Warszawa, 1 września 2013 r. DZIAŁANIA DEREGULACYJNE Kluczowe obszary deregulacji W Ministerstwie Gospodarki zidentyfikowano obszary wymagające działań deregulacyjnych ułatwiających wykonywanie działalności gospodarczej. Do najważniejszych należą: 1) usprawnienie systemu tworzenia prawa, 2) system konsultacji społecznych (publicznych) i poprawa dialogu z przedsiębiorcami, 3) badanie skutków regulacji: ocena wpływu (OW) i ocena skutków regulacji (OSR), 4) uproszczenie regulacji i barier prawnych, w tym zmniejszenie obciążeń administracyjnych, 5) zwalczanie zatorów płatniczych, 6) elektronizacja procedur administracyjnych, 7) upowszechnienie polubownego rozstrzygania sporów gospodarczych (mediacja), 8) zmniejszenie uciążliwości kontroli przedsiębiorców, 9) uproszczenie procedur podatkowych, 10) zmiana prawa upadłościowego i naprawczego (przyjęcie nowego prawa restrukturyzacyjnego). Ministerstwo Gospodarki sukcesywnie podejmuje działania mające na celu doskonalenie otoczenia regulacyjnego i poprawę instytucjonalnego otoczenia biznesu, tak aby zapewnione zostały warunki sprzyjające funkcjonowaniu i rozwojowi przedsiębiorców. Podejmowane działania mają charakter kompleksowy i zmierzają do: poprawy systemu tworzenia prawa (działania pozalegislacyjne)
wprowadzenia konkretnych ułatwień i uproszczeń w prawie dotyczącym warunków wykonywania działalności gospodarczej (działania legislacyjne) I. Działania w zakresie poprawy systemu stanowienia prawa (pozalegislacyjne) 1) Program Lepsze Regulacje 2015 Rada Ministrów w styczniu 2013 roku przyjęła Program Lepsze Regulacje 2015. Program opracowało Ministerstwo Gospodarki we współpracy z Rządowym Centrum Legislacji oraz Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. Program Lepsze Regulacje 2015 zawiera ponad 30 działań (systemowych i organizacyjnych) dla administracji, które wpłyną na poprawę jakości otoczenia regulacyjnego, a w konsekwencji również na podniesienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw i polskiej gospodarki. W programie wyznaczono trzy cele szczegółowe: 1) przejrzyste tworzenie prawa skutecznie rozwiązującego rzeczywiste problemy. 2) ciągłe doskonalenie istniejącego otoczenia prawnego. 3) poprawa komunikacji z interesariuszami. W ramach Programu Lepsze Regulacje 2015 będą realizowane m.in. następujące zadania: a) Propagowanie i doskonalenie systemu konsultacji społecznych/publicznych Celem programu Lepsze Regulacje 2015 jest poszerzenie konsultacji projektów aktów prawnych. Konsultacje obejmą wszystkie etapy tworzenia i obowiązywania prawa: analizy problemu, który może być przedmiotem regulacji, przygotowywania projektu założeń aktu prawnego, przygotowywania projektu aktu prawnego, przygotowania oceny skutków regulacji ex post (po pewnym okresie obowiązywania). b) Pilotażowy system konsultacji on-line Projekt konsultacji on-line ma na celu stworzenie internetowej platformy wymiany w procesie stanowienia prawa analiz, propozycji i rekomendacji, oraz ich przechowywanie i archiwizowanie. Prace nad systemem były prowadzone we współpracy z partnerami społecznymi. System konsultacji on-line składa się z dwóch modułów:
1) Aplikacji Legislatora, czyli edytora ułatwiającego legislatorowi tworzenie dokumentów i zarządzanie nimi w procesie konsultacji wewnętrznych (resortowych i wewnątrzadministracyjnych) oraz konsultacji społecznych, 2) portalu, czyli platformy komunikacji ze stroną społeczną. W Ministerstwie Gospodarki wdrożony został system pilotażowy (www.konsultacje.gov.pl). c) Wytyczne przeprowadzania Oceny Wpływu (OW) Przedmiotem wytycznych będzie przygotowanie systemu kompleksowej Oceny Wpływu (OW). OW to proces analizy wpływu regulacji na zjawiska podlegające regulacji (np. prowadzenie działalności gospodarczej). Na postawie OW powstają następujące dokumenty: 1) test regulacyjny - analityczne zestawienia prognozowanych skutków podejmowanych działań w formie testu regulacyjnego, 2) OSR ocena skutków regulacji (uwzględniając zasadę proporcjonalności, czyli zakładającą dostosowanie instrumentów do wagi i złożoności analizowanego zjawiska), Wytyczne OW będą zawierały zasady przeprowadzania konsultacji (czyli jak i kiedy przeprowadzać konsultacje społeczne w procesie tworzenia dokumentów rządowych, aby maksymalnie wykorzystać ich potencjał). Załącznikiem do Wytycznych będą ustandaryzowane wzory dokumentów analitycznych. Wytyczne zostaną dostosowane do obowiązujących uregulowań prawnych w zakresie OSR i konsultacji społecznych. d) Przygotowanie testu MŚP Test MŚP będzie polegał na przeprowadzeniu pogłębionej, szczegółowej analizy wpływu nowoproponowanych rozwiązań prawnych na małe i średnie przedsiębiorstwa. MG we współpracy z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) przeprowadzi pilotażowy projekt wdrożenia testu MŚP. Na podstawie pilotażu zostaną określone zasady oraz warunki przeprowadzania testu. 2) Zasada dwóch terminów Zasada dwóch terminów (ang. Common Commencement Dates - CCD) zakłada, że przepisy wchodzą w życie dwa razy do roku. W myśl opracowywanej w MG zasady, przepisy mające wpływ na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej wchodziłyby w życie
1 stycznia i 1 czerwca, z przynajmniej miesięcznym okresem oczekiwania na wejście w życie przepisów od daty publikacji (vacatio legis). MG przeprowadziło szerokie uzgodnienia międzyresortowe i ze środowiskiem akademickim i prawniczym. Celem propozycji jest poprawa funkcjonowania przedsiębiorstw, w szczególności mikro, małych i średnich, poprzez: skuteczne i racjonalne planowanie działalności, skrócenie czasu poświęconego na analizę i dostosowanie do nowych przepisów, obniżenie kosztów wykonywania działalności gospodarczej, zwiększenie zaufania obywateli i przedsiębiorców do państwa. Projekt założeń przewiduje wyjątki od zasady dwóch terminów. Wyjątki dotyczyłyby bezpieczeństwa i zdrowia publicznego, klęsk żywiołowych, eliminacji ewidentnych luk prawnych, wykonywania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, oraz wejścia w życie przepisów przyjętych celu dochowania terminu wdrożenia dyrektyw Unii Europejskiej lub realizacji innych zobowiązań międzynarodowych. Szacuje się, że dzięki wprowadzeniu w/w zasady do systemu prawa przedsiębiorcy mogą zaoszczędzić do 3 godzin miesięcznie (czyli prawie tydzień pracy w roku), co może przynieść oszczędności w wysokości ok. 1,3 mld zł rocznie. II. Działania legislacyjne MG sukcesywnie podejmuje działania na rzecz doskonalenia regulacji gospodarczych. MG przede wszystkim kieruje się potrzebą: 1) zmniejszenia obciążeń administracyjnych i uproszczenie procedur administracyjnych, 2) ograniczenia barier prawnych, 3) poprawy płynności finansowej przedsiębiorstw i ograniczenia tzw. zatorów płatniczych. Konkretne zmiany legislacyjne dają realne korzyści przedsiębiorcom i obywatelom. Rozwiązania przygotowywane są na podstawie analizy rzeczywistych problemów w działalności gospodarczej. MG stale współpracuje z organizacjami przedsiębiorców i innymi resortami. Poniżej są przybliżone działania zrealizowane (cz. A) i działania w trakcie realizacji (cz. B).
A. Działania zrealizowane 1) I ustawa deregulacyjna ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (przepisy ustawy weszły w życie z dniem 1 lipca 2011 r.). Najważniejsze rozwiązania wprowadzone ustawą: a) oświadczenia w miejsce zaświadczeń - 217 zaświadczeń wymaganych w procedurach administracyjnych uregulowanych w 77 ustawach zastąpiono oświadczeniami, m.in. zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej; zaświadczenie o wpisie do rejestru przedsiębiorców w KRS; zaświadczenie o nadaniu numeru NIP i REGON; zaświadczenie o dochodach, nie zaleganiu z płatnościami wobec organów podatkowych oraz ZUS, b) kopie w miejsce oryginałów - umożliwiono załączanie zwykłych kopii zamiast przedkładania oryginałów dokumentów lub ich poświadczonych kopii w niektórych procedurach administracyjnych, c) leasing konsumencki - wprowadzono możliwości zawierania umów leasingu z osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej poprzez zniesienie dotychczasowych barier w prawie podatkowym, d) możliwość przekształcania przedsiębiorców osób fizycznych w spółki kapitałowe wcześniejszy stan prawny wymagał skomplikowanych procesów przekształceniowych. Dzięki zmianie w Kodeksie spółek handlowych przekształcenie nie powoduje utraty dorobku przedsiębiorcy i nabytych praw (tzw. sukcesja praw), e) obniżenie kosztów sądowych wpisu do rejestru przedsiębiorców - koszty sądowe wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców obniżono z 1000 zł do 500 zł, natomiast koszty związane z dokonaniem zmiany we wpisie z 400 zł do 250 zł. Wg szacunków wprowadzone rozwiązania umożliwią zmniejszenie wydatków obywateli i firm nawet o ok. 5 mld zł rocznie. 2) II ustawa deregulacyjna - ustawa z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (przepisy ustawy weszły w życie 1 stycznia 2012 r.). Wybrane rozwiązania wprowadzone ustawą: a) redukcja kosztów związanych z publikacją sprawozdań finansowych zlikwidowano Monitor Polskiego B, w konsekwencji przedsiębiorcy zostali zwolnieni z kosztownego obowiązku publikacji sprawozdania finansowego w tym dzienniku dotychczasowy koszt prawie 800 zł za stronę,
b) zobowiązanie Ministra Finansów do wydawania ogólnych interpretacji podatkowych wzmocniony został mechanizm wydawania na wniosek podatników ogólnych interpretacji podatkowych, gdy organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej niejednolicie stosują prawo, c) wydłużenie o 6 miesięcy terminu na wykorzystanie zaległego urlopu wydłużenie okresu rozliczenia do 30 września następnego roku uelastyczniło organizację pracy w przedsiębiorstwach, d) skrócenie z 10 do 5 lat okresu przedawnienia należności z tytułu składek do ZUS i KRUS ta zmiana wzmocniła pewność przedsiębiorców co do stanu zobowiązań wobec ZUS oraz zmniejszyła koszty związane z przechowywaniem dokumentów, e) zmniejszenie częstotliwości przekazywania ubezpieczonemu przez płatnika informacji o zapłaconych składkach do ZUS i NFZ zmiana zmniejszyła koszty związane z przygotowywaniem i drukowaniem dokumentów ubezpieczeniowych, f) wprowadzenie możliwych zwolnień i wyłączeń w zakresie podatku akcyzowego na węgiel wykorzystano wcześniej nie wdrożone do prawa polskiego rozwiązania z prawa unijnego. Wg szacunków wprowadzone rozwiązania umożliwią zmniejszenie wydatków obywateli i firm nawet o ok. 3 mld zł rocznie. 3) III ustawa deregulacyjna - ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (przepisy ustawy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2013 r.). Ustawa wprowadziła przede wszystkim rozwiązania mające na celu poprawę płynności finansowej przedsiębiorstw, ograniczenie zatorów płatniczych oraz redukcję obciążeń administracyjnych. Wprowadzonych zostało 30 zmian w 16 ustawach. Wybrane rozwiązania: a) ułatwienia w metodzie kasowej rozliczania podatku VAT dla małych podatników zniesiono obowiązek zapłaty podatku VAT przez małego podatnika w rozliczeniach kasowych, gdy kontrahent będący czynnym podatnikiem VAT nie zapłaci mu za dostarczony towar lub wykonaną usługę, b) ułatwienia w skorzystaniu z ulgi na złe długi w VAT - odformalizowano procedury, c) ułatwienia w korzystaniu z leasingu - np. skrócono minimalny wymagany okresu leasingu nieruchomości z 10 do 5 lat czy umożliwiono cesję przedmiotu leasingu,
d) ułatwienia w zakresie podatku akcyzowego - zmniejszono obowiązki informacyjne i wprowadzono ułatwienia w procedurach, np.: uregulowano kwestię następstwa prawnego i przekazania znaków akcyzy, e) usprawnienia kontaktu administracji z przedsiębiorstwami wprowadzono publikację interpretacji przez ZUS, NFZ, KRUS; zniesiono uznaniowość administracyjną w zakresie określenia prawa niższych zaliczek na podatek dochodowy, f) ograniczenie obowiązku przekazywania informacji przez podmioty korzystające ze środowiska zmniejszono liczbę organów, do których przedsiębiorcy zobowiązani są przekazywać informacje, g) ograniczenie zaliczania do kosztów uzyskania przychodów nieopłaconych wydatków wprowadzono rozwiązania dyscyplinujące dłużników do dokonywania płatności kontrahentom w przypadku nieuregulowania kwoty z faktury podatnik-dłużnik musi dokonać korekty kosztów uzyskania przychodu. Według szacunków dokonanych w oparciu o raport z pomiaru obciążeń administracyjnych redukcja obowiązków informacyjnych na kwotę ponad 10 mln zł rocznie. 4) Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Jeden z największych problemów polskich przedsiębiorstw stanowią opóźnione płatności od kontrahentów. W celu ograniczenia tego problemu, wdrożone zostały przez MG konkretne rozwiązania prawne zwiększające dyscyplinę płatniczą oraz bezpieczeństwo i pewność obrotu gospodarczego. Ustawa ta wprowadziła: a) możliwość naliczania odsetek ustawowych po upływie 30 dni od dnia spełnienia świadczenia i doręczenia faktury dłużnikowi, b) wprowadzono maksymalny 60-dniowy termin zapłaty dla organów publicznych dla administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, c) ograniczenie terminu płatności między przedsiębiorcami - termin nie powinien, co do zasady, przekraczać 60 dni), d) wprowadzono ryczałt 40 euro jako rekompensatę za koszty dochodzenia roszczeń przez wierzyciela. B) Działania w trakcie realizacji
1) IV ustawa deregulacyjna projekt ustawy o ułatwieniu warunków wykonywania działalności gospodarczej. Rządowe Centrum Legislacji opracowało projekt ustawy w oparciu o założenia przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 23 kwietnia br. Projekt ustawy został przekazany do zaopiniowania przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Dokument zawiera 45 zmian w prawie gospodarczym. Zniesienie samych obowiązków informacyjnych ujętych w projekcie założeń ustawy powinno przynieść przedsiębiorcom blisko 300 mln zł oszczędności rocznie. Wybrane propozycje: a) Pakiet portowy wydłużenie terminu na rozliczenie VAT w imporcie przez wiarygodnych przedsiębiorców (ang. Authorized Economic Operator - AEO; skrócenie czasu kontroli granicznych, b) wyłączenie z VAT usług bezpłatnej pomocy prawnej udzielanej osobom niezamożnym zwiększenie dostępności bezpłatnych porad prawnych dla osób niezamożnych, c) umożliwienie zachowania ważności orzeczenia lekarskiego przy zmianie pracodawcy co do zasady zniesienie dokonywania obowiązkowych badań pracownika przy zmianie pracodawcy, d) zniesienie obowiązku potwierdzania zgłoszenia rejestracyjnego dla celów VAT zmniejszenie kosztów rozpoczynania działalności gospodarczej), e) rozszerzenie możliwości udzielania poręczeń dla przedsiębiorców przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz wojewódzkie FOŚiGW (ułatwienie dostępu przedsiębiorców do finansowania inwestycji), f) zwolnienie pracowników z podatku dochodowego od dowozu do zakładu pracy transportem zbiorowym organizowanym przez pracodawcę zmniejszenie obowiązków ewidencyjnych, ułatwienie rozliczeń podatkowych. 2) Projekt ustawy o standaryzacji niektórych wzorów pism w procedurach administracyjnych Celem projektowanej regulacji jest standaryzacja wzorów pism w procedurach administracyjnych i elektronizację procedur. Na elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (epuap) znajdzie się 71 wzorów pism określonych w 22 ustawach. Nowe przepisy umożliwią złożenie wniosków on-line w konkretnych procedurach administracyjnych (np. o wydanie zezwolenia, nadanie uprawnień). Elektroniczna forma kontaktu z urzędem zaoszczędzi czas obywateli i przedsiębiorców. Pozytywnie wpłynie na szybkość postępowań i efektywność
procedur administracyjnych (łatwiejsze uzyskanie rozstrzygnięcia administracyjnego, skrócenie czasu rozpatrywania wniosków), zmniejszy obciążenia administracyjne. 3) Projekt założeń do projektu ustawy o standaryzacji niektórych wzorów pism w procedurach administracyjnych (II) Celem projektowanej regulacji jest standaryzacja wzorów pism w procedurach administracyjnych i elektronizacja procedur w 39 ustawach oraz w 183 procedurach. Obecnie trwają prace analityczne nad projektem założeń w Ministerstwie Gospodarki. 4) Zmiana przepisów o upadłości (współpraca z Ministerstwem Sprawiedliwości) trwa opracowywanie projektu założeń Obecnie trwa przygotowanie założeń do nowych przepisów regulujących upadłość i postępowania naprawcze. Nowe prawo restrukturyzacyjne będzie zawierało rozwiązania sprzyjające utrzymaniu przedsiębiorstw, które przechodzą trudności. MG uczestniczy w pracach powołanego przez Ministra Sprawiedliwości Zespołu ds. Nowelizacji Prawa upadłościowego i naprawczego. MG projektuje i proponuje zmiany uwzględniające realia i potrzeby życia gospodarczego. Główne założenia nowelizacji: a) prymat utrzymania działalności nad upadłością głównym założeniem nowej regulacji jest rozszerzenie tych postępowań, które nie zmierzają do likwidacji przedsiębiorcy ale umożliwiają skorzystanie z prostych, szybkich i elastycznych procedur, których głównym celem jest zachowanie ciągłości działania przedsiębiorcy. b) nowe procedury restrukturyzacyjne założenia nowego prawa przewidują wprowadzenie 4 nowych rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych: postępowanie w przedmiocie zatwierdzenia układu; postępowanie w przedmiocie zawarcia układu na wstępnym zgromadzeniu wierzycieli; postępowanie układowe; postępowanie sanacyjne. Wspólną cechą tych postępowań jest restrukturyzacja dłużnika oraz możliwość zastosowania ich zarówno przez przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością, jak i niewypłacalnych. Postępowania różnią się zakresem ingerencji sądu w stosunki prawne dłużnika. c) zmiana definicji niewypłacalności nowa definicja ma na celu ułatwienie dłużnikom określenia tego momentu i będzie uwzględniała przesłanki
ekonomiczne związane z płynnością finansową dłużnika oraz z nadmiernym zadłużeniem. d) Centralny Rejestr Upadłości (CRU) utworzenie kompleksowego elektronicznego serwisu poświęconego tematyce upadłości ma na celu poprawę dostępności do sądów upadłościowych i naprawczych, poprzez zwiększenie ich skuteczności, efektywności i sprawności. CRU będzie miejscem publikacji decyzji, orzeczeń i ogłoszeń podejmowanych w toku wszystkich toczących się postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Ponadto, w CRU dostępne będą inne informacje istotne dla uczestników postępowania np.: dane sądów upadłościowych, syndyków I biegłych, wykazy spraw upadłościowych z możliwością wyszukiwania oraz wzory pism i formularzy. 5) Centra Arbitrażu i Mediacji W MG trwają prace nad koncepcją upowszechniania mediacji w sporach pomiędzy przedsiębiorcami (sieć lokalnych Centrów Arbitrażu i Mediacji). Dialog i rozwiązanie konfliktu na drodze mediacji zwiększają szanse utrzymania relacji biznesowych między partnerami. Mediacja może być nie tylko rozwiązaniem bardziej przyjaznym dla przedsiębiorców niż rozwiązanie sądowe, ale również tańszym. Prostota postępowania, niższe koszty i krótszy czas na przeprowadzenie postępowania w porównaniu z postępowaniem sądowym. Projektowi będzie towarzyszyła analiza obecnych ram prawnych mediacji. Powołany zostanie zespół wybitnych ekspertów z tej dziedziny, którzy będą wspierać MG w tych pracach. 6) Elektronizacja archiwizacji akt pracowniczych Ministerstwo Gospodarki wraz z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwem Sprawiedliwości oraz Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego analizuje możliwość wprowadzenia uproszczeń w zakresie przechowywania akt pracowniczych. Głównym celem prac jest wypracowanie ram prawnych i metod przechowywania takich akt w formie elektronicznej. 7) Procedury kontrolne Ministerstwo Gospodarki prowadzi prace analityczne w zakresie funkcjonowania przepisów dotyczących kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorców.
Wykonane zostały także badania ankietowe wśród przedsiębiorców. Mają one ustalić, co jest najbardziej uciążliwe przy prowadzeniu kontroli. Wyniki badań ankietowych zostaną upublicznione na stronie internetowej Ministerstwa Gospodarki. Powyższe działania mają na celu określenie zakresu zmian legislacyjnych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczych i innych ustawach regulujących kontrole.