Paluch Sylwia Korzyści, koszty i zobowiązania Polski jako państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Unia Europejska jest największym i najbardziej liczącym się w świecie ugrupowaniem integracyjnym. Uczestnictwo we wspólnotach europejskich było i jest instrumentem budowania pozytywnego wizerunku państwa na arenie międzynarodowej. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej było ukoronowaniem wieloletniego wysiłku polskiego społeczeństwa na rzecz integracji Polski z Unią Europejską. Udział w UE pełni szczególną rolę w kształtowaniu pozytywnego obrazu w Europie i na świecie 1. Uważa się, że udział w ugrupowaniu integracyjnym jest też środkiem wzmocnienia pozycji państwa na arenie międzynarodowej. Stwarza on bowiem naszemu państwu szersze możliwości działania i oddziaływania na innych członków Unii. W ramach Unii wszystkie państwa mają jednakowe prawa. Wszyscy mogą zajmować stanowisko we wspólnych kwestiach. W maju świętować będziemy dziesięciolecie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Prawie dekada spędzona w UE to okres, po którym można dokonać podsumowania korzyści płynących z naszego członkostwa. Polska skorzystała na obecności we Wspólnocie w wielu wymiarach, przede wszystkim politycznym, gospodarczym i społecznym. Uczestnictwo Polski w strukturach unijnych było i jest instrumentem budowania pozytywnego wizerunku państwa na arenie międzynarodowej. Przystępując do Unii Europejskiej Polska zyskuje przede wszystkim znaczne wzmocnienie swej pozycji politycznej i gospodarczej oraz możliwość bezpośredniego wpływu na kształtowanie wspólnotowych polityk 2. Warto także podkreślić, że członkostwo w Unii stwarza nam dodatkowe możliwości osiągania celów politycznych w stosunkach z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi w ramach wspólnej polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa 3. Przystępując do Unii Europejskiej Polska stała się pełnoprawnym beneficjentem strefy stabilności, jaką jest obszar UE. Kilka lat spędzonych w UE przyniosło Polsce wiele korzyści politycznych. UE jest gwarantem stabilności i pokoju w Europie oraz miejscem, gdzie wspólne decyzje dotyczące milionów obywateli Wspólnoty zapadają na zasadach dialogu i współpracy między państwami. UE, jako ważny gracz na arenie międzynarodowej, pozwala na wyrazistą prezentację i realizację naszych interesów w stosunku do krajów trzecich. Polska ma możliwość wywierania realnego wpływu na kształtowanie polityki wewnętrznej i zewnętrznej zjednoczonej Europy. Ponadto wielu polskich urzędników i przedstawicieli otrzymało szansę udziału w procesach decyzyjnych UE, 1 I. Popiuk Rysińska, Unia Europejska. Geneza, kształt i konsekwencje integracji, Warszawa 1998, s. 5 2 I. Popiuk Rysińska, Unia Europejska. Geneza, kształt i konsekwencje integracji, Warszawa 1998, s. 109. 3 I. Popiuk Rysińska, Unia Europejska. Geneza, kształt i konsekwencje integracji, Warszawa 1998, s. 110.
a wszyscy obywatele co 5 lat mogą oddawać swój głos w powszechnych wyborach do Parlamentu Europejskiego. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej wiązało się nie tylko z korzyściami, ale niosło ze sobą zobowiązania, z których nasz kraj musi się wywiązać. Ustalono, iż Polska będzie wnosić pełną składkę do budżetu ogólnego UE od pierwszego roku członkostwa, jednocześnie w latach 2004-2006. W związku z przesunięciem terminu rozszerzenia na 1 maja 2004 r., składka Polski do budżetu ogólnego UE w roku 2004 została obniżona o ok. 800 mln euro i wyniosła około 1,6 mld euro. W kolejnych dwóch latach Polska zapłaciła składkę w pełnej wysokości, czyli na poziomie ok. 2,5 mld euro. Polska został również zobowiązana do odprowadzania składek do instytucji usytuowanych poza budżetem ogólnym UE. Należy także wspomnieć, iż w traktacie akcesyjnym zostały zagwarantowane dla Polski dodatkowe środki finansowe w pierwszych latach członkostwa w ramach dwóch instrumentów finansowych na dostosowanie do unijnych reguł kontroli granic zewnętrznych (tj. granicy wschodniej) oraz dostosowanie polskich lotnisk międzynarodowych do przepisów Schengen 4. Polska, podobnie jak pozostałe nowe państwa członkowskie, będzie zobowiązana do współfinansowania rabatu brytyjskiego, zgodnie z regulacjami UE w zakresie systemu środków własnych. Najważniejszymi, z punktu widzenia każdego z nas, są korzyści gospodarcze, które przyniosło członkostwo w UE. Od 1 maja 2004 r. Polska uczestniczy we wspólnym unijnym rynku towarów i usług. Swobodny dostęp do tego rynku zwiększył znacząco możliwości rozwoju polskich przedsiębiorstw - od akcesji obroty w handlu zagranicznym rosły przeciętnie ok. 18,7% rocznie. Wspólny rynek umożliwił również zwiększanie innowacyjności i konkurencyjności naszej gospodarki, dzięki zwiększonej konkurencji na rynku produktów. Polska skorzystała na rosnącym napływie bezpośrednich inwestycji zagranicznych, a obecność w UE podniosło naszą wiarygodność inwestycyjną. Poza tym konieczność dostosowania polskich przepisów do prawa unijnego zwiększyła zakres ochrony polskich konsumentów. Członkostwo w UE było jednym z motorów wzrostu gospodarczego, wzrosły obroty w handlu z zagranicą oraz poziom inwestycji 5. Starając się określić bilans wynikający z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej musimy po prostu odpowiedzieć sobie na pytanie czy po dziesięciu latach uczestnictwa więcej zyskaliśmy czy straciliśmy. Środki z funduszy strukturalnych przyczynią się do stworzenia i utrzymywania miejsc pracy, poprawy jakości zasobów ludzkich, poprawy funkcjonowania rynku pracy i jego instytucji, aktywizacji bezrobotnych itp., a tym samym 4 R. Rybiński (red.), Skutki integracji Polski z UE, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2001, s. 51. 5 J. W. Tkaczyński, R. Willa, M. Świstak, Fundsze UE 2007-2013, Wyd. UJ, Kraków 2008, s. 36.
zwiększenia skuteczności działań w zakresie ograniczania bezrobocia. Na przykład, efektem napływu środków z Europejskiego Funduszu Społecznego będzie wzrost liczby i zasięgu oddziaływania aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, takich jak prace interwencyjne, szkolenia i przekwalifikowania, pożyczki na podjęcie i prowadzenie działalności. Nie da się zatem ukryć, że bilans zysków i strat wpada pozytywnie. Nasz kraj wiele zyskał, odkąd staliśmy się państwem członkowskim wspólnoty. Należy podkreślić, że Polska jest jednym z najludniejszych krajów UE i jednym z państw, które najlepiej wykorzystują fundusze unijne. Widoczna jest tutaj zaradność Polaków i wiedza na temat tego, jak, gdzie i kiedy najlepiej wykorzystywać unijne granty. Otrzymane pieniądze pozwoliły na wyremontowanie dróg, wyposażenie sal komputerowych w wielu szkołach, dofinansowanie działalności firm i prywatnych przedsiębiorstw. Wiele osób mogło spełnić marzenia o własnej działalności gospodarczej. Przystąpienie Polski do UE przyczyniło się także do otwarcia granic na mocy układu z Schengen. Ułatwiło to podróżowanie oraz wyjazdy do pracy 6. Pozytywną rolę odegrały fundusze strukturalne i środki z Funduszu Spójności uzyskane z UE pozwalające m.in. na rozwój badań naukowych i edukacji. Przystępując do UE Polska uzyskała szanse włączenia się w główny światowy nurt rozwoju technologicznego i naukowego. W najbliższej przyszłości powinno to pozwolić na przestawienie mechanizmów wzrostu gospodarczego 7. Członkowstwo w UE przyczyniło się do wzmocnienia stabilności finansowej naszego kraju. Polska, podobnie jak pozostałe państwa spoza strefy euro ma możliwość skorzystania z europejskiego mechanizmu pomocy finansowej na wypadek wystąpienia napięć w bilansie płatniczym (Balance of Payments Mechanism). Innym elementem siatki bezpieczeństwa była linia swap (w wysokości 10 mld EUR) uzyskana przez Narodowy Bank Polski w Europejskim Banku Centralnym, co zwiększyło płynność polskiego systemu bankowego 8. Myślę, że plusów integracji jest sporo. Pojawiły się także minusy integracji. Do strat należy wymienić przede wszystkim społeczne koszty integracji. Otwarcie rynku pracy na terenie Unii dla obywateli Polski z pewnością obniżyło poziom bezrobocia. Jednak społeczne konsekwencje świadczenia pracy poza granicami kraju powodują, że rozpada się coraz większa liczba rodzin, które nie wytrzymują rozłąki. Każdy z nas słyszał też o eurosierotach, które wychowywane są przez 6 http://www.uniaeuropejska.info.pl/korzysci-z-przystapienia-polski-do-ue 7 Raport w sprawie korzyści i kosztów integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską, Rada Ministrów nr 37 8 Społeczno-gospodarcze efekty członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Główne wnioski w związku z siódmą rocznicą przystąpienia Polski do UE, ttps://www.msz.gov.pl/resource/48138789-1318-44ba-9161- fea3ad89ba4d:jcr
członków rodziny innych niż biologiczni rodzice lub po prostu domy dziecka, ich rolę coraz częściej w najlepszym wypadku przejmują dziadkowie, gdy rodzice wyjeżdżają za chlebem. Więzi rodzinne zostają osłabione i zerwane. Minusem jest także starzenie się polskiego społeczeństwa. W kraju rodzi się coraz mniejsza liczba dzieci. Polki wolą rodzić w innych krajach Unii. Powód tego jest bardzo prosty, zabezpieczenie społeczne w innych krajach Unii jest na wyższym poziomie i zostawia naszemu systemowi wiele do życzenia. Odrzucając członkostwo w UE nie miałaby szans na odgrywanie znaczącej roli w polityce europejskiej. Pozostając poza strukturami unijnymi nastąpiłby proces zahamowania tempa rozwoju gospodarczego, społecznego i cywilizacyjnego. Spowodowałoby także spadek tempa transformacji gospodarczej, zmniejszenie konkurencyjności, ucieczkę zagranicznych kapitałów, zachwianie stabilności makroekonomicznej, przywrócenie utrudnień handlowych w wymianie z UE oraz pozbawienie Polski funduszy przedakcesyjnych i transferów z budżetu Unii 9. Reasumując, należy podkreślić ze uczestnictwo w UE to prestiż, to też marzenie wielu ludzi, UE którzy w unii widzą sposób na lepsze życie, na otwarte granice, łatwiejszy dostęp do pracy, do wolnej Europy. Obserwując wydarzenia na ukraińskim Majdanie uczestnictwo w UE staje się bezcennym dobrem, które my już posiadamy i nie zawsze doceniamy, a protestujący na Majdanie, przeciwko decyzji rządu o wstrzymaniu przygotowań do zawarcia umowy stowarzyszeniowej Ukraina - UE Ukraińcy gotowi byli oddać życie. Miejmy też nadzieję, że w najbliższym czasie te marzenia o wolności nie zostaną wystawione na próbę. Oszacowanie tzw. efektu unijnego i precyzyjne uchwycenie skali wpływu członkostwa na poszczególne segmenty funkcjonowania gospodarki nie zawsze jest możliwe we wszystkich aspektach, dlatego w prezentowanej ocenie skupiłam się na tych efektach, które dały się zmierzyć. Dokonanie oceny wpływu obecności Polski w UE na wynik polskiej gospodarki w dziesiątym roku członkostwa wiąże się z dodatkowymi trudnościami szczególnie dlatego, że na arenie politycznej w pierwszych dniach marca 2014 r. odgrywają się niezwykle ważne wydarzenia. Jedno jest pewne, że bez członkostwa w UE nie bylibyśmy w stanie podjąć głosu w rokowaniach z tak wielkim mocarstwem jakim jest Rosja. BIBLIOGRAFIA 1. Golinowska S., Kawecka-Wyrzykowska E., Lutkowski K., Rowiński J., Sartorius J., Szlachta J., Skutki integracji z Unią Europejską dla Polski. Fundacja Edukacji Ekonomicznej, Warszawa 2000. 2. Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej a polskie rolnictwo, Warszawa 2002 9 Raport w sprawie korzyści i kosztów integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską, Rada Ministrów nr 37, s. 41.
3. Raport w sprawie korzyści i kosztów integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską, Rada Ministrów nr 37 4. Polska a Unia Europejska. 5. Polska w Unii Europejskiej. Nasze warunki członkostwa. Warszawa, marzec 2003. 6. Popiuk Rysińska I., Unia Europejska. Geneza, kształt i konsekwencje integracji, Warszawa 1998 7. Rybiński R. (red.), Skutki integracji Polski z UE, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2001. 8. Tkaczyński J. W., Willa R., Świstak M., Fundsze UE 2007-2013, Wyd. UJ, Kraków 2008.