, zapobiega dożylne przetoczenie płynów przed przystąpieniem do znieczulenia. Zapobieganie infekcji układu nerwowego podczas znieczulenia, polega na stosowaniu aseptyki chirurgicznej w miejscu wkłucia, filtrów antybakteryjnych oraz jałowych, jednorazowych zestawów do znieczulenia. Podawanie rodzącej leków w dawkach podzielonych (pod obserwacją), zapobiega działaniom niepożądanym związanym z lekiem (np. alergii). Zespół Oddziału Położniczego w Szpitalu Damiana zapewnia wszelkie niezbędne warunki dla bezpiecznego przebiegu ciąży, porodu oraz okresu poporodowego. Dzięki stałej opiece nad przyszłą mamą przez cały okres ciąży spełnione są kryteria bezpiecznego porodu. Zalicza się do nich: Stały kontakt z wybranym lekarzem położnikiem i pielęgniarką położną oraz terminowe badania w przebiegu ciąży. Przygotowanie do porodu poprzez uczestnictwo w zajęciach Szkoły Rodzenia przy Szpitalu Damiana. Obecność lekarzy położnika, anestezjologa, neonatologa oraz pielęgniarek położnej i anestezjologicznej w trakcie porodu. Znieczulenie zewnątrzoponowe metodą ciągłą, wykonywane standardowo zarówno podczas porodu fizjologicznego, jak i cesarskiego cięcia. Rodząc w CMD otrzymujesz kartę rabatową upoważniająca do 10% zniżki na opiekę nad dzieckiem: Zakres opieki: 10% zniżki dla dzieci od 0-12 miesiąca życia: Konsultacje lekarzy specjalistów (pediatra, ortopeda, okulista, laryngolog, kardiolog, chirurg, alergolog, dermatolog, neurolog, anestezjolog, endokrynolog)* USG stawów biodrowych USG przezciemiączkowe USG jamy brzusznej USG serca Echo serca EKG RTG Szczepienia zalecane Badania laboratoryjne 10% zniżki dla dzieci od 13 miesiąca życia do 16 roku życia: Konsultacje lekarzy specjalistów (pediatra, ortopeda, okulista, laryngolog, kardiolog, chirurg, alergolog, dermatolog, neurolog, anestezjolog, endokrynolog)* Szczepienia zalecane *przy zachowaniu częstotliwości co najmniej trzech wizyt w roku 3

dr n. med. Andrzej Raczyński Specjalista Ginekologii i Położnictwa w CMD Pakiet Zdrowie dziecka kształtuje się od najwcześniejszych chwil życia, jeszcze w brzuchu mamy. Dlatego tak ważny jest prawidłowy przebieg ciąży i porodu. Od niego zależy rozwój fizyczny i intelektualny Twojego maleństwa. Nasz zespół tworzą najlepsi specjaliści, ginekolodzy i położnicy. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu przyszłe mamy, u których zdiagnozowano czynniki ryzyka ciąży możemy bezpiecznie i zgodnie z aktualną wiedzą położniczą, doprowadzić do szczęśliwego rozwiązania i urodzenia zdrowego dziecka. Jeśli zdecydujesz się na prowadzenie ciąży w Centrum Damiana, będziemy Cię wspierać naszą wiedzą i przeżywać z Tobą radość oczekiwania na poród. Przygotowany z myślą o Tobie program, będzie Cię mobilizował do przestrzegania terminów wizyt i wykonywania niezbędnych badań. Pomocna w tym okresie stanie się Karta Ciąży, umożliwiająca Tobie i lekarzowi prowadzącemu kontrolowanie informacji o stanie zdrowia i przebiegu ciąży. Karta Ciąży powinna towarzyszyć Ci w czasie każdej wizyty lekarskiej, by lekarz opiekujący się Tobą mógł na bieżąco uzupełniać wyniki wywiadu, badania ginekologicznego, badań laboratoryjnych i diagnostycznych przewidzianych w ramach Pakietu prowadzenia ciąży. Dotyczy kobiet zdrowych bez czynników ryzyka (medycznych i pozamedycznych), bez powikłań ciąży obecnej i ciąży przebytych. 4

prowadzenia ciąży Jak wykupić pakiet prowadzenia ciąży w CMD? Harmonogram wizyt i badań podczas ciąży fizjologicznej w klinice Centrum Medycznego Damiana. Droga Mamo! Zgłoś się do jednej z naszych placówek, gdzie w recepcji otrzymasz pełną informację na temat zakresu pakietu, ceny oraz wyboru lekarza. Wykupując pakiet prowadzenia ciąży otrzymujesz 15% zniżki na wszystkie badania. Wystarczy, że wykupisz dwa trymestry pakietu prowadzenia ciąży, a otrzymasz 15% zniżki na wymienione badania. Pamiętaj jednak, aby wpłata za trzeci trymestr dokonana była przed upływem wyznaczonego terminu. Jeżeli nie wiesz jeszcze, kto będzie Twoim lekarzem, poproś przy stanowisku recepcyjnym o wykaz lekarzy, który pomoże Ci dokonać wyboru. Na pierwszej wizycie lekarskiej otrzymasz od lekarza prowadzącego Kartę Ciąży, która stanowić będzie od tej pory dokumentację przebiegu ciąży. Nie zapominaj o niej przy kolejnych wizytach. Dodatkowe badania i konsultacje nie ujęte w pakiecie są dodatkowo płatne. Badania i konsultacje dodatkowe możesz wykonać w naszych placówkach. do 10 tygodnia 11-14 tydzień 15-20 tydzień 21-26 tydzień 27-32 tydzień 33-37 tydzień 38-39 tydzień I TRYMESTR CIĄŻY konsultacja lekarska morfologia krwi badania ogólne moczu grupa krwi i Rh (jeżeli nie wykonano przed ciążą) badanie cytologiczne przeciwciała w kierunku cytomegalii (IgG, IgM) przeciwciała w kierunku toxoplazmozy (IgG, IgM) przeciwciała w kierunku różyczki (IgG, IgM) stężenie glukozy we krwi na czczo VDRL przeciwciała odpornościowe II TRYMESTR CIĄŻY konsultacja lekarska USG ciąży konsultacja lekarska morfologia krwi przeciwciała odpornościowe badanie ogólne moczu konsultacja lekarska badanie ogólne moczu badanie stężenia glukozy po doustnym obciążeniu USG ciąży 3D III TRYMESTR CIĄŻY konsultacja lekarska morfologia krwi badanie ogólne moczu przeciwciała odpornościowe USG ciąży konsultacja lekarska morfologia krwi badanie ogólne moczu antygen HBs posiew z szyjki macicy w kierunku GBS VDRL konsultacja lekarska badanie ogólne moczu kardiotokografia (KTG) USG ciąży Wykupując minimum dwa trymestry pakietu prowadzenia ciąży otrzymujesz 15% zniżki na wymienione badania. 5

CIĄŻA A ODŻYWIANIE Witaminy E i C odgrywają dużą rolę w zapobieganiu przedwczesnego pękania błon płodowych, co może spowodować przedwczesny poród. Witamina C, poza działaniem antyoksydacyjnym, bierze czynny udział w syntezie kolagenu, który zwiększa odporność błon płodowych na rozerwanie. Witamina A zapobiega przedwczesnemu pękaniu błon płodowych. Występuje w produktach takich jak: dynia, czerwona papryka, marchew, pomidor, szpinak, szparagi, brokuły, kalafior, kiwi, ananas, pomarańcza, cytryna, słonecznik, pestki dyni, łosoś. Wapń jest bardzo ważny dla prawidłowego metabolizmu kości i zębów. Zapewnia prawidłową gęstość kostną u noworodka, może także zapobiegać występowaniu u matki nadciśniemgr Anna Lewitt Dietetyk Trener Żywienia Prawidłowe odżywianie w ciąży ZASADY PRAWIDŁOWEGO ODŻYWIA- NIA KOBIET W OKRESIE OKOŁOKON- CEPCYJNYM I W CZASIE CIĄŻY Prawidłowe odżywianie kobiet w okresie poprzedzającym ciążę oraz w trakcie ciąży, ma bardzo duże znaczenie dla prawidłowego jej przebiegu, rozwoju płodu, a także zdrowia dziecka po urodzeniu. Odpowiednia dieta matki ma duży wpływ na zdrowie dziecka zarówno w pierwszych latach jego życia, jak i w wieku dorosłym. Odpowiedzialnie odżywiająca się kobieta ciężarna powinna dbać o to, by jej organizm dostawał dzienne zapotrzebowanie na energię (kalorie) zawartą w białku, witaminach, składnikach mineralnych, węglowodanach oraz nienasyconych kwasach tłuszczowych. Jej dieta powinna składać się z pokarmów pełnowartościowych w odpowiednich proporcjach. Przyszłe mamy powinny unikać bezwartościowych produktów konserwowanych i wysokokalorycznych, które powodują gromadzenie zapasowej tkanki tłuszczowej, niepotrzebnie obciążając i tak już nia ciążowego, stanu przedrzucawkowego oraz przedwczesnemu porodowi. Żelazo odgrywa istotną rolę w prawidłowym wytwarzaniu hemoglobiny, barwnika krwinek czerwonych, niezbędnego do transportu tlenu z płuc do tkanek. Niedobór żelaza prowadzi do niedokrwistości u ciężarnej, może być przyczyną pojawienia się infekcji w drogach moczowych, małej masy umorzeniowej dziecka i przedwczesnego porodu. Jod jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowej syntezy hormonów tarczycy. Dostarczenie organizmowi podczas ciąży odpowiedniej ilości tego pierwiastka ma istotne znaczenie w zapobieganiu poronieniom, porodom martwych płodów, a także zaburzeniom rozwoju psychomotorycznego dziecka (niedobór jodu prowadzić może do kretynizmu). Kwas foliowy jedną z najważniejszych witamin dla rozwoju płodu jest folacyna - popularnie zwana kwasem foliowym. Bierze udział w wytwarzaniu kwasów nukleinowych, wewnątrzkomórkowych substancji niezbędnych dla prawidłowego podziału komórek rosnącego płodu. Folacyna odgrywa ważną rolę przy produkcji krwi matki i płodu. Niedobór kwasu foliowego, w okresie poprzedzającym ciążę i w pierwszych jej tygodniach, grozi powstawaniu wad układu nerwowego u płodu. Podniesienie poziomu folianów, poprzez zwiększenie sponadwerężone stawy kręgosłupa. Wymienione produkty mogą mieć niekorzystny wpływ na rozwój i zdrowie przyszłego dziecka. Jak wiemy, jego organizm dla prawidłowego rozwoju potrzebuje najbardziej wartościowych składników pokarmowych. Ich niedobory mogą spowodować nieprawdłowości w rozwoju, nie bez wpływu na zdrowie matki. Wpływ witamin oraz składników mineralnych na organizm kobiety w ciąży: 6

życia produktów naturalnych (występują głównie w zielonych warzywach), jest mało efektywne. Natomiast dobre rezultaty daje spożywanie wzbogaconej żywności lub suplementów diety. Wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, zwłaszcza przed planowaną ciążą powinny przyjmować suplement zawierający 0,4mg kwasu foliowego dziennie. Odpowiednie spożycie kwasu foliowego podczas ciąży nie tylko zapobiega powstawaniu wad układu nerwowego u dziecka. Może również zażegnać niebezpieczeństwo przedwczesnego porodu. Naturalnym suplementem diety zawierającym kwas foliowy jest spirulina. 10 zasad prawidłowego odżywiania przyszłej mamy Dbaj o jakość i różnorodność spożywanych posiłków. Planuj swój dzień, tak aby jeść od 4 do 6 pełnowartościowych posiłków. Każdy posiłek powinien zawierać odpowiednią ilość białka o wysokiej wartości odżywczej (zwierzęce i roślinne), węglowodany złożone i proste (zboża, ziarna, owoce, miód), naturalne witaminy w postaci warzyw i owoców oraz nienasycone kwasy tłuszczowe (ryby, ziarna, oliwa z oliwek). Jeśli z trudem przestrzegasz tych zasad, staraj się dopasować do swojej diety, najlepiej pod kontrolą lekarza lub dietetyka, naturalne suplementy uzupełnieniające niedobory składników odżywczych. Unikaj lub wyeliminuj całkowicie z jadłospisu bezwartościowe produkty konserwowane, wielokrotnie przetwarzane i tłuste. Unikniesz dzięki temu wielu chorób układu pokarmowego, dolegliwości żołądkowych, zgagi, złego samopoczucia, nadwagi i otyłości. Ćwicz codziennie i bądź aktywna ruchowo przez cały czas ciąży. Produkty zbożowe (zboża, ziarna, nasiona i pestki) powinny być Twoim głównym źródłem energii do życia i pracy. Owoce jedz razem ze zbożami, w odpowiednich proporcjach ( ilościach). Pamiętaj o produktach mlecznych: mleku, maślance, kefirze i naturalnych jogurtach. Unikaj konserwantów i dodatków smakowych. Dodawaj naturalne, mrożone lub suszone owoce albo miód pszczeli. Spożywaj z umiarem chude mięso czerwone, najrozsądniej 1-2 razy w tygodniu. W pozostałe dni jedz chude ryby i drób. 1-2 razy w tygodniu pozwól sobie na tłuste ryby jak: śledź, makrela, łosoś, szprotki, sardynki, halibut. Do każdego posiłku jedz warzywa i owoce (w sumie 5-6 porcji dziennie). To niezbędna porcja witamin i minerałów dla Ciebie i Twojego dziecka. Jeśli tego nie robisz, to pamiętaj o uzupełnieniu codziennej diety w suplementy zawierające kompleksowy zestaw witamin i minerałów. Zdecydowanie unikaj złych trans kwasów tłuszczowych (występują głównie w utwardzanych margarynach, pieczywie cukierniczym), konserwantów, barwników, cukru rafinowanego, występujących głównie w żywności typu fast-food, słodyczach i napojach gazowanych. Zachowaj szczególny umiar w jedzeniu ciast, czekolad i innych słodyczy. Cukier i słodycze są bezwartościowe z punktu widzenia zdrowej diety, dostarczają energię w postaci tzw. pustych kalorii. Zamień je na suszone i świeże owoce, miód, orzechy, pestki i ziarna. Ograniczaj dodawanie soli kuchennej do potraw. Zastąp ją naturalnymi ziołami i przyprawami. Jedz z umiarem ostre przyprawy, jak papryka. Pij dużo wody mineralnej, najlepiej między posiłkami (od 1,5 3,0 litrów dziennie). Wyeliminuj z diety napoje gazowane typu cola, soki owocowe konserwowane chemicznie, napoje energetyczne. Pamiętaj o bezwzględnym zakazie spożywania alkoholu i palenia papierosów (uważaj na tzw. palenie bierne równie niekorzystne dla Ciebie i Twojego rozwijającego się dziecka). 7

DAMIAN DZIECIOM lek. med. Maria Domicz-Czestyńska Specjalista Pediatrii i Neonatologii w CMD Szczepienia profilaktyczne dla dzieci Szczepienia są najskuteczniejszym sposobem ochrony przed groźnymi chorobami zakaźnymi. Cena, którą należy zapłacić za szczepienie jest zawsze niższa niż koszt leczenia choroby i jej powikłań. Rodzice pragnąc dla swoich po- ciech wszystkiego co najlepsze, muszą pamiętać o wykonaniu szczepień ochronnych, zarówno obowiązkowych, jak i zalecanych przez Ministerstwo Zdrowia. Warto rozważyć możliwość oszczędzenia dziecku bólu i łez poprzez podawanie nowoczesnej szczepionki skojarzonej- 5 lub 6 szczepionek w jednej strzykawce, która stanowi alternatywę dla szczepień obowiązkowych zalecanych przez Ministerstwo Zdrowia. Zapamiętajmy: szczepienia są jedynym najskuteczniejszym sposobem zabezpieczania przed chorobami zakaźnymi dziecko powinno zostać zaszczepione najwcześniej jak dopuszcza tego rejestracja leku szczepionki skojarzone zaoszczędzają Twojemu dziecku bólu poprzez redukcję ilości wkłuć do minimum szczepienia muszą być wykonywane w gabinetach zabiegowych w dniu szczepienia dziecko musi być zdrowe brak przeciwskazań do szczepienia może stwierdzić wyłącznie lekarz 8

DAMIAN DZIECIOM SZCZEPIONKI ZALECANE Nazwa szczepionki Dlaczego zalecamy szczepienie? Termin szczepienia Rotarix szczepionka p/rotavirusom Zakażenie rotavirusem jest przyczyna ciężkiej biegunki u niemowląt i małych dzieci Dziecko otrzymuje dwie dawki doustnie. W drugim miesiącu życia pierwszą dawkę oraz pomiędzy trzecim a czwartym miesiącem życia drugą dawkę. Między dawkami występuje odstęp, co najmniej czterech tygodni. Obie szczepionki należy podać przed dwudziestym czwartym tygodniem życia. PREVENAR szczepionka pneumokokowa NeisVac C szczepionka p/meningokokom grupy C Varilrix szczepionka p/ospie wietrznej VAXIGRIP JUNIOR szczepionka p/ grypie FSME IMMUN JUNIOR Szczepionka p/kleszczowemu zapaleniu mózgu KZM HAVRIX 720 Junior Zapobiega groźnej chorobie inwazyjnej: posocznicy (sepsa) zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych zapaleniu płuc zapaleniu ucha środkowego Dzieci w wieku od 2-5 lat są w grupie wysokiego ryzyka. Meningokoki mogą wywoływać groźne choroby, takie jak: zapalenie opon mózgowych i mózgu posocznicę (zakażenie krwi sepsę) Choroba wirusowa. Ciężki przebieg choroby obserwuje się u noworodka i u dorosłych. Powikłaniem może być: zapalenie ucha środkowego zapalenie mózgu zapalenie płuc zapalenie nerek Zapobiega grypie. Występuje po ok. 2-3 tygodniach po szczepieniu. Największe ryzyko zachorowania występuje między październikiem a marcem. Choroba groźna ze względu na możliwość powikłań: zapalenie płuc ropny zgorzel płuc zapalenie mięśnia sercowego, wsierdzia i osierdzia zapalenie miedniczek nerkowych Szczepienie chroni przed chorobą wywołaną przez wirus kleszczowego zapalenia mózgu. Wirus ten może zagrażać życiu. Wywołuje: zakażenie mózgu zakażenie rdzenia kręgowego zakażenie opon mózgowo-rdzeniowych Szczepienie chroni przed potencjalnie groźną chorobą: WZWA, tzw. żółtaczką pokarmową Szczepimy domięśniowo. Od drugiego do szóstego miesiąca życia w schemacie trzy dawki plus jedna, w odstępie przynajmniej jednego miesiąca pomiędzy dawkami. Czwarta dawka podawana jest w drugim roku życia. Pomiędzy siódmym a jedenastym miesiącem życia podawane są dwie dawki plus jedna. Dwie dawki podawane są w odstępie przynajmniej jednego miesiąca życia. Trzecia dawka podawana jest w drugim roku życia. Pomiędzy dwunastym a dwudziestym trzecim miesiącem życia podawane są dwie dawki w odstępie przynajmniej dwóch miesięcy. Szczepimy domięśniowo powyżej drugiego miesiąca życia. Do dwunastego miesiąca życia podawane są dwie dawki. Odstęp między dawkami powinien wynosić, co najmniej dwa miesiące powyżej pierwszego roku życia. Szczepimy powyżej dwunastego miesiąca życia. Zaszczepieni powinni być wszyscy, którzy nie chorowali na ospę wietrzną. Szczepimy domięśniowo. Pomiędzy szóstym a trzydziestym piątym miesiącem życia podawana jest pierwsza dawka. Do dziewiątego miesiąca życia szczepienie podawane jest dzieciom, które szczepione są po raz pierwszy. Druga dawka podawana jest po upływie, co najmniej czterech tygodni. Szczepimy każdego roku, zwłaszcza dzieci z grupy ryzyka (co roku inny wirus wywołuje grypę). Od trzydziestego szóstego miesiąca życia szczepimy dzieci i dorosłych jedną dawką. Jeżeli szczepienie nie było wykonane podajemy drugą dawkę po upływie, co najmniej czterech tygodni. Dzieci szczepimy dopiero po ukończeniu pierwszego roku życia, aż do piętnastego roku życia FSME JUNIOR 0,25 ml. Szczepienia wykonywane są w trzech dawkach. Pierwsza dawka podawana jest w każdy terminie. Druga dawka w okresie pomiędzy pierwszym, a trzecim miesiącem po podaniu dawki pierwszej. Po dwóch tygodniach od drugiego szczepienia występuje ochronne miano p/ciał na dany sezon aktywności. Trzecia dawka podawana jest w okresie od pięciu do dwunastu miesięcy po podaniu drugiej dawki. Począwszy od drugiego szczepienia daje trwałą odporność. Dawki przypominające podawane są po 3-5 latach. Najlepiej szczepić przed okresem żerowania kleszczy, czyli w zimie lub wczesną wiosną. Istnieje również schemat przyśpieszony szczepień. Dwie pierwsze dawki podawane są w odstępie dwóch tygodni. Pierwsza dawka podawana jest w drugim roku życia i jest to szczepienie pierwotne. Druga dawka jest szczepieniem uzupełniającym i podawana jest w czasie od 6-12 miesięcy od pierwotnego szczepienia. 9

DAMIAN DZIECIOM lek. med. Maria Domicz-Czestyńska Specjalista Pediatrii i Neonatologii w CMD Meningokoki nie mają wakacji - atakują cały rok Meningokoki - bakterie z gatunku Neisseria meningitidis wywołują groźne zakażenia, takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i sepsę. Wspólnie te choroby określamy mianem inwazyjnej choroby meningokokowej (IchM). Inwazyjna choroba meningokokowa cechuje się gwałtownym przebiegiem, wymaga wczesnego rozpoznania i natychmiastowego leczenia. Szczególnie narażone na zachorowanie są: niemowlęta i małe dzieci w wieku do 5 lat oraz młodzież w wieku 14-20 lat. Nawet w krajach posiadających system opieki zdrowotnej na wysokim poziomie, około 10 % chorych umiera w wyniku zakażenia wywołanego przez meningokoki grupy C. U kolejnych 20 % po przebyciu tej choroby pozostają trwałe uszkodzenia, takie jak: niedosłyszenie, uszkodzenia mózgu, ataki epileptyczne lub utrata kończyn. W Polsce występują najczęściej meningokoki grupy B i C. Rezerwuarem meningokoków jest błona śluzowa w jamie ustnej. Przenoszą się one z człowieka na człowieka przez bliski i długotrwały kontakt z wydzieliną z gardła, poprzez kasłanie, kichanie, picie z jednej butelki, czy używanie wspólnych sztućców. Bakterie te nie są w stanie przeżyć poza organizmem człowieka i giną pod wpływem detergentów. Objawy inwazyjnej choroby meningokokowej (IchM) Uwaga!!! Pierwsze objawy przypominają przeziębienie. Diagnoza inwazyjnej choroby meningokokowej jest niezwykle trudna. Pierwsze objawy choroby nie różnią się od pierwszych oznak przeziębienia czy grypy, dlatego też choroba diagnozowana jest w wielu przypadkach bardzo późno. Dodatkowo choroba rozwija się bardzo szybko, a jej przebieg jest zwykle bardzo ciężki. Po okresie wylęgania, który trwa od 2 do 7 dni, pojawiają się pierwsze objawy. Na co powinniśmy zwrócić szczególna uwagę? Niemowlęta: Gorączka Brak apetytu Wymioty Biegunka Rozdrażnienie Rozpaczliwy płacz Odgięcie głowy do tyłu Pulsujące ciemiączko Osłupienie Senność Wybroczyny (plamy na skórze) Osoby starsze, dzieci i dorośli: Zimne dłonie i stopy przy jednoczesnej wysokiej gorączce Wybroczyny na skórze Wymioty Ból głowy Sztywność karku Światłowstręt Senność Bóle stawów Drgawki Wysypka, która nie blednie pod wpływem nacisku i może wystąpić na każdej części ciała Czynniki warunkujące skuteczność leczenia IchM Leczenie rozpoczyna się już przy podejrzeniu IchM Wnikliwa obserwacja Wczesne rozpoznanie - szczególne zwrócenie uwagi na bóle mięśni, drżenia i gorączkę Zmiany krwotoczne pojawiają się zwykle po 12-18 godzinach od pierwszych objawów. Leczenie w postaci podania natychmiastowej antybiotykoterapii dożyl- nej powinno rozpocząć się przed wystąpieniem wysypki, która potwierdza rozpoznanie IchM. Profilaktyka jako najbezpieczniejsza droga do zdrowia Profilaktyka zakażeń wywołanych przez bakterie Neisseria meningitidis grupy C polega przede wszystkim na szczepieniach ochronnych. Szczepienia przeciwko meningokokom grupy C należą do szczepień zalecanych w Programie Szczepień Ochronnych. Należy jednak pamiętać, że szczepienie chroni przed zakażeniem meningokokami grupy C i nie zabezpiecza przed zakażeniem meningokokami grupy B (obecnie nie ma na świecie szczepionki przeciw grupie B). Szczepionki Neis-Vac-C są szczególnie wskazane dla osób z grup ryzyka: Dzieci w wieku od 3 miesiąca życia do 6 lat Młodzieży w wieku od 11 lat do 24 lat Osób narażonych na zachorowanie w wyniku bezpośredniego, stałego kontaktu (np. żłobek, przedszkole, żołnierze, studenci, osoby podróżujące w regiony endemiczne i epidemiczne). W profilaktyce zakażeń meningokokowych grupy C ważne jest również: Przestrzeganie podstawowych zasad higieny osobistej, zasłanianie ust podczas kichania, kaszlu (meningokoki giną szybko pod wpływem detergentów). Unikanie ryzykownych zachowań (picie z jednaj butelki, używanie wspólnych sztućców, pocałunki). Zapytaj swojego lekarza pediatrę jak uchronić się przed meningokokami grupy C. 10

Szkodliwe skutki długiego przebywania na słońcu lek. med. Aleksandra Zaremba Specjalista Dermatologii w CMD Coraz więcej osób w Polsce korzysta z wyjazdów do ciepłych krajów. Nie przemija moda na opaloną skórę. Pojawiła się też tanoreksja- uzależnienie od posiadania opalonej skóry. Dobroczynne działanie promieniowania słonecznego, to poprawa stanu chorób alergicznych, łuszczycy czy łojotokowego zapalenia skóry. To także produkcja witaminy D odpowiedzialnej za budowę mocnych kości i za wiele pozytywnych procesów chroniących przed chorobami krążenia, infekcyjnymi, metabolicznymi, a być może alergicznymi i nowotworowymi. Złych efektów promieniowania słonecznego niestety jest więcej. Prócz oparzenia są także skutki odległe. Choć każdy ma swój wewnętrzny, zależny od genów zegar, to po kilku latach opalania skóra wygląda na starszą niż na to wskazuje wiek metrykalny. Nie wymaga pomocy ściśle medycznej, lecz na pewno trzeba sporo wydać na zabiegi dermokosmetyczne, by przywrócić jej dobry wygląd. Większość stanów przedrakowych i raków obserwuje się w miejscach eksponowanych na słońce. Nie jest obecnie rzadkością powstawanie ich przed 40, a nawet 30 rokiem życia. Powstaniu czerniaka sprzyjają powtarzające się oparzenia (a są nimi już stany zaczerwienienia skóry, nie tylko pęcherze), a także sumaryczna dawka słońca i UV z solariów. Po opalaniu obserwujemy powstanie czy zaostrzenie np. trądzika różowatego, tzw. fotodermatoz, reaktywację opryszczki, wysiew brodawek wirusowych. Opalanie uszkadza cement naskórka, zmniejsza aktywność gruczołów łojowych, prowadząc do odwodnienia skóry. Zmienia strukturę włosów, może nasilić ich wypadanie. Przed wyjściem na plażę warto wiedzieć o swojej skórze jak najwięcej. Nasza wrażliwość na ultrafiolet zależy od tzw. fototypu. Osoby o skórze jasnej, piegowatej, opalające się z trudem lub wcale, wytwarzają typ melaniny niedający właściwości ochronnych. Mają więc często oparzenia słoneczne. To fototypy nr I i II. Osoby z fototypem III i IV mają skórę lekko brązową nawet bez kontaktu z ultrafioletem. Dopiero przy dłuższym opalaniu mają one rumień. Fototypy V i VI to skóry mulatów i czarne, odporne na długie naświetlanie nawet w okolicach równika. Bardzo cienka, niedojrzała skóra dzieci łatwo ulega uszkodzeniu. Posiadacze znamion, osoby z bielactwem, innymi chorobami skóry czy przyjmujące leki ( w tym antybiotyki, leki przeciwzapalne, obniżające odporność lub zioła) o bezpieczeństwo przebywania na słońcu powinny zapytać lekarza. Ryzykowne bywają kosmetyki- np. perfumy, mydła. Przy używaniu niektórych grozi nam wysypka lub przebarwienia. Latem lepiej wybierać tzw. wersje letnie zapachów, stosować mydła dla alergików. Intensywność i niebezpieczeństwo promieniowania jest największe w godzinach południowych, latem, zwiększa się wraz ze zmniejszeniem szerokości geograficznej i wzrostem wysokości. Przez wodę, do głębokości 1m, przenika ok. 80% promieniowania. Piasek - ale i śnieg odbijają w kierunku twarzy ok. 85% promieni. Ograniczenie oddziaływania promieni UV jest możliwe dzięki stosowaniu zewnętrznych preparatów ochronnych. Właściwie zastosowane zapobiegają powstaniu oparzeń słonecznych, posłonecznemu starzeniu się skóry oraz w dużym stopniu - stanom przedrakowym. Przy zakupie kierujemy się numerem SPF(Sun Protection Factor), który mówi o sile ochrony przed UVB. Nie ma natomiast ujednoliconej miary ochrony przed UVA. Używa się wskaźników IPD, PPD. Ich wartość powinna wynosić ok. połowy wartości SPF. Przy pierwszych kontaktach ze słońcem warto używać filtrów silniejszych. Najwyższych, SPF50+, jeśli mamy jasną skórę, a wyjeżdżamy w okolice podrównikowe. SPF30 wystarczy, jeśli spędzamy urlop w Polsce. W miarę hartowania skóry i powstawania opalenizny - możemy obniżać faktor ochrony. Przed słońcem ochroni nas również ubranie. Cienkie, jasne i bawełniane słabo, dużo lepiej jeans, czarna gęsta wełna lub specjalne z tkaniny z filtrem. Ważne jest też noszenie odpowiedniego nakrycia głowy. W uszkodzeniach po opalaniu rolę odgrywa stres oksydacyjny. Stosowanie antyutleniaczy witamin C, E, polifenoli z zielonej herbaty, likopenu czy niektórych probiotyków może łagodzić ostre objawy posłoneczne. Warto już miesiąc przed wyjazdem przyjmować odpowiednie suplementy, a z kremów z filtrem wybrać te z dodatkami działającymi przeciw wolnym rodnikom. Jeśli jednak nadużyjemy kąpieli słonecznych i skóra jest zaczerwieniona, zastosować można chłodne okłady, specjalne balsamy łagodzące i krem z hydrocortisonem. W zmniejszeniu pieczenia i stanu zapalnego pomogą leki przeciwbólowe. Przez rozgrzaną skórę szybciej tracimy wodę należy ją uzupełnić. Jeśli mamy dreszcze, ból głowy, obrzęki czy pęcherze należy udać się do lekarza. Po ustąpieniu oparzenia skóra staje się sucha potrzebuje nawilżania kremami. Po pewnym czasie pojawiają się większe ilości piegów i plam barwnikowych. Pojawienie się przebarwienia, powstanie nowego lub zmienianie się starego pieprzyka powinno nas skłonić do kontroli u dermatologa. Jak przygotować się na ekspozycję słoneczną: Miesiąc przed ekspozycją możesz zacząć przyjmować suplementy chroniące przed słońcem. Zaplanuj czas pobytu na słońcu. Unikaj plażowania w godzinach między 10-14. Przygotuj odpowiednie ubranie. Noś nakrycie głowy i okulary z filtrem. Przygotuj kilka kremów z filtrem o różnej sile, najmniej o SPF 15. Kup kremy z dobrą ochroną, także przed UVA. Smaruj się odpowiednio grubo i często. Po raz pierwszy przed wyjściem z domu. Na pokrycie ciała potrzebujesz ok. 30 gram kremu. Krem działa dobrze przez 2 godziny. Nie działa, jeśli się wykąpiesz lub spocisz i wytrzesz ręcznikiem. Jeśli go wmasujesz, ominiesz mniej miejsc. Nie opalaj się, jeśli pijesz zioła lub ze względu na choroby czy leki zabronił ci tego lekarz. Unikaj używania pachnących kosmetyków. Dbaj o nawilżenie skóry. Pij płyny, stosuj codziennie kremy nawilżające. Dla dziecka kup specjalny filtr, nie przebywaj z nim na słońcu więcej niż 1 godzinę, nie opalaj niemowląt! UNIKAJ FAŁSZYWEGO POCZUCIA BEZ- PIECZEŃSTWA - na dzisiejszym etapie wiedzy nie ma możliwości zapewnienia 100% ochrony przed szkodliwym działaniem słońca. 11

Magdalena Daszczyńska Psycholog/Psychoterapeuta w CMD Czym jest psychoterapia? Ostatnimi czasy psychoterapia zaczęła się cieszyć w Polsce większym zainteresowaniem. Stała się mniej odległa, więcej osób jest nią zainteresowanych, więcej osób korzysta z pomocy psychoterapeutów. Psychoterapia nie jest już formą pomocy budzącą powszechne przerażenie i automatyczne pojawienie się etykietki określającej osobę korzystającą z psychoterapii jako chorą psychicznie, bez widoków na przyszłość. W związku ze zwiększającym się zainteresowaniem psychoterapią coraz częściej pojawiają się pytania jej dotyczące. Czym w ogóle jest psychoterapia? Czy jest skuteczna? Kiedy z niej skorzystać? O co pytać terapeutę i jak go wybrać? Czego się spodziewać? Czy też odwrotnie, czego się nie spodziewać? Artykuł ten jest próbą odpowiedzi na wyżej wymienione pytania. Czym w ogóle jest psychoterapia? Przeglądając literaturę dotyczącą psychoterapii można znaleźć wiele sposobów jej definiowania. Definicji psychoterapii jest wiele ze względu na jej wielopłaszczyznowość i złożoność oraz mnogość podejść psychoterapeutycznych. Niemniej większość z definicji jest przynajmniej w pewnym stopniu spójna z definicją, którą podają Oltmanns i Emery (2004, s. 66): Psychoterapia jest to wykorzystanie technik psychologicznych oraz relacji pomiędzy klientem a terapeutą do wywołania zmiany emocjonalnej, poznawczej lub zmiany zachowania klienta. Większość szkół terapeutycznych podkreśla istotność relacji tworzącej się między klientem a terapeutą do tego stopnia, że odwrócenie kolejności wyżej przedstawionej definicji lepiej oddawałoby istotę psychoterapii. Możemy więc raz jeszcze zdefiniować psychoterapię, tym razem jako wykorzystanie relacji pomiędzy klientem a terapeutą oraz technik psychologicznych do wywołania zmiany emocjonalnej, poznawczej lub zmiany zachowania klienta. Bliska wyżej opisanym definicjom, do mnie osobiście najbardziej przemawiająca jest definicja podana przez Lidię Grzesiuk (2008), która opisuje psychoterapię jako: kich przekazywanych przez niego informacjach i korzystając ze swojej zdolności wczuwania się w cudze przeżycia, a także wiedzy psychologicznej, intuicji i doświadczenia, stara się nadać właściwe znaczenie temu co wyraża pacjent. Czy psychoterapia jest skuteczna? W badaniach nad psychoterapią widoczny jest wyraźny rozwój, który przyczynia się do lepszego rozumienia ludzkiego zachowania i pozwala na opracowanie skuteczniejszych metod pomagania (Jakubowska, 2006). Według badań, zmiany u osób korzystających z pomocy psychoterapeutycznej, w rezultacie stosowania tejże formy pomocy są znaczące. Osoby korzystające z usług psychoterapeutów uzyskują znaczną poprawę w porównaniu z osobami z grup kontrolnych, osobami nieleczonymi i oczekującymi na leczenie (Rakowska, 2006). Zadając sobie pytania o skuteczność psychoterapii należy także pamiętać o tym, że przeglądy badań nad różnymi formami psychoterapii nie stwierdzają znaczących różnic w rezultatach osiąganych w wyniku ich stosowania, co wskazuje na ich porównywalną skuteczność (Rakowska, 2006). Kiedy skorzystać z psychoterapii? Warto zgłosić się do terapeuty zawsze wtedy, gdy doświadczamy swojego rodzaju kryzysu. To znaczy na przykład wtedy, kiedy przestajemy sobie radzić ze sprawami, z którymi do tej pory sobie radziliśmy. Także wtedy, kiedy mamy trudności z uporządkowaniem swojego życia. Kiedy trudno nam powiedzieć, co jest dla nas najważniejsze, czego właściwie chcemy i mamy wrażenie, że sami i z pomocą najbliższych nie jesteśmy w stanie sobie na to pytanie odpowiedzieć. Do terapeuty warto się też udać, gdy nasze relacje z bliskimi nie są takie jakich oczekujemy i widzimy, że mamy na to znaczący wpływ. Powinniśmy się też zgłosić w momencie, kiedy mamy poczucie, że na nic nie mamy wpływu, że wszytko wymyka się nam spod kontroli. Kolejnym powodem do zgłoszenia może być zmiana jaką u siebie zauważamy, a która jednocześnie nas niepokoi. We wszystkich wyżej wymienionych sytuacjach terapeuta i klient współpracując postarają się nadać właściwe znaczenie temu, co wyraża klient. Wyżej wymienione sytuacje nie przedstawiają rzecz jasna całego spektrum spraw, z którymi można się Rodzaj szczególnego spotkania. Spotkania pacjenta, który przychodzi ze swoim cierpieniem i psychoterapeuty, którego działania psychologiczne maja ułatwić pacjentowi dokonanie zmiany i zmniejszyć jego cierpienie. Podczas spotkania terapeuta uważnie słucha pacjenta, koncentruje się na wszelzgłosić po pomoc psychoterapeutyczną, są jedynie przykładem sytuacji, w których warto się po taką pomoc udać. Jakie pytania zadawać wybierając terapeutę? Często podchodzimy do terapeuty jak do osoby, którą strach pytać o cokolwiek, bo zapewne zamiast odpowiedzi usłyszymy interpretację naszego pytania, a w najlepszym wypadku pytanie o to, dlaczego pytamy. Jest w tym ziarnko prawdy, ale na pewno nie dotyczy ono pierwszych spotkań z terapeutą, kiedy to mamy się zdecydować czy ta osoba jest odpowiednią do pracy z nami. Powinniśmy pytać o wszystko, co wydaje nam się istotne do podjęcia decyzji, czy właśnie z tą osobą chcemy pracować. Ważne wydają się być przede wszystkim pytania o kwalifikacje, doświadczenie, podejście, w jakim terapeuta pracuje i czym ono się charakteryzuje, czyli na czym terapia będzie polegała. Powinniśmy zapytać o kwestie, które można by nazwać organizacyjnymi, to znaczy ile terapia będzie trwała, jakie są jej koszty, w jaki sposób odwołujemy sesję. Oczywiście mogą nam przyjść na myśl inne pytania, ważne dla nas w kwestii podjęcia decyzji o rozpoczęciu psychoterapii z danym terapeutą. Jeżeli pojawiają się one na pierwszym spotkaniu, nie powinniśmy się spodziewać interpretacji. Jednak pamiętajmy o tym, że relacja terapeutyczna nie jest symetryczna i do tego, żeby terapia była pomocna nie potrzebujemy wiedzieć o terapeucie tego, co on powinien wiedzieć o nas. Pytania na początku terapii są sprawą naturalną, niemniej, gdy pojawiają się one w trakcie terapii z dużym prawdopodobieństwem są wynikiem procesu zachodzącego między klientem a terapeutą. I tu zastanowienie się terapeuty i klienta nad tym, dlaczego się pojawiły, staje się bardzo ważne. Stąd pewnie wziął się mit, że terapeuta nigdy nie odpowiada na pytania. Czego się spodziewać w trakcie psychoterapii? Przede wszystkim możemy sie spodziewać swoistej uważności terapeuty, zaciekawienia i życzliwości służących temu, żeby nam pomóc. Możemy liczyć na to, że czas, w którym jesteśmy z terapeutą umówieni, jest czasem dla nas i nikt nie będzie nam wtedy przeszkadzał. W większości podejść możemy się spodziewać regularnych spotkań, 13

trwających około 50 minut. W ich trakcie będziemy się wspólnie z terapeutą przyglądać naszemu życiu w kontekście tego, na co się z terapeutą umówiliśmy, czyli w kontekście celu jaki wyznaczyliśmy wspólnie z nim. Regułą jest też, że to co powiemy terapeucie nie wyjdzie poza gabinet. Niemniej, jak od każdej reguły, jest tu wyjątek. Dotyczy on głównie sytuacji, w których zagrożone jest czyjeś życie lub zdrowie. Czego się nie spodziewać w trakcie psychoterapii? Nie powinniśmy oczekiwać otrzymania recepty, czy cudownych rad na rozwiązanie trapiących nas problemów. Nie możemy się też spodziewać, że terapeuta podejmie za nas jakieś decyzje. Na szczęście terapeuta nie ma prawa decydować o naszym życiu. To czego możemy od niego w tej kwestii oczekiwać, to towarzyszenie w podejmowaniu tych decyzji, poprzez wspólne przyglądanie i zastanawianie się w rozmowie. Nie powinniśmy się spodziewać, że terapeuta pomoże zmienić kogoś innego z kim mamy problem. To w czym terapeuta może być pomocny w kwestii trudności z osobami trzecimi, to zrozumienie naszej roli i sposobu reagowania w tej relacji. Powyższe odpowiedzi pokazują pewien sposób rozumienia tego, czym jest psychoterapia. Szukając odpowiadających nam usług psychoterapeutycznych musimy jednak pamiętać, że powyższe odpowiedzi nie są jedynymi możliwymi, a to w jaki sposób psychoterapia będzie prowadzona zależy między innymi od klienta, psychoterapeuty i podejścia i miejsca w którym psychoterapeuta pracuje. Literatura cytowana: Grzesiuk, L. (2008). Dokładka. Charaktery wydanie specjalne psychologia dziś: Przewodnik po psychoterapii, 1, 3. Jakubowska, U. (2006). Modele badań nad psychoterapią. W: L. Grzesiuk (red.), Psychoterapia: badania i szkolenie (s. 21-37). Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury. Oltmanns, T. F., & Emery, R. E. (2004). Abnormal Psychology. Upper Saddle River: Pearson Eductation. Rakowska, J. (2006). Wyniki badań nad skutecznością psychoterapii podsumowanie w metaanalizach. W: L. Grzesiuk (red.), Psychoterapia: badania i szkolenie (s. 83-99). Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury. Czy łatwo zerwać z nałogiem? Lek. med. Mariola Malicka Specjalista chorób wewnętrznych w CMD Papierosy to jedyny legalnie sprzedawany na całym świecie produkt o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Już to zdanie zawarte w publikacji prof. Witolda Zatońskiego Jak rzucić palenie powinno zachęcić nas do myślenia. Jest ono prawdziwe, bez podtekstów, łatwo go zrozumieć w natłoku informacji, ale też łatwo przeoczyć zawarty w nim dramatyzm. Co powoduje, że 80% palaczy mimo deklarowanej chęci rzucenia palenia nie wie jak to zrobić i szuka pomocy w gabinetach lekarskich? Odpowiedź na to pytanie jest prosta. Skoro nikotyna uzależnia na poziomach fizjologicznym, nawyków i emocjonalnym, zerwanie z nałogiem musi być trudne. Jest to walka z samym sobą. Aby ją podjąć należy poznać stopień swojego uzależnienia. Oto test, który ukazał się w wydaniu specjalnym Medycyny Praktycznej w 2006 roku, pozwalający ocenić jak duży wpływ na nasze życie ma nikotyna. Na każde z pytań proszę udzielić prawdziwej odpowiedzi i zsumować przydzielone punkty. 1. Jak szybko po przebudzeniu zapala Pani/Pan pierwszego papierosa? w ciągu 5 min 3 pkt do pół godziny 2 pkt do godziny 1 pkt po ponad godzinie 0 pkt 2. Czy powstrzymanie się od palenia w miejscach, gdzie jest ono zabronione (kościół, biblioteka, kino) stanowi dla Pani/Pana problem? tak 1 pkt nie 0 pkt 3. Z którego papierosa jest Pani/Panu najtrudniej zrezygnować? z pierwszego, rano 1 pkt z każdego następnego 0 pkt 4. Ile wypala Pani/Pan papierosów dziennie? mniej niż 10 0 pkt do 20 1 pkt do 30 2 pkt ponad 30 3 pkt 5. Czy rano wypala Pani/Pan więcej papierosów niż w ciągu dnia? tak 1 pkt nie 0 pkt 6. Czy pali Pani/Pan nawet w czasie choroby, gdy musi Pani/Pan leżeć w łóżku? tak 1 pkt nie 0 pkt Suma punków za poszczególne odpowiedzi określa stopień uzależnienia: 0-2 pkt bardzo niski 3-4 pkt niski 5 pkt średni 6-7 pkt wysoki 8-10 pkt bardzo wysoki 14

Każdy wynik powyżej 7 pkt świadczy o uzależnieniu. Palaczowi wydaje się wówczas, że nie można żyć bez nikotyny. Na szczęście nie jest to prawda. Wystarczy chcieć. Zespół angielskich badaczy, pod kierownictwem prof. Roberta Westa, przeanalizował przypadki ponad 1900 byłych i obecnych palaczy. Wszystkie te osoby były szczegółowo wypytywane o to, jak rodziła się u nich decyzja o podjęciu walki z nałogiem, jak długo się do tego przygotowywali i czy próba zakończyła się sukcesem. Okazało się, że blisko połowa wszystkich prób rozstania się z nałogiem była podjęta spontanicznie, bez wcześniejszego planowania. Co więcej, z badań wynikało, że w przypadku takich prób szanse powodzenia były ponad dwukrotnie większe niż w tradycyjnych metodach rzucania palenia. A więc wystarczy podjąć decyzję!!! Każdy sposób na zerwanie z nałogiem jest dobry. Najważniejsze, aby podjąć walkę z nałogiem i zakończyć ją sukcesem. Palacz, niezależnie od tego czy stosuje tabletki, plastry, gumę, akupunkturę, laser czy hipnozę, w którymś momencie musi skonfrontować się z prawdziwym problemem, czyli psychiczną potrzebą zapalenia. Z rzucaniem palenia wiąże się wiele problemów. Główny, to przekonanie, że pozbawia się siebie czegoś, co daje przyjemność. A to uczucie stwarza konflikt woli palacz chce rzucić, ale jednocześnie pragnie zapalić. Zbadano, że tak naprawdę fizyczne objawy odstawienia nikotyny są słabe i bardzo przypominają głód jedzenia. Jest to uczucie pustki i niepokoju, uczucie, że czegoś brakuje. Prawdziwy problem palacza próbującego rzucić palenie polega na psy- chicznym przygnębieniu, wynikającym z przekonania, że pozbawia się on autentycznej przyjemności. Przy nałogu jednak trzyma go strach, że bez papierosów nie będzie potrafił cieszyć się życiem, koncentrować się, czy radzić sobie ze stresem oraz, że dobrowolnie rezygnuje z sytuacji mogących być powodem do zadowolenia. Źródłem tych lęków są złudzenia, że palenie pomaga się odprężyć albo skoncentrować, łagodzi stres albo zabija nudę. Gdyby to była prawda, palacze byliby bardziej zrelaksowani, mniej zestresowani albo znudzeni niż niepalący. O ile palacz w pełni zrozumie mechanizm nikotynowej pułapki i zastosuje się do kilku prostych instrukcji, rzucanie palenia może być łatwe i nie musi oznaczać konieczności znoszenia przykrych objawów odstawienia. Czy jesteście Państwo zainteresowani redukcją palenia papierosów wśród pracowników? Miejsce pracy wolne od papierosa to program, który może przynieść wiele korzyści: redukcja przerw na papierosa 1 zmniejszenie absencji chorobowej 2 poprawa zdrowia pracowników 3 Zapraszamy do kontaktu: Grzegorz Zagórski Kierownik ds. Współpracy z Sektorem Prywatnym Pfizer Polska Sp.z o.o. Tel. (+48) 22 335 61 61 Mob.(+48) 693 84 88 63 e-mail:grzegorz.zagorski@pfizer.com MIEJSCE PRACY WOLNE OD PAPIEROSA Program dla pracodawców PoMOC dla pracowników! Piśmiennictwo: 1. Halpern Michael T. et.al.: Impact of smoking status on workplace absenteeism and productivity. Tob Control 2001; 10: 233-238 (Autumn); 2. TOFCO: Employeer s Toolkit April 2004; 3. Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej Curie Warszawa 2005: Jak stworzyć miejsce pracy bez papierosa. EMP 09/02/01 15