Sprawozdanie z seminarium naukowego we Vlotho

Sprawozdanie z seminarium naukowego we Vlotho 2 0 1 SGR SPOŁECZNA GOSPODARKA RYNKOWA 5 Biuro Zarządu Krajowego Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego ul. Nowy Świat 49 00-042 Warszawa http://sgr.pte.pl zk@pte.pl

Str. 02 Spis treści Spis treści Informacje ogólne 3 Wybrane treści prezentowanych wykładów 8 Tematyka referatów uczestników 12 Lista uczestników seminarium naukowego 13 Informacje o stronie internetowej SGR 14 Podziękowania 15

Str. 03 Informacje ogólne Informacje ogólne Informacje o terminie i miejscu seminarium naukowego W dniach od 16 do 30 sierpnia 2015 roku w ośrodku Gesamteuropäisches Studienwerk e.v. (GESW) przy ulicy Südfeldstraße 2-4 we Vlotho (Niemcy) odbyło się XXIV Seminarium Naukowe nt. Ordoliberalna koncepcja społecznej gospodarki rynkowej i jej realizacja w Niemczech i w Polsce ( Die ordoliberale Konzeption der Sozialen Marktwirtschaft und ihre Umsetzung in der Bundesrepublik Deutschland und Polen ). Ośrodek jest położony w malowniczej okolicy nad Wezerą, składa się z czterech oddzielnych budynków o nazwach skojarzonych ze stolicami państw Europy Środkowo-Wschodniej, to są: Warszawa, София, Praha, Budapest. W trzech z nich (poza Warszawą ) znajdowały się pokoje gościnne. W budynku Praha były dodatkowo jadalnia, sala telewizyjna i pomieszczenia kameralne. Budynek Warszawa przeznaczony był do celów dydaktyczno-naukowych. Tam też odbywały się wykłady, dyskusje naukowe i praca w grupach; w tym budynku można było również skorzystać z biblioteki oraz laboratorium komputerowego. W łączniku pomiędzy budynkami Warszawa i София znajdowała się sala o charakterze sportowo-rekreacyjnym, która była wyposażona w stół bilardowy oraz stoły do tenisa stołowego (ping-ponga). W niedalekiej okolicy od ośrodka GESW znajduje się Stare Miasto, dworzec kolejowy oraz trasa dla kolarzy Vlotho-Drakenburg o długości ok. 93 km. Cel XXIV Seminarium Naukowego we Vlotho Celem XXIV Seminarium Naukowego nt. "Ordoliberalna koncepcja społecznej gospodarki rynkowej" była wymiana poglądów i doświadczeń na temat głównych założeń, celów i zasad tej koncepcji, zarówno pomiędzy naukowcami, jak i praktykami. Seminarium to przyczyniło się do integracji naukowców z różnych ośrodków naukowych z Polski, Niemiec i Białorusi. Tegoroczna edycja była kontynuacją toczącej się dyskusji naukowej nt. realizacji tej koncepcji w Niemczech i Polsce. Wydarzenie to zainspirowało młodych pracowników nauki do poszerzenia wiedzy z zakresu ordoliberalizmu i utorowało drogę do stworzenia pomostu pomiędzy młodymi a doświadczonymi pracownikami nauki. Do głównych punktów tego seminarium można zaliczyć: promowanie rozwoju naukowego wśród młodych pracowników nauki, doktorantów oraz przyszłych studentów nauk ekonomicznych poprzez animowanie wymiany myśli naukowej w obszarze zagadnień oscylujących wokół ordoliberalnej koncepcji społecznej gospodarki rynkowej,

Str. 04 Informacje ogólne stworzenie forum do prezentacji myśli i wyników badań na temat realizacji założeń tej koncepcji w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i Niemczech, diagnoza aktualnego stanu wiedzy na temat ordoliberalizmu oraz wypracowanie najlepszych praktyk w obszarze realizacji tej koncepcji w Polsce. Informacje o Radzie Naukowej Seminarium oraz prelegentach Radę Naukowo-Programową XXIV Seminarium Naukowego we Vlotho nt. Ordoliberalna koncepcja społecznej gospodarki tworzyli: Pani prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska opiekun naukowy seminarium z ramienia Zarządu Krajowego PTE (prezes PTE) oraz profesor Szkoły Głównej Handlowej, Pan prof. dr hab. Piotr Pysz opiekun naukowy seminarium ze strony niemieckiej, profesor Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku oraz Private Hochschule für Wirtschaft und Technik Vechta, Diepholz, Oldenburg, Pan Lars Vogel Dyrektor Naczelny Fundacji Ludwiga Erharda w Bonn. W tegorocznej edycji seminarium, program był odpowiednio nasycony a zakres merytoryczny wykładów i prelekcji szczególnie urozmaicony, zasobny w informacje i skłaniał uczestników seminarium do zadawania frapujących pytań. Uczestnicy seminarium mieli przyjemność wysłuchać wykładów i prelekcji następujących prelegentów (w kolejności alfabetycznej): Pana Prof. Dr. Thomasa Apolte (Universität Münster) nt. Europejska polityka pieniężna i europejskie kryzysy walutowe ; Pana Europosła Elmara Broka nt. Okrągły stół w sprawie przyszłości Europy - sesja specjalna połączona z rundą pytań od uczestników seminarium i odpowiedziami eksperta (moderator: Pan prof. dr hab. Piotr Pysz); Pana Prof. Dr. Nilsa Goldschmidta (Universität Siegen) nt. Ordoliberalizm i chrześcijańska doktryna społeczna ; Pani Heleny Helfer (Westfälische Wilhelms-Universität Münster) nt. Społeczna gospodarka rynkowa: w kierunku kompleksowego i złożonego indeksu ; Pana Prof. Dr. Armina Jansa (Zürcher Hochschule für Angewandte Wissenschaften, Winterthur w Szwajcarii) nt. Regulacje bankowe quo vadis? ; Pana Prof. Dr. Markusa Kerbera (TU Berlin) nt. Europejska polityka konkurencji. Wolność konkurencji czy efektywność? Uwagi na temat wyzwolenia polityki konkurencji od jej podstaw normatywnych ; Pani Prof. Dr. (prof. dr hab.) Elżbiety Mączyńskiej nt. Ład gospodarczy/zaburzenia w kontekście ryzyka długotrwałej stagnacji sekularnej ;

Str. 05 Informacje ogólne Pana Prof. Dr. (prof. dr hab.) Piotra Pysza nt. Jakie wnioski możemy wyciągnąć z ordoliberalizmu w myśli ordoliberalnej oraz nt. Eucken, Hayek i Schumpeter zasady konkurencji a twórcza destrukcja ; Pana Larsa Vogla nt. Ludwig Erhard i Fundacja Ludwiga Erharda - jej zadania i funkcjonowanie. Wyobrażenia Ludwiga Erharda na temat europejskiej polityki"; Pana Prof. Dr. Horsta Friedricha Wünsche nt. Społeczna gospodarka rynkowa Ludwiga Erharda: implikacje ostatnich wyników badań i eksperckiej konsultacji politycznej". Informacje o zróżnicowaniu przestrzennym seminarzystów W trakcie dwutygodniowego seminarium naukowego można było poznać dwadzieścioro siedmioro osób, reprezentujących główne ośrodki naukowe w Polsce z jedenastu województw, jeden ośrodek z Niemiec oraz jeden z Białorusi 1. Do ośrodków z Polski, reprezentowanych przez uczestników seminarium należy zaliczyć: w województwie kujawsko-pomorskim: Wyższą Szkołę Bankową w Toruniu; w województwie lubuskim: Uniwersytet Zielonogórski; w województwie małopolskim: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie oraz Uniwersytet Jagielloński; w województwie mazowieckim: Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Szkołę Główną Handlową oraz Uczelnię Łazarskiego w Warszawie; w województwie opolskim: Politechnikę Opolską; w województwie podlaskim: Politechnikę Białostocką, Uniwersytet w Białymstoku oraz Wyższą Szkołę Finansów i Zarządzania w Białymstoku; w województwie pomorskim: Uniwersytet Gdański; w województwie śląskim: Akademię Techniczno-Humanistyczną w Bielsko-Białej; w województwie świętokrzyskim: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Kochanowskiego w Kielcach; w województwie wielkopolskim: Politechnikę Poznańską; w województwie zachodniopomorskim: Uniwersytet Szczeciński. 1 Dla potrzeb analizy zróżnicowania przestrzennego potencjału naukowego reprezentowanych województw (i ośrodków) przyjęto, że Pani prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska oraz Pan prof. dr hab. Piotr Pysz również byli uczestnikami seminarium w umownym słowa tego znaczeniu, przy czym uznano, że Pan prof. dr hab. Piotr Pysz reprezentował zarówno ośrodek w Niemczech, jak i ośrodek w województwie podlaskim. Podobnie dwa ośrodki z różnych obszarów terytorialnych (województw) reprezentowała Pani prof. dr hab. Anna Ząbkowicz (województwa mazowieckie i małopolskie). Ośrodek z Białorusi (Białoruski Uniwersytet Państwowy) był reprezentowany przez Panią dr Olgę Domakur.

Str. 06 Informacje ogólne Zróżnicowanie przestrzenne potencjału naukowego uczestników z Polski XXIV Seminarium Naukowego nt. Ordoliberalna koncepcja społecznej gospodarki rynkowej realizacja w Niemczech i w Polsce zostało zaprezentowane na rysunku 1. Rysunek 1. Potencjał naukowy uczestników seminarium z Polski Źródło: opracowanie własne na podstawie listy uczestników seminarium. Jak wynika z danych zawartych na rysunku 1, najwięcej osób reprezentowało województwo mazowieckie, zachodniopomorskie, podlaskie i małopolskie, przy czym jeden z uczestników seminarium reprezentował dwie jednostki naukowo-badawcze: jedną w województwie mazowieckim, drugą w województwie małopolskim. W strukturze potencjału naukowego uczestników seminarium najliczniejszą grupę stanowiły osoby z tytułem profesora (40,74%) i stopniem naukowym doktora/doktora inżyniera (37,03%). Mniej liczną grupę w strukturze potencjału naukowego stanowiły osoby ze stopniem naukowym dr hab. (7,41%). W strukturze tej znaleźli się również doktoranci (7,41%) oraz laureaci OWE (7,41%), których umownie wliczono do potencjału naukowego. Należy zauważyć, że występuje dodatnia autokorelacja przestrzenna liczby osób z tytułem profesora pomiędzy sąsiednimi województwami (w pasie województw): podlaskim, mazowieckim, świętokrzyskim i małopolskim. Cztery województwa

Str. 07 Informacje ogólne charakteryzowały się zróżnicowaną strukturą potencjału naukowego uczestników seminarium naukowego we Vlotho, mianowicie: w strukturze potencjału naukowego uczestników seminarium z województwa mazowieckiego 50% uczestników stanowiły osoby z tytułem profesora, 40% ze stopniem naukowym doktora i 10% ze stopniem naukowym doktora habilitowanego; w strukturze potencjału naukowego uczestników seminarium z województwa zachodniopomorskiego 50% uczestników stanowiły osoby ze stopniem naukowym doktora i 50% uczestników stanowili doktoranci; w strukturze potencjału naukowego uczestników seminarium z województwa podlaskiego 66,67% uczestników stanowiły osoby z tytułem profesora a 33,37% ze stopniem doktora; w strukturze potencjału naukowego uczestników seminarium z województwa małopolskiego 66,67% uczestników stanowiły osoby z tytułem profesora a 33,37% ze stopniem doktora habilitowanego; struktura potencjału naukowego uczestników seminarium z województwa lubuskiego i kujawsko-pomorskiego była zbliżona, bowiem udział osób ze stopniem doktora i udział Laureatów OWE w strukturze uczestników seminarium był równy - wynosił po 50%.

Str. 08 Wybrane treści prezentowanych wykładów Wybrane treści prezentowanych wykładów Wykład Pana Prof. Dr. Thomasa Apolte (Universität Münster) nt. Europejska polityka pieniężna i europejskie kryzysy walutowe rozpoczął się od oceny sytuacji gospodarczej Niemiec. Na początku wykładu przeanalizowano szeregi czasowe oczyszczonego z inflacji Produktu Krajowego Brutto Niemiec (w cenach stałych do stycznia 1991 roku), realnej konsumpcji indywidualnej, rzeczywistych inwestycji, rzeczywistego importu i eksportu oraz wskaźnika koniunktury ZEW. Pan Prof. Dr. Apolte przedstawił również "oczekiwania gospodarcze" wobec mechanizmu płynności dostosowania do równowagi dla strefy euro i Unii Europejskiej w perspektywie długookresowej. Następnie dokonano przeglądu sytuacji gospodarczej w strefie euro, Niemczech, USA, Japonii, Wielkiej Brytanii, Francji i we Włoszech. Na jego podstawie sformułowano oczekiwania wobec przyszłej sytuacji gospodarczej. Interesujący były również wnioski płynące z przedstawionego wykresu rozrzutu poziomu PKB per capita (PPS) w 1999 roku względem procentowej zmiany PKB per capita (PPS) w 2014 w stosunku do roku bazowego 1999 dla poszczególnych państw z grup: EU12, strefy euro i krajów niebędących w strefie euro. Następnym punktem wykładu był przegląd głównych aspektów związanych z rynkiem pracy. Centralną cześć wykładu stanowiły zagadnienia związane z agregatami pieniężnymi sektora prywatnego oraz sytuacja związana z kryzysem w Grecji. Po ich prezentacji, sformułowano główny problem naukowy tego wykładu w formie pytania: czy polityka monetarna Europejskiego Banku Centralnego jest zbyt ekspansywna? Próbą rozwiązania tego problemu badawczego była weryfikacja scenariuszy popytu na pieniądz Banku Centralnego. Poza tym podjęto się omówienia stóp procentowych na rynkach kapitałowych i dokonano próby odpowiedzi na pytania: (a) co napędza popyt kapitału?, (b) co zmniejsza popyt? Na pierwsze pytanie podano dwa uwarunkowania, takie jak demografia i brak możliwości inwestycyjnych na rynkach wschodzących; na drugie pytanie - spadające stopy inwestycji w krajach uprzemysłowionych, zmiany w przedsiębiorstwach usługowych, spadający potencjał wzrostu (gospodarczego) na całym świecie. Z kolei wykład Pani Heleny Helfer (Westfälische Wilhelms-Universität Münster) nt. Społeczna gospodarka rynkowa: w kierunku kompleksowego i złożonego indeksu przedstawiał kierunek działania od rozwoju gospodarczego do struktury demokratycznej poprzez kanał transmisji: rozwój gospodarczy - instytucje - struktura demokratyczna. Głównym założeniem prezentowanych treści było przedstawienie systemów ekonomicznych jako zbioru instytucji. Głównym zadaniem badawczym było zbadanie korelacji pomiędzy instytucjami i rozwojem gospodarczym w celu identyfikacji poprawy dobrobytu poprzez połączenie instytucji. W tym celu Pani Helfer skonstruowała index SMEI (Social Market Economy Index), zawierający w swojej konstrukcji trzy składowe: polityczną jakość instytucjonalną (w tym: prawa polityczne, wolność cywilna, wolność od korupcji, wydatki rządowe), ekonomiczną jakość instytucjonalną (w tym: wolność finansowa (budżetowa), wolność biznesu i wolność monetarna), społeczną jakość instytucjonalną (w tym: edukacja,

Str. 09 Wybrane treści prezentowanych wykładów udział kobiet w parlamencie, długość oczekiwanych lat życia, wolność pracy, emisje dwutlenku węgla). Składowe te zestawiono z pryncypiami Euckena. Badanie przeprowadzono na podstawie danych panelowych, składających się ze stosów danych przekrojowych (liczba przekrojów w jednostce czasu: 163 krajów i liczba jednostek czasu w panelu: 11) - analiza obejmowała lata 2005-2010. Wyniki badań zostały przedstawione w formie graficznej za pomocą histogramów i wykresów rozrzutu dla wskaźników cząstkowych, jak i indexu SMEI. We wnioskach końcowych Pani Helfer podkreślała fakt, że istnieją ograniczenia w odniesieniu wartości informacyjnej, jednak te wskaźniki traktuje jako narzędzia do prowadzenia benchmarkingu. Natomiast wykład Pana Prof. Dr. Armina Jansa (Zürcher Hochschule für Angewandte Wissenschaften, Winterthur w Szwajcarii) nt. Regulacje bankowe quo vadis? został poświęcony czterem wątkom, takim jak: (1) gospodarczemu znaczeniu sektora finansowego, (2) regulacji bankowych zgodnie z Bazyleą III - odpowiedziami na globalny kryzys finansowy i gospodarczy 2008+, (3) ocenie nowej regulacji bankowych. Ponadto dokonano próby omówienia skutków upadłości banku (Dużego Banku) czy też załamania się całego systemu bankowego. Tymi skutkami były: redukcja lub brak dostępu do rachunków bankowych klientów, ciężka niewydolność lub zapaść płatności (Grecja w 07.2015 r.), kryzys kredytowy (credit crunch), który przyczynił się do paraliżu działalności gospodarczej i inwestycyjnej, co przyniosło spore straty ekonomiczne. Oprócz tego dokonano przeglądu głównych problemów związanych z Bazyleą III, to znaczy związanych z niedostatecznym kapitałem własnym prowadzącym do pokusy nadużycia czy związanych z regulacjami działającymi ze szkodą dla małych i średnich banków, co też prowadzi do niebezpiecznej zmiany w obrębie struktury i rozmiarów. Wykład Pani Prof. Dr. (prof. dr hab.) Elżbiety Mączyńskiej nt. Ład gospodarczy/zaburzenia w kontekście ryzyka długotrwałej stagnacji sekularnej był wykładem zamykającym część naukową XXIV Seminarium Naukowego nt. Ordoliberalna koncepcja społecznej gospodarki rynkowej realizacja w Niemczech i Polsce i był zarazem długo oczekiwanym - przez uczestników seminarium - punktem programu. Oni też nadali mu specjalną, nieformalną nazwę Unser long-awaited lecture. W trakcie wykładu Pani prof. dr hab. E. Mączyńska poruszyła niezwykle istotne i aktualne kwestie dotyczące ryzyka (pułapki) stagnacji sekularnej w kontekście sytuacji pokryzysowej współczesnych gospodarek. Niemniej Pani Profesor zaznaczyła przy tym, że stagnacja sekularna nie jest nowym tworem ekonomistów, bowiem można doszukiwać się jej początków już w pracach klasyków, choć za ojca uważa się Hansena. Pani prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska w kontekście odwołania się do sylwetki Hansena, rzeczowo przedstawiła pierwotne ujęcie sekularnej stagnacji, rozumianej przez pryzmat niemożności przystosowania systemu społeczno-gospodarczego do jego zasobów: rzeczowych, finansowych, pracy, jak również niemożność dostosowania tych zasobów do zgłaszanych potrzeb rozwojowych danego państwa. Zjawisko to występuje wówczas, gdy w krajach wysoko rozwiniętych dochodzi do

Str. 10 Wybrane treści prezentowanych wykładów niekorzystnych trendów demograficznych, to znaczy wskaźnik rozrodczości maleje a proces demograficznego starzenia się społeczeństwa postępuje, co pośrednio wpływa na wzrost wskaźnika obciążenia społeczeństwa. Taka perspektywa sprzyja hamowaniu dynamiki popytu i jednocześnie tłumi impuls inwestycyjny, tym samym oddziałuje to rynek pracy i stagnację. Jak podkreśla Pani Profesor E. Mączyńska tłumiony impuls inwestycyjny zakłóca proces pobudzania popytu na oszczędności i wywołuje trwałą stagnację. Kontekst ten poszerzony o przemiany technologiczne i otoczkę związaną z obniżaniem kosztów (między innymi poprzez redukcję zatrudnienia, a w sensie globalnym poprzez spadek wielkości popytu na pracę) i cen dóbr kapitałowych nosi nazwę nowej stagnacji sekularnej. Fala nowej stagnacji sekularnej może napłynąć również do Polski, jest to tym bardziej podobne, im dłużej utrzymuje się deflacja, bezrobocie technologiczne i niewłaściwe procesy demograficzne, połączone z antynomicznym dryfem znacznie zwiększają ryzyko wejścia w pułapkę stagnacji sekularnej. Dlatego jej przeciwdziałanie jest tak istotne już na poziomie pojawiania się zestawu syndromów, wskazujące na napływ fali nowej stagnacji sekularnej. Łatwości napływu fali nowej stagnacji sekularnej sprzyjają też inne uwarunkowania takie jak: globalizacja, rosnące bezrobocie, pułapka płynności wynikająca z chęci zatrzymania pieniądza przez inwestora (przyrosty zasobów pieniężnych nie są przeznaczane na inwestycje) czy zachowanie trendu spadkowego realnych stóp procentowych, czy też rosnąca asymetria dochodów społeczeństwa (gospodarki). Pani Profesor zaproponowała kilka rozwiązań dla niekorzystnie nakładających się procesów we współczesnych gospodarkach, w tym w Polsce. Zaznaczyła, że przebudowę należy zacząć od wewnątrz, czyli od racjonalizacji systemu/ustroju społecznogospodarczego poprzez wskazanie kierunków poprawy efektywności i użyteczności społecznej przemian. Innymi słowy należy przeciąć zaklęty krąg przeciwności. Wykład Pani prof. dr hab. E. Mączyńskiej był jednym z najciekawszych wykładów z cyklu wystąpień podczas XXIV Seminarium Naukowego nt. Ordoliberalna koncepcja społecznej gospodarki realizacja w Polsce i Niemczech. Wykład Pana Prof. Dr. (prof. dr hab.) Piotra Pysza nt. Eucken, Hayek i Schumpeter zasady konkurencji a twórcza destrukcja był jednym z wykładów otwierających XXIV Seminarium Naukowe we Vlotho. Celem wykładu było przedstawienie punktu widzenia takich myślicieli jak: Eucken, Von Hayek czy Sloterdijk w kontekście współczesnych gospodarek i społeczeństwa. Pan Profesor Pysz sformułował hipotezę mówiącą, że obecnie żyjemy w epoce przyśpieszonej schumpeterowskiej destrukcji i - w nieznanym światu - driftu Sloterdijkena. Ponadto stwierdzono, że od 2007/2008 rośnie krytyka teorii neoklasycznych i jej głównych zwolenników; mimo to w obecnych czasach w naukach ekonomicznych dominują teorie neoklasyczne, które mają charakter statyczny, czyli nie uwzględniają dynamiki gospodarki i społeczeństwa. Podstawowym założeniem ordoliberalizmu jest rozróżnienie pomiędzy ramami regulacyjnymi gospodarki a procesami gospodarczymi. W przypadku teorii porządku Euckena reguły gry ekonomicznej podmiotów na rynku są określone przez Państwo. Natomiast w teorii porządku Hayka zasady gry ekonomicznej podmiotów określone są spontanicznie przez uczestników rynku. Jednak

Str. 11 Wybrane treści prezentowanych wykładów istnieje sprzężenie zwrotne pomiędzy regułami gry określonymi przez Państwo, jak i spontanicznie wyłonionymi zasadami gry przez uczestników rynku. Jedne i drugie oddziałują na zachowanie podmiotów i ich interakcje między nimi. Przedstawiono również graficzny model syntezy porządku ustalanego spontanicznie i odgórnie przez prawo w świetle interakcji rynkowych. Model ten wskazuje na etapy dochodzenia do instytucjonalnych równowag cząstkowych względem takich wytycznych jak: ceny w zależności od wskaźnika niedoboru, stabilność waluty, otwartość rynków, prywatna własność środków produkcji, swoboda umów, odpowiedzialność, spójność polityki gospodarczej. Po analizie tych wytycznych, następuje próba uchwycenia równowagi instytucjonalnej oraz określenia stopnia równowagi w całym porządku gospodarczym. W prelekcji Pana Larsa Vogla nt. Ludwig Erhard i Fundacja Ludwiga Erharda - jej zadania i funkcjonowanie. Wyobrażenia Ludwiga Erharda na temat europejskiej polityki" najciekawszym punktem była komparacja polityki ordo (czyli opierającej się na porządku) i polityki opierającej się na procesach. Pierwsza z nich opiera się na fundamentach porządku ekonomicznego, długiej perspektywie czasowej w odniesieniu do jakościowego systemu gospodarczego. Drugi zaś sterowany jest przez procesy, odnosi się do spojrzenia krótkowzrocznego (lub perspektywy średnioterminowej) poprzez pryzmat wyników (w aspekcie ilościowym). Pan Vogel przedstawił również słynną formułę matematyczną Ludwiga Erharda: 6+7+5=1 kwintesencją tego równania jest słynna maksyma mówiąca, że gospodarka europejska toczy się na kołach, a wiele z nich ma więcej niż jedną oś.

Str. 12 Tematyka referatów uczestników Tematyka referatów uczestników W tegorocznej edycji seminarium naukowego we Vlotho szczególne znaczenie nadano problematyce ujętej w czterech panelach tematycznych, w ramach których uczestnicy zaprezentowali swoje referaty pod kierunkiem koordynatorów grup, wykorzystując przy tym prezentacje multimedialne. Referaty zostały opracowane w oparciu o aktualną i wyselekcjonowaną przez Pana prof. dr hab. Piotra Pysza oraz przez koordynatorów grup literaturę. Uczestnicy seminarium zostali objęci opieką merytoryczną nie tylko przez koordynatorów grup, ale również opiekunów naukowych seminarium, czyli przez Panią prof. dr hab. E. Mączyńską oraz Pana prof. dr hab. Piotra Pysza. Mogli oni też liczyć na życzliwą pomoc osób z innych grup i możliwość konsultacji swoich przemyśleń, refleksji i wniosków. Tematami przewodnimi wygłoszonych referatów były następujące zagadnienia: 1. Sytuacja powojenna w Niemczech. 2. Aktualne problemy w ordoliberalizmie. 3. Nowy humanizm w ekonomii. 4. Konceptualne podejścia. Należy podkreślić wysoki poziom merytoryczny wszystkich wystąpień, które cieszyły się ogromnym zainteresowaniem i skupieniem pozostałych uczestników będących w roli słuchacza. Dodatkowym walorem tej części programu seminarium, zwłaszcza z punktu widzenia młodych pracowników nauki i doktorantów to praktyczna możliwość zapoznania się z technikami kultury wystąpień. Spośród prezentowanych referatów, największą dyskusję naukową i zaintrygowanie wywołał referat Pani dr Olgi Domakur z Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego. Dotyczył on prawidłowości kształtowania społeczeństwa postindustrialnego z uwzględnieniem trzech etapów. Pani dr Olga Domakur przeprowadziła szczegółową analizę na podstawie danych rocznych z lat 1994-2009, przedstawiając czynniki transformacji w strukturze gospodarki w oparciu o założenia modelu trójsektorowego. W identyfikacja głównych zależności w trzech sektorach (w każdym z osobna) posłużyła metoda najmniejszych kwadratów. W badaniu uwzględniono takie zmienne jak: zmiana w poziomie popytu, zmiana w wydajności pracy, zmiana zatrudnienia, udział zatrudnienia w sektorze, zmiana poziomu cen, udział sektora w PKB. Pani dr Olga Domakur wskazała też na związki korelacyjne pomiędzy badanymi zmiennymi, wykorzystując do tego skorygowany współczynnik determinacji R 2, wskazując na porównywalność dopasowania modelów z różną liczbą stopni swobody, bowiem w przedstawionych modelach brano pod uwagę różną liczbę predyktorów. Zaprezentowane wyniki badań przez Panią dr Olgę Domakur wywołały spore zainteresowanie referatem oraz metodyką badań. Można pokusić się o stwierdzenie, że Pani dr Olga Domakur stanęła w ogniu pytań od seminarzystów, na które też wyczerpująco udzieliła odpowiedzi. Treści przedstawione przez prelegentkę były nad wyraz zajmujące i skłaniające do spojrzenia z innej perspektywy.

Str. 13 Lista uczestników seminarium naukowego Lista uczestników seminarium naukowego prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska-Ziemacka Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Prezes PTE, opiekun naukowy seminarium prof. dr hab. Piotr Pysz Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Private Hochschule für Wirtschaft und Technik Vechta, Diepholz, Oldenburg, opiekun naukowy seminarium dr Henryk Bąk Szkoła Główna Handlowa w Warszawie dr Olga Domakur Białoruski Uniwersytet Państwowy prof. dr hab. Józefa Famielec Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie dr Anna Gardzińska Uniwersytet Szczeciński Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług dr hab. Wojciech Giza Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie prof. dr hab. Eugeniusz Gostomski Uniwersytet Gdański Wydział Ekonomii dr Ludwik Hejny Akademia Techniczno- Humanistyczna w Bielsku Białej prof. dr hab. Bohdan Jeliński Uniwersytet Gdański Wydział Ekonomiczny dr Tadeusz Kaczmarek Uczelnia Łazarskiego w Warszawie dr Ewa Kulińska-Sadłocha Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu dr Paweł Kużdowicz Uniwersytet Zielonogórski Wydział Ekonomii i Zarządzania dr inż. Marcin Łuszczyk Politechnika Opolska Wydział Ekonomii i Zarządzania mgr Karolina Anna Michalska Uniwersytet Szczeciński Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług dr Adam Pawlicz Uniwersytet Szczeciński Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług prof. dr hab. Andrzej Pawlik Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach prof. dr hab. Marek Proniewski Uniwersytet w Białymstoku Wydział Ekonomii i Zarządzania Tymoteusz Rommel Laureat OWE Bydgoszcz dr Elżbieta Skąpska Politechnika Białostocka mgr Elżbieta Szaruga Uniwersytet Szczeciński Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług prof. dr hab. Marek Szczepański Politechnika Poznańska Wydział Inżynierii Zarządzania

Str. 14 Informacje o stronie internetowej SGR prof. dr hab. Andrzej Szplit Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach dr hab. Grzegorz Szulczewski Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie Tomasz Wilk Laureat OWE Zielona Góra prof. dr hab. Grażyna Wojtkowska-Łodej Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie prof. dr hab. Anna Ząbkowicz Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Uniwersytet Jagielloński Informacje o stronie internetowej SGR

Str. 15 Podziękowania Podziękowania W imieniu uczestników seminarium oraz swoim pragnę złożyć szczere wyrazy wdzięczności Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, Fundacji Ludwiga Erharda, Panu prof. dr hab. Piotrowi Pyszowi oraz Pani prof. dr hab. Elżbiecie Mączyńskiej za zaproszenie i możliwość wzięcia udziału w XXIV Seminarium Naukowym nt. Ordoliberalna koncepcja społecznej gospodarki rynkowej realizacji w Polsce i Niemczech. Organizatorom, wszystkim prelegentom, uczestnikom seminarium oraz osobom, które przyczyniły się do organizacji tego przedsięwzięcia pragnę podziękować za profesjonalną organizację seminarium, koleżeńską atmosferę, za polską gościnność i okazaną serdeczność, i życzliwość. Opiekunom seminarium oraz koordynatorom grup pragnę podziękować za wsparcie merytoryczne oraz poświęcony czas. Z wyrazami wdzięczności, mgr Elżbieta Szaruga Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego