WARSZTATY DZIENNIKARSKIE ZAKOPANE 2010

WARSZTATY DZIENNIKARSKIE ZAKOPANE 2010

PREZENTACJA PRZEDSTAWIAJĄCA ZAKOPANE I OKOLICE

Spis treści!. Tatry Widok z Tatr 2. Troc, sroc i inne słowa 3. Muzeum Karola Szymanowskiego Sylwetka kompozytora 4. Prosto i smacznie, czyli kuchnia regionalna 5. Biała koszula i kierpce podstawowy element stroju góralskiego Strój góralki Tradycja góralska Strój górala 6. Rysopis górala i góralki 7. Muzyka regionalna 8. Specyfika zakopiańskich chat 9. Dolina Kościeliska i Dolina Chochołowska 10. Schroniska 11. Dom wczasowy Harnaś

SLAJD OPRACOWAŁ: Konrad Kaczmarczyk Tatry Tatry to najwyższy masyw górski w Tatrach Zachodnich, a w Polsce najwyższe góry o charakterze alpejskim. Sięgają ok. 50 km z zachodu na wschód i ok. 17 km z północy na południe. Ok. ¼ Tatr leży w Polsce, najwyższy szczyt Rysy 2499m.n.p.m, a reszta masywu należy do Słowacji. Od zachodu Tatry dzielą się na Tatry Wysokie, Tatry Bielskie i Tatry Słowackie, o rozmaitej budowie geologicznej. Wyróżnia się piętrowy podział rozmieszczenia roślinności. Następny slajd Dolina Kościeliska

SLAJD OPRACOWAŁ: Konrad Kaczmarczyk Widoki z TATR Widok na Dolinę Kościeliską Dolina Chochołowska Powrót do strony głównej Krajobrazy tatrzańskie

SLAJD OPRACOWAŁA: Sara Suchoszek Troc, sroc i inne słowa Każdy człowiek, przyjeżdżając do nowego miejsca, poznaje jego tradycje, kulturę, obyczaje. Niektóre okolice mają charakterystyczny dla siebie język zwany gwarą, np. region podhalański, śląski czy kaszubski. Górale podhalańscy pielęgnują swoją tradycyjną mowę dzięki regionalnemu zespołowi,,młode Klimki oraz starszym mieszkańcom, którzy szanują swoje pochodzenie i kulturę. W szkołach, na lekcjach, nie używa się tej specyficznej mowy, jedynie młodzież rozmawia gwarą pomiędzy sobą na przerwach. Jak w każdej mowie, wiele wyrazów wyszło z użytku codziennego (mać mama). Gwara podhalańska jest czasem podobna pod jednym względem do oficjalnego języka polskiego, gdyż niektóre słowa pisze się tak samo, ale różnica jest w wymowie (ojciec łociec, chłopak chłopok). Gwara tutejszych mieszkańców jest bardzo ciekawa i fascynująca. Gdy pierwszy raz ją usłyszałam, była dla mnie dziwna i niezrozumiała mówi Barbara, turystka z Wadowic. Przykłady gwary podhalańskiej: Gdzie ka Kiedy kie Znowu zaś Wujek stryk Dziewczyna dziewka/dziołcha Toaleta sroc Tartak troc Świerk smrek Powrót do strony głównej

SLAJD OPRACOWAŁA: Agnieszka Rybicka Muzeum Karola Szymanowskiego Muzeum biograficzne Karola Szymanowskiego mieści się w zabytkowej willi Atma w Zakopanem - od roku 1976 jest to oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Wille wybudowano w 1905r. z myślą o środowisku artystycznym. Karol Szymanowski - kompozytor Młodej Polski w latach 1930-35 mieszkał tam na stałe. W jednym z pomieszczeń zrekonstruowano pracownię kompozytora. W muzeum, co miesiąc odbywają się koncerty tzw. Wieczory w Atmie. Zaś najważniejszą coroczną imprezą dla Zakopanego są Dni Muzyki Karola Szymanowskiego. Willa Atma Muzeum Karola Szymanowskiego w Zakopanem Następny slajd

SLAJD OPRACOWAŁA: Agnieszka Rybicka Sylwetka kompozytora Karol Szymanowski pochodził z Rosji. Urodził się w zamożnej rodzinie. Przyjechał do Zakopanego w swoją pierwszą podróż zagraniczną. Był porównywany do Fryderyka Chopina i nazywamy jego wielkim następcą. Artysta grywał na fortepianie, tworzył mazurki i preludia oraz wydawał nuty. Do najważniejszych dzieł kompozytora należy balet Harnasie. Miał wielu znajomych w Zakopanem, z którymi spotykał się na Krupówkach. Atma była dla niego namiastką domu rodzinnego. W 1937r. kompozytor umiera w szwajcarskiej Lozannie w wieku 55 lat. Zostaje pochowany na Skałce w Krakowie. Portret Karola Szymanowskiego Pracownia kompozytora Następny slajd

SLAJD OPRACOWAŁA: Agnieszka Rybicka Wnętrze willi Atma Zwiedzanie muzeum Powrót do strony głównej Zuza i Malwina w imieniu uczestników wycieczki wpisują się do księgi pamiątkowej

SLAJD OPRACOWAŁA: Klaudia Porada Prosto i smacznie, czyli kuchnia góralska Regionalna tradycyjna kuchnia góralska nie należy do wykwintnych i bardzo urozmaiconych. Jej podstawą, ze względu na ubogie gleby i bardzo ograniczoną w przeszłości hodowlę zwierząt czy ptactwa domowego, są warzywa i produkty rolne, głównie kapusta i ziemniaki (zwane tu grulami). Na ich bazie powstało wiele smacznych potraw, takich jak kwaśnice, żury, bukty, hałuski, kluski grulanem, tarciochy, moskole, karpiele, kapusta z grochem i kołacze. Stragan z oscypkami na Krupówkach Powrót do strony głównej

SLAJD OPRACOWAŁA: Klaudia Porada Przykłady góralskich potraw i sposób ich przygotowania: Kwaśnica na żeberkach Przygotowanie: Żeberka umyć, włożyć do garnka, zalać 1/5 zimnej wody, posolić, gotować około 20 minut. Dodać kapustę, sok, wypłukane grzyby, liść laurowy i ziele angielskie, gotować, aż mięso oraz kapusta będą miękkie (ok. Jedną godzinę). Ziemniaki obrać, umyć, ugotować w osolonej wodzie. Cebulę obrać, posiekać, podsmażyć na rozgrzanym smalcu, wsypać mąkę, zasmażyć. Zasmażkę połączyć z zupą. Mięso oddzielić od kości, pokroić, wrzucić z powrotem do garnka, dodać ziemniak. Kwaśnicę doprawić solą, pieprzem, majerankiem i zmiażdżonym czosnkiem. Sałatka z bundzem Przygotowanie: Liście sałaty umyć, osuszyć, porwać na kawałki, wrzucić do salaterki. Dodać pokrojony w kostkę bundz i przekrojone na połowę pomidory. Składniki delikatnie wymieszać, boczek pokroić w drobną kostkę, zrumienić, dodać do sałatki ( bez tłuszczu). Na wierzchu ułożyć ćwiartki jajek. Oliwę utrzeć z sokiem z cytryny, musztardą i ziołami, doprawić solą, pieprzem oraz cukrem. Sosem polać sałatkę. Podawać z grzankami Prawie góralskie jedzenie

SLAJD OPRACOWAŁA: Kinga Piotrowska Biała koszula i kierpce podstawowe elementy strojów górala i góralki Ubiór to jeden z elementów odróżniających Podtatrze od innych regionów karpackich. Górale noszą stroje podhalańskie nie tylko z okazji świąt i obrzędów religijnych czy uroczystości rodzinnych, ale także wykonując niektóre prace w ramach usług turystycznych. Stroje podhalańskie prezentują zespoły regionalne, pokazując - zwłaszcza w stroju kobiecym zarówno jego prostą wersję historyczną, jak i wariant rozpowszechniony na przełomie XIX/XX w., czyli niektóre elementy ze stroju krakowskiego, szczególnie barwną kolorystykę i ornamenty roślinne. Takie elementy rozpowszechniły się na szeroką skalę, że obecnie taki strój uznawany jest za tradycyjny strój zakopiański. Dawny strój męski określał status społeczny i zamożność właściciela, detale umożliwiały np. rozpoznanie czy jego właściciel jest stanu wolnego, czy też żonaty. Ewolucję stroju podhalańskiego, poszczególnych jego elementów oraz ozdób można prześledzić, oglądając eksponaty w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego. Następny slajd

SLAJD OPRACOWAŁA: Kinga Piotrowska Strój góralki Najważniejszym elementem stroju góralki jest warkocz, który musi być przepasany wstążką. Góralka nie może mieć rozpuszczonych włosów, musi mieć albo związane w warkocz lub w inny sposób. Biżuteria góralki musi być wykonana z prawdziwych korali morskich, nie mogą one być sztuczne, podobnie jak pierścionki. Koszula góralki jest: bawełniana, biała z elementami haftowanymi ręcznie na dole rękawów. Gorset musi być spięty wstążką, jest wyszywany ręcznie koralikami. Obszywany jest on wzorem dziewięciornika, czyli kwiatem, który rośnie tylko w Tatrach. Spódnica posiada elementy kwiatowe. Robiona jest z tybetu, na dole jest ręcznie obrabiane lub posiada frędzle. Halka znajduje się pod spódnicą i jest haftowana ręcznie. Służy do tego, żeby w czasie tańca spódnica podnosiła się do góry. Na nogach góralka ma kierpce ( po góralsku kyrpce). Skarpetki ma koloru białego z frędzlami. W czasie zimy góralka zakłada na siebie długi serdak, który jest ręcznie haftowany, zrobiony ze skóry owczej. Następny slajd

SLAJD OPRACOWAŁA: Kinga Piotrowska Tradycja góralska Każdy polski region może poszczycić się odrębnymi, charakterystycznymi dla siebie tradycjami i obyczajami. Tak też jest w Zakopanem, gdzie tych obyczajów jest wiele. Najciekawsze z nich dotyczą świąt Bożego Narodzenia. Po pasterce do domu wszystkich panien przychodzą kawalerowie, a obowiązkiem dziewczyn jest goszczenie przybyłych do momentu aż nie opuszczą jej domu. Najważniejsze jest, by dom panny odwiedziło jak najwięcej kawalerów, gdyż przynosi to szczęście. Kawalerowie obsypują pannę cukierkami, owsem oraz monetami. Według tradycji, panna przez dwa dni świąteczne nie może sprzątać bałaganu, który zrobili goście. Podczas obsypywania panny kawalerowie życzą jej w tradycyjnej dla regionu gwarze wszystkiego, co najlepsze. W Święta Bożego Narodzenia w Zakopanem wiesza się jodłę nad drzwi. Są jeszcze inne zwyczaje. Jednym z nich mogą być procki, czyli dzień, w którym zlatuje się cała wioska do jednego domu i wszyscy pomagają sobie w obowiązkach domowych. Innym jest zwyczaj, gdy panna wychodzi z rana przed dom i nasłuchuje dźwięku koguta. Z której strony zapieje to z tej ma przybyć jej przyszły narzeczony. Podczas oczepin weselnych matka chrzestna zakłada na głowę pannie młodej chustkę, która symbolizuje, że dziewczyna wyszła za mąż. Następny slajd

SLAJD OPRACOWAŁA: Kinga Piotrowska Strój góralski męski Koszula górala ma obecnie szerokie rękawy, kiedyś rękawy były obszywane. Serdak zrobiony jest z owczej wełny i jest gruby. Spodnie górala są zrobione z owczej wełny i są koloru białego. Jednakże muzycy posiadają takie spodnie w kolorze ciemnego brązu. Na udach znajdują się hafty. Na spodnie nakładany jest czarny pasek, z kolei na dole spodni, w okolicach kostki, znajdują się czerwone pompony. Na głowie znajduję się kapelusz. Istotne jest pióro, które występuje, jako element kapelusza. Kawaler nosi orle pióro, im pióro dłuższe, tym kawaler ładniejszy, po ślubnie góral przestaje nosi pióro. Na nogi góral ubiera kierpce (po góralsku kyrpce). Powrót do strony głównej

SLAJD OPRACOWAŁA: Malwina Guśtak Rysopis górala GÓRAL Kapelusz - udekorowany czerwonym paskiem z muszelkami, może być również ozdobiony ptasim piórem lub kępką włosów kozicy. Spinka - ważna i piękna dekoracja męskiego stroju, kiedyś służyła do zapinania koszuli, teraz głównie pełni funkcję ozdobną. Cucha - odświętna góralska kurtka, bogato ozdobiona haftami i obszyta lamówką. Cuchy mogą być białe lub ciemnobrązowe, które są bardziej odświętne. Górale narzucają cuchę na plecy i wiążą wstążką. Portki - udekorowane pomponami i lamówką, tradycyjnie zdobione są wielobarwnymi lub jednokolorowymi haftowanymi parzenicami. Hafty zazwyczaj mają kształt serca, przedstawiają motywy roślinne lub geometryczne. Kierpce - góralskie buty, zazwyczaj czarne lub w kolorze naturalnej skóry. Jakub Chabowski w tradycyjnym góralskim stroju Następny slajd

SLAJD OPRACOWAŁA: Malwina Guśtak GÓRALKA Chusta - góralki zakładają ją na ramiona lub wiążą je na głowie. Najbardziej popularne są chusty kolorowe, w kwieciste wzory, wykończone długimi frędzlami. Korale - tradycyjny dodatek do stroju góralek, najczęściej koloru czerwonego. Im większa liczba sznurów korali na szyi, tym wyższy status społeczny góralki. Gorset - zakładany na płócienne białe bluzki góralki, szyty z najlepszych materiałów, zdobiony kolorowym haftem, cekinami i koralikami. Sznurowany z przodu wstążką, której kolor musi być dopasowany do reszty ubioru. Spódnica - przewiewna w kolorowe kwiaty, pod nią góralki zakładają ciepłe halki. Kierpce - robione ręcznie z twardej skóry, mogą być wiązane rzemykami wokół łydek lub zapinane, są bardzo trwałe, zazwyczaj noszone na grube skarpety. Jedna z uczennic w góralskim stroju Powrót do strony głównej

SLAJD OPRACOWAŁ: Rafał Jochymczyk Muzyka regionalna Muzyka stale towarzyszy mieszkańcom Podhala. Górale kochają muzykę, mają ją we krwi i jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Grają bez nut, ze słuchu, żywiołowo. Dlatego ich muzyka ma niesamowitą energię i niepowtarzalne brzmienie. Tradycyjny zespół składa się z minimum trzech osób, a instrumenty, na których grają to gęśle, czyli skrzypce, które są najpopularniejszym instrumentem, dudy znane również, jako kozy oraz basy nadające rytmiczność. Górale mówią, że muzyka gór jest taka jak miejsce, w którym się ukształtowała: zmienna, piękna i surowa w brzmieniu. Miłość do muzyki sprawia, że organizowanych jest wiele festiwali, jak na przykład Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, który odbywa się corocznie od 1968r. Zespoły rywalizują o Złotą, Srebrną i Brązową Ciupagę. Grupa przyjaciół ze wspólnymi zainteresowaniami. Następny slajd

SLAJD OPRACOWAŁA: Zuzanna Markowska Specyfika zakopiańskich chat Zakopane stało się popularne w połowie XIX wieku, zaczęło wtedy przyciągać artystów, badaczy przyrody i kuracjuszy z miast. Piękno górskiego krajobrazu sprawiało, że ludzie zaczęli osiadać się tam na stałe. Rozpoczęła się dynamiczna rozbudowa miasta. Początkowo mieszkali jako letnicy w istniejących chatach górskich. Zagrody były budowane z tatrzańskiego drewna, których charakterystyczną cechą jest zrębowa konstrukcja ścian (płazy) i pokrycie dachowe z gontu. Klasyczne proporcje budynków, które powstały bez użycia gwoździ w dzisiejszych czasach wydają się wręcz niewyobrażalne. Gdy ludzie zaczęli osiedlać się na stałe, budowali już nie chaty, ale domy i wille w różnych stylach. Wykreował się wtedy styl zakopiański, wymyślony i uporządkowany przez Stanisława Ignacego Witkiewicza. Pierwszą willą w tym stylu była Koliba. Kolejną willą odwzorowującą styl zakopiański była Atma - dawniej pensjonat zamieszkały przez Karola Szymanowskiego. Dziś, znajduje się tam muzeum kompozytora, gdzie odbywają sie koncerty. Specyficzna architektura zakopiańskich budynków jest dopełnieniem dorobku kulturalnego miasta. W Polce nie znajdziemy tak charakterystycznych budynków, jak te w zakopiańskim regionie. Chaty w Dolinie Chochołowskiej Powrót do strony głównej

SLAJD OPRACOWAŁ: Jakub Chabowski Dolina Kościeliska Dolina Kościeliska jest uważana za najpiękniejszą dolinę po polskiej stronie Tatr. Jest łatwo dostępna, więc popularna wśród turystów. Przyciągają ich tu takie atrakcje jak: jaskinie, podziemne źródła, piękne widoki, przyjemna droga do schroniska. W Dolinie Kościeliskiej jest najwięcej jaskiń w całych Tatrach, najbardziej znane to Mroźna, Raptawicka, Mylna. Warto zobaczyć też lodowe źródło skąd krystalicznie czysta woda o temperaturze 4,5 C wypływa w trzech kierunkach. Zniszczenia spowodowane przez halny Następny slajd Jaskry tatrzańskie w Dolinie Kościeliskiej

SLAJD OPRACOWAŁ: Krzysztof Kucharz Dolina Chochołowska Najciekawsza dolina Tatr Tablica na Siwej Polanie upamiętniająca wizytę Jana Pawła II w Dolinie Chochołowskiej Kaplica św. Jana Chrzciciela Przyszli dziennikarze na szlaku Dolina Chochołowska jest największą i najdłuższa doliną w polskich Tatrach. Widok z doliny zwala z nóg, a cały krajobraz tworzy niesamowity wygląd, dając wyrazisty obraz niezwykłej przyrody. Wiosna widok jest zachwycający, a łąki pokrywają łany fioletowych krokusów. Dolina Chochołowska była kiedyś ważnym terenem wypasu owiec. Obecnie odbywa się tu kulturowy wypas owiec. Dzięki temu w sezonie możemy zobaczyć typowy górski widok, czyli owce pasące się na halach. W 1983 roku Jan Paweł II odwiedził schronisko w Dolinie Chochołowska i poszedł na spacer do Doliny Jarząbczej. Na pamiątkę wytyczony został szlak papieski i wzniesiono pomnik. Powrót do strony głównej

SLAJD OPRACOWAŁ: Adam Kaczor Schroniska Schronisko Ornak Schronisko na Polanie Chochołowskiej

SLAJD OPRACOWAŁ: Adam Kaczor Schronisko Ornak Znajduje się na trasie Doliny Kościeliskiej 1100m n.p.m. Jest możliwość noclegu 80 miejsc Darmowa łazienka Możliwość wykonania telefonu Wydzielone pomieszczenie dla przewodników Posiłki w cenach od 2zł do 22zł Specjał zakładu kiełbasa biała z grilla, ziemniaki, kapusta słodko-kwaśna, sos cygański, piwo. Koszt 22zł

SLAJD OPRACOWAŁ: Adam Kaczor Schronisko na Polanie Chochołowskiej Znajduje się na trasie Doliny Chochołowskiej 1148m n.p.m. Jest możliwość noclegu 133 miejsca Darmowa łazienka Możliwość wykonania telefonu Dostęp do kuchni turystycznej Posiłki w cenach od 0,70zł do 16zł Specjał zakładu - Oscypek po Chochołowsku (placki ziemniaczane, oscypek, żurawina). Koszt 16zł Tel. 018-207-05-10

SLAJD OPRACOWAŁ: Adam Kaczor Schronisko Ornak Galeria Zdjęć Powrót do slajdu głównego

Schronisko na Polanie Chochołowskiej Galeria Zdjęć Adam Kaczor

SLAJD OPRACOWAŁA: Aleksandra Sadowska Dom wczasowy Harnaś Idealne miejsce na wypoczynek w Zakopanem. Właściciele oferują m.in. 1-4 os. pokoje z łazienką i TV, wyżywienie, aneks kuchenny, a także plac zabaw, bilard i wiele innych atrakcji takich jak ogniska czy kuligi. Powrót do strony głównej DW Harnaś Bustryk 77C 34-521 Ząb Tel./fax (o*18) 207-10-07 e-mail: lassak@dw-harnas.com www.dw-harnas.com

SLAJD OPRACOWAŁA: Aleksandra Sadowska

Prezentację przygotowały:

wycieczkowe RODZYNKI Paulina Felska Jochymczyk Zuza Markowska Klaudia Porada Sara Suchoszek Malwina Guśtak Adam Kaczor Konrad Kaczmarczyk Ola Sadowska Krzysiu Kucharz Kuba Kawka Aga Rybicka Rafał Dona Popławska Magda Machowiak

Do zobaczenia! DZIENNIKARSKA 2A PZAJDAKI Z DZIENNIKARSKIEJ 1A