SZKOŁA WYŻSZA im. PAWŁA WŁODKOWICA w PŁOCKU Radosław Knap MIEJSCE ROLNICTWA POLSKIEGO W UNII EUROPEJSKIEJ Płock 2004
SPIS TREŚCI Wstęp 9 ROZDZIAŁ I TEORIA I PRAKTYKA STREFY WOLNEGO HANDLU I UNII CELNEJ NA PRZYKŁADZIE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ Wprowadzenie 19 1. Teoretyczne aspekty budowy strefy wolnego handlu i unii celnej 19 1.1. Efekty krótkookresowe strefy wolnego handlu i unii celnej 20 1.2. Efekty długookresowe wprowadzenia strefy wolnego handlu i unii celnej 23 2. Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej 24 2.1. Cele i obszar zainteresowania wspólnej polityki rolnej...24 2.1.1. Polityka rynkowa jako element wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej 26 2.1.2. Polityka strukturalna 29 2.2. Elementy polityki handlowej w odniesieniu do wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej 32 2.3. Reformy wspólnej polityki rolnej 36 3. Wpływ wspólnej polityki rolnej na kształt handlu i konkurencyjność produktów rolnych Unii Europejskiej...48 4. Wpływ postanowień Porozumienia WTO i Rundy Urugwajskiej GATT na zmiany wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej 53 5. Zmiany w tendencjach handlu Unii Europejskiej - struktura geograficzna i towarowa 58
6. Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na zmiany w handlu rolnym Unii Europejskiej 64 Podsumowanie 68 ROZDZIAŁ II ROLNICTWO IRLANDII I AUSTRII JAKO PRZYKŁAD PRZEOBRAŻEŃ IDOSTOSOWAŃ DO WYMAGAŃ WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ UNII EUROPEJSKIEJ Wprowadzenie 73 1. Wpływ procesu pogłębiania integracji europejskiej na rolnictwo i handel towarami rolnymi na przykładzie Irlandii 75 2. Rolnictwo Austrii w procesie przeobrażeń i dostosowań do wymagań wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej.83 2.1 Sytuacja w austriackim sektorze rolnym przed objęciem go wspólną polityką rolną Unii Europejskiej.83 2.1.1. Regulacje wewnętrzne dotyczące wybranych sektorów gospodarki rolnej 89 2.1.2. Handel produktami rolno-spożywczymi pomiędzy Austrią i Unią Europejską w okresie przedczłonkowskim 95 2.2. Konsekwencje objęcia rolnictwa austriackiego wspólną polityką rolną 99 2.2.1. Proces dostosowawczy austriackiego sektora rolnego do wymogów wspólnej polityki rolnej..99 2.2.1.1. Problemy rynkowe 99 2.2.1.2. Problemy strukturalne 103 2.2.2. Sytuacja na wybranych rynkach po uzyskaniu przez Austrię członkostwa 106 2.3. Zmiany w kierunkach i strukturze handlu w okresie członkostwa 110
2.3.1. Zmiany w kierunkach przepływu i wielkościach strumieni handlu towarami rolno-spożywczymi Austrii po uzyskaniu członkostwa w Unii Europejskiej 110 2.3.2. Zmiany struktury handlu rolnego Austrii po uzyskaniu członkostwa w Unii Europejskiej 113 2.4. Korzyści i koszty rolnictwa austriackiego w kontekście uczestnictwa w jednolitym rynku europejskim 119 Podsumowanie 121 ROZDZIAŁ III STAN I PROCESY TRANSFORMACJI POLSKIEGO ROLNICTWA W LATACH 90 Wprowadzenie 127 1. Stan polskiego sektora rolnego w latach 90 127 1.1. Zmiany w polskim sektorze rolnym w okresie transformacji systemowej 133 1.1.1. Proponowane kierunki dostosowań 136 1.1.2. Rola kapitału zagranicznego w przeobrażeniach sektora rolno-spożywczego 146 1.1.3. Kierunki zmian w sektorze rolno-spożywczym 147 2. Handel artykułami rolno-spożywczymi w Polsce w latach 90 155 Podsumowanie 157 ROZDZIAŁ IV PRZEOBRAŻENIA POLSKIEGO SEKTORA ROLNEGO W KIERUNKU WYMOGÓW CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Wprowadzenie 161
1. Postanowienia Układu Europejskiego w odniesieniu do rolnictwa 161 2. Programy pomocy przedakcesyjnej Unii Europejskiej dla krajów stowarzyszonych 173 3. Polityka handlowa w odniesieniu do towarów rolnych w Polsce i jej wpływ na handel produktami rolnymi 177 4. Wpływ Rundy Urugwajskiej GATT/WTO na handel towarami rolnymi w Polsce 178 5. Scenariusze integracji i stanowisko negocjacyjne w perspektywie pełnego członkostwa Polski w Unii Europejskiej 181 5.1. Scenariusze integracji Polski z Unią Europejską ' 181 5.2. Działania zmierzające do osiągnięcia odpowiedniej pozycji wyjściowej do podjęcia negocjacji akcesyjnych..185 5.3. Polskie stanowisko negocjacyjne w obszarze rolnym 187 5.4. Dostosowanie regulacji ekologicznych w rolnictwie polskim do wymogów Unii Europejskiej 189 6. Tendencje w handlu towarami rolnymi pomiędzy Polską i Unią Europejską w okresie stowarzyszenia 192 7. Analiza i ocena konkurencyjności polskiego eksportu towarów rolnych na rynku Unii Europejskiej oraz eksportu unijnego na rynku polskim 198 8. Szansę rozwoju polskiego handlu w perspektywie członkostwa w Unii Europejskiej 207 Podsumowanie 212 WNIOSKI 215 LITERATURA 219