-------------- 1 --- MEDIACJA dla PACJENTA i LEKARZA --- czyli mediacja w sprawach zdarzeń medycznych w pytaniach i odpowiedziach Spis treści: I. Co to jest zdarzenie medyczne? 2 II. Czym jest mediacja? 2 III. Kim jest mediator? 2 IV. Dlaczego nie komisja lub sąd? zalety mediacji 3 V. Porównanie mediacji z procesem sądowym 3 VI. Co różni mediację medyczną od innych form mediacji? 4 VII. Jakie sprawy nadają się do mediacji medycznej? 4 VIII. Jak przebiega mediacja? 4 IX. Jakie są koszty mediacji? 5
-------------- I. Co to jest zdarzenie medyczne? ~ Pojęcie zdarzenia medycznego wprowadzone zostało w art. 67 znowelizowanej ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta i można je zdefiniować następująco: zdarzenie medyczne to zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta albo śmierć pacjenta będące następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną: diagnozy, leczenia lub zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego. 2 II. Czym jest mediacja? ~ Definicję mediacji można przedstawić następująco: jest to polubowna i pozasądowa metoda rozwiązywania sporów, w której neutralny i bezstronny mediator pomaga stronom we wzajemnej komunikacji, określeniu interesów oraz wypracowaniu obopólnie akceptowalnego porozumienia. ~ Mediacja w aspekcie prawnym, w sprawach cywilnych regulowana jest przepisami art. 10, 183 1 183 15 oraz 202 1 ustawy kodeks postępowania cywilnego. Mediację prowadzi się w oparciu o umowę o mediację (zamiast/przed wszczęciem postępowania sądowego) albo na mocy postanowienia sądu o skierowaniu stron do mediacji (w trakcie postępowania sądowego). Wszczęcie mediacji przerywa bieg terminu przedawnienia. Z przebiegu mediacji mediator spisuje protokół. Mediację zakończoną porozumieniem wieńczy ugoda spisana przez mediatora, którą sąd na wniosek którejkolwiek ze stron zatwierdza. Taka ugoda ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. ~ Mediacja w aspekcie socjologicznym to dobrowolny proces w którym skonfliktowane strony próbują osiągnąć porozumienie akceptowalne dla obu stron (innymi słowy mediacja oferuje polubowne zakończenie konfliktu, bez konieczności wdawania się w spór sądowy). Jedynym warunkiem jaki musi zostać spełniony, to dobra wola i zgoda obu stron na takie rozwiązanie. Mediator pełni rolę przewodnika dba o wzajemny szacunek, pozwala stronom nawiązać dialog, stwarza konstruktywną atmosferę spokoju, a także zapewnia wsparcie merytoryczne. ~ Mediacja jest pełnoprawną alternatywą dla postępowania sądowego i postępowania przed wojewódzką komisją do spraw zdarzeń medycznych w żadnym wypadku nie jest od nich słabsza, czy też gorsza. III. Kim jest mediator? ~ Mediator to osoba zaufania publicznego i pełni on ważną społecznie rolę w obrocie prawnym. Funkcję tę pełnić powinny osoby cechujące się nie tylko wysokimi kwalifikacjami zawodowymi i etycznymi, ale także wrażliwością społeczną. Ważne jest, aby wzbudzał on u stron zaufanie i zapewniał poczucie bezpieczeństwa. W swojej misji mediator musi kierować się zasadami neutralności i życzliwości, a jego nadrzędnym celem jest pomoc w osiągnięciu przez zwaśnione strony satysfakcjonującego je porozumienia. Podobnie jak notariusz, mediator ma w swój zawód wpisany obowiązek bezstronności, bowiem w przeciwieństwie do adwokata, czy radcy prawnego, nigdy nie reprezentuje interesu klienta, ale zawsze czuwa nad zachowaniem równowagi obu stron w mediacji. Dobra znajomość prawa przez mediatora jest nieodzowna - musi on nie tylko czuwać
-------------- nad przebiegiem mediacji, ale też nad prawidłowością jej formalno-prawnej strony i wykonalnością podpisanej ugody. ~ Mediator: - nie jest sędzią nie ocenia i nie wydaje werdyktu, - nie jest adwokatem nie reprezentuje interesów żadnej strony nie można go wynająć, - pozostaje neutralny i bezstronny pomaga stronom osiągnąć porozumienie, - jest strażnikiem procedury i wzajemnego szacunku, - jest profesjonalistą czuwa nad wykonalnością rozwiązań i wypracowywanej ugody, 3 IV. Dlaczego nie komisja lub sąd? zalety mediacji Jest wiele niepodważalnych zalet mediacji, które uwidaczniają się szczególnie w zestawieniu z postępowaniem przed sądem lub komisją. Oto najważniejsze z argumentów: ~ mediacja jest tania: jej koszty są relatywnie nieduże i łatwe do skalkulowania, ~ mediacja jest szybka: jej przebieg jest elastyczny i uzależniony od woli i aktywności stron, ~ mediacja jest dyskretna: o fakcie jej prowadzenia wie bardzo mały krąg osób co jest szczególnie ważne przy prowadzeniu praktyki lekarskiej lub dentystycznej, ~ mediacja jest poufna: tajność jej przebiegu i wszystkich szczegółów ochronione są prawnie, a mediatora obowiązuje tajemnica zawodowa stanowi to całkowite przeciwieństwo posiedzeń sądowych, które z zasady są jawne, ~ mediacja jest przejrzysta: strony mogą otwarcie się wypowiadać, a przebieg mediacji jest prosty i całkowicie odformalizowany, co sprzyja wyrażanie prawdziwych emocji i atmosferze konstruktywnego porozumienia, ~ mediacja jest efektywna: oferuje olbrzymią ilość nieszablonowych rozwiązań i pełną kontrolę stron nad jej przebiegiem nie jest to możliwe w sformalizowanym postępowaniu, ~ mediacja jest przyjazna: spotkanie na neutralnym gruncie i osoba mediatora jako przewodnika procesu pomaga nie tylko wypracować ugodę ale przede wszystkim oszczędza obu stronom długotrwałego stresu jaki zawsze towarzyszy procedurom przed sądem lub komisją. V. Porównanie mediacji z procesem sądowym. MEDIACJA KOMISJA WOJEWÓDZKA POSTĘPOWANIE SĄDOWE średni czas trwania ~1 30 dni do 120 dni* ~ 580 830 dni** kontrola tempa strony komisja sąd kontrola przebiegu strony komisja sąd kontrola rezultatu strony i mediator komisja sąd komunikacja stron intensywna brak brak poufność / dyskrecja pełna / duża brak / brak brak / brak koszty niskie niskie wysokie formalizm brak średni wysoki dalsze kontakty możliwe bardzo trudne bardzo trudne * (dowody z opinii biegłych mogą wydłużyć ten termin) ** źródło: raport Doing Business 2012, Bank Światowy i IFC, s. 128
-------------- VI. Co różni mediację medyczną od innych form mediacji? 4 ~ Mediacja medyczna (czyli w sprawach zdarzeń medycznych) charakteryzuje się tym, że stronami zaangażowanymi w konflikt są tutaj zawsze pacjent i lekarz (dentysta) lub szpital, sam spór dotyczy najczęściej popełnienia błędu medycznego lub zakażenia szpitalnego, a ponadto towarzyszą mu bardzo silne emocje. ~ Strony takiego konfliktu mają najczęściej sprecyzowane oczekiwania i obawy, i tak: - pacjent lub jego bliscy odczuwają wielką potrzebę informacji, które są z reguły przed nimi zatajane a nadto, wobec przebytych trudności i cierpienia, liczą na okazanie szacunku w postaci przeprosin, - lekarz odczuwa dyskomfort z powodu możliwości wyrządzenia krzywdy innej osobie, przy jednoczesnym braku szansy na zaoferowanie przeprosin i wyjaśnień, bez ryzyka narażenia się na odpowiedzialność prawną; nadto towarzyszą mu lęk przed stresem związanym z postępowaniem sądowym i możliwą utratą reputacji. ~ Mediacja medyczna dzięki elementowi poufności i dyskrecji jako jedyna może zaoferować obu stronom realizację ich rzeczywistych celów bez wikłania ich w długotrwałe, sformalizowane i stresujące postępowania. VII. Jakie sprawy nadają się do mediacji medycznej? ~ Do mediacji skierować można wszystkie sprawy, w których dopuszczalne jest zawarcie ugody. Podstawowym warunkiem, który musi zostać spełniony jest zgoda obu stron na takie właśnie rozwiązanie, albowiem podstawową zasadą mediacji jest dobrowolność. Oto katalog najczęstszych spraw, jakie mogą zostać poddane mediacji medycznej : - przypadki: zakażeń / uszkodzenia ciała / rozstroju zdrowia pacjenta, - na skutek: błędnej diagnozy / błędów w leczeniu (zabiegu) / podaniu niewłaściwego leku ~ Mediacja medyczna może także stanowić uzupełnienie postępowania przed komisją wojewódzką, na drugim jej etapie kiedy ubezpieczyciel placówki medycznej i poszkodowany pacjent nie mogą dojść do porozumienia odnośnie wartości należnego odszkodowania. VIII. Jak przebiega mediacja? ~ PROCEDURA MEDIACJI przedstawia się następująco: 1- złożenie WNIOSKU o przeprowadzenie mediacji (przez jedną lub obie strony); 2- nawiązanie kontaktu z drugą stroną sporu (przez wnioskodawcę lub mediatora) i ustalenie terminu spotkania wstępnego; 3- przygotowania do mediacji strony powinny przeanalizować dzielący je konflikt, sprecyzować swoje stanowisko i określić jakie są ich rzeczywiste cele i potrzeby te działania przyspieszą i usprawnią sam proces mediacji; 4- SPOTKANIE WSTĘPNE w trakcie którego: mediator przedstawia zasady mediacji i swoje honorarium; następuje omówienie i podpisanie umowy o mediację; umawia się termin pierwszego posiedzenia mediacyjnego;
-------------- 5- POSIEDZENIA MEDIACYJNE odbywane przez mediatora wspólnie z obiema stronami konfliktu; ich częstotliwość, długość i ilość uzależnione są ściśle od woli stron; prowadzone są bez rygorystycznej procedury, ich przebieg jest całkowicie poufny i nie jest rejestrowany; w przypadku skomplikowanych spraw praktyką jest odbycie najpierw osobnych posiedzeń z każdą ze stron, a następnie posiedzeń wspólnych; odbywają się one z reguły w kancelarii mediacyjnej; 6- PROTOKÓŁ I UGODA z odbytych posiedzeń mediator spisuje krótki protokół dokumentujący fakt prowadzenia mediacji, a jeśli strony osiągnęły porozumienie, to mediator spisuje ugodę i dołącza ja do protokołu; odpisy protokołu mediator doręcza stronom z reguły jeszcze na ostatnim posiedzeniu mediacyjnym; 7- ZŁOŻENIE PROTOKOŁU W SĄDZIE po zakończeniu mediacji mediator bezzwłocznie składa protokół we właściwym sądzie; 8- WNIOSEK STRONY DO SĄDU jeśli zawarto ugodę, sąd na wniosek złożony przez stronę zatwierdza ją lub nadaje jej klauzulę wykonalności (jeśli podlega wykonaniu w drodze egzekucji); 5 IX. Jakie są koszty mediacji? ~ Koszty mediacji mogą kształtować się rozmaicie, w zależności od tego, czy do mediacji skierował strony sąd, czy tez zgodziły się one na mediację przesądową. Poniższe informacje odnoszą się do podstawowych kosztów, bez uwzględnienia honorariów pełnomocników, ewentualnych biegłych itp. ~ Koszty mediacji ze skierowania sądu: - określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2005 roku w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym; w sprawach majątkowych obecnie maksymalny koszt to 1.000,00 zł, które może zostać powiększone o 10%, jeśli mediator zostanie upoważniony do zapoznania się z aktami sprawy; - warto zwrócić uwagę na fakt, iż sąd zwróci stronie 3/4 wniesionej przez nią opłaty sądowej jeżeli zawarta zostanie ugoda przed mediatorem (art. 79 ust. 1 pkt 2 lit a) ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych); ~ Koszty mediacji umownej: - koszty mediacji uzależnione są od istoty sprawy oraz przedmiotu sporu i uzgadniane są indywidualnie przez strony z mediatorem, z reguły nie przekraczają one 1 2 % wartości przedmiotu sporu.