Część TECH-INFO może być oddzielona od reszty katalogu i używana oddzielnie. Podstawowe zasady bezpieczeństwa przy pracach na wysokości zostały opracowane w oparciu o dyrektywy i przepisy prawa unijnego oraz prawa czeskiego, z uwzględnieniem wieloletniego doświadczenia członków zespołu SINGING ROCK. Wszystko, co robimy, robimy dla Ciebie.
PODSTAWOWE ZASADY PRACY NA WYSOKOŚCI Zabezpieczenie przed upadkiem Osoby pracujące na wysokości są stale narażone na upadek. Dlatego też, podczas pracy na wysokości, bezpieczeństwo powinno być najważniejsze. Istnieje wiele metod funkcjonowania łańcucha bezpieczeństwa. Jego struktura powinna być dopasowana do rodzaju wykonywanej pracy i nie ograniczać jej wydajności, przy jednoczesnym zachowaniu maksymalnego bezpieczeństwa. Podstawowe umiejętności i wiedza osób pracujących na wysokości to: Ograniczenie pola pracy: Techniki korzystania ze środków ochrony indywidualnej w sytuacji zagrożenia upadkiem. Ta technika pozwala pracownikom na bezpieczne przemieszczanie się bez ryzyka upadku. Przejście do stref o większym zagrożeniu upadkiem jest uniemożliwione przez zastosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej. Stabilizacja pozycji pracy: Technika, w której pracownik korzysta ze środków ochrony indywidualnej w celu uzyskania dostępu do miejsca pracy oraz wykonania zadania. Skutecznie chroni ona pracownika od niebezpieczeństw, z jakimi wiąże się praca na wysokości (jak upadek z wysokości). Dla wydajnej pracy na wysokości kluczowe jest zajęcie odpowiedniej pozycji. Praca w podparciu powinna pomóc pracownikowi skoncentrować się na zadaniu, zapewniając mu jednocześnie bezpieczeństwo, stabilność i komfort. Zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości: Jeżeli występuje ryzyko upadku z wysokości, nawet przez niewielki okres czasu w trakcie naszej pracy, należy podjąć odpowiednie działania, aby się przed takim upadkiem zabezpieczyć. Siłę odpadnięcia można skutecznie zniwelować do bezpiecznego poziomu (6 kn) przez użycie odpowiedniego absorbera energii. Techniki korzystania ze środków ochrony indywidualnej w sytuacji zagrożenia upadkiem Ograniczenie pola pracy Techniki alpinistyczne (praca w podwieszeniu) Techniki alpinistyczne wymagają bardzo dużych umiejętności. Podstawą bezpieczeństwa w tego typu pracy jest odpowiedni dobór środków ochrony indywidualnej oraz odpowiednie przeszkolenie pracownika. Ogólna zasada: Stabilizacja pozycji pracy 2 Każdy pracownik wysokościowy powinien być odpowiednio wyszkolony i musi stosować odpowiedni sprzęt.
SIŁA RWANIA, ZAKŁADANIE STANOWISKA Przy podejściu z asekuracją z podwójnej lonży bardzo ważne jest aby zachować współczynnik odpadnięcia na poziomie FF1 lub niższym. Oznacza to, że karabinki (EN362) wpięte do absorbera energii (EN355) podczas podejścia nie mogą znajdować się poniżej punktu wpięcia absorbera do uprzęży (EN361). Siła graniczna (IF - impact force) oznacza maksymalną wartość siły powstałej podczas wyhamowywania upadku z wysokości przez łańcuch bezpieczeństwa. Wartość siły granicznej ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo pracownika wysokościowego. Najkorzystniej jest kiedy siła graniczna jest jak najniższa (maksymalna jej wartość to 6 kn). Obciążenie przy stałym punkcie asekuracyjnym. Na poniższym przykładzie przedstawiono odchylenie jakie powstaje przy zastosowaniu technik alpinistycznych. Kiedy zakładamy stanowisko z dwóch punktów, zawsze należy wziąć pod uwagę kąt pomiędzy linami w stanowisku. 3
WĘZŁY, ZAKŁADANIE STANOWISKA Wyblinka Badania wykazały, że obniża wytrzymałość liny o około 12 % Zastosowanie: zakładanie stanowiska Ze względu na charakter tego węzła należy stosować przy nim węzeł dodatkowy, zderzakowy podwójny. Motyl alpejski Badania wykazały, że obniża wytrzymałość liny o około 39 % Zastosowanie: zakładanie stanowiska; zakładanie poręczówki Ze względu na właściwości tego węzła konieczne jest zakończenie go węzłem zabezpieczającym, zobacz: podwójny węzeł zderzakowy. Ósemka równoległa Połączenie dwóch lin przy pomocy ósemki Badania wykazały, że obniża wytrzymałość liny o około 46 % służy do łączenia dwóch lin tego samego typu i o takiej samej średnicy; do zawiązania na linie pętli Połączenie dwóch lin przy pomocy ósemki Zawiązanie na linie pętli Podwójny węzeł zderzakowy Połączenie dwóch lin przy pomocy podwójnego węzła zderzakowego Badania wykazały, że obniża wytrzymałość liny o około 32 % połączenie dwóch lin różnego rodzaju lub o różnych średnicach 4 Aby korzystać z węzłów należy zapoznać się z technikami ich wiązania oraz je dobrze opanować, ponieważ w innym przypadku stosowanie węzłów może być niebezpieczne i może doprowadzić do poważnego wypadku.
STABILIZACJA POZYCJI PRACY POWIERZCHNIE POCHYŁE Przy pracy na powierzchniach pochyłych zawsze występuje ryzyko upadku lub ześlizgnięcia się. Aby wyeliminować to ryzyko konieczne jest założenie wytrzymałego stanowiska asekuracyjnego oraz zastosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej. Jeżeli nie ma możliwości założenia odpowiednio mocnego stanowiska, należy założyć kilka stanowisk asekuracyjnych. Stanowisko powinno znajdować się nad pracującym, aby zapobiec jego upadkowi. Jeżeli występuje ryzyko upadku, należy zastosować absorber energii. Należy zawsze zwracać uwagę na wychylenie względem stanowiska asekuracyjnego i odległość od niego. Im większa odległość i wychylenie, tym bardziej niebezpieczny będzie upadek. 5
STABILIZACJA POZYCJI PRACY Wykorzystanie taśmy napinającej do asekuracji (fine line) do ograniczenia obszaru pracy 1,5 m Stabilizacja pozycji pracy przez wpięcie w konstrukcję Ograniczenie obszaru pracy w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracownika. 1,5 m 6
PODCHODZENIE I ZJAZD Z ABSORBEREM ENERGII Linę powinno się trzymać zawsze z dala od ostrych krawędzi, szorstkich powierzchni i chemikaliów. Na powierzchniach pochyłych należy zawsze przewidywać kierunek odpadnięcia oraz naprężenie liny. Przy pracy na konstrukcjach należy zwracać uwagę na kierunek prowadzenia liny oraz przewidywać możliwe jej naprężenia. Korzystając z lonży podczas wspinaczki po konstrukcji lub stabilizacji pozycji pracy należy pamiętać o tym, aby jak najbardziej zniwelować skutki ewentualnego upadku z wysokości. W tym celu punkt asekuracyjny powinien zawsze znajdować się nad osobą pracującą. Absorbery energii: Używając absorbery energii należy brać pod uwagę ich wydłużenie po rozerwaniu. Jako że na rynku są dostępne różne rodzaje absorberów, aby korzystać z nich bezpiecznie należy zawsze zapoznać się z ich instrukcją obsługi, w której podana jest metoda wyliczenia wydłużenia absorbera po rozerwaniu. Dla zwiększenia bezpieczeństwa zalecamy dodać kolejne 0,5 m do wyliczonej długości. Przykładowe wyliczenia bezpiecznych odległości dla absorbera energii minimum 2 osoby na stanowisku pracy Długość lonży wraz z karabinkiem lub hakiem Długość absorbera po rozerwaniu (wzór do obliczenia tej długości znajduje się na produkcie). Zależy on od rodzaju używanego absorbera. Odległość pomiędzy punktem wpięcia do uprzęży a stopami użytkownika. Minimalna odległość dla zachowania bezpieczeństwa. Dodatkowy 1 m dla zwiększenia bezpieczeństwa. 7
TECHNIKI LINOWE Techniki alpinistyczne: Przy stosowaniu asekuracji górnej ryzyko upadku z wysokości jest minimalne. Jeżeli konieczne jest podejście do stanowiska pracy, należy założyć odpowiednio mocne stanowisko w odpowiedniej odległości, tak aby ewentualny upadek był jak najkrótszy. Prace na wysokości powinny być wykonywane tylko przez odpowiednio przeszkolonych pracowników! Przy zastosowaniu technik wspinaczkowych pierwszy wspinacz jest asekurowany pośrednio. Przyrząd zaciskowy jest wpięty w odpowiednio wytrzymały punkt asekuracyjny. Zaletą takiego rozwiązania jest to, że w razie upadku wspinacza osoba asekurująca może w relatywnie krótkim czasie udzielić jej pierwszej pomoc! 8
TECHNIKI LINOWE podchodzenie na linie zjazd na linie 9
SYSTEMY ZABEZPIECZENIA PRZED UPADKIEM Z WYSOKOŚCI System zabezpieczenia przed upadkiem jest ważnym elementem łańcucha bezpieczeństwa. Jeżeli jest odpowiednio stosowany zapewnia odpowiednie pochłanianie energii przy upadku i w ten sposób zabezpiecza pracownika przed doznaniem obrażeń ciała. Jeżeli pracownik straci przytomność w trakcie lub po upadku, konieczne jest przetransportowanie go w bezpieczne miejsce. Długotrwałe przebywanie osoby nieprzytomnej w zwisie może być dla nich fatalne w skutkach. Z tego też powodu należy pamiętać, że systemy zabezpieczające przed upadkiem z wysokości powinny być stosowane tylko przez przeszkolonych pracowników. W razie konieczności osoby pracujące razem powinny być w stanie udzielić sobie nawzajem pomocy. Przyrządy do ciągłej asekuracji służą zabezpieczaniu pracownika w miejscach, w których możliwe jest założenie punktu do asekuracji szynowej. Może do tego służyć zarówno szyna jak i lina stalowa. Do zabezpieczenia się i do poruszania pracownik używa karabinków (EN 362) lub specjalnego wózka. Zaletą przyrządów do ciągłej asekuracji jest ich trwałość oraz różnorodność zastosowania. 10
RATOWNICTWO Akcje ratownicze prowadzone w sytuacjach związanych z pracami wysokościowymi są z wielu względów wyjątkowe. Ich celem jest ratowanie życia ludzkiego, dlatego ratownik musi działać sprawnie, dokładnie i efektywnie, dbając przy tym o swoje bezpieczeństwo. Dlatego też ratownicy posługują się najprostszymi metodami. Jedną z czynności podejmowanych przez ratowników jest ewakuacja osób z kolejki linowej. Poniżej przedstawiono złożony system stosowany w ewakuacji z kolejki linowej, opracowany przez firmę Singing Rock wraz z czeską organizacją ratowników górskich. Nasi eksperci z przyjemnością udzielą odpowiedzi na wszelkie pytania w tym zakresie. 11
PARKI LINOWE W parkach linowych zastosowanie mają zarówno techniki stosowane w pracach wysokościowych jak i techniki wspinaczki sportowej. Ten rodzaj rozrywki pozwala zaznajomić się ze sprzętem i technikami wspinaczkowymi. W parkach wykorzystuje się zarówno sprzęt roboczy jak i sportowy. Optymalnym rozwiązaniem jest udostępnianie dla klientów parku pełnej uprzęży. Do wpięcia się w stalowe liny bezpieczeństwa służą dwa karabinki, które są połączone z uprzężą przy pomocy lonży. Dodatkowo klient parku wyposażony jest w podwójny bloczek, który jest wpięty do uprzęży przy pomocy lonży. Tyrolka. Klient musi najpierw wpiąć do liny stalowej podwójny bloczek, na którym będzie się przemieszczać między dwoma oddalonymi od siebie punktami. Za bloczkiem należy wpiąć obie lonże asekuracyjne, jedną po drugiej. Cały ciężar przekazywany jest na bloczek. Karabinki z lonży asekuracyjnych przemieszczają się swobodnie za nim. Pomiędzy poszczególnymi fragmentami trasy znajdują się platformy, na których dokonuje się przepięcia z jednej stalowej liny asekuracyjnej do drugiej. Klient zawsze musi najpierw przepiąć jedną lonżę, a następnie drugą. Nigdy nie może dojść do sytuacji, w której obie lonże są jednocześnie odpięte od stalowej liny asekuracyjnej. Jest to system podobny do via ferraty. Cały sprzęt stosowany w parkach linowych powinien być poddawany inspekcji co 12 miesięcy. Dotyczy to również sprzętu sportowego. 12
PIELĘGNACJA DRZEW Drzewa i krzewy w przestrzeni publicznej wymagają pielęgnacji. Osoby, które się tym zajmują, posiadają odpowiednią wiedzę zarówno w zakresie ochrony środowiska naturalnego jak i w zakresie bezpieczeństwa pracy. W zawodzie tym wykorzystuje się techniki linowe. Kiedy pracownik znajdzie się już na drzewie może wybrać odpowiednie miejsce do założenia stanowiska, które najpierw zabezpiecza przed szkodliwym działaniem liny. Zanim rozpocznie się pracę pielęgnacyjną, należy przybrać wygodną pozycję. Pomocne tutaj są regulowane przyrządy do stabilizacji pozycji pracy. Jest wiele metod dostania się na koronę drzewa z wykorzystaniem technik linowych. Jedna z nich jest użycie pętli nożnej. W pracy przy pielęgnacji drzew należy zawsze stosować dwa niezależne, regulowane przyrządy do stabilizacji pozycji. Jednym z najbardziej skutecznych sposobów dostania się na koronę drzewa jest założenie liny z poziomu ziemi. Robi się to przy pomocy lekkiej rzutki, do której jest przymocowana cienka lina i którą rzuca się w kierunku docelowego stanowiska kotwiczącego. Następnie przy pomocy tej lekkiej liny wciąga się na drzewo linę, po której będziemy następnie podchodzić. 13
PIERWSZA POMOC Należy sprawdzić, czy osoba poszkodowana jest przytomna. Jeżeli nie odpowiada na bodźce werbalne lub dotykowe, należy sprawdzić jej podstawowe funkcje życiowe: Oddech: Jeżeli nie oddycha, należy odchylić jej głowę i udrożnić drogi oddechowe. 112 Numer alarmowy 911 Numer alarmowy 999 Numer alarmowy Kiedy dzwonić? Zawsze wtedy, kiedy występuje uszczerbek na zdrowiu, uszkodzenie ciała lub w razie poważnego w skutkach wypadku. Najczęściej są to następujące przypadki: ucisk lub ból w klatce piersiowej, trudności z oddychaniem, utrata przytomności, poważne uszkodzenie ciała, zatrucie lekami lub środkami chemicznymi. Jak dzwonić? Numery alarmowe są dostępne z wszystkich telefonów na terenie Polski. Połączenie jest zawsze bezpłatne. Co należy powiedzieć? Należy starać się zachować spokój i udzielać odpowiedzi na pytania. Największe opóźnienie w dodarciu karetki na miejsce zdarzenia może wynikać z zaburzonej komunikacji między dzwoniącym a dyspozytorem. Zwykle zadawane pytania Co dokładnie się stało - ta informacja jest konieczna, aby określić, jakiego rodzaju pomoc należy wysłać na miejsce zdarzenia. Dokładne miejsce zdarzenia - bardzo ważne jest aby dokładnie opisać miejsce zajścia zdarzenia. Ta informacja jest konieczna, aby zespół ratowniczy mógł szybko podjąć interwencję. Informacje dotyczące poszkodowanego: płeć, przybliżony wiek, liczba rannych osób. Zewnętrzne oznaki doznanych obrażeń. Dane zgłaszającego zdarzenie: Nazwisko, numer telefonu, z którego zgłaszający dzwoni (aby w razie czego można było do niego oddzwonić, gdyby zaistniały trudności z trafieniem na miejsce zdarzenia lub inne problemy). Upřesnění místa události Mieszkanie, miejsce pracy lub inne pomieszczenia zamknięte: adres (jak najbardziej szczegółowy), piętro, nazwisko właściciela mieszkania, droga dotarcia na miejsce (zwłaszcza w przypadku osiedli). Droga publiczna lub inna przestrzeń otwarta: krótki i zwięzły opis miejsca wypadku (np. charakterystyczny budynek w pobliżu, park, skrzyżowanie, najbliższa miejscowość, ostatni minięty zjazd, znak drogowy określający odległość do najbliższej miejscowości, numer drogi itd.). POZYCJE PRZYNOSZĄCE ULGĘ pozycja przeciwwstrząsowa obrażenia klatki piersiowej autotransfuzja obrażenia miednicy obrażenia brzucha Tętno: Jeżeli jest niewyczuwalne należy rozpocząć masaż serca. Obie dłonie należy położyć skrzyżowane na klatce piersiowej poszkodowanego, w centralnym punkcie klatki piersiowej, przy wyprostowanych ramionach. Na 30 ucisków klatki piersiowej należy wykonać dwa wdechy. Serce należy uciskać około 100x/min. Sztuczne oddychanie: Nos należy zatkać kciukiem i palcem wskazującym, należy otworzyć usta osoby poszkodowanej i wdmuchiwać przez nie powietrze. Po ustabilizowaniu podstawowych funkcji życiowych należy położyć poszkodowana osobę w pozycji bocznej ustalonej. 14
PIERWSZA POMOC PIERWSZA POMOC W PRZYPADKU KRWAWIENIA PUNKTY UCISKOWE UTRATA KRWI Ranę należy oczyścić i przemyć środkiem dezynfekującym. W przypadku silnego krwawienia należy założyć opatrunek uciskowy. Jeżeli krew wypływa z rany pulsująco należy unieść ranną kończynę powyżej poziomu serca. Należy ucisnąć punkt uciskowy i założyć na ranę sterylny opatrunek. Do uciskania należy wykorzystać wałek uciskowy, który należy przewiązać bandażem z umiarkowaną siłą. OPARZENIA OPASKA UCISKOWA należy zapisać czas założenia opaski uciskowej 1-go stopnia 2-go stopnia 3-go stopnia Należy stopniowo schładzać oparzoną część ciała. Należy zdjąć z oparzonej osoby biżuterię i metalowe przedmioty. Najważniejsze jest zapobieganie Prace na wysokości zawsze należy wykonywać w zespołach przynajmniej dwuosobowych. Należy być dobrze do tego przygotowanym fizycznie, mieć przy sobie telefon z naładowaną baterią i apteczkę. 15
Okładka: Karkonoski Park Narodowy, Czechy Zdjęcie: Jan Zámečník / Mycie okien, Karkonoski Park Narodowy Zdjęcie: Jan Zámečník SINGING ROCK TECH-INFO 2013/14 SINGING ROCK Wszelkie prawa zastrzeżone. Specyfikacje techniczne mogą zostać zmienione bez uprzedniego powiadomienia. Wydrukowano w Republice Czeskiej Singing Rock Poniklá 317 CZ-512 42 Poniklá e-mail: info@singingrock.cz tel.: +420 481 585 007 fax: +420 481 540 040 www.singingrock.com Uwaga: Czynności związane z technikami linowymi, takie jak wspinaczka, via ferrata, taternictwo jaskiniowe, zjazdy na linie, ratownictwo, prace wysokościowe oraz ski-touring są niebezpieczne i mogą doprowadzić do poważnych uszkodzeń ciała, a nawet śmierci. Niniejsze opracowanie zawiera podstawowe zasady bezpieczeństwa przy pracach na wysokości i zostało ono przygotowane w oparciu o normy UE oraz prawo Republiki Czeskiej i nie zastępuje ono instrukcji użytkownika opisywanych w nim przyrządów. W związku z powyższym należy: dokładnie czytać instrukcje obsługi przyrządów, zwracając szczególną uwagę na możliwości i ograniczenia danego produktu, należy przechodzić odpowiednie szkolenia w zakresie technik i metod użytkowania tych przyrządów oraz zawsze brać pod uwagę ryzyko, jakie towarzyszy pracom na wysokości. W razie jakichkolwiek pytań prosimy o kontakt z zespołem SINGING ROCK.