Migracje szansą województwa pomorskiego. wspieranie pozytywnych trendów adaptacyjnych na regionalnym rynku pracy

1 Migracje szansą województwa pomorskiego wspieranie pozytywnych trendów adaptacyjnych na regionalnym rynku pracy Prezentacja najwaŝniejszych wyników badania Konkurs 01/POKL/6.1.1/2008 IP II - Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku Sopot, 25.09.2009

Informacje o projekcie 2 Numer i nazwa Priorytetu: Numer i nazwa Działania: VI. Rynek pracy otwarty dla wszystkich 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie Numer i nazwa Poddziałania: 6.1.1 Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy Okres realizacji projektu: Obszar realizacji projektu: Projektodawca: 01.07.2008 31.10.2009 (16 miesięcy) województwo pomorskie PBS DGA Spółka z o.o. ul. Junaków 2 81-812 Sopot

Definicje Migracje przemieszczanie się osób między miejscowościami prowadzące do stałej lub czasowej, ale długookresowej zmiany miejsca zamieszkania (J. Holzer Demografia) 3 migracje wewnętrzne przemieszczenia ludności w granicach państwa, zmiana gminy, przeniesienie się z obszarów miejskich do wiejskich lub odwrotnie migracje zewnętrzne wyjazd z kraju stałego zamieszkania (emigracja) lub przyjazd do kraju (imigracja) w celu zamieszkania na stałe lub na pobyt czasowy Mobilność przestrzenna skłonność do zmiany miejsca pracy w odpowiedzi na zaistnienie pewnych bodźców, najczęściej ekonomicznych

Cele projektu 4 CEL GŁÓWNY wsparcie publicznych słuŝb zatrudnienia poprzez monitoring migracji oraz przeprowadzenie i upowszechnienie analiz, prognoz i rekomendacji dotyczących migracji zarobkowych na terenie województwa pomorskiego

Cele projektu CELE SZCZEGÓŁOWE 5 zrealizowanie kompleksowego monitoringu migracji na terenie województwa i opracowanie na tej podstawie analiz determinant migracji zarobkowych w regionie; opublikowanie analiz, prognoz i rekomendacji w formie raportów; opracowanie rekomendacji dla publicznych słuŝb zatrudnienia województwa pomorskiego; opracowanie prognoz migracji zarobkowych na regionalnym rynku pracy; upowszechnienie wśród publicznych słuŝb zatrudnienia rezultatów projektu.

Etapy badawcze 6 HARMONOGRAM 2008 2009 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 opracowanie szczegółowej metodologii, przygotowanie ankiety; przeprowadzenie przekrojowego monitoringu migracji metodą wywiadu kwestionariuszowego; przeprowadzenie prac analitycznych dotyczących migracji zarobkowych na szczeblu regionalnym oraz lokalnym; przygotowanie raportów na podstawie opracowanych analiz; przygotowanie prognoz i rekomendacji w oparciu o badania.

Metodologia badań 7 Badanie ilościowe 4 000 wywiadów po 200 w kaŝdym powiecie Wywiad face-to-face w domu respondenta Respondent: osoba w wieku produkcyjnym (k. 18-59, m. 18-64) Próba: kwotowo-losowa próba gospodarstw domowych Szkolenie dla ankieterów: informacja o projekcie i na temat ankiety PilotaŜ i badanie właściwe WaŜenie zbioru Przygotowanie raportu ogólnowojewódzkiego oraz 20 aneksów powiatowych do raportu

Ankieta PERSPEKTYWY CZASOWE 8 czas przeszły czas teraźniejszy czas przyszły czas przyszły hipotetyczny WYMIARY migracje przestrzenne (przeprowadzki) mobilność przestrzenna (dojazdy) mobilność zawodowa pochodzenie status zaw. jakość Ŝycia

Rezultaty projektu REZULTATY TWARDE 9 opracowanie, wysłanie do publicznych słuŝb zatrudnienia, a takŝe (dodatkowo) opublikowanie w formie internetowej raportu ogólnowojewódzkiego oraz aneksów powiatowych; opracowanie, wysłanie do publicznych słuŝb zatrudnienia oraz opublikowanie w formie internetowej 4 prognoz; opracowanie, wysłanie do publicznych słuŝb zatrudnienia oraz opublikowanie w formie internetowej 4 pakietów rekomendacji; utworzenie portalu internetowego projektu www.migracje.gda.pl; zorganizowanie dwóch konferencji.

Rezultaty projektu 10 REZULTATY MIĘKKIE zwiększenie wiedzy na temat sposobów skutecznego stymulowania imigracji pracowników do branŝ kluczowych dla rozwoju województwa; szerokie upowszechnienie wśród pracowników publicznych słuŝb zatrudnienia wiedzy na temat efektywnych mechanizmów wspierania imigracji pracowników wykwalifikowanych; osłabienie odpływów migracyjnych wykwalifikowanych pracowników dzięki zwiększeniu wiedzy publicznych słuŝb zatrudnienia w zakresie efektywnej polityki rynku pracy.

11 Wyniki badania

12 Migracje (przeprowadzki)

Odsetek osób pracujących w wieku produkcyjnym 13 Słupsk 63,8% słupski 55,7% bytowski 62,7% człuchowski 62,6% wejherowski 75,0% lęborski 60,2% chojnicki 77,8% kartuski 71,1% pucki 59,5% kościerski 73,5% gdański 70,8% starogardzki 57,2% Gdynia 74,1% Sopot 68,8% Gdańsk 71,7% tczewski 66,1% nowodworski 58,4% malborski 48,4% sztumski 58,6% kwidzyński 59,4% województwo pomorskie 67,3% poniŝej 50,0% 50,0-59,9% 60,0-69,9% 70,0-74,9% 75,0%+

Kierunki napływu ludności do województwa pomorskiego 14 ZACHODNIO- POMORSKIE POMORSKIE KUJAWSKO -POMORSKIE WARMIŃSKO -MAZURSKIE PODLASKIE 13% Pomorzan pochodzi spoza województwa pomorskiego MAZOWIECKIE WIELKOPOLSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE LUBELSKIE DOLNOŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE OPOLSKIE ŚLĄSKIE PODKARPACKIE MAŁOPOLSKIE

Odsetek mieszkańców Pomorza migrujących za pracą w ciągu ostatnich 3 lat 15 Słupsk 5,7% słupski 8,4% bytowski 7,3% człuchowski 12,5% wejherowski 6,9% lęborski 5,7% chojnicki 8,4% kartuski 6,9% kościerski 3,4% pucki województwo 6,4% pomorskie Gdynia 5,2% 6,9% gdański 5,8% starogardzki 3,9% Sopot 9,5% Gdańsk 9,8% tczewski 3,9% nowodworski 4,9% malborski 2,4% sztumski 8,2% kwidzyński 5,5% poniŝej 5,0% 5,0-7,5% 7,6-10,0% powyŝej 10,0%

Odsetek mieszkańców Pomorza migrujących za pracą w ciągu ostatnich 3 lat 16 20,0% 18,0% 16,0% mieszkał w Polsce mieszkał za granicą 14,0% 12,0% 12,5% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 6,9% 2,6% 4,3% 4,9% 3,4% 3,9% 3,9% 1,6% 2,4% 1,6% 2,2% 3,1% 1,6% 3,3% 1,7% 1,7% 0,8% 0,7% 5,2% 3,2% 2,0% 6,4% 5,5% 5,5% 5,7% 5,8% 1,8% 2,3% 3,0% 3,2% 4,3% 3,9% 3,2% 2,5% 2,6% 2,1% 4,1% 9,5% 9,8% 8,2% 8,4% 8,4% 2,2% 6,9% 6,9% 7,3% 3,6% 0,5% 3,2% 4,2% 3,2% 3,1% 4,9% 8,4% 7,7% 6,4% 5,2% 5,9% 3,8% 4,1% 4,2% 3,3% województwo malborski kościerski starogardzki tczewski nowodworski Gdynia kwidzyński lęborski Słupsk gdański pucki kartuski wejherowski bytowski sztumski słupski chojnicki Sopot Gdańsk człuchowski

Kierunki wewnątrzwojewódzkich migracji zarobkowych Pomorzan ostatnie 3 lata UWAGA! Dane bazują na niskich liczebnościach. 17 pucki 5,7% Słupsk 2,7% słupski 2,7% bytowski człuchowski lęborski chojnicki wejherowski 19,8% kartuski 3,1% kościerski gdański 2,5% starogardzki 11,6% Gdynia 9,3% Sopot 3,3% Gdańsk 19,6% tczewski 0,8% nowodworski 6,4% malborski 5,0% sztumski kwidzyński 7,4% poniŝej 1,0% 2,5-3,3% 5,0-7,4% 9,3-11,6% 19,6-19,8%

Kierunki wewnątrzkrajowych migracji zarobkowych Pomorzan ostatnie 3 lata UWAGA! Dane bazują na niskich liczebnościach. 18 POMORSKIE WARMIŃSKO -MAZURSKIE ZACHODNIO- POMORSKIE KUJAWSKO -POMORSKIE PODLASKIE MAZOWIECKIE WIELKOPOLSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE LUBELSKIE DOLNOŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE OPOLSKIE ŚLĄSKIE MAŁOPOLSKIE PODKARPACKIE

Kierunki zagranicznych migracji zarobkowych Pomorzan ostatnie 3 lata 19

Motywy migracji zarobkowych Pomorzan lepsze zarobki 9,1% 67,4% 3x 1,5x 20 brak odpowiednich ofert pracy 24,1% 31,8% wyższy standard życia 17,2% 15,7% brak pracy (duże bezrobocie) 9,9% 37,0% oddelegowanie przez pracodawcę ciekawsza okolica, lepszy klimat względy osobiste / rodzinne 8,1% 8,1% 3,5% 7,5% 15,7% 20,3% studia, lepszy dostęp do edukacji więcej ofert pracy, łatwiej znaleźć pracę lepsze możliwości rozwoju zawodowego inne - pojedyncze odpowiedzi 6,8% 10,9% 6,2% 12,1% 4,3% 14,6% 8,5% 1,9% migracje zagraniczne migracje wewnątrzkrajowe 0% 20% 40% 60% 80%

Charakterystyka migracji zarobkowych Pomorzan 21 100% krócej niż 3 miesiące 3-6 m-cy 7-12 m-cy dłużej niż 12 m-cy 21% 100% praca legalna odmowa odpowiedzi 6% praca na czarno 3% 10% 80% 44% 80% 22% 60% 60% 40% 18% 34% 40% 94% 87% 23% 20% 20% 15% 24% 0% migracje wewnątrzkrajowe migracje zagraniczne 0% migracje wewnątrzkrajowe migracje zagraniczne

Charakterystyka migracji zarobkowych Pomorzan 22 100% praca fizyczna praca umysłowa 100% odmowa odpowiedzi poniżej kwalifikacji zgodna z kwalifikacjami (lub powyżej kwalifikacji) 6% 5% 16% 80% 80% 53% 54% 60% 87% 60% 40% 40% 78% 20% 47% 20% 41% 13% 0% 0% migracje wewnątrzkrajowe migracje zagraniczne migracje wewnątrzkrajowe migracje zagraniczne

Charakterystyka migracji zarobkowych Pomorzan - branŝa 23 Budownictwo, wykańczanie domów, mieszkań 8,9% 19,2% Handel hurtowy i detaliczny 14,0% 18,6% Działalność związana z zakwaterowaniem i gastronomią (hotele, restauracje) 3,9% 12,1% Rolnictwo, leśnictwo, ogrodnictwo, łowiectwo, rybactwo 6,9% 11,4% Przetwórstwo przemysłowe Transport, gospodarka magazynowa, łączność, informacja, komunikacja, telekomunikacja 6,5% 5,3% 4,9% 8,5% migracje zagraniczne migracje wewnątrzkrajowe Usługi 2,4% 9,7% Administracja publiczna i obrona narodowa 1,1% 12,8% Działalność finansowa, ubezpieczeniowa 0,4% 9,4% 0% 5% 10% 15% 20%

30% 20% 20% 20% 19% 17% 17% 17% 17% 18% 14% 14% 14% 10% 10% 11% 6% 0% 21% 22% 23% 25% 25% 26% 30% 24 starogardzki pucki tczewski sztumski kościerski kartuski lęborski chojnicki malborski gdański kwidzyński nowodworski województwo wejherowski Słupsk Gdynia słupski człuchowski bytowski Gdańsk Sopot Odsetek mieszkańców Pomorza pracujących kiedykolwiek za granicą

Planowane migracje zarobkowe w ciągu najbliŝszego roku 25 migrowali w przeszłości i planują w najbliższym roku 2% nie migrowali w przeszłości i nie planują w najbliższym roku 90% nie migrowali w przeszłości, ale planują w najbliższym roku 3% migrowali w przeszłości i nie planują w najbliższym roku 5%

Planowane migracje zarobkowe w ciągu najbliŝszego roku 13% 26 12% 11% za granicą w Polsce 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 4,6% 2,9% 1,7% 1,1% 1,1% 1,4% 1,5% 0,6% 0,7% 0,7% 0,9% 2,3% 2,4% 1,6% 1,5% 0,7% 0,9% 2,9% 3,0% 1,3% 1,8% 1,7% 1,1% 5,8% 5,8% 5,6% 4,7% 4,7% 4,9% 4,3% 4,3% 1,5% 4,0% 3,6% 3,8% 4,1% 3,1% 4,8% 3,1% 3,7% 3,5% 3,0% 3,2% 3,2% 1,8% 1,7% 1,8% 0,6% 0,5% 0,8% 1,3% 1,0% 0,8% 7,1% 7,4% 0,2% 4,6% 7,2% 2,6% 8,3% 4,0% 4,3% województwo pucki kościerski starogardzki malborski kartuski człuchowski Gdynia kwidzyński chojnicki wejherowski Słupsk bytowski nowodworski tczewski lęborski Sopot gdański Gdańsk sztumski słupski

Planowane kierunki zagranicznych migracji zarobkowych w ciągu najbliŝszego roku 27

Źródła informacji na temat moŝliwości wyjazdu i pracy za granicą 28 znajomi, rodzina 56,6% pracodawca w Polsce 13,5% Internet - portale pośrednictwa pracy 7,5% bezpośredni kontakt z pracodawcą za granicą prywatna agencja zatrudnienia, agencje doradztwa personalnego, pośrednictwa pracy 6,8% 5,2% ogłoszenia w prasie 4,6% Powiatowy Urząd Pracy 2,3% inne - pojedyncze odpowiedzi 3,2% znikąd, od nikogo - pojechałem/am "w ciemno" 5,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Hipotetyczna gotowość do migracji zarobkowych 29 50% 40% 42,1% 45,4% 43,9% 35,6% 30% 32,8% 20% 10% 0% Nigdzie nie chce się przeprowadzać Był(a)by skłonny/a przeprowadzić się do innej miejscowości w powiecie Był(a)by skłonny/a przeprowadzić się do innego powiatu w naszym województwie Był(a)by skłonny/a przeprowadzić się do innego województwa Był(a)by skłonny/a przeprowadzić się do innego kraju

Deklarowana wysokość minimalnych zarobków jakie przekonałyby respondentów do migracji 30 10 000 9 152 zł 7 500 5 000 4 334 zł 4 971 zł 2 500 3 246 zł 3 488 zł 1 345 zł 0 obecne zarobki preferowana wysokość zarobków bez przeprowadzki przeprowadzka w ramach powiatu przeprowadzka do innego powiatu przeprowadzka do innego województwa przeprowadzka za granicę

31 Mobilność przestrzenna (dojazdy do pracy)

Miejsce pracy w stosunku do miejsca zamieszkania 32 Dojeżdżam / dojeżdżałem/am z pracy do domu rzadziej niż raz w tygodniu 3% Nigdy nie pracowałem/am zawodowo 8% Dojeżdżam / dojeżdżałem/am z pracy do domu raz w tygodniu 1% Pracuję/ pracowałem/am w innej miejscowości i dojeżdżałem/am codziennie do pracy 30% Pracuję/ pracowałem/am w tej samej miejscowości, w której mieszkałem/am 58%

61% 61% 59% 58% 55% 54% 54% 51% 48% 48% 45% Migracje szansą województwa pomorskiego Miejsce pracy w stosunku do miejsca zamieszkania poszczególne powiaty 100% 80% Nigdy nie pracowałem/am zawodowo Pracuję/pracowałem/am w innym miejscu i wracałem/am do domu raz w tygodniu lub rzadziej Pracuję/pracowałem/am w innej miejscowości i dojeżdżałem/am codziennie do pracy Pracuję/pracowałem/am w tej samej miejscowości, w której mieszkałem/am 3% 9% 5% 8% 5% 7% 3% 3% 7% 4% 2% 3% 2% 14% 17% 6% 17% 5% 4% 14% 3% 2% 19% 34% 30% 35% 29% 33% 40% 26% 27% 14% 10% 9% 8% 7% 8% 7% 14% 4% 4% 4% 5% 15% 6% 8% 5% 5% 5% 33 60% 33% 39% 43% 42% 50% 53% 53% 49% 56% 40% 84% 78% 70% 20% 39% 38% 35% 33% 31% 29% 0% Słupsk Gdańsk Gdynia tczewski starogardzki kościerski kwidzyński lęborski człuchowski malborski chojnicki nowodworski bytowski pucki sztumski Sopot kartuski wejherowski słupski gdański

Codzienne dojazdy do pracy poza miejscowość zamieszkania 34 60% 50% 40% 30% 30% dojeżdża/ł(a) codziennie do pracy - nie podano gdzie dojeżdża/ł(a) codziennie do pracy do innego województwa dojeżdża/ł(a) codziennie do pracy do innego powiatu dojeżdża/ł(a) codziennie do pracy w ramach powiatu 26% 27% 29% 30% 33% 33% 34% 35% 38% 39% 42% 43% 48% 49% 53% 53% 56% 20% 11% 19% 14% 10% 15% 4% 0% województwo Słupsk Gdańsk Gdynia lęborski malborski kwidzyński starogardzki człuchowski nowodworski tczewski kościerski bytowski chojnicki sztumski pucki słupski Sopot wejherowski kartuski gdański

Sposób dotarcia do pracy 35 Własny samochód 27,0% Pieszo 23,6% Komunikacja miejska (np. autobus, tramwaj) 19,1% Kolej 6,4% Autobusy PKS 5,3% Samochód, autobus służbowy 5,2% Rower 3,7% Samochód znajomego(ej) 2,9% Autobusy prywatnych linii autobusowych 1,8% Inne - motor, skuter, taxi 0,8% Pracuję w domu 4,2% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Średnia odległość do miejsca pracy (średnia trymowana w km) 16 14 12 10 8 8,5 8,5 8,6 9,0 9,2 7,1 6 6,8 6,4 6,4 5,3 5,5 5,7 4 4,6 2 3,4 0 10,8 11,1 11,2 11,2 12,4 12,6 14,5 36 Słupsk bytowski człuchowski chojnicki lęborski starogardzki kwidzyński kościerski tczewski pucki województwo Sopot Gdynia Gdańsk malborski nowodworski sztumski gdański słupski kartuski wejherowski

Średni koszt codziennych dojazdów do pracy (średnia trymowana w PLN) 160 140 120 105,6 110,4 111,9 112,5 100 83,3 83,6 86,7 89,3 90,9 92,9 94,3 97,0 98,2 80 76,6 71,4 71,6 67,2 67,6 63,4 60 40 39,7 20 0 151,5 37 lęborski tczewski Słupsk starogardzki wejherowski kościerski bytowski malborski pucki Sopot nowodworski województwo człuchowski Gdańsk chojnicki sztumski słupski kwidzyński gdański Gdynia kartuski

38 Mobilność zawodowa

Praca zawodowa a posiadanie wyuczonego zawodu 39 100% nie ma (jeszcze) żadnego zawodu ma zawód wyuczony 100% nie pracuje pracuje 80% 29% 20% 48% 80% 33% 24% 54% 60% 60% 40% 71% 80% 40% 67% 76% 20% 52% 20% 46% 0% 0% Ogółem pracujący niepracujący 0% Ogółem 0% ma zawód wyuczony nie ma (jeszcze) żadnego zawodu

Praca w zawodzie wyuczonym versus w zawodzie innym niŝ wyuczony 40 wykonuje / wykonywał(a) w ostatniej pracy zawód wyuczony wykonuje / wykonywał(a) w ostatniej pracy zawód inny niż wyuczony nigdy nie pracował(a) zawodowo wszystkie osoby, które mają wyuczony zawód 48,9% 50,1% 1% Technicy i inny średni personel 37,7% 62,0% Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 43,1% 56,1% Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 53,1% 43,1% 4% Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 53,7% 46,3% Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 53,8% 43,0% 3% Specjaliści 65,2% 34,7% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Zawody wykonywane przez mieszkańców Pomorza (osoby obecnie pracujące) 41 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 28,9% Specjaliści 24,2% Technicy i inny średni personel 17,2% Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 9,6% Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 7,1% Pracownicy biurowi 5,3% Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 4,5% Pracownicy przy pracach prostych Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy Siły zbrojne 1,5% 0,9% 3,1% 0% 10% 20% 30%

Zmiana zawodu w ciągu ostatnich 3 lat 42 Słupsk 10,0% słupski 8,9% bytowski 7,6% człuchowski 8,0% wejherowski 12,0% lęborski 7,3% chojnicki 12,5% kartuski 13,5% kościerski 4,4% pucki województwo 5,1% pomorskie Gdynia 9,6% 10,4% gdański 10,1% starogardzki 10,1% Sopot 10,1% Gdańsk 14,3% tczewski 6,8% nowodworski 10,7% malborski 6,7% sztumski 7,2% kwidzyński 8,0% poniŝej 5,0% 5,0-7,5% 7,6-10,0% 10,1-12,5% powyŝej 12,5%

Plany dotyczące zmiany zawodu w najbliŝszym roku 43 Słupsk 5,9% słupski 12,1% bytowski 7,2% człuchowski 10,9% wejherowski 6,0% lęborski 11,1% chojnicki 5,9% kartuski 6,7% kościerski 3,9% pucki województwo 6,0% pomorskie Gdynia 4,5% 8,5% gdański 8,8% starogardzki 11,6% Sopot 10,3% Gdańsk 13,3% tczewski 1,0% nowodworski 8,3% malborski 6,9% sztumski 9,5% kwidzyński 8,4% poniŝej 5,0% 5,0-7,5% 7,6-10,0% 10,1-12,5% powyŝej 12,5%

Deklarowana hipotetyczna gotowość do zmiany zawodu 44 Słupsk 73,3% słupski 65,9% bytowski 64,2% człuchowski 73,1% wejherowski 61,9% lęborski 58,8% chojnicki 71,2% kartuski 63,8% kościerski 56,6% pucki województwo 63,1% pomorskie Gdynia 63,8% 65,6% gdański 71,7% starogardzki 65,1% Sopot 73,9% Gdańsk 69,6% tczewski 49,4% nowodworski 63,1% malborski 67,8% sztumski 59,6% kwidzyński 65,6% poniŝej 50,0% 50,0-60,0% 60,1-65,0% 65,1-70,0% powyŝej 70,0%

Uczestnictwo w szkoleniach lub kursach dokształcających 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 22% 42% uczestniczył/a w szkoleniach w ostatnich 12 miesiącach uczestniczył/a w szkoleniach dawniej niż 12 miesięcy temu nigdy nie uczestniczył/a w żadnych szkoleniach 29% 31% 31% 50% 48% 47% 17% 21% 18% 25% 15% 21% 28% 23% 17% 15% 14% 18% 15% 17% 12% 11% 16% 49% 42% 43% 35% 43% 37% 30% 35% 39% 41% 41% 36% 39% 34% 37% 33% 25% 45 30% 20% 10% 36% 21% 21% 22% 34% 37% 39% 40% 42% 42% 43% 43% 44% 44% 45% 46% 46% 50% 52% 56% 59% 0% województwo Sopot Gdańsk Gdynia Słupsk gdański bytowski chojnicki słupski lęborski kartuski nowodworski kwidzyński wejherowski kościerski malborski pucki człuchowski starogardzki sztumski tczewski

Najpopularniejsze dziedziny szkoleń podejmowane przez Pomorzan w ostatnim roku 46 Języki obce 16,0% Informatyka i wykorzystanie komputerów 14,5% Usługi transportowe, w tym kursy prawa jazdy 13,1% Rozwój osobowościowy i kariery zawodowej 13,1% Zarządzanie i administrowanie, fundusze europejskie 11,5% Szkolenie nauczycieli i nauka o kształceniu Sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami Technika i handel artykułami technicznymi, w tym: mechanika, elektronika, telekomunikacja Rachunkowość, księgowość, bankowość, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna 10,3% 10,0% 8,9% 7,7% Opieka zdrowotna 5,8% 0% 5% 10% 15% 20%