1. Życie religijne w Polsce Uczeń powinien: 1. 1. Cele lekcji 1. a) Wiadomości wyjaśnić pojęcia: struktura wyznaniowa, praktyki religijne, ekumenizm, antysemityzm, znać unormowania prawne w zakresie funkcjonowania w naszym kraju związków wyznaniowych. znać zasady kultury życia publicznego, w tym te odnoszące się do poszanowania zasad tolerancji religijnej, przedstawić informacje o życiu religijnym Polaków, znać i rozumieć przemiany w życiu religijnym. Uczeń potrafi: 2. b) Umiejętności opisać relacje między organami władzy państwowej a związkami wyznaniowymi w naszym kraju, zwłaszcza relacje z Kościołem katolickim, opisać strukturę społeczeństwa polskiego w oparciu o kryterium wyznaniowe, dostrzegać aktualne problemy w życiu religijnym Polaków, określać pożądane cechy postawy prospołecznej ludzi religijnych, dostrzegać wpływ i konsekwencje konfliktów na tle religijnym na życie społeczne opisać, ilustrując przykładami, pozytywne i negatywne zjawiska w życiu religijnym Polaków, korzystać z danych statystycznych, tekstów popularnonaukowych, informacji podawanych przez media w celu opisu życia religijnego Polaków. 2. 2. Metoda i forma pracy Prezentacja multimedialna, pogadanka, praca w grupach. 3. 3. Środki dydaktyczne Prezentacja multimedialna, podręcznik, ksero tekstów popularnonaukowych, aktów prawnych, artykułów prasowych, tabel statystycznych i innych informacji związanych z tematem lekcji.
4. 4. Przebieg lekcji 1. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel z uczniami powtarzają podstawowe wiadomości na temat organizacji Kościoła katolickiego w świecie i w Polsce oraz informacje na temat mniejszości religijnych w naszym kraju. Nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów na temat wydarzeń historycznych (przejęcie władzy przez komunistów, uwięzienie Prymasa Stefana Wyszyńskiego przez komunistów, wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża), które wpłynęły na sytuację Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej. Następnie wyjaśnia pojęcia: agnostycyzm, antysemityzm, ateizm, ekumenizm, Episkopat Polski, Prymas. 2. b) Faza realizacyjna Uczniowie śledzą tok prezentacji multimedialnej Życie religijne w Polsce, wykonują notatki. Grupy otrzymują ksero informacji z publikacji prasowych, tekstów popularnonaukowych, aktów prawnych, danych statystycznych, informacji pochodzących z różnych źródeł, w tym z mediów, itp. celem odpowiedzi na postawione przez nauczyciela pytania dotyczące struktury wyznaniowej społeczeństwa polskiego, funkcjonowania Kościoła katolickiego w Polsce, sytuacji mniejszości religijnych w naszym kraju oraz skali postaw antysemickich w społeczeństwie polskim. 3. c) Faza podsumowująca Poszczególne grupy uczniów prezentują wyniki swoich prac i robią notatki. Uczniowie ustalają wielkość statystyczną deklaracji wiary lub jej braku oraz przyczyny tego stanu rzeczy, opisują postawy cechujące ludzi wierzących w naszym kraju, poziom zgodności między deklaracjami a praktykami religijnymi, stosunek do nauczania kościelnego i do instytucji Kościoła, dokonują oceny stopnia ekumenizmu oraz postaw antysemickich w społeczeństwie polskim, zwracają uwagę na przyczyny tych zjawisk. Na koniec zajęć uczniowie otrzymują test sprawdzający celem wypełnienia go jako pracy domowej (załącznik 1). 5. 5. Bibliografia 1. Jackowska N., Kościół katolicki w Polsce, Wydawnictwo GAUDENTINUM, Poznań 2003. 2. Statystyka diecezji Kościoła katolickiego w Polsce 1992-2004, Wydawnictwo Pallotinum, Warszawa 2006. 3. Wiedza o społeczeństwie, red. M. Bankowicz, M. Grzybowski, J. Stelmach, T. Woś, T. Włudyka, PWN, Warszawa 2001. 4. Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Warszawa 2003. 6. 6. Załączniki załącznik 1. 1. a) Karta pracy ucznia 1. Ustal odpowiedź:
1 o istnieniu obiektywnych norm dobra i zła w większym stopniu są przeświadczeni Polacy wykształceni i mieszkający w największych miastach 2 tylko 5% Polaków w życiu społecznym za najważniejszą rzecz uważa religijność 3 ponad 30% Polaków opowiada się za eutanazją 4 ¾ Polaków uważa przerwanie ciąży za zdecydowanie złe 5 ponad połowa Polaków i Polek uważa współżycie seksualne przed ślubem za niedopuszczalne 6 1/3 Polaków jest przekonana, że władze państwowe powinny kierować się zasadami nauki społecznej Kościoła 7 antysemitów nowoczesnych, tj. ludzi twierdzących, iż Żydzi mają decydujący wpływ na życie społeczne i gospodarcze, było więcej w 2002 roku, niż w 1992 roku 8 w Polsce obok Kościoła rzymsko-katolickiego istnieje ponad 250 różnych wyznań 9 co roku przybywa w Polsce 400 tys. nowych katolików 1 0 w porównaniu z okresem PRL zmalała grupa osób konsekwentnie niewierzących i niepraktykujących TAK NIE 2. Wskaż prawidłowe odpowiedzi: Najwięcej wiernych gromadzi się w świątyniach w diecezji: a) sosnowieckiej b) łódzkiej c) krakowskiej d) rzeszowskiej Najmniej osób zadeklarowało kontakty z: a) Świadkami Jehowy b) Zielonoświątkowcami c) Żydami d) buddystami Największy odsetek Polaków uważa za zawsze złe i niemożliwe do usprawiedliwienia zachowanie, którym jest: a) eutanazja b) przerwanie ciąży c) zdrada współmałżonka d) rozwód Najwięcej osób deklarujących wiarę znajduje się: a) w Irlandii b) na Malcie c) w Stanach Zjednoczonych d) w Albanii Najmniej respondentów ceni w życiu osobistym: a) dobre zdrowie b) pracę zawodową c) uczciwe życie d) życie pełne przygód i wrażeń Nowoczesny antysemityzm występuje na terenie byłego zaboru: a) austriackiego b) rosyjskiego c) pruskiego
Tradycyjni antysemici są w elektoracie: a) Platformy Obywatelskiej b) PIS-u c) Samoobrony d) SLD Najbardziej popularną osobą wśród duchowieństwa jest: a) ks. Henryk Jankowski b) o. Tadeusz Rydzyk c) kard. Józef Glemp d) kard. Franciszek Macharski W deklarowaniu praktyk religijnych wyprzedza Polskę m.in.: a) Grecja b) Szwajcaria c) Irlandia d) Rosja Najbardziej popularnym źródłem informacji o mniejszościach religijnych w Polsce jest: a) radio b) telewizja c) prasa d) internet Pogłębienia dialogu z innymi religiami domaga się: a) 4% Polaków b) 15 % Polaków c) ponad 70% Polaków d) ponad 90% Polaków Najwięcej tradycyjnych antysemitów mieszka: a) w wielkich aglomeracjach b) w miastach na zachodzie Polski c) na wsi d) w Krakowie Polacy mają najczęstszy kontakt z: a) Żydami b) muzułmanami c) buddystami d) Świadkami Jehowy Do diecezji o najmniejszym odsetku wiernych w świątyniach nie należy: a) bielsko - żywiecka b) szczecińsko - kamieniecka c) łódzka d) sosnowiecka Karta odpowiedzi 1. 2. b) Notatki dla nauczyciela TAK NIE 1 o istnieniu obiektywnych norm dobra i zła w większym stopniu są x przeświadczeni Polacy wykształceni i mieszkający w największych miastach 2 tylko 5% Polaków w życiu społecznym za najważniejszą rzecz uważa x religijność 3 ponad 30% Polaków opowiada się za eutanazją x 4 ¾ Polaków uważa przerwanie ciąży za zdecydowanie złe x 5 ponad połowa Polaków i Polek uważa współżycie seksualne przed ślubem za x niedopuszczalne 6 1/3 Polaków jest przekonana, że władze państwowe powinny kierować się zasadami nauki społecznej Kościoła x
7 antysemitów nowoczesnych, tj. ludzi twierdzących, iż Żydzi mają decydujący x wpływ na życie społeczne i gospodarcze, było więcej w 2002 roku, niż w 1992 roku 8 w Polsce obok Kościoła rzymsko-katolickiego istnieje ponad 250 różnych x wyznań 9 co roku przybywa w Polsce 400 tys. nowych katolików x 1 0 w porównaniu z okresem PRL zmalała grupa osób konsekwentnie niewierzących i niepraktykujących x 2. Najwięcej wiernych gromadzi się w świątyniach w diecezji: a) sosnowieckiej b) łódzkiej c) krakowskiej d) rzeszowskiej Najmniej osób zadeklarowało kontakty z: a) Świadkami Jehowy b) Zielonoświątkowcami c) Żydami d) buddystami Największy odsetek Polaków uważa za zawsze złe i niemożliwe do usprawiedliwienia zachowanie, którym jest: a) eutanazja b) przerwanie ciąży c) zdrada współmałżonka d) rozwód Tradycyjni antysemici są w elektoracie: a) Platformy Obywatelskiej b) PIS-u c) Samoobrony d) SLD Najbardziej popularną osobą wśród duchowieństwa jest: a) ks. Henryk Jankowski b) o. Tadeusz Rydzyk c) kard. Józef Glemp d) kard. Franciszek Macharski Najwięcej osób deklarujących wiarę znajduje się: a) w Irlandii b) na Malcie c) w Stanach Zjednoczonych d) w Albanii Najmniej respondentów ceni w życiu osobistym: a) dobre zdrowie b) pracę zawodową c) uczciwe życie d) życie pełne przygód i wrażeń Nowoczesny antysemityzm występuje na terenie byłego zaboru: a) austriackiego b) rosyjskiego c) pruskiego Pogłębienia dialogu z innymi religiami domaga się: a) 4% Polaków b) 15 % Polaków c) ponad 70% Polaków d) ponad 90% Polaków Najwięcej tradycyjnych antysemitów mieszka: a) w wielkich aglomeracjach b) w miastach na zachodzie Polski c) na wsi d) w Krakowie
W deklarowaniu praktyk religijnych wyprzedza Polskę m.in.: a) Grecja b) Szwajcaria c) Irlandia d) Rosja Najbardziej popularnym źródłem informacji o mniejszościach religijnych w Polsce jest: a) radio b) telewizja c) prasa d) internet Polacy mają najczęstszy kontakt z: a) Żydami b) muzułmanami c) buddystami d) Świadkami Jehowy Do diecezji o najmniejszym odsetku wiernych w świątyniach nie należy: a) bielsko - żywiecka b) szczecińsko - kamieniecka c) łódzka d) sosnowiecka 7. 7. Czas trwania lekcji 45 minut ewentualnie 2 x 45 minut 8. 8. Uwagi do scenariusza Scenariusz może być realizowany podczas zajęć fakultatywnych dla grupy uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego.