4. P L A C B A N K O W Y B R A M A T U R Y S T Y C Z N A W A R S Z A W Y

4. P L A C B A N K O W Y B R A M A T U R Y S T Y C Z N A W A R S Z A W Y P L A N S Z A P l a c B a n k o w y s k a l a 1 : 1 0 0 0 I. P o s a d z k i I I. W y s t r ó j p r z e s t r z e n i p u b l i c z n e j i e l e m e n t y m a ł e j a r c h i t e k t u r y I I I. Z i e l e ń I V. O ś w i e t l e n i e V. K o m u n i k a c j a V I. B u d y n k i, d z i e d z i ń c e, p r z e s t r z e n i e p o d z i e m n e V I I. P o w i ą z a n i a p i e s z e z o t o c z e n i e m V I I I. I n f o r m a c j a m i e j s k a i p o d k r e ś l e n i e w a l o r ó w h i s t o r y c z n y c h I X. W y t y c z n e d l a p o s z c z e g ó l n y c h s t r e f p l a c u

4. Plac Bankowy Brama turystyczna Warszawy Plac Bankowy jest jedną z głównych przestrzeni publicznych Warszawy, ważnym węzłem komunikacyjnym, a także miejscem skupiającym funkcje reprezentacyjne swoje siedziby ma tu kilka najważniejszych instytucji miejskich. Plac ten jest w chwili obecnej miejscem o niejednolitej formie i funkcji. Budynki rozmieszczone wokół niego reprezentują różne style i różną wartość architektoniczną, pełnią też różne funkcje. Plac sprawia wrażenie chaotycznego, jest zdominowany przez funkcję komunikacyjną. Niemal całą jego powierzchnię zajmują jezdnie i miejsca parkingowe. Przystanki komunikacji miejskiej rozrzucone są po całym placu i jego otoczeniu. Widoczna jest też niska jakość i zaniedbanie elementów małej architektury. Ze względu na bliskość przestrzeni atrakcyjnych turystycznie jak również dobrą dostępność komunikacyjną, zakłada się stworzenie tu głównego punktu obsługi turystycznej miasta. Planuje się także podniesienie jakości przestrzeni, poprzez likwidację naziemnego parkowania, poprawienie warunków funkcjonowania komunikacji miejskiej, utworzenie atrakcyjnego wyglądu posadzki, wprowadzenie funkcjonalnych i nowoczesnych mebli miejskich, zmianę aranżacji i wprowadzenie nowej zieleni oraz efektowne oświetlenie przestrzeni. Przewiduje się następujące podział placu na następujące przestrzenie, które zakomponowane będą w różny sposób: 1) Strefa ruchu pieszego po zachodniej stronie placu 2) Strefa ruchu pieszego po wschodniej stronie placu 3) Strefa wyniesionej posadzki po zachodniej i południowej stronie placu 4) Strefa przestrzeni wzdłuż wschodniej elewacji placu 5) Strefy komunikacji kołowej: a) jezdnia ulicy Marszałkowskiej; b) jezdnie ulicy Elektoralnej oraz wjazdów / wyjazdów na parkingi podziemne; 6) Strefa przejść dla pieszych w poziomie ciągów pieszych 7) Strefa dziedzińca przed Ratuszem II. Posadzka Przewiduje się zastosowanie posadzki w formie będącej kontynuacją założeń zaproponowanych dla Placu Teatralnego i ulicy Senatorskiej. Podobnie jak w tych dwóch przestrzeniach, na Placu Bankowym przewiduje się wykonanie posadzki w stonowanej, jednolitej kolorystyce, ułożonej z płyt, kostki lub bruku granitowego. Ze względu na to, że Plac Bankowy jest miejscem bardzo uczęszczanym, a także posiadającym reprezentacyjny charakter, należy zastosować płyty o dużej odporności na działanie czynników użytkowych. Zróżnicowanie poszczególnych rejonów placu powinno nastąpić dzięki stosowaniu płyt o różnych fakturach i wymiarach. Dodatkowym urozmaiceniem przestrzeni Placu Bankowego będzie różnica poziomów posadzki w poszczególnych jego częściach. Analogicznie jak na Placu Teatralnym oraz ulicy Senatorskiej, przewiduje się wyodrębnienie tzw. opasek stref posadzki o drobnych podziałach i dużej chropowatości, zlokalizowanej wokół wszystkich jezdni oraz budynków. Jej zadaniem ma być uwidocznienie granic przestrzeni pieszych, co jest szczególnie istotne dla osób niepełnosprawnych. Możliwe jest zaznaczenie w rysunku posadzki historycznego, przedwojennego zasięgu Placu Bankowego (o kształcie trójkąta), a także fasad budynków, które tworzyły pierzeję nie istniejącej dziś ulicy Rymarskiej. 30

Przykład stosowania posadzki o różnej fakturze dla podkreślenia odmiennych części przestrzeni placu II. Wystrój przestrzeni publicznej i elementy małej architektury Ze względu na wielkomiejski charakter placu, przewiduje się zastosowanie tu mebli miejskich o nowoczesnych formach. Wszystkie elementy małej architektury powinna cechować wysoka jakość wykonania i zastosowanych materiałów oraz ich wzajemna spójność. Ich styl powinien być jednolity i stonowany. Dopuszcza się wprowadzenie tu formy nieco innej niż na sąsiedniej ulicy Senatorskiej, jednak konieczna jest wzajemna korelacja tych stylów (nie mogą być to formy kłócące się ze sobą). W południowej części placu zakłada się lokalizację fontanny może być to fontanna przeniesiona sprzed Kina Muranów (przemawia za tym fakt, że jej nowa lokalizacja byłaby bardzo zbliżona do historycznej, przedwojennej) lub inny, nowy obiekt. Pozostawienie w obecnej lokalizacji pomnika Słowackiego spowodowałoby zdominowanie fontanny przez pomnik oraz efekt zbyt dużego zagęszczenia dominant na placu. Dlatego proponuje się przeniesienie pomnika Słowackiego w otoczenie parkowe, które umożliwi lepszą ekspozycję jego walorów. Należy również rozważyć możliwość relokacji pomnika Starzyńskiego. Zakłada się, że otoczenie fontanny w południowej części placu, a także sąsiedztwo drzew przed blokiem mieszkalnym po wschodniej stronie będą głównymi strefami odpoczynku, z dużą ilością miejsc do siedzenia, rozmieszczonych tak, aby umożliwić obserwację zabytkowej elewacji zachodniej strony placu. Istotnym elementem małej architektury jest też infrastruktura przystankowa. Ze względu na przewidywane duże wykorzystanie wspólnych przystanków tramwajowo-autobusowych na początkowym odcinku ulicy Andersa, zaleca się, aby przystanki te posiadały całościowe zadaszenie. Byłoby wskazane, aby jego wygląd był taki sam jak zadaszeń wykonywanych obecnie na przystankach w Al. Solidarności, w ramach remontu torowiska Trasy W-Z. Wspólne przystanki w rejonie ulicy Senatorskiej powinny natomiast posiadać ażurową formę, bez dużych zadaszeń, nie dominującą nad zabytkowym sąsiedztwem. Na powierzchni placu konieczna będzie lokalizacja infrastruktury związanej z funkcjonowaniem parkingów podziemnych (wjazdy, wejścia, windy, czerpnie, wyrzutnie), zaleca się, aby elementy te nie przysłaniały zabytkowych elewacji oraz w możliwie jak najmniejszym stopniu wystawały ponad powierzchnię. Nowe wyjścia z przejść podziemnych w rejonie skrzyżowania z Al. Solidarności powinny posiadać formę nawiązującą do istniejących w pobliżu obiektów należących do infrastruktury stacji metra Ratusz Arsenał). 31

Przykładowe formy elementów małej architektury: Kosze na śmieci Ławki Wygrodzenia przy jezdni Donice na zieleń 32

Stojaki na rowery Słupy ogłoszeniowe Latarnie 33

III. Zieleń Przewiduje się zachowanie drzew we wschodniej części placu, a także jej uzupełnienie o nowe nasadzenia. Zieleń i elementy małej architektury razem mają tworzyć tu atrakcyjne miejsce odpoczynku i spaceru. Po zachodniej stronie placu zakłada się stosowanie wyłącznie niskiej zieleni w donicach, tak aby nie nastąpiło przysłonięcie zabytkowej elewacji. Przykładowe możliwości aranżacji przestrzeni wokół drzew IV. Oświetlenie Zakłada się zachowanie oraz modernizację iluminacji zabytkowych budynków tworzących zachodnią i południową elewację placu. Również Błękitny Wieżowiec, jako charakterystyczny obiekt architektury współczesnej, powinien posiadać interesującą iluminację. Oświetlenie jezdni powinno być zapewnione przez ciąg latarń umieszczonych po obu jej stronach, mogą one posiadać formę nowoczesną, bardziej atrakcyjną i o wyższym standardzie niż latarnie umieszczone tu obecnie. W celu uatrakcyjnienia przestrzeni pieszych placu, możliwe jest tu zastosowanie nowoczesnego oświetlenia, o różnych barwach w formie małych, niskich latarń lub punktowych świateł zamontowanych w posadzce. W szczególności, podświetlone powinny zostać stopnie łączące dwie części placu umieszczone na różnych poziomach. W rejonie Ratusza proponuje się lokalizację dużych reflektorów wmontowanych w posadzkę, tworzących rodzaj słupów światła. Rozwiązanie takie ma podkreślać fakt, że Plac Bankowy mógłby spełniać funkcję jednej z bram wjazdowych do centrum Warszawy. Sugeruje się zastosowanie analogicznych obiektów na pozostałych symbolicznych bramach prowadzących do centrum (Plac Konstytucji, Plac Zawiszy, Rondo de Gaulle a). 34

Przykłady nowoczesnego oświetlenia zamontowanego w posadzce V. Komunikacja Przewiduje się przebudowę ul. Marszałkowskiej w obszarze Placu Bankowego (wariant 2) oraz na odcinku Senatorska Królewska według rozwiązania wariantu 1. Zakłada się na odcinkach pomiędzy skrzyżowaniami przekrój ulicy dwujezdniowy, o dwóch pasach ruchu z pasem dzielącym: - według wariantu 1 (preferowanego przez autorów) w którym zlokalizowane jest wspólne torowisko tramwajowo-autobusowe; - według wariantu 2 o minimalnej szerokości wynoszącej 2,0 m i torowiskiem tramwajowym przebiegającym po wschodniej stronie ulicy (jak w stanie istniejącym); przewiduje się prowadzenie komunikacji autobusowej wspólnie z ruchem kołowym; Zakłada się przebudowę skrzyżowań ul. Marszałkowskiej: - z ul. Senatorską i Elektoralną; - z Al. Solidarności i ul. Andersa; Wybór rozwiązania według wariantu 1 spowoduje dodatkowo przebudowę skrzyżowania z ul. Ptasią i Królewską. Proponuje się rozwój węzła przesiadkowego Metro Ratusz Arsenał poprzez lokalizację w jego rejonie przystanków komunikacji publicznej (metro, tramwaj i autobus) oraz rozbudowę przejść podziemnych w celu ułatwienia przesiadki. Przewiduje się również lokalizację przystanków tramwajowych i autobusowych w rejonie skrzyżowania z ul. Senatorską Elektoralną. Proponuje się prowadzenie ścieżki rowerowej dwukierunkowej, o szerokości min. 2,0 m: - od Al. Solidarności w kierunku południowym, do ul. Królewskiej po wschodniej stronie ulicy; - od Al. Solidarności w kierunku północnym po zachodniej stronie ulicy (poza granicami opracowania); 35

Przyjmuje się likwidację parkowania naziemnego w obrębie placu, natomiast przewiduje się lokalizację pod jego zachodnią częścią publicznego parkingu podziemnego z wjazdem od ul. Marszałkowskiej (od zachodniej jezdni, poniżej skrzyżowania z Al. Solidarności) oraz wjazdem i wyjazdem od ul. Elektoralnej. Proponuje się również rozważenie możliwości zlokalizowania parkingu podziemnego pod dziedzińcem Ratusza z wjazdami / wyjazdami wspólnymi jak na parking pod placem. Dla lokalizacji postoju taksówek oraz przystanku dla autokarów przywożących turystów przewiduje się wykorzystanie ul. Przechodniej. Proponuje się zlokalizowanie zatoki postojowej wzdłuż zachodniej jezdni ul. Marszałkowskiej dla miejskich pojazdów turystycznych. Przykład wjazdu na parking podziemny wkomponowanego w powierzchnię placu Przykłady wspólnych pasów tramwajowo-autobusowych 36

VI. Budynki, dziedzińce, przestrzenie podziemne W centralnej części placu przewiduje się lokalizację przystanku bazowego (postój i miejsce przesiadek) dla pojazdów miejskich linii turystycznych. W jego sąsiedztwie proponuje się lokalizację punktu obsługi turystów (w dawnym Pałacu Ministra Skarbu lub na zewnątrz). Przewiduje się, że w przyszłości budynki zlokalizowane po zachodniej stronie placu, obecnie pełniące wyłącznie funkcje administracyjne i reprezentacyjne (siedziby instytucje miejskich i wojewódzkich), powinny być otwarte dla osób odwiedzających plac. W szczególności, przewiduje się wykorzystanie podcieni dawnego Pałacu Ministra Skarbu do funkcji obsługi ruchu turystycznego, wystaw czasowych, drobnej gastronomii. Kontynuację tych funkcji przewiduje się w obrębie tarasu przylegającego do krużganków. Po zachodniej stronie placu, w części umieszczonej powyżej poziomu terenu, przewiduje się lokowanie w sezonie letnim ogródków kawiarnianych. Dobrym miejscem dla tego celu jest też sąsiedztwo dawnego Hotelu Saskiego, na południowym krańcu placu. Proponuje się również rozważenie zmiany funkcji dziedzińca przed budynkiem Ratusza (dawny Pałac Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu) dziś przestrzeń ta zajęta jest przez parking. Proponuje się przeniesienie go pod ziemię, tak aby plac ten mógł pełnić funkcję reprezentacyjną. VII. Powiązania piesze z otoczeniem Zakłada się zachowanie wszystkich istniejących powiązań pieszych związanych z układem drogowym. Powiązanie z północno-wschodnią stroną skrzyżowania ulic Andresa i al. Solidarności będzie zapewnione poprzez przejście podziemne. Przewiduje się także zachowanie powiązania z ulicą Corazziego, poprzez przejście po południowej stronie Błękitnego Wieżowca. VIII. Informacja miejska i podkreślenie walorów historycznych Należy zastosować system tablic według wzoru Miejskiego Systemu Informacji ustalonego dla całego miasta. Proponuje się rozlokowanie w różnych miejscach placu punktów informacji o ciekawych miejscach i zabytkach znajdujących się w rejonie Placu Bankowego. Byłoby wskazane, aby część z tych punktów posiadała formę interaktywną, umożliwiającą projekcje, na tle widoku współczesnego, historycznego wyglądu poszczególnych miejsc, np. dawnej Wielkiej Synagogi czy pierzei ulicy Rymarskiej. IX. Wytyczne dla poszczególnych stref placu 1) Strefa ruchu pieszego po zachodniej stronie placu Zakłada się, że będzie to główna przestrzeń piesza placu, zlokalizowana pomiędzy jezdnią ciągu Marszałkowska - Andersa a strefą tarasów przy elewacji zachodniej. Posadzka powinna być tu wykonana z płyt granitowych o średnich wymiarach i fakturze piaskowanej lub groszkowanej. W strefie tej przewiduje się lokalizację fontanny, a także punktu obsługi ruchu turystycznego i zatoki dla pojazdów turystycznych. W północnej części tej strefy konieczne będzie zlokalizowania wjazdu na dziedziniec Ratusza. Zakłada się, że powierzchnia tego wjazdu będzie stanowić część posadzki placu i wydzielona będzie jedynie innym jej rysunkiem. Konieczne będzie zastosowanie na wjeździe płyt wzmocnionych. 37

Przykład wjazdu w poziomie przestrzeni pieszej (wyznaczonego jedynie rysunkiem posadzki) 2) Strefa ruchu pieszego po wschodniej stronie placu W tej strefie przewiduje się zastosowanie tego samego rodzaju posadzki co w strefie opisanej w punkcie 1 (duże płyty granitowe, o fakturze polerowanej). 3) Strefa tarasów po zachodniej i południowej stronie placu Zakłada się, że strefa ta będzie wyniesiona o około 50 cm ponad poziom strefy 1, przewiduje się zachowanie poziomu obecnego tarasu przylegającego do krużganków dawnego Pałacu Ministra Skarbu. Strefa ta będzie mieć jednak większą powierzchnię niż obecny taras. Przewiduje się, że będą to przestrzenie placu o najbardziej reprezentacyjnym charakterze. Przewiduje się zastosowanie w tej strefie posadzki złożonej z płyt o większych wymiarach niż w strefie 1 i 2 oraz o bardziej wygładzonej fakturze (polerowanej lub piaskowanej). Przewiduje się lokowanie w tej strefie sezonowych ogródków kawiarnianych oraz czasowych wystaw. Możliwe jest zastosowanie odmiennego rysunku posadzki (innego systemu mega-podziałów) w przestrzeniach położonych po południowej (przy d. Hotelu Saskim) oraz po zachodniej stronie placu. 4) Strefa wzdłuż wschodniej elewacji placu Zakłada się tu zastosowanie tej samej posadzki co w strefie 3 (średniej lub dużej wielkości płyt granitowych, o fakturze polerowanej lub piaskowanej). W strefie tej przewiduje się lokalizacje największej ilości drzew, a także miejsc do odpoczynku. Jest tu możliwe również lokowanie ogródków kawiarnianych. Przewiduje się, że będzie to strefa placu sprzyjająca podziwianiu jego zabytkowej zachodniej elewacji. Ze względu na fakt, że ta strefa placu nie jest eksponowana (jej tłem jest mało wartościowy architektonicznie blok, znajduje się tu wiele drzew) jest to również preferowane miejsce dla lokowania elementów małej architektury takiej jak kioski, słupy ogłoszeniowe, w razie potrzeby budki telefoniczne itp. 38

Przykłady aranżacji stref odpoczynku na placu 5) Strefa komunikacji kołowej a) jezdnia ulicy Marszałkowskiej Przewiduje się wykonanie głównych jezdni Placu Bankowego o nawierzchni bitumicznej. Proponuje się natomiast rozważenie wykonania z płyt, kostki lub bruku granitowego nawierzchni wjazdów / wyjazdów z parkingu podziemnego oraz odcinka ulicy Elektoralnej pomiędzy ul. Marszałkowską i Przechodnią. Ze względu na przewidywane duże natężenie ruchu w tych miejscach konieczne jest tu zastosowanie posadzki wzmocnionej. b) jezdnie ulicy Elektoralnej oraz wjazdów / wyjazdów na parkingi podziemne; Zakłada się, że jezdnia ulicy Elektoralnej, pomiędzy wjazdem na parking podziemny a ul. Przechodnią będzie wykonana z kostki, bruku lub płyt granitowych, analogicznie jak sąsiadujące przestrzenie piesze. Przykład jezdni wyniesionej do poziomu ciągów pieszych Przykład jezdni wychodzącej na określonym odcinku na ciąg pieszy 39

Słupek automatycznie chowany w podłoże (do zastosowania np. na wjazdach na drogi wewnętrzne, wjazdach awaryjnych itp.) 6) Strefa przejść dla pieszych w poziomie ciągów pieszych Zaleca się, aby przy skrzyżowaniu Elektroralna / Marszałkowska / Senatorska przejścia dla pieszych przez ulice Senatorska i Elektoralną zostały wykonane w poziomie ciągów pieszych. Zakłada się, że pozostałe przejścia dla pieszych - przez jezdnie Al. Solidarności, Pl. Bankowego oraz ul. Marszałkowskiej zostaną wykonane w tradycyjny sposób, w poziomie jezdni. 7) Strefa dziedzińca przed Ratuszem Niniejsza koncepcja nie przesądza o wyglądzie posadzki, jaki powinien zostać zastosowany na dziedzińcu przed Ratuszem. Zaleca się jednak, aby posadzka tej przestrzeni również została wymieniona i aby istniejący tu parking naziemny został przeniesiony pod powierzchnię terenu. 40

W opracowaniu wykorzystano zdjęcia przykładowych rozwiązań wzorcowych pochodzące z następujących stron internetowych: http://www.urban.cccb.org/ http://www.mimoa.eu/ http://www.pps.org/ http://maps.google.pl/ http://www.granitstone.com.pl/ http://www.bramar.pl/ http://www.grabinex.pl/ http://www.granit-strzegom.com.pl/ http://www.thieme-gmbh.de/ http://www.siroli.de/ http://www.hess.eu/ http://puczynski.pl/ http://www.zano.pl/ http://bialostockiesgraffita.blox.pl/ http://commons.wikimedia.org/ http://www.pmo.waw.pl/ http://www.kienzler-stadtmobiliar.de/ http://www.teamtejbrant.se/ http://www.mabeg.de/ http://www.styl-bet.com.pl/ http://www.jumat.pl/ http://www.miejskiemeble.pl/ http://galeria.funthomas.info/ http://www.interparking.com/ http://www.parkeerbedrijf.gent.be/ http://skarabello2.w.interia.pl/ http://www.edroga.pl/ http://www.warszawa1939.pl/ http://www.ename974.org/ oraz zdjęcia własne 41