Arytmia - kiedy Twoje serce bije nierówno Zaburzenia rytmu serca spowodowane są przez nieprawidłowe wytwarzanie bodźców w układzie rozrusznikowym lub zaburzone przewodzenie bodźców elektrycznych w obrębie serca, czasami w patomechanizmie arytmii biorą udział obydwa mechanizmy. Najczęstsze dolegliwości to : tachykardia - przyspieszona akcja serca, u dorosłego powyżej 100 uderzeń serca na minutę, bradykardia - zbyt wolna akcja serca, migotanie i trzepotanie - bardzo szybkie, chaotyczne skurcze włókien mięśnia sercowego; może dotyczyć samego przedsionka lub komory, akcja serca jest szybsza w migotaniu, blok przewodzenia - kiedy jest zablokowane przewodzenie impulsu elektrycznego, skurcze dodatkowe (ekstrasystole) - skurcze wyzwalane przez pozazatokowe ogniska, asystolia - brak akcji serca. Praca serca jest ściśle skoordynowana, co wynika z połączeń między jego komórkami i pewnej hierarchii komórek w obrębie mięśnia sercowego. Wyzwolenie skurczu zależy od specjalnego układu zwanego bodźcotwórczo-przewodzącym. Składa się on z wyspecjalizowanych komórek ( komórek rozrusznikowych), cechujących się automatyzmem - w skrócie opisując zdolnością do wyzwalania bodźców elektrycznych ( potencjału czynnościowego) oraz ich przewodzenia. Efektem jest skurcz mięśnia sercowego. Takiej zdolności nie posiadają pozostałe komórki mięśnia sercowego, ale mogą ja nabywać w warunkach patologicznych jak niedokrwienie czy uraz. Układ ten składa się z : 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 1/5
-węzła zatokowo-przedsionkowego -węzła przedsionkowo-komorowego -pęczka Hisa -włókien Punkinjego W komórkach rozrusznikowych wskutek przepływu jonów (potasu, sodu, wapnia i chloru), dochodzi do wytworzenia potencjału czynnościowego i bodźca pobudzającego do skurczu. Rytm nadawany z tego układu jest przenoszony na inne komórki i dzięki wzajemnym połączeniom międzykomórkowym. Każdy z ośrodków układu bodźcotwórczo-przewodzącego posiada swój własny rytm. I tak węzeł zatokowo-przedsionkowy nadaje częstość około 70-80 uderzeń na minutę u dorosłego; im niżej położony ośrodek tym rzadziej wywołują pobudzenia. W prawidłowych warunkach najszybszy, węzeł zatokowo-przedsionkowy jest?naturalnym rozrusznikiem?. Pozostałe miejsca to tzw?ukryte rozruszniki?, które są tłumione przez docierający do nich szybszy rytm lub przejmują funkcję naturalnego rozrusznika kiedy nie docierają do nich bodźce z wyższych ośrodków. Drugim mechanizmem powstawania arytmii są zaburzenia przewodzenia, które mogą występować wspólnie z zaburzonym wytwarzaniem bodźców. Za zaburzenia przewodzenia odpowiedzialne są zwłóknienia ( np. po przebytym zawale lub zapaleniu), niedokrwienie ( np. w miażdżycy tętnic wieńcowych ) lub wskutek działania niektórych leków. W obrębie serca mogą występować także dodatkowe wiązki w układzie przewodzącym, która są jak droga na skróty omijająca poszczególne stacje. W tym przypadku może dochodzić do wydłużenia czasu przejścia impulsu z węzła zatokowo-przedsionkowego do niżej położonych ośrodków lub stopniowego wydłużania czasu potrzebnego na dotarcie impulsu do kolejnych ośrodków i następowego cyklicznie powtarzającego się całkowitego zablokowania. Objawy są znane praktycznie każdemu jak:?kołatanie serca? (przy szybkiej akcji serca),?potykanie się serca? ( przy skurczach dodatkowych), gdyż w większość zdrowych miało lub będzie mieć przygodną arytmię. Niepokojące objawy to -zawroty głowy, -uczucie oszołomienia, lęku -duszność -omdlenia -ból, rozpieranie, ściskanie w klatce piersiowej Najgroźniejszym powikłaniem arytmii są skutki wynikające z zaburzonego krążenia krwi w obrębie ciała, co prowadzi do niedokrwienia, niedotlenienia organów - wstrząsu kardiogennego lub zatrzymania akcji serca. Krew nie wyrzucana na obwód w skutek ciężkiej arytmii zalega w naczyniach doprowadzających krew do serca? powoduje to m.in. obrzęk płuc i /lub obrzęki na obwodzie.w przypadku migotania przedsionków występuje ryzyko powstawania skrzeplin w jamach serca. Oderwana skrzeplina, drogą naczyń tętniczych może spowodować zator w obrębie mózgu ( udar mózgu), zator płuc czy kończyn. Osoby zdrowe wykazują dużą tolerancję w zakresie wahań częstości akcji serca, podczas gdy u osoby z niewydolnością krążenia, miażdżycą tętnic ( w tym tętnic wieńcowych, czy mózgowych) mają wcześnie poważne objawy wynikające z niedotlenienia organów) zaburzenia rytmu serca mogą prowadzić do nasilenia istniejącej choroby kardiologicznej (np. pojawiają się bóle wieńcowe). 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 2/5
Istnieją sytuacje kiedy arytmia nie jest niczym niepokojącym, częstość akcji serca zmienia się wraz z wiekiem, aktywnością fizyczną faza oddychania: Do fizjologicznego przyspieszenia akcji serca ( tachykardii) dochodzi podczas: -wysiłku fizycznego, -stresu i emocji ( pobudzenie układu współczulnego), -podczas wdechu. Bradykardia fizjologiczna występuje : -u wytrenowanych sportowców ( w spoczynku), -u osób starszych, - w śnie, -podczas trawienia ( pobudzenie układu przywspółczulnego), -obniżenie temperatury, -podczas wydechu. "Zaburzenia rytmu stanowią jeden z najczęstszych problemów medycznych. Mogą sporadycznie występować u osób zdrowych lub być oznaką choroby kardiologicznej bądź choroby pozasercowej." Skurcze dodatkowe są spowodowane: -emocje, stres, -przemęczenie, -używki ( alkohol, kofeina, nikotyna). Patologiczne zaburzenia rytmu mogą być związane z chorobami lub stosowanymi lekami. Do tachykardii prowadzą : -gorączka ( wzrost temperatury o 1 C powoduje wzrost akcji serca o 10-12 uderzeń /min), -nadczynność tarczycy, -odwodnienie (za mała objętość krwi), -anemia, -niskie ciśnienie, 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 3/5
-używki. Analogicznie patologiczna bradykardia może być spowodowana czynnikami farmakologicznymi jak i chorobowymi: -niedoczynność tarczycy, -wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego, -choroba węzła zatokowo-przedsionkowego, -leki tzw,?-blokery ( używane w terapii m.in. nadciśnienia tętniczego lub niektórych chorobach serca) i glikozydy naparstnicy. Natomiast dodatkowe skurcze mogą być skutkiem: -niedoboru potasu -uwaga!! O uzupełnieniu niedoboru musi zadecydować lekarz!!, -leki antyrytmiczne (źle dobrane lub zażyte w niewłaściwej dawce), -leki przeciwdepresyjne, -nadczynność tarczycy. Podstawowym badaniem jest EKG (elektrokardiografia),która pozwala na ocenę akcji serca oraz jej miarowość, ewentualnie występowanie skurczów dodatkowych czy bloków przewodzenia. Pierwsza rzeczą na, którą zwraca się patrząc na ekg to pochodzenie rytmu, prawidłowo powinien on być nadawany z węzła zatokowo-przedsionkowego. Arytmie nie zawsze są stale, mogą pojawiać kilka razy na dobę lub nawet raz na kilka dni. Do oceny niestałych zaburzeń rytmu wykorzystywane jest badanie holterowskie ( popularnie nazywane holterem), pozwalające na całodobowe monitorowanie i uchwycenie nieprawidłowości. Kolejnym badaniem w rzadko pojawiających się zaburzeń jest ekg na zadanie oraz zapis ekg przez telefon - zaburzenia można obserwować tuż po pojawieniu się niepokojących dolegliwości ( arytmia, tachykardia, ból w klatce). Jeżeli zaburzenia rytmu pojawiają się w czasie aktywności fizycznej celu wykonuje się próby wysiłkowe, które obrazują stan układu krążenia podczas wysiłku. Badanie takie stosuje się tez do oceny skuteczności leczenia tego typu zaburzeń. Do badań diagnostycznych należy test pionizacyjny stosowany często w diagnostyce omdleń - w czasie badania monitoruje się akcje serca, zapis ekg oraz ciśnienie tętnicze krwi kiedy pacjent leży oraz w trakcie nagłej pionizacji. W diagnostyce zaburzeń rytmu wykorzystywane są także metody inwazyjne - jak badanie elektrofizjologiczne pozwalające na określenie miejsca generującego nieprawidłowy rytm lub dodatkowe skurcze. Polega na umieszczenie w obrębie serca i zapisuje się elektrogramy z różnych punktów. Całość odbywa się najczęściej w znieczuleniu ogólnym. Innym badaniem, względnie nieinwazyjnym, jest przezprzełykowa stymulacja lewego przedsionka. Umożliwia ocenę przewodzenia impulsów pomiędzy przedsionkami a komorami, ocenę?naturalnego rozrusznika?, pozwala także na wywołanie arytmii i dokładne rozpoznanie zaburzeń. Badanie echokardiograficzne (popularnie nazywane echo) używane jest w diagnostyce chorób organicznych serca, które mogą być przyczyną zaburzeń rytmu, służy także do sprawdzenia czy w obrębie jam serca występują skrzepliny. Dobór leczenia zaburzeń rytmu zależy od mechanizmów odpowiadających za arytmię. Pierwszym wyborem jest leczenie farmakologiczne. Celem jest modyfikacja potencjału czynnościowego, zmiana przewodzenia impulsu (odpowiednio przyspieszenia w bradykardii i odwrotnie w tachykardii), poprzez wpływ na kanały jonowe i układy transportujące. 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 4/5
Drugim sposobem leczenia bradykardii są rozruszniki, które pobudzają serce stałymi bodźcami o większej częstości (zgodnie z zasadą tłumienia przez szybsze źródło rytmu). Rozruszniki można wszczepiać czasowo lub na stale. Alternatywą w pewnych rodzajach tachykardii jest kardiowersja - zastosowanie w znieczuleniu ogólnym krótkotrwałego prądu o dużym napięciu. Zabieg taki prowadzi do przywrócenia prawidłowego rytmu pochodzącego z naturalnego rozrusznika. Jeżeli farmakoterapia oraz mniej inwazyjne metody zawodzą, można chirurgicznie zlikwidować patologiczną tkankę. 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 5/5