N a r o d o w y B a n k P o l s k i D e p a r t a m e n t O p e r a c j i K r a j o w y c h Materiał informacyjny nt. wybranych segmentów krajowego międzybankowego rynku walutowego w latach 26-21 Marzec 211
Spis treści Wstęp 3 1. Obroty na krajowym międzybankowym rynku walutowym w latach 26-21 5 1.1. Obroty na międzybankowym rynku kasowych transakcji walutowych 7 1.2. Obroty na międzybankowym rynku terminowym 9 1.2.1. Obroty na międzybankowym rynku transakcji typu swap walutowy 9 1.2.2. Obroty na międzybankowym rynku transakcji outright-forward 11 2. Obroty na krajowym międzybankowym rynku walutowym w poszczególnych miesiącach w 21 roku 14 Podsumowanie 17 2
Wstęp Niniejszy materiał prezentuje wybrane dane dotyczące krajowego międzybankowego rynku walutowego. Rynek walutowy w literaturze określa się jako segment rynku finansowego, który umożliwia wymianę jednej waluty na inną, polegającą na tym, iż jedna strona kontraktu kupuje określoną walutę od swojego kontrahenta w zamian za inną w określonym czasie. Jednocześnie dostępna literatura nie określa w jednoznaczny sposób, jakie instrumenty zaliczane są do rynku walutowego. Stosunkowo często można spotkać rozróżnienie na następujące rynki: kasowy, terminowy, kontraktów futures, a także opcji walutowych. W skład segmentu walutowych transakcji terminowych zalicza się między innymi rynki transakcji typu swap walutowy oraz transakcji outrightforward. Narodowy Bank Polski pozyskuje dane dotyczące trzech ze wskazanych wyżej segmentów rynku walutowego. Są to dane dotyczące transakcji zawieranych na kasowym rynku walutowym (na rynku spot), na rynku transakcji typu swap walutowy (fx swap), a także na rynku transakcji outright-forward. W dalszej części materiału rynki te będą dla uproszczenia nazywane krajowym międzybankowym rynkiem walutowym. 1 Zaprezentowany w materiale zakres danych obejmuje lata 26-21. Dane te są pozyskiwane od wybranego przez bank centralny panelu banków prowadzących działalność w Polsce (w materiale zwany panelem banków ), w formie sprawozdań miesięcznych. 2 Obejmują one transakcje zawarte przez podmiot sprawozdający niezależnie od tego czy transakcje księgowane były w księdze podmiotu prowadzącego działalność operacyjną w Polsce, czy też w księdze podmiotu dominującego z siedzibą zagranicą. Kryterium rozróżnienia transakcji zawartych z rezydentem lub z nierezydentem było miejsce działalności operacyjnej kontrahenta, tj. miejsce, z którego dokonywał on transakcji z podmiotem sprawozdającym. W materiale przedstawiono informacje o wartości transakcji zawartych wyłącznie w okresie sprawozdawczym. W przypadku transakcji wymiany waluty obcej za złotego wykazano wartość nogi złotowej. Wartość transakcji wymiany dwóch walut obcych przeliczona została po kursie średnim NBP jednej z tych walut z dnia zawarcia transakcji. Wykazywane są również transakcje zawarte z podmiotami tej samej grupy kapitałowej (podmiotami dominującymi, stowarzyszonymi, spółkami zależnymi, oddziałami), o ile były one negocjowane i zawierane na warunkach rynkowych. Dane w opracowaniu zostały zaprezentowane w formie obrotów netto na poszczególnych rynkach. W przyjętej w materiale metodologii liczenia obrotów netto uwzględniona została tylko jedna strona 1 Zakres pozyskiwanych przez NBP danych określa obecnie załącznik nr 2, do uchwały 2/21 Zarządu NBP z dnia 18 lutego 21 r. Zmieniła ona uchwałę nr 23/23 Zarządu NBP z dnia 25 lipca 23 r. w sprawie trybu i szczegółowych zasad przekazywania przez banki do Narodowego Banku Polskiego danych niezbędnych do ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa oraz oceny sytuacji finansowej banków i ryzyka sektora bankowego (Dz. Urz. NBP Nr 16, poz. 26 z późn. zm.). 2 Liczba banków przekazujących dane na przestrzeni prezentowanego okresu ulegała zmianie. Do maja 21 r. włącznie obejmowała wyłącznie banki pełniące funkcję Dealera Rynku Pieniężnego. Dane dotyczące obrotów w 26 r. obejmują 14 banków, w latach 27-28 13 banków, w 29 r. 15 banków, w okresie styczeń-maj 21 r. 16 banków, zaś od czerwca 21 r. 21 banków (zgodnie z załącznikiem nr 2 do uchwały 2/21 Zarządu NBP).
transakcji zawartych pomiędzy bankami krajowymi: w tym celu obroty między bankami krajowymi podzielone zostały przez dwa. Metodologia ta pokazuje jedynie przybliżoną wartość obrotów netto pomiędzy bankami krajowymi. 3 Materiał podzielony został na dwie części. Pierwsza prezentuje dane za lata 26-21 w interwałach rocznych. Druga część materiału przedstawia wyłącznie dane za 21 r. W jej przypadku interwał został zmieniony na miesięczny. Należy jednocześnie zauważyć, iż zaprezentowane w materiale dane dotyczą transakcji zawartych wyłącznie na krajowym rynku międzybankowym. Nie obejmują zatem operacji dokonywanych na rynkach zagranicznych, na przykład takich jak rynek londyński, na których przeprowadzana jest większość transakcji walutowych z udziałem złotego. 3 Panel banków sprawozdających obecnie dane do Narodowego Banku Polskiego obejmuje tylko część banków (obecnie 21), co oznacza, że nie są wykazywane obroty pomiędzy bankami spoza tej grupy i jednocześnie przez dwa dzielone są (tj. są zaniżone) obroty pomiędzy bankami sprawozdającymi a bankami spoza tej grupy. 4
1. Obroty na krajowym międzybankowym rynku walutowym w latach 26-21 Pozyskane przez NBP za lata 26-21 dane wskazują, iż w okresie tym nastąpił spadek obrotów na krajowym międzybankowym rynku walutowym. Łączny średni miesięczny obrót na omawianych w materiale segmentach rynku walutowego wyniósł 517,8 w 26 r., spadając do 39,1 mld PLN w 21 r. Warto jednocześnie odnotować, iż 21 r. był jedynym wśród pięciu omawianych lat okresem, w którym wzrosły obroty w ujęciu rok do roku. Wzrost ten wyniósł, w porównaniu do 29 r., 13,2 (tj. 3,5). Rynek transakcji typu swap walutowy pozostał największym spośród omawianych rynków. Średnie miesięczne obroty na tym rynku spadły w opisywanym okresie z 366,4 w 26 r. do 287,2 w 21 r., tj. o 79,2 (21,7). Rynek kasowy był istotnie mniejszy od rynku transakcji typu swap walutowy. Również w jego przypadku nastąpił spadek średnich miesięcznych obrotów w latach 26-21, z 149,3 do 98,, tj. o 51,3 (34,4). Najmniejsze znaczenie z punktu widzenia wymiany walut miał rynek transakcji outright-forward. Banki sporadycznie zawierały transakcje tego typu. W odróżnieniu od pozostałych segmentów, w kolejnych latach obroty na tym rynku wzrastały. W 26 r. średnie miesięczne obroty wyniosły 2,1. Z kolei, w 21 r. ukształtowały się na poziomie 4,9 (wzrost o 42,7 w porównaniu do 26 r.). Wykres 1. Średnie miesięczne obroty na międzybankowym rynku walutowym w latach 26-21 6 2,1 5 5,1 5,4 4 3,1 4,9 3 366,3 341,1 331,7 273,2 287,2 2 1 149,3 135,6 123, 1,6 98, 26 27 28 29 21 spot fx swap outright - forward W analizowanym okresie w strukturze przedmiotowej obrotów na krajowym międzybankowym rynku walutowym przeważały transakcje typu swap walutowy, które stanowiły od 7,8 (w 26 r.) do 73,6 (w 21 r.) ogółu transakcji. Banki w mniejszej skali wykorzystywały transakcje na rynku kasowym. W latach 26-21 ich udział w obrotach ogółem zmniejszył się z 28,8 (w 26 r.) do 5
25,1 (w 21 r.). Rynek transakcji outright-forward był najmniejszy spośród omawianych rynków. Udział tych transakcji w strukturze obrotów ogółem w badanym okresie kształtował się od,4 (w 26 r.) do 1,3 (w 21 r.). W latach 26-21 na międzybankowym rynku walutowym dominowały transakcje banków krajowych z bankami nierezydentami. Ich udział w strukturze obrotów ogółem na przestrzeni badanych lat spadł z 91,3 w 26 r. do 87,1 w 21 r. W okresie tym zmniejszyła się zatem aktywność banków nierezydentów na rzecz banków krajowych. Udział tych ostatnich w obrotach ogółem na międzybankowym rynku walutowym wzrósł z 8,7 w 26 r. do 12,9 w 21 r. Wykres 2. Struktura podmiotowa średnich miesięcznych obrotów na międzybankowym rynku walutowym w latach 26-21 5 45 91,3 9,6 89, 88,6 87,1 1 9 4 8 35 7 3 25 2 15 1 472,7 436,6 49,6 333,8 34,6 6 5 4 3 2 5 45,1 45,2 5,4 43,1 49,6 1 26 27 28 29 21 obroty banków rezydentów z bankami nierezydentami (lewa oś) udział obrotów banków rezydentów z bankami nierezydentami w obrotach ogółem (prawa oś) Średnia wielkość miesięcznych obrotów dla transakcji z udziałem PLN zawieranych pomiędzy bankami krajowymi a bankami nierezydentami ukształtowała się w 26 r. na poziomie 297,9 mld PLN. W następnych latach wielkość ta systematycznie spadała, kształtując się w 21 r. na poziomie 217,9 (spadek o 26,9). Udział transakcji typu swap walutowy zawieranych z bankami nierezdentami, w których jedną z walut był PLN, był większy niż w przypadku transakcji ogółem (waluta/pln oraz waluta/waluta). Maksymalny udział transakcje te osiągnęły w 26 r. (82,3 obrotów), spadając w 21 r. do 75,9. Ze względu na powyższe udział rynku kasowego w transakcjach z udziałem PLN zawieranych pomiędzy bankami krajowymi a bankami nierezydentami był mniejszy w porównaniu do danych ogółem (waluta/pln oraz waluta/waluta). W 21 r. wyniósł on 22,, co było maksymalną wielkością uzyskaną w badanym okresie. Podobnie jak w przypadku danych ogółem, udział transakcji z udziałem złotego zawieranych na rynku transkacji outright-forward pomiędzy bankami rezydentami a bankami nierezydentami w obrotach był niewielki. W latach 26-28 średnie obroty w tym segmencie rynku wzrastały (z 1,6 do 6
4,9 ). W 29 r. nastąpił spadek do 2,7. Z kolei w 21 r. zanotowany został ponowny wzrost do 4,4. Wykres 3. Średnie miesięczne obroty obliczone z transakcji z udziałem PLN zawartych pomiędzy bankami krajowymi a bankami nierezydentami w latach 26-21 3 6 25 245,2 4,9 5 2 24,3 3,6 186,4 159,6 4,4 165,5 4 15 3 2,7 1 2 1,6 5 51,1 46,3 45,5 45,1 48, 1 26 27 28 29 21 spot (lewa oś) swapy (lewa oś) outright-forward (prawa oś) 1.1. Obroty na międzybankowym rynku kasowych transakcji walutowych Transakcje kasowe na rynku walutowym polegają na wymianie określonej kwoty waluty po kursie określonym w momencie zawarcia transakcji, której rozliczenie następuje zazwyczaj w ciągu dwóch dni roboczych. Rynek transakcji kasowych jest najczęściej wykorzystywany do realizacji bieżących rozliczeń. W latach 26-21 następował systematyczny spadek obrotów na międzybankowym rynku kasowym. Obniżeniu uległy zarówno transakcje zawierane przez banki krajowe z bankami nierezydentami (z 125,6 w 26 r. do 88,6 w 21 r., tj. o 29,4), jak i transakcje zawierane pomiędzy bankami krajowymi (z 23,7 w 26 r. do 9,4 w 21 r., tj. o 6,5). Na rynku kasowym dominowały transakcje banków krajowych z bankami nierezydentami. Mimo spadku w opisywanym okresie wartości obrotów banków krajowych z bankami nierezydentami ich udział w obrotach ogółem wzrósł z 84,1 w 26 r. do 9,4 w 21 r. 7
Wykres 4. Średnie miesięczne obroty na międzybankowym rynku kasowym w latach 26-21 14 1 126 84,1 118,1 85,9 86,1 9,4 9 112 8 98 7 84 7 125,6 87,1 15,7 86,6 88,6 6 5 56 4 42 3 28 14 23,7 17,5 17,3 14, 9,4 2 1 26 27 28 29 21 obroty banków rezydentów z bankami nierezydentami (lewa oś) udział obrotów z bankami nierezydentami w obrotach ogółem (prawa oś) Średnie miesięczne obroty na rynku kasowym obliczane z transakcji z udziałem PLN spadły w latach 26-21 z 68,5 do 56,3 (tj. o 12,2 ). Spadek obrotów dotyczył zarówno transakcji zawartych pomiędzy bankami krajowymi, jak i między rezydentami a nierezydentami. Głębszy spadek obrotów odnotowano w przypadku transakcji zawartych pomiędzy bankami rezydentami (z 17,4 w 26 r. do 8,2 w 21 r., tj. o 9,2 ). Spadek obrotów banków krajowych z bankami nierezydentami w latach 26-21 wyniósł 3,1, jednakże ich udział w obrotach ogółem wzrósł z 74,6 w 26 r. do 85,4 w 21 r. Wykres 5. Średnie miesięczne obroty na rynku obliczone z transakcji z udziałem PLN zawartych pomiędzy bankami krajowymi a bankami nierezydentami w latach 26-21 6 1 54 48 74,6 79,5 77,6 78,3 85,4 9 8 42 36 51,11 46,12 47,67 45,6 48,4 7 6 3 5 24 4 18 12 17,4 11,9 13,7 12,5 8,2 3 2 6 1 26 27 28 29 21 obroty banków krajowych z bankami nierezydentami (lewa oś) udział obrotów z bankami nierezydentami na rynku kasowym (prawa oś) 8
Zdecydowana większość transakcji na rynku kasowym z udziałem PLN dokonywana była na parze EUR/PLN. Stanowiły one w poszczególnych latach 26-21 9-95 ogółu transakcji. Większość z pozostałych transakcji zawierana była na parze USD/PLN. Wykres 6. Struktura walutowa średnich miesięcznych obrotów na rynku kasowym obliczanych z transakcji z udziałem PLN w latach 26-21 8 72 92,4 9, 9, 94,9 92,4 1 9 64 63,3 8 56 52,2 55,3 54,6 52, 7 48 6 4 5 32 4 24 3 16 2 8 4,7 5,4 5,5 3,6 2,5 26 27 28 29 21 1 USD/PLN (lewa oś) EUR/PLN (lewa oś) udział EUR/PLN (prawa oś) 1.2. Obroty na międzybankowym rynku terminowym 1.2.1. Obroty na międzybankowym rynku transakcji typu swap walutowy Najbardziej płynnym segmentem rynku finansowego służącym do realizacji transakcji wymiany walutowej w Polsce jest rynek transakcji typu swap walutowy. Przedmiotem walutowego kontraktu swapowego jest dokonanie przez jego strony dwóch operacji: a) początkowej transakcji wymiany dwóch walut (pierwsza noga short leg) w wyznaczonym dniu i po ustalonym w momencie zawarcia transakcji kursie, oraz b) końcowej transakcji wymiany tych samych walut (druga noga long leg) w wyznaczonym dniu (innym niż rozliczenie pierwszej nogi) i po ustalonym w momencie zawarcia transakcji kursie (przeważnie różnym od kursu wymiany początkowej). W latach 26-21 nastąpił spadek średnich miesięcznych obrotów na międzybankowym rynku swapów walutowych. W 26 r. obroty te ukształtowały się na poziomie 366,4 i ulegały obniżeniu w kolejnych latach. Największy spadek obrotów miał miejsce w 29 r. (o 58,5 w porównaniu do 28 r.). W 21 r. średnie miesięczne obroty na rynku swapów walutowych wyniosły 287,2, tj. o 79,1 mniej w porównaniu do 26 r. Dominowały obroty banków krajowych z bankami nierezydentami, jednak ich udział w tym segmencie rynku w badanym okresie zmniejszył się z 94,2 w 26 r. do 86,1 w 21 r. Wzrastał z kolei wolumen obrotów pomiędzy rezydentami, zarówno w ujęciu nominalnym, jak i procentowym (odpowiednio z 21,1 do 4, oraz z 6,8 do 13,9). 9
Wykres 7. Średnie miesięczne obroty na międzybankowym rynku swapów walutowych w latach 26-21 4 36 94,2 345,2 92,2 9,1 89,4 86,1 1 9 32 314,5 298,7 8 28 7 24 244,2 247,3 6 2 5 16 4 12 3 8 2 4 21,1 26,6 33, 29, 39,9 1 26 27 28 29 21 obroty banków krajowych z bankami nierezydentami (lewa oś) udział obrotów z bankami nierezydentami w obrotach ogółem (prawa oś) W przypadku swapów walutowych z udziałem PLN, na przestrzeni lat 26-21 zwiększył się udział transakcji zawieranymi pomiędzy bankami krajowymi w obrotach, z 2,8 mld zł (co stanowiło 7,8 obrotów) do 39,1 mld zł (19,1 obrotów). W konsekwencji udział transakcji zawieranych przez banki krajowe z bankami nierezydentami zmniejszał się. W 26 r. średnie miesięczne obroty wyniosły 245,2 (co stanowiło 92,2 obrotów ogółem), spadając do 165,5 w 21 r. (8,9 obrotów). Wykres 8. Średnie miesięczne obroty na międzybankowym rynku swapów walutowych z udziałem PLN w latach 26-21 3 25 92,2 245,2 88,9 85,2 85, 8,9 1 9 8 2 24,3 186,4 7 159,6 165,5 6 15 5 4 1 3 5 2,8 25,6 32,3 28,2 39,1 2 1 26 27 28 29 21 swapy pomiędzy bankami rezydentami (lewa oś) swapy banków krajowych z bankami nierezydentami (lewa oś) udział obrotów z bankami nierezydentami na rynku fx swap (prawa oś) 1
W badanym okresie zaszły istotne zmiany w strukturze walutowej średnich miesięcznych obrotów na rynku swapów walutowych w transakcjach z udziałem PLN. Udział operacji USD/PLN zmniejszał się systematycznie, z 96,9 w 26 r. do 75, w 21 r. Jednocześnie udział operacji EUR/PLN w tym segmencie rynku wzrósł z 3, w 26 r. do 22,3 w 21 r. Udział pozostałych walut był niewielki, aczkolwiek wzrósł z,1 w 26 r. do 2,9 w 21 r. Wykres 9. Struktura walutowa średnich miesięcznych obrotów na rynku swapów walutowych obliczanych z transakcji z udziałem PLN w latach 26-21 1 9 8,1 2,9,2 8, 1,3 25,2 2,6 2,9 27,4 22, 7 6 5 4 97,1 91,9 73,6 7, 75,2 3 2 1 26 27 28 29 21 USD/PLN EUR/PLN pozostałe waluty 1.2.2. Obroty na międzybankowym rynku transakcji outright-forward Walutowa transakcja outright-forward to transakcja zobowiązująca jedną ze stron do sprzedaży, a drugą do zakupu w określonym w przyszłości terminie ustalonej kwoty waluty po kursie ustalonym w dniu zawarcia transakcji. Rozliczenie transakcji następuje w terminie późniejszym niż dwa dni robocze od daty jej zawarcia. W okresie przestawionym w materiale banki rzadko i na względnie niewielką skalę (w stosunku do innych transakcji dokonywanych na rynku walutowym) zawierały między sobą transakcje outrightforward. Pomimo tego, w przedstawionym okresie utrzymywała się tendencja wzrostowa średnich miesięcznych obrotów na rynku wskazanych transakcji. W 21 r. obroty ukształtowały się na poziomie 4,9 i wzrosły ponad dwukrotnie w stosunku do 26 r. (2,1 ). Dominujący udział w obrotach na tym rynku miały transakcje banków krajowych z bankami nierezydentami. W 26 r. wyniosły one 89, obrotów ogółem, rosnąc w kolejnych latach. Największy ich udział został odnotowany w 28 r. (97,4). W 21 r. obroty banków krajowych z bankami nierezydentami na rynku outright-forward wyniosły 94,6 obrotów ogółem. 11
Wykres 1. Średnie miesięczne obroty na międzybankowym rynku outright-forward w latach 26-21 6, 97,4 94, 94,6 1 5,4 89, 78,3 5,3 9 4,8 4,6 8 4,2 4, 7 3,6 6 3, 2,9 5 2,4 4 1,8 1,9 3 1,2 1,1 2,6,,2,1,2,3 26 27 28 29 21 1 obroty banków rezydentów z bankami nierezydentami (lewa oś) udział obrotów z bankami nierezydentami w obrotach ogółem (prawa oś) Podobnie jak w przypadku obrotów ogółem, w latach 26-28 wzrosły również średnie miesięczne obroty na rynku outright-forward obliczane z transakcji z udziałem PLN (z 1,8 do 5,1 mld PLN). Z kolei w 29 r. nastąpił ich przejściowy spadek (do 2,9 ), by w 21 r. ponownie wzrosnąć (do 4,7 ). Zdecydowanie przeważały obroty banków krajowych z bankami nierezydentami. Ich udział w tym segmencie rynku w badanych latach zwiększył się z 87,4 w 26 r. do 94,5 w 21 r. Wykres 11. Średnie miesięczne obroty na międzybankowym rynku outright-forward, obliczane z transakcji z udziałem PLN zawartych w latach 26-21 5,4 4,8 4,2 87,4 76,9 97,3 4,9 93,8 94,5 4,4 1 9 8 3,6 3,7 7 3, 2,7 6 5 2,4 4 1,8 1,6 3 1,2 1,1 2,6,,2,1,2,3 26 27 28 29 21 1 obroty banków krajowych z bankami nierezydentami (lewa oś) udział obrotów z bankami nierezydentami na rynku outright-forward (prawa oś) 12
W latach 26-21 na terminowym rynku walutowym (tj. zagregowanym rynku transakcji typu swap walutowy oraz outright-forward) przeważały transakcje o terminie rozliczenia do 7 dni (około 8-85). Większość pozostałych transakcji (około 1-15) miało termin nie dłuższy niż 3 miesiące. Znikomy udział miały operacje zawierane na okres powyżej 1 roku (około 7). Wykres 12. Struktura zapadalności transakcji na terminowym rynku walutowym zawartych w latach 26-21 1 9 8,3,5,4,4,4 1,9 3,5 3,9 4,3 3,3 6,1 4,4 5,4 7,1 5,9 7, 5,2 6,5 7,3 7,4 7 6 5 4 84,7 86,5 83,9 8,9 83,1 3 2 1 26 27 28 29 21 do 7 dni powyżej 7 dni do 1 miesiąca powyżej 1 do 3 miesięcy powyżej 3 miesięcy do 1 roku ponad 1 rok 13
2. Obroty na krajowym międzybankowym rynku walutowym w poszczególnych miesiącach 21 roku W 21 r. nastąpił wzrost obrotów na wszystkich opisywanych segmentach rynku walutowego (kasowym, transakcji typu swap walutowy oraz transakcji outright-forward) łącznie, z poziomu 346,9 w styczniu do 375,9 w grudniu (o 7,7). Trend wzrostowy odnotowano w pierwszych trzech kwartałach roku, po czym następował ich stopniowy spadek w czwartym kwartale. Wykres 13. Obroty na międzybankowym rynku walutowym w 21 r. 5 7,2 45 4 35 2,7 2,3 1,5 5,5 7,3 4,4 6, 5,3 5,1 6,4 5,3 3 25 2 261,1 235, 236,5 267,6 273,6 37, 294,7 326,3 363,3 333,7 281,4 266,4 15 1 5 83, 93, 85,2 8,9 121,4 96,1 98,9 92,3 1,7 12,2 118,3 14,2 sty-1 lut-1 mar-1 kwi-1 maj-1 cze-1 lip-1 sie-1 wrz-1 paź-1 lis-1 gru-1 spot fx swap outright - forward W 21 r., podobnie jak w poprzednich przedstawionych w materiale latach, na międzybankowym rynku swapów walutowych w 21 r. dominowały transakcje banków krajowych z bankami nierezydentami. Stanowiły one około 9 ogółu transakcji typu swap walutowy. Wykres 14. Obroty na międzybankowym rynku kasowym w 21 r. 12 18 9,7 89,6 91, 9, 89,9 9,7 91,3 91,1 92,1 91,2 9,4 87,7 1 9 96 84 72 75,3 83,3 77,6 72,8 19,1 87,2 9,3 84, 92,7 93,2 16,9 91,4 8 7 6 6 5 48 4 36 3 24 12 7,7 9,7 7,7 8,1 12,2 8,9 8,6 8,2 8, 9, 11,4 12,9 2 1 sty 1 lut 1 mar 1 kwi 1 maj 1 cze 1 lip 1 sie 1 wrz 1 paź 1 lis 1 gru 1 obroty banków krajowych z bankami nierezydentami (lewa oś) udział obrotów z bankami nierezydentami w obrotach ogółem (prawa oś) 14
Obroty na rynku transakcji typu swap walutowy wzrastały w pierwszych trzech kwartałach 21 r. Największe obroty odnotowano we wrześniu (363,3 ), kiedy w porównaniu do stycznia wzrosły o 12,2 (tj. 28,1). W ostatnich trzech miesiącach następował spadek obrotów w obrębie transakcji typu swap walutowy. Wykres 15. Obroty na międzybankowym rynku swapów walutowych w 21 r. 35 315 28 245 21 85, 222, 86,9 24,3 82,4 194,8 84,5 85,5 83,9 257,6 226,2 233,9 257,5 87,4 84,7 276,5 89,7 325,9 88,2 294,4 88, 247,6 85, 226,4 1 9 8 7 6 175 5 14 4 15 3 7 35 39,1 3,8 41,7 41,4 39,6 49,4 37,2 49,8 37,4 39,3 33,8 4, 2 1 sty 1 lut 1 mar 1 kwi 1 maj 1 cze 1 lip 1 sie 1 wrz 1 paź 1 lis 1 gru 1 obroty banków krajowych z bankami nierezydentami (lewa oś) udział obrotów z bankami nierezydentami w obrotach ogółem (prawa oś) W 21 r. najmniejszym segmentem krajowego międzybankowego rynku walutowego pozostawał rynek transakcji outright-forward. Jednocześnie stosunkowo duża była zmienność miesięcznych wolumenów obrotów. Względnie niskie obroty odnotowano w okresie styczeń-marzec (1,5-2,7 mld PLN). Począwszy od kwietnia obroty istotnie wzrosły, osiągając w grudniu kwotę 5,3. Wykres 16. Obroty na międzybankowym rynku outright-forward w 21 r. 8, 7,2 95,1 91,3 79, 94,3 97,5 7,1 89,4 96,6 97,6 97,4 7, 88,5 94,4 97,4 1 9 6,4 5,6 5,2 5,8 5,2 6, 5,2 8 7 4,8 4,5 6 4, 3,9 5 3,2 2,4 2,6 2,1 4 3 1,6,8, 1,1,1,2,3,3,5,6,4,2,2,1,2,1 sty 1 lut 1 mar 1 kwi 1 maj 1 cze 1 lip 1 sie 1 wrz 1 paź 1 lis 1 gru 1 obroty banków krajowych z bankami nierezydentami (lewa oś) obroty udział obrotów z bankami nierezydentami w obrotach ogółem (prawa oś) 2 1 15
W 21 r. na terminowym rynku walutowym (tj. zagregowanym rynku transakcji typu swap walutowy oraz outright-forward) utrzymywała się podobna struktura terminowa jak w przypadku poprzednich lat. Dominowały transakcje krótkoterminowe. Około 8-85 ogółu stanowiły transakcje zawierane na okres do 7 dni. Wykres 17. Zapadalność transakcji na terminowym rynku walutowym w 21 r. 1 9 8 2,5 3,9 7,5 6,6 8,1 7,4 2, 4,6 7,3 3,8 5,2 7,2 4,8 4,6 3,3 3,4 6,3 5,9 6,1 5,5 5,7 7,9 8,4 6,9 2,2 3,9 6,2 3, 3, 3,3 5,9 6,4 6,8 5,4 9,4 8,2 7 6 5 4 81,7 81,7 85,8 83,5 82,8 81,2 81,9 84, 87,2 85,3 8,8 81,1 3 2 1 sty-1 lut-1 mar-1 kwi-1 maj-1 cze-1 lip-1 sie-1 wrz-1 paź-1 lis-1 gru-1 do 7 dni powyżej 7 dni do 1 miesiąca powyżej 1 do 3 miesięcy powyżej 3 miesięcy do 1 roku ponad 1 rok 16
Podsumowanie W materiale przedstawiono obroty odnotowane na międzybankowym rynku walutowym w latach 26-21, w podziale na rynek kasowy, rynek transakcji typu swap walutowy oraz rynek outrightforward. Dane pozyskane przez Narodowy Bank Polski od panelu banków wskazują na spadek obrotów ogółem na krajowym rynku walutowym w zaprezentowanym okresie. Tendencji tej podlegał największy z omówionych segmentów rynek transakcji typu swap walutowy. Obroty na nim spadły z 366,4 w 26 r. do 287,2 w 21 r. Dominowały transakcje zawierane przez banki krajowe z bankami nierezydentami, aczkolwiek ich udział zmniejszył się z 94 w 26 r. do 86 w 21 r. Największa część transakcji zawarta została na parze walut USD/PLN w 26 r. ich udział w obrotach ogółem ukształtował się na poziomie 97, spadając w 21 r. do 75. Drugim, co do wielkości był rynek kasowych transakcji walutowych. Również w jego przypadku nastąpił spadek obrotów w latach 26-21, ze 149,3 do 98,1. Podobnie jak w przypadku rynku swapów walutowych, przeważały transakcje zawierane pomiędzy bankami krajowymi z bankami nierezydentami. Odwrotnie jednak do poprzedniego przypadku, udział transakcji pomiędzy nimi w odniesieniu do ogółu transakcji kasowych wzrósł z 84 w 26 r. do 9 w 21 r. Dominującą parą walut była w odróżnieniu do rynku swapów para EUR/PLN. Udział transakcji zawieranych na tej parze walut w obrotach ogółem na rynku kasowym oscylował w prezentowanym okresie w granicach 9-95. Najmniejszym z omówionych był rynek outright-forward. Był jednocześnie jedynym, na którym zanotowano wzrost obrotów w latach 26-21 (z 2,1 do 4,9 ). Podobnie jak na poprzednich rynkach, w segmencie tym dominowały transakcje zawierane przez banki krajowe z bankami nierezydentami. Ich udział w obrotach ogółem wzrósł z 87 w 26 r. do 95 w 21 r. Na terminowym rynku walutowym (transakcje typu swap walutowy i outright-forward) większość z zawieranych transakcji zawierana była na terminy do 7 dni (około 8-85). Należy podkreślić, iż dane zaprezentowane w materiale obejmują wyłącznie pozyskane od różniącego się w każdym z przedstawionych lat panelu banków, zgodnie z informacją wskazaną we Wstępie. W żadnym jednak z zaprezentowanych lat panel nie obejmował wszystkich podmiotów aktywnych na krajowym międzybankowym rynku walutowym. Warto jednocześnie wspomnieć, iż o ile dane zaprezentowane w materiale wskazują na spadek obrotów na krajowym rynku walutowym na przestrzeni omawianych lat, o tyle tendencji tej nie podlegały rynki zagraniczne. Dla przykładu na rynku londyńskim, uważanym za główne miejsce, na którym zawierane są transakcje walutowe z udziałem złotego, obroty we wskazanym wyżej okresie wzrosły. 4 Pomiędzy kwietniem 27 r. a kwietniem 21 r. wartość transakcji walutowych z udziałem złotego wzrosła na tym rynku o ponad 2. Jednocześnie wartość transakcji zawartych na tym rynku była w kwietniu 21 r. ponad pięciokrotnie wyższa od zawartych na krajowym rynku międzybankowym (w tym samym okresie obroty na rynku krajowym spadły o ponad 2). 4 Według danych zamieszczonych w Triennial Central Bank Survey of Foreign Exchange and Derivatives Market Activity in 21 (BIS, Bazylea 21) 17