Uwagi, dotycz ce rozpocz cia prowadzenia dzia±alno ci gospodarczej

Uwagi, dotycz ce rozpocz cia prowadzenia dzia±alno ci gospodarczej 1 Decyzja o za±o eniu dzia±alno ci na w±asny rachunek musi zosta dobrze przemy lana, nawet je li chodzi o przedsi biorstwo jednoosobowe. W Brandenburgii (Kraju Federacji) istnieje wiele instytucji doradczych, s±u cych Pa stwu pomoc. Bezp±atne i kompetentne porady mo na znale w punktach doradztwa Lotsendienst. Punkty Lotsendienst finansowane s ze rodków Kraju Federacji Brandenburgia i Europejskich Funduszy Strukturalnych (ESF i EFRE). Biznesplan Je li chc Pa stwo podj w±asn dzia±alno gospodarcz, to du pomoc b dzie tutaj tzw. biznesplan (Businessplan), czyli koncepcja prowadzenia dzia±alno ci. W trakcie jego opracowywania ustala si na przyk±ad, czy Pa stwa wiedza fachowa i przedsi biorczo s wystarczaj ce, aby prowadzi w±asn dzia±alno. Nie odgrywa przy tym wi kszej roli, czy chcieliby Pa stwo opracowywa i sprzedawa programy komputerowe, otworzy restauracj, czy te wykonywa wolny zawód artysty: biznesplan jest niezb dny w przygotowaniach do za±o enia ka dej dzia±alno ci gospodarczej. Poni sze zestawienie zawiera pytania, na które powinno si odpowiedzie w swoim biznesplanie. Oczywi cie mamy tutaj do czynienia jedynie z ograniczonym wyborem, poniewa w zale no ci od bran y i rozmiarów planowanej dzia±alno ci pojawia si wiele innych kwestii do wyja nienia. Pracownicy instytucji doradczych w Brandenburgii poinformuj w sposób kompetentny, jakie kwestie dotycz konkretnie planowanej przez Pa stwa dzia±alno ci. Osoba prowadz ca dzia±alno gospodarcz - Jakie kwalifikacje fachowe wnosz Pa stwo do swojej dzia±alno ci? - Czy Wasze cechy osobiste pozwalaj na zawodowe prowadzenie dzia±alno ci gospodarczej (gotowo ponoszenia ryzyka, wytrwa±o w trudnych sytuacjach itp.)? Produkt /us±ugi - Jaki produkt chc Pa stwo wytwarza lub sprzedawa /jak us±ug oferowa? - Na czym b dzie polega wyj tkowo oferty? - Na jakiej podstawie zostanie ustalona cena/honorarium? Klienci - Kim s klienci i gdzie ich mo na znale? - Jakie potrzeby maj Pa stwa klienci? - Jaki obrót krótkoterminowy (Umsatz) (1-3 lata) a jaki d±ugoterminowy (4-7 lat) jest z tym zwi zany? Umsatz = ilo sprzedanych produktów/ us±ug x (razy) cena sprzeda y Konkurencja - Kto stanowi dla Pa stwa konkurencj? - Jakie ceny dla danych produktów oferuje konkurencja? - Jakie s mocne i s±abe strony konkurencji? - W jaki sposób mog Pa stwo wykorzysta s±abe strony konkurencji na swoj korzy? Lokalizacja - W jakim miejscu i w jaki sposób oferuj Pa stwo swój produkt/swoje us±ugi (sprzeda bezpo rednia, Internet, partnerzy handlowi)? Standort = lokalizacja Pa stwa przedsi biorstwa. Forma prawna - Na jak form prawn zdecydowali si Pa stwo? Z jakich powodów? Rechtsform = przedsi biorstwo jednoosobowe, spó±ka z o.o., spó±ka prawa cywilnego, itp. Uwagi, dotycz ce rozpocz cia prowadzenia dzia±alno ci gospodarczej 51

Plan finansowy W planie finansowym wylicza si, jak wysokie jest Pa stwa zapotrzebowanie na kapita± i w jaki sposób zamierzaj go Pa stwo sfinansowa. Ponadto ustala si, czy przedsi wzi cie si op±aci. Wspólnie z doradc powinni Pa stwo przygotowa nast puj ce, niezb dne, dokumenty: - Plan zapotrzebowania na kapita± (Kapitalbedarfsplan) Osobiste zapotrzebowanie na kapita±: Jakie s bie ce koszty osobiste (utrzymanie, ubezpieczenia, czynsz itp.)? Zapotrzebowanie na kapita± celem za±o enia dzia±alno ci: Jakie s Gründungskosten (koszty zwi zane z za±o eniem dzia±alno ci) (sprz t komputerowy, oprogramowanie, narz dzia, kaucja za wynajem, pierwszy towar itp.)? Zapotrzebowanie kapita±owe na pokrycie kosztów funkcjonowania przedsi biorstwa: Jakie b d bie ce koszty prowadzenia dzia±alno ci (towar, koszty utrzymania, ubezpieczenie przedsi biorstwa, czynsz, op±aty telekomunikacyjne, personel itp.)? Kapita± w±asny: Jaki jest Pa stwa kapita± w±asny? Eigenkapital = w±asne pieni dze, wzgl dnie po yczka rodzinna. Kapita± obcy (Fremdkapital): Czy potrzebny jest Pa stwu kapita± obcy? Je li tak, to jak du e jest to zapotrze bowanie? Fremdkapital = po yczka, któr zaci gaj Pa stwo w banku. Zabezpieczenia (Sicherheiten): Jakie zabezpieczenia mog Pa stwo przed±o y przy ubieganiu si o kredyt? Sicherheiten = np. ubezpieczenia na ycie, ksi eczki oszcz dno ciowe, samochody, maszyny, które pozostawiaj Pa stwo jako zastaw do dyspozycji banku na wypadek niemo no ci sp±aty kredytu. Programy pomocy (Förderprogramme): Z jakich publicznych programów pomocy mogliby Pa stwo skorzysta? Förderprogramme = po yczki, które Brandenburgia i Federacja oferuj na korzystnych warunkach osobom zak±adaj cym i prowadz cym dzia±alno gospodarcz. - Prognoza rentowno ci (Rentabilitätsvorschau) Czy planowany przez Pa stwa obrót (Umsatz) pokryje koszty utrzymania przedsi biorstwa? Czy planowany zysk (Gewinn) b dzie w stanie sfinansowa Pa stwa indywidualne koszty utrzymania? - Plan zachowania p±ynno ci finansowej (Liquiditätsplan) Jakie s planowanie przez Pa stwa przychody i wydatki (± cznie ze sp±at kredytu) i jakimi rodkami b d Pa stwo dysponowa np. w nadchodz cym miesi cu? - Broszura Kto? Co? Dla kogo? Przewodnik dla osób, zamierzaj cych za±o y dzia±alno gospodarcz, przedsi biorców i inwestorów w Kraju Federacji Brandenburgia ( Wer? Was? Für Wen? Ein Leitfaden für Existenzgründer, Unternehmer und Investoren im Land Brandenburg ). Zamówienia pod adresem: Ministerstwo Gospodarki Kraju Zwi zkowego Brandenburgia (Ministerium für Wirtschaft des Landes Brandenburg) Heinrich-Mann-Allee 107 Öffentlichkeitsarbeit 14473 Potsdam lub jako plik do pobrania pod adresami: - www.agil-brandenburg.de - www.existenzgruender.de 52 Uwagi, dotycz ce rozpocz cia prowadzenia dzia±alno ci gospodarczej

Ubezpieczenia indywidualne i ubezpieczenia przedsi biorstwa 2 Ubezpieczenia indywidualne Zalicza si do nich ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie w razie konieczno ci opieki nad ob±o nie chorymi/inwalidami (Kranken-, Pflegeversicherung) ubezpieczenie wypadkowe (Unfallversicherung) i dzia- ±ania podejmowane na rzecz przysz±ej renty/emerytury (Altersvorsorge). Ubezpieczenia przedsi biorstwa Zalicza si do nich ubezpieczenie od ponoszenia odpowiedzialno ci cywilnej (Haftpflichtversicherung), ubezpieczenie na wypadek w±amania i kradzie y (Einbruch-Diebstahl-Versicherung) oraz inne ubezpieczenia zale ne od bran y i wielko ci przedsi biorstwa, takie jak np. ubezpieczenia budynków, szk±a, transportu (Gebäude-, Glas-, Transportversicherung). Ubezpieczenia indywidualne Stiftung Warentest www.finanztest.de - Versicherung und Versorge Ubezpieczenia dzia±alno ci gospodarczej Industrie- und Handelskammer, Handwerkskammer lub w±a ciwa dla Pa stwa organizacja zawodowa. Zarejestrowana firma czy wolny zawód? 3 W Niemczech praca na w±asny rachunek, oznacza dzia±alno w ramach Gewerbe albo Freie Berufe. Na czym polega ró nica? Zarejestrowana firma (Gewerbe) Firm tak jest ka da samodzielna dzia±alno (tj. dzia±alno na w±asny rachunek ) maj ca na celu zarabianie pieni dzy i osi ganie zysków. Osoba, która otwiera sklep spo ywczy, restauracj, spedycj, warsztat samochodowy lub serwis komputerowy, musi prowadzi zarejestrowan firm. Nie dziwi wi c fakt, e w przypadku wi kszo ci osób za±o enie dzia±alno ci gospodarczej jest równoznaczne z otwarciem zarejestrowanej firmy. Do przygotowa za±o ycielskich zalicza si mi dzy innymi rejestracj firmy we w±a ciwym urz dzie nadzoru nad dzia±alno ci gospodarcz (Gewerbeamt). Jednocze nie powiadomione zostaj : urz d skarbowy (Finanzamt), w±a ciwa organizacja bran owa przedsi biorców odpowiedzialna za ubezpieczenia wypadkowe (Berufsgenossenschaft), odpowiednia izba gospodarcza itd. Prosz jednak nie polega na tej informacji i sprawdzi zg±oszenia samemu. Adres w±a ciwego dla Pa stwa urz du nadzoru nad dzia±alno ci gospodarcz otrzymaj Pa stwo w miejscowym urz dzie miasta lub gminy. Wolne zawody (Freiberufe) Osoba pracuj ca samodzielnie (Freiberufler) zarabia pieni dze poprzez swoj samodzieln dzia±alno. Jednak e indywidualne wykszta±cenie jest tutaj ci lej zwi zane z dzia±alno ci gospodarcz prowadzon w ramach konkretnego zawodu. Do typowych wolnych zawodów zalicza si przyk±adowo lekarzy i fizjoterapeutów, adwokatów i doradców podatkowych, in ynierów i architektów, a tak e artystów, dziennikarzy i t±umaczy. Przedstawiciele wolnych zawodów nie rejestruj swojej dzia±alno ci w urz dzie nadzoru nad dzia±alno ci gospodarcz, lecz jedynie w urz dzie skarbowym. Adres w±a ciwego urz du skarbowego otrzymaj Pa st- Ubezpieczenia indywidualne i ubezpieczenia przedsi biorstwa Zarejestrowana firma czy wolny zawód? 53

wo w miejscowym urz dzie miasta lub gminy. Przynale no do grupy osób prowadz cych zarejestrowan firm (Gewerbetreibende) lub do przedstawicieli wolnych zawodów (Freiberufler) wi e si przede wszystkim z konsekwencjami podatkowymi i prawnymi. Ma to te znaczenie w odniesieniu do ubezpiecze. W razie w tpliwo ci musz Pa stwo sami ustali, do której grupy osób prowadz cych dzia±alno gospodarcz Pa stwo nale. W zale no ci od rodzaju dzia±alno ci mo e tak e okaza si, e potrzebuj Pa stwo dodatkowych zezwole urz dowych. Informacji udzielaj : - izby przemys±owo-handlowe - izby rzemie lnicze - urz d skarbowy - Konkretnie w sprawie wolnych zawodów mog Pa stwo uzyska informacje tak e w Federalnym Zw zku Wolnych Zawodów (Bundesverband der Freien Berufe): www.freie-berufe.de 4 Znalezienie odpowiedniej formy prawnej Prawdopodobnie spotkali si Pa stwo ju wcze niej ze skrótami GmbH, AG lub GbR w zwi zku z nazwami przedsi biorstw. Chodzi tutaj o formy prawne. Rozró niamy dwie grupy spó±ek: spó±ki osobowe (Personengesellschaften) i spó±ki kapita±owe (Kapitalgesellschaften). Wa nym elementem ró nicuj cym jest ponoszenie odpowiedzialno ci (Haftung). Haften lub Haftung oznacza zobowi zanie do ponoszenia konsekwencji finansowych za szkody spowodowane przez Pa stwa lub Pa stwa przedsi biorstwo. Kapitalgesellschaften odpowiadaj za swoj dzia±alno tylko maj tkiem przedsi biorstwa. W przypadku Personengesellschaften wspólnicy odpowiadaj tak e maj tkiem osobistym. Forma prawna reguluje ponadto inne wa ne sprawy, np. jakie podatki musz Pa stwo p±aci jako przedsi biorcy lub kto ma g±os wiod cy w firmie. Dla drobnych przedsi biorców, i to zarówno dla prowadz cych zarejestrowan firm, jak i dla przedstawicieli wolnych zawodów, w gr wchodz przede wszystkim trzy formy prawne: Przedsi biorstwo jednoosobowe Na pocz tek najlepiej sprawdza si dzia±alno jednoosobowa (Einzelunternehmen). Powstaje automatycznie przy za±o eniu przez Pa stwa w±asnego przedsi biorstwa. W tej sytuacji odpowiadaj Pa stwo ca±ym maj tkiem osobistym. Spó±ka prawa cywilnego Je li chcieliby Pa stwo ze wspólnikami w interesach utworzy jedn firm, to spó±ka prawa cywilnego (Gesellschaft des bürgerlichen Rechts (GbR)) jest prost i bezproblemow form realizacji tego rodzaju przedsi wzi cia. Nie wi si z ni mudne formalno ci ani du e koszty. Jako Gesellschaftervertrag (umowa mi dzy wspólnikami) wystarcza ustne porozumienie. Dalece zasadne jest jednak sporz dzenie umowy na pi mie. Wszyscy wspólnicy w pe±ni odpowiadaj w±asnym maj tkiem, poniewa w przypadku GbR mamy do czynienia ze spó±k osobow (Personengesellschaft). 54 Znalezienie odpowiedniej formy prawnej

Spó±ka z ograniczon odpowiedzialno ci Je li chcieliby Pa stwo ze wspólnikami w interesach utworzy jedn firm, to do realizacji tego celu mo liwa jest tak e forma prawna GmbH. Poprzez t form przedsi biorcy mog ograniczy swoj odpowiedzialno, poniewa mamy do czynienia ze spó±k kapita±ow (Kapitalgesellschaft). Odpowiadaj Pa stwo wtedy za dzia±alno gospodarcz - z pewnymi wyj tkami - tylko do wysoko ci kapita±u przedsi biorstwa (Stammkapital), który zobowi zani s Pa stwo wykaza przy za±o eniu spó±ki. Wymagany kapita± ± czny wynosi 25.000 euro. Jednak e je li zamierzaj Pa stwo uzyska w banku kredyt na swoj dzia±alno, to bank za da z regu±y dodatkowego zabezpieczenia kredytu w postaci Pa stwa osobistego maj tku. W tym przypadku odpowiadaj wi c Pa stwo maj tkiem osobistym. Do utworzenia GmbH konieczne jest sporz dzenie umowy, która musi zosta uwierzytelniona przez notariusza (Notar). Nast pnie we w±a ciwym s dzie rejonowym (Amtsgericht) musz Pa stwo dokona rejestracji GmbH w rejestrze handlowym (Handelsregister) (zajmuje si tym przewa nie Pa stwa notariusz). GmbH jest odpowiedni form tak e dla przedsi biorców prowadz cych jednoosobowo dzia±alno gospodarcz : jako jednoosobowa spó±ka z o. o. (Ein-Personen-GmbH). Korzystajcie Pa stwo z porad Obok trzech wy ej wymienionych istniej jeszcze inne formy prawne (Rechtsformen). W podj ciu decyzji odno nie w±a ciwej formy prawnej ch tnie pomog Pa stwu instytucje doradcze w Kraju Federacji Brandenburgia. Prosz zorientowa si równie, jaka forma prawna jest typowa w Pa stwa bran y (Branche). Przyk±adowo: T±umacz raczej nie za±o y jednoosobowej spó±ki z o.o., lecz b dzie prowadzi± dzia±alno jednoosobow. Restauracja prowadzona przez kilka osób b dzie mia±a najprawdopodobniej form prawn spó±ki prawa cywilnego. W przypadku wi kszej dzia±alno ci handlowej importowoeksportowej spotkamy si raczej ze spó±k z o. o. - izby rzemie lnicze - adresy na stronie 16 - izby przemys±owo-handlowe - adresy na stronie 16 - adwokat - www.anwaltsauskunft.de - doradca podatkowy - www.stbk-brandenburg.de Sfinansowanie za±o enia dzia±alno ci gospodarczej 5 Finansowanie stanowi szczególnie wa ny rozdzia± Pa stwa biznesplanu. Równie w tym przypadku powinni Pa stwo zasi gn porady. Dobrze jest przygotowa si do konsultacji, tak aby Pa stwa doradcy mogli uzyska mo liwie pe±ny obraz Pa stwa zamierze. Dokumenty, które powinni Pa stwo przygotowa w tym celu, znajd Pa stwo wymienione w rozdziale 1 (strona 51) w zestawieniu kwestii dotycz cych biznesplanu. Bank czy Sparkasse Pa stwa Hausbank, czyli Pa stwa Bank lub Sparkasse jest Pa stwa najwa niejszym partnerem w interesach. Tam zak±adaj Pa stwo konto firmy/przedsi biorstwa (Ge- Sfinansowanie za±o enia dzia±alno ci gospodarczej 55

schäftskonto) i prowadz rozliczenia z dostawcami i klientami. Hausbank udzieli Pa stwu kredytów (Kredite) (zwane równie Darlehen). Tak e tam sk±adaj Pa stwo wnioski o publiczne po yczki w ramach wspierania przedsi biorczo ci. W odniesieniu do ma±ych i rednich przedsi biorstw bankami, zwanymi tu Hausbanken, s zazwyczaj Volks- i Raiffeisenbanken lub wspomniane ju Sparkassen. By ubiega si o kredyt potrzebuj Pa stwo przekonuj cego biznesplanu. Musz Pa stwo wzbudzi zaufanie doradcy kredytowego w banku i przekona go, e s Pa stwo w stanie efektywnie prowadzi przedsi biorstwo. Do najwa niejszych publicznych kredytów przeznaczonych na rozwój przedsi biorczo ci (öffentliche Förderdarlehen) nale - Mikro-Darlehen (max. 25.000 euro) oferowany przez KfW Mittelstandsbank - StartGeld (max. 50.000 euro) oferowany przez KfW Mittelstandsbank - Unternehmerkredit oferowany przez KfW Mittelstandsbank - Unternehmerkapital oferowany przez KfW Mittelstandsbank - Gründungs- und Wachstumsfinanzierung (GuW) oferowane przez Kraj Federacji Brandenburgia i bank KfW Mittelstandsbank Kwesti programów wspierania przedsi biorczo ci, które mog mie dla Pa stwa znaczenie powinni Pa stwo wyja ni z doradc. - Szczegó±owe informacje na temat konkretnych programów wpierania przedsi biorczo ci mog Pa stwo uzyska w: ILB (adres na stronie 17) LASA (adres na stronie 17) KfW Infocenter: 0180 1 241124 i centrum doradczym KfW w Berlinie (adres na stronie 17) - Mog Pa stwo te zasi gn porady w punktach doradztwa: Lotsendienst, izbach przemys±owo-handlowych (Industrie- und Handelskammer), izbach rzemie lniczych (Handwerkskammer) oraz w Zukunfts- Agentur Brandenburg (adresy na stronie 16) - Wykaz programów wspierania przedsi biorczo ci: www.agil-brandenburg.de (pod has±em: zak±adanie dzia±alno ci gospodarczej /Existenzgründung). Prosz pami ta, e wniosek o przyznanie publicznych kredytów na rozwój przedsi biorczo ci nale y sk±ada zawsze w Hausbank zanim rozpoczn Pa stwo inwestycj. Nawiasem mówi c wi kszo osób rozpoczynaj cych dzia±alno gospodarcz finansuje za±o enie przedsi biorstwa ca±kowicie z w±asnych rodków, nie korzystaj c z po yczek. 56 Sfinansowanie za±o enia dzia±alno ci gospodarczej

Dokumenty niezb dne podczas negocjacji w banku 6 Aby z±o y w banku wniosek o udzielenie kredytu, nale y przedstawi koncepcj prowadzenia dzia±alno ci oraz odpowiednie dokumenty. Musz Pa stwo orientowa si w dokumentach i by w stanie udzieli informacji na temat szczegó±ów, mimo i dokumenty przygotowywane by±y przy pomocy doradcy. Dokumenty - yciorys z przedstawieniem osi gni zawodowych - wiadectwa pracy i za wiadczenia egzaminacyjne - koncepcja prowadzenia dzia±alno ci/biznesplan (Unternehmenskonzept/ Businessplan) wraz z planem zapotrzebowania na kapita± (Kapitalbedarfsplan), prognoza rentowno ci (Rentabilitätsvorschau) i plan zachowania p±ynno ci finansowej (Liquiditätsplan) (na stronie 51-52) - za wiadczenie doradcy o odbytej konsultacji na temat za±o enia dzia±alno ci gospodarczej, ewentualnie ocena koncepcji prowadzenia dzia±alno ci przez w±a ciw izb gospodarcz. Koniec z bezrobociem - podj cie w±asnej dzia±alno ci gospodarczej 7 Je li s Pa stwo osobami bezrobotnymi posiadaj cymi prawo do zasi±ku dla bezrobotnych lub zasi±ku dla bezrobotnych II (ALG II) i chcieliby Pa stwo za±o y w±asn dzia±alno gospodarcz, to istnieje dla Pa stwa wiele mo liwo ci wsparcia. Prosz jednak zwróci uwag, e od roku 2005 mo e ulec zmianie jego zakres. Nale y wi c zasi gn informacji odno nie aktualnego stanu rzeczy. Überbrückungsgeld Je li pobieraj Pa stwo zasi±ek dla bezrobotnych, to mog Pa stwo wnioskowa o udzielenie Pa stwu specjalnego wsparcia na pierwsze sze miesi cy dzia±alno ci (Überbrückungsgeld). Odpowiada ono wysoko ci Pa stwa dotychczasowego zasi±ku dla bezrobotnych. Existenzgründungszuschuss (Ich-AG) Alternatyw dla osób pobieraj cych zasi±ek dla bezrobotnych jest dotacja Existenzgründungszuschuss (EXGZ, wzg. Ich-AG), która udzielana jest na okres trzech lat. Nie s±u y ona bezpo rednio finansowaniu Pa stwa utrzymania i nie mo e by przeznaczona na inwestycje w ramach dzia±alno ci. Poprzez t form pomocy op±acane s sk±adki na ustawowe ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie w razie konieczno ci opieki i ubezpieczenie emerytalne (Kranken-, Pflege-, Rentenversicherung). Einstiegsgeld Bezrobotni otrzymuj cy od 2005 roku zasi±ek Arbeitslosengeld II (ALG II) nie maj prawa skorzysta ani ze rodków Überbrückungsgeld, ani z pomocy Existenzgründungszuschuss. Mog oni jednak wnioskowa o przyznanie dodatkowo do zasi±ku ALG II rodków Einstiegsgeld w celu umo liwienia im za±o enia samodzielnej dzia±alno ci gospodarczej. Dokumenty niezb dne podczas negocjacji w banku Koniec z bezrobociem - podj cie w±asnej dzia±alno ci gospodarczej 57

Aktualne informacje uzyskaj Pa stwo na przyk±ad w: - Agentur für Arbeit i pod adresem www.arbeitsagentur.de - infolinii BMWA-Infotelefon: 01805 615-002 - Lotsendienste 8 Samodzielna dzia±alno gospodarcza czy dzia±alno na niby? Drobni przedsi biorcy posiadaj cy tylko jednego zleceniodawc nierzadko prowadz pozorowan dzia±alno gospodarcz (Scheinselbständigkeit). Poci ga to za sob konieczno p±acenia - zarówno przez zleceniodawc, jak i zleceniobiorc - sk±adek ubezpieczenia spo±ecznego (gesetzliche Sozialversicherung), tj. ubezpieczenia emerytalnego i chorobowego, ubezpieczenia w razie konieczno ci opieki i ubezpieczenia na wypadek bezrobocia. Dlatego te zleceniodawcy chc mie pewno, e przedsi biorca, z którym nawi zuj wspó±prac, prowadzi faktycznie samodzieln dzia±alno gospodarcz, a nie czyni tego tylko w sposób pozorowany. Decyduj ce dla okre lenia granicy mi dzy zatrudnieniem zale nym (stosunkiem pracy), a samodzieln dzia±alno ci s w danym przypadku faktyczne okoliczno ci. Prosz najlepiej zasi gn informacji w Zak±adzie Ubezpiecze Spo±ecznych Bundesversicherungsanstalt für Angestellte. Bundesversicherungsanstalt für Angestellte (BfA) infolinia: 0800 3331919 po± czenie bezp±atne na terenie ca±ych Niemiec poniedzia±ek - czwartek godz. 9.00-19.30 pi tek: godz. 9.00-13.00 www.bfa.de - post powanie w celu ustalenia statusu dzia±alno ci. 9 Nie bójmy si urz dów! Przed rozpocz ciem pracy jako przedsi biorcy, musz Pa stwo za±atwi niezb dne formalno ci, na przyk±ad zarejestrowa przedsi biorstwo. Jest to istotne, poniewa je li Pa stwo realizuj regularnie zlecenia w zamian za wynagrodzenie nie b d c zameldowanymi, to postrzegani s Pa stwo jako pracownicy na czarno i pope±niaj tym samym czyn karalny. Dla niektórych rodzajów dzia±alno ci w ramach zarejestrowanej firmy potrzebuj Pa stwo ponadto szczególnych zezwole lub za wiadcze. Urz d nadzoru nad dzia±alno ci gospodarcz (Gewerbeamt) Je li zamierzaj Pa stwo prowadzi zarejestrowan firm (Gewerbe), a wi c nie nale Pa stwo do przedstawicieli wolnych zawo- 58 Samodzielna dzia±alno gospodarcza czy dzia±alno na niby? Nie bójmy si urz dów!

dów (Freie Berufe), to musz Pa stwo zarejestrowa dzia±alno w urz dzie nadzoru nad dzia±alno ci gospodarcz danego urz du miasta lub gminy. W tym celu potrzebne s : - pozwolenie na pobyt (Aufenthaltsgenehmigung), je li nie posiadaj Pa stwo obywatelstwa niemieckiego - wa ny dowód osobisty lub paszport - w zale no ci od dzia±alno ci (np. w gastronomii) pozwolenie lub upowa nienie - op±ata wpisowa w wysoko ci 10 do 40 euro Wraz z rejestracj firmy (Gewerbeanmeldung) powiadomione zostaj tak e urz d skarbowy (Finanzamt), w±a ciwa bran owa organizacja przedsi biorców odpowiedzialna za ubezpieczenia wypadkowe (Berufsgenossenschaft), odpowiednia izba gospodarcza itd. Prosz jednak nie polega na tej informacji i sprawdzi zg±oszenia samemu. Urz d skarbowy (Finanzamt) Zadaniem urz dów skarbowych jest pobieranie podatków. Jako przedsi biorcy p±ac Pa stwo zatem podatki w±a ciwemu urz dowi skarbowemu. W momencie rozpocz cia dzia±alno ci gospodarczej urz d skarbowy ma znaczenie przede wszystkim dla przedstawicieli wolnych zawodów: musz oni jedynie zg±osi dzia±alno we w±a ciwym urz dzie skarbowym i z±o y wniosek o wydanie numeru podatkowego (Steuernummer). W ten sposób dokonuje si rejestracji przedsi biorstwa. Numer podatkowy nale y podawa na wszystkich rachunkach. Bran owa organizacja przedsi biorców odpowiedzialna za ubezpieczenia wypadkowe (Berufsgenossenschaft) Berufsgenossenschaft jest ustawow instytucj ubezpieczenia wypadkowego. Je li zatrudniaj Pa stwo pracowników, musz Pa stwo zadba o ich ubezpieczenie w Berufsgenossenschaft w±a ciwej dla Pa stwa grupy zawodowej. W zale no ci od grupy zawodowej musz Pa stwo ubezpieczy tak e siebie samych, nawet je li nie zatrudniaj Pa stwo pracowników. W Industrie- und Handelskammer (IHK) lub w Hauptverband der Berufsgenossenschaften (HVBG) dowiedz si Pa stwo, która organizacja przedsi biorców jest dla Pa stwa w±a ciwa. Informacje: www.hvbg.de Rejestr handlowy (Handelsregister) Handelsregister we w±a ciwym s dzie rejonowym (Amtsgericht) jest publicznym ród- ±em informacji na temat zarejestrowanych w nim firm, np. zawiera zapis, kto jest upowa niony do reprezentowania przedsi biorstwa na zewn trz. Wpisu do rejestru handlowego dokonywa musz kupcy (Kaufleute) i zarz dcy spó±ek kapita±owych (np. GmbH). Kupcami s wszyscy przedsi biorcy prowadz cy firmy handlowe. Wyj tek stanowi w±a ciciele drobnych firm prowadz cy bardzo prost i przejrzyst dzia±alno, na przyk±ad sklep tytoniowy albo ma± gastronomi. Izba gospodarcza (Kammer) Niektóre grupy zawodowe maj obowi zek przynale e do odpowiedniej izby gospodarczej i op±aca sk±adki. Izba jest organizacj zawodow, która reprezentuje swoich cz±onków, np. podczas decyzji politycznych w sprawach gospodarczych, a ponadto wspiera przedsi biorców poprzez doradztwo, organizacj spotka, imprez i przekazywanie aktualnych informacji. Do izb gospodarczych zaliczamy przyk±adowo izb rzemie lnicz (Handwerkskammer), izb przemys±owohandlow (Industrie- und Handelskammer), izb architektów (Architektenkammer), izb doradców podatkowych (Steuerberaterkammer) lub izb lekarsk (Ärztekammer). Odno nie izby przemys±owo-handlowej (Handwerkskammer) W Niemczech w odniesieniu do niektórych zawodów rzemie lniczych istnieje obowi - Nie bójmy si urz dów! 59

zek posiadania tytu±u mistrza (Meisterpflicht). Oznacza to, e otworzy swój w±asny zak±ad jako dzia±alno gospodarcz ma prawo osoba, która zda±a egzamin mistrzowski. Istniej 53 zawody rzemie lnicze, w przypadku których nie jest wymagane posiadanie tytu±u mistrza (Meisterpflicht). Dla osób z zagranicy zak±adaj cych dzia±alno gospodarcz istniej zale nie od kraju pochodzenia ró ne mo liwo ci wykonywania w Niemczech zawodu rzemie lnika tak e bez dyplomu mistrza. Istotne jest przede wszystkim uznanie Pa stwa wykszta±cenia i do- wiadczenia zawodowego. W±a ciwa dla Pa stwa izba rzemie lnicza s±u y rad w tym wzgl dzie. Urz d ds. zdrowia, urz d ds. rejestracji i ewidencji pojazdów, Policja (Gesundheitsamt, Kraftfahrzeugamt, Polizei) Je li do prowadzenia firmy potrzebuj Pa stwo pozwolenia lub dopuszczenia/zezwolenia (Erlaubnis, Zulassung), musz si Pa stwo zwróci do powy szych urz dów. O tym, czy w Pa stwa przypadku wymagane s Erlaubnis, lub Zulassung, dowiedz si Pa stwo we w±a ciwej izbie gospodarczej, wzgl dnie w punktach doradztwa Lotsendienst Brandenburg. Je li chcieliby Pa stwo otworzy np. restauracj, dyskotek, zak±ad gastronomiczny lub firm ochroniarsk, to musieliby Pa stwo wzi udzia± w szkoleniu (Unterrichtung) organizowanym przez izb przemys±owo-handlow celem zdobycia koniecznej wiedzy. - www.agil-brandenburg.de - www.existenzgruender.de 10 Podatki: rodzaje i sposoby p±acenia Jako przedsi biorcy p±ac Pa stwo podatki, wi c naturaln rzecz powinna by znajomo najwa niejszych ich rodzajów. Podatek obrotowy (Umsatzsteuer) Dotyczy: prowadz cy zarejestrowane firmy i przedstawiciele wolnych zawodów. Kiedy sprzedaj Pa stwo jaki towar lub us±ug (np. porada), to powoduj Pa stwo powstanie obrotu (Umsatz), gdy otrzymuj Pa stwo od klientów zap±at. Dodatkowo oprócz ceny lub honorarium klienci musz zap±aci Pa stwu podatek obrotowy (Umsatzsteuer) lub tzw. podatek od warto ci dodanej (Mehrwertsteuer). Do ceny netto i ka- dego honorarium netto musz Pa stwo zatem doliczy podatek obrotowy. W ten sposób uzyskana zostaje odpowiednio cena i honorarium brutto. Umsatzsteuer wynosi z regu±y 16% ceny netto. Dla niektórych firm zarejestrowanych i grup zawodowych obowi zuje obni ona stopa podatku w wysoko ci 7%, np. dla drukarni, zawodów zwi zanych z dzia±alno ci w mediach i dzia±alno ci artystyczn. Ponadto: Przedsi biorcy stosuj cy specjalne regulacje prawne dla drobnych przedsi biorców (Kleinunternehmerregelung) (patrz stronie 61) nie musz p±aci podatku Umsatzsteuer. W zamian za to nie mog odlicza podatku obrotowego wliczonego przez dostawców do rachunku (Vorsteuer). 60 Podatki: rodzaje i sposoby p±acenia

Podatek obrotowy wliczony przez dostawców do rachunku Dotyczy: prowadz cy zarejestrowane firmy i przedstawiciele wolnych zawodów. Je li kupuj Pa stwo materia±y biurowe, towary lub us±ugi doradcze, to podatek obrotowy z tego tytu±u, okre lany jest mianem przed-podatku (Vorsteuer). Vorsteuer mo na odliczy od podatku Umsatzsteuer, który przekazuj Pa stwo z regu±y comiesi cznie lub przy mniejszych obrotach raz na kwarta± do urz du skarbowego w ramach zasady wcze niejszego zg±oszenia podatku obrotowego (Umsatzsteuervoranmeldung). Gewerbesteuer Dotyczy: prowadz cy zarejestrowane firmy. Gewerbesteuer zobowi zani s uiszcza wszyscy Gewerbetreibende, to znaczy rzemie lnicy-przedsi biorcy bran y handlowej, us±ugowej i przemys±owej. Wysoko podatku Gewerbesteuer zale y od zysku przedsi biorstwa i gminy, w której znajduje si przedsi biorstwo. Podatek od dzia±alno ci gospodarczej musz Pa stwo odprowadza do w±a ciwego urz du skarbowego (Finanzamt) raz na kwarta± w formie zaliczki. Körperschaftsteuer Dotyczy: spó±ki kapita±owe Körperschaftsteuer musz uiszcza wy± cznie spó±ki kapita±owe (Kapitalgesellschaften - GmbH, AG) lub spó±dzielnie (Genossenschaften). Wszystkie zyski opodatkowane s w wysoko ci 26,5%. Einkommensteuer Dotyczy: wszyscy p±atnicy Ka dy obywatel, a wi c tak e ka dy przedsi biorca uzyskuj cy dochód, musi op±aca podatek dochodowy (Einkommensteuer). W przypadku osób zatrudnionych podatek ten nosi nazw podatku od wynagrodzenia (Lohnsteuer). Wysoko podatku dochodowego uzale niona jest od osi ganego dochodu. Bezp±atnych porad w sprawach podatkowych udzielaj Punkty Informacji Serviceund Informationsstellen - SIS w prawie wszystkich urz dach skarbowych Kraju Federacji Brandenburgia. U±atwienia dla drobnych przedsi biorców 11 Bez podatku obrotowego (Umsatzsteuer) Do drobnych przedsi biorców mo na zosta zaliczonym, je li Pa stwa obrót w ubieg±ym roku kalendarzowym nie przekroczy± 17.500 euro, a w bie cym roku kalendarzowym zgodnie z przewidywaniami nie b dzie wi kszy ni 50.000 euro. Mog Pa stwo wtedy w urz dzie skarbowym uzyska zwolnienie z podatku obrotowego. W takim wypadku nie wolno Pa stwu dolicza w rachunkach podatku obrotowego (Umsatzsteuer) ani podatku od warto ci dodanej (Mehrwertsteuer). Nie mo na wtedy równie odlicza wobec urz du skarbowego omawianego wcze niej podatku Vorsteuer (odliczenie podatku od warto ci dodanej /Mehrwertsteuer/, który ui cili Pa stwo, p±ac c za rachunki). Ksi gowo uproszczona Jako przedsi biorcy s Pa stwo zobowi zani do prowadzenia ksi gowo ci. Ksi gowo uproszczon maj prawo Pa stwo prowadzi, je li: U±atwienia dla drobnych przedsi biorców 61

- Pa stwa obrót roczny nie przekracza 350.000 euro; - Pa stwa zysk nie przekracza 30.000 euro; - warto Pa stwa gruntów rolnych lub le nych nie przekracza 25.000 euro. Je li granice tych warto ci nie zostan przez Pa stwa zachowane, to zobowi zani s Pa stwo do prowadzenia ksi gowo ci handlowej. - kursy na temat podstaw ksi gowo ci s organizowane przez izb przemys±owohandlow - www.agil-brandenburg.de - ustawa o wspieraniu drobnej przedsi biorczo ci (Kleinunternehmerförderungsgesetz) 12 S±u ymy Pa stwu rad i pomoc Bezp±atne i kompetentne wsparcie znajd Pa stwo w punktach doradztwa Lotsendienst. Otrzymaj tam Pa stwo niezb dn pomoc i porad przed za±o eniem dzia±alno ci. Tak- e po za±o eniu dzia±alno ci przedsi biorcy mog liczy na dalsze wsparcie doradców (tak zwany Coaching). Lotsendienst dla osób przybywaj cych z zagranicy Rodzaj doradztwa Lotsendienst stworzony zosta± z my l o osobach przybywaj cych z zagranicy z zamiarem za±o enia dzia±alno ci gospodarczej. Przedsi biorcy otrzymaj tu wszystkie niezb dne informacje oraz zorientuj si jakie dzia±ania musz podj w celu za±o enia dzia±alno ci gospodarczej. Zapraszamy do skorzystania z tej oferty i prosimy o kontakt z punktami Lotsendienst (adresy na stronie 16). Izba Przemys±owo-Handlowa we Frankfurcie n. Odr ma do zaoferowania dodatkowo punkt informacyjno-doradczy Service Centre Polen, który zajmuje si m. in. poradami prawnymi i po rednictwem w kontaktach biznesowych dla polskich i niemieckich przedsi biorców. Tel.: 0335 5621-278, -303, -282 Fax: 0335 5621-285 E-Mail: traethner@ffo.ihk24.de a.paetzold@ffo.ihk24.de hass@ffo.ihk24.de Portal internetowy dla osób zak±adaj cych dzia±alno gospodarcz Federalnego Ministerstwa ds. Gospodarki i Pracy Tutaj znajd Pa stwo szeroki zakres informacji na temat podejmowania dzia±alno ci gospodarczej Existenzgründung : www.existenzgruender.de agil Aufbruch Gründen im Land Na pocz tek dobrze jest skorzysta z serwisu internetowego (www.agil-brandenburg.de) dla osób zak±adaj cych dzia±alno gospodarczk i prowadz cych przedsi biorstwa w Kraju Federacji Brandenburgia. 62 S±u ymy Pa stwu rad i pomoc

Wy sza Szko±a Sztuk Pi knych udzieli±a mi pomocy na starcie Piotr Borowiec Borodesign Poczdam Kraj pochodzenia: Polska Kiedy podj ± Pan decyzj o za±o eniu w±asnej dzia±alno ci gospodarczej? Borowiec: Po sko czeniu studiów Industrial Design na Berli skiej Wy szej Szkole Sztuk Pi knych pracowa±em przez trzy lata na pó± etatu w biurze. To by± bardzo dobry pocz tek. Jednak po pewnym czasie mia±em wra enie, e nie mam mo liwo ci dalszego rozwoju zawodowego. W za±o eniu w±asnej dzia±alno ci gospodarczej widzia±em szans na stworzenie czego rozs dnego. Trzy lata pracowa± Pan na pó± etatu, zajmuj c si jednocze nie swoj koncepcj prowadzenia w±asnej dzia±alno ci. Co to by±a za koncepcja? Borowiec: apple cz design z CAD - computeraided-design. Chcia±bym zaoferowa moim klientom design w formie, któr mogliby od razu zastosowa. Projekty, które przekazuj klientowi, mog by z miejsca w± czone w dalszy proces produkcji. Mo e to by pralka, telefon, rower, mebel, szczoteczka do z bów, okulary. Kto pomaga± Panu w sposób szczególny podczas przygotowa do rozpocz cia dzia±alno ci gospodarczej? Borowiec: By±o to przede wszystkim doradztwo w dziedzinie za±o enia dzia±alno ci BEGIN (Brandenburger ExistenzGründer Im Netzwerk) prowadzone przez Wy sz Szko- ± Sztuk Pi knych w Poczdamie. Kontaktowa±em si tam z doradc, który dopomóg± mi w kwestiach zwi zanych z rejestracj dzia±alno ci lub w sprawach prawnych. W wyniku moich trzyletnich przygotowa i rozmów prowadzonych z innymi specjalistami od wzornictwa przemys±owego praktycznie wiedzia±em ju, o co mniej wi cej chodzi. Czy natrafi± Pan na jakie szczególne trudno ci podczas przygotowa do otwarcia Pa skiej dzia±alno ci? Borowiec: Tak, chocia ma to raczej zwi zek z moim yciem prywatnym. Mieszkam ju d±ugo w Niemczech i w roku 1994 zdawa±em tu matur. St d posiadam nieograniczone czasowo pozwolenie na pobyt. Moja dziewczyna jest Polk, która nie mieszka jeszcze tak d±ugo w Niemczech, i chocia Polska ju jest w Unii, to z powodu siedmioletniego okresu przej ciowego moja dziewczyna nie mo e otrzyma pozwolenia na prac. To oznacza, e musz zapewni jej utrzymanie. Naturalnie jest to pewnym obci eniem, gdy dopiero co za±o y±o si w±asn dzia±alno. Jak wygl da sprawa zdobywania klientów? Borowiec: Telefonuj, pisz listy, rozsy±am foldery. Chc te spróbowa zabiega o klientów za granic. Wynikiem mojej pracy s dane, które mog zosta wys±ane przez email, wi c mog pracowa z klientami zza oceanu. Jak wygl daj Pana plany zawodowe na przysz±o? Borowiec: Moim celem jest posiadanie stale powi kszaj cego si grona klientów. Du e nadzieje wi mi dzy innymi z firm Volkswagen, która otwiera w Poczdamie nowe centrum designu. Ale s dz, e jest to wizja na przysz±o. 63

Bardzo du a pomoc Romana Litkova, Konstantin Shpunt 5pro Software GbR Frankfurt n. Odr Kraj pochodzenia: Ukraina Pani Litkova, podj ±a Pani wspólnie z Konstantinem Shpunt, Pani partnerem w interesach, samodzieln dzia±alno gospodarcz. Dlaczego? Litkova: Po uko czeniu studiów przyjecha±am do Niemiec, aby podj we Frankfurcie studia podyplomowe na Uniwersytecie Viadrina. Gospodarka mi dzynarodowa i marketing to dwie g±ówne dziedziny, którymi si zajmowa±am podczas studiów. Zamierza±am wykorzysta t wiedz, pracuj c w której z innowacyjnych bran y, takiej jak bran a IT. Po rozmowach przeprowadzonych z kilkoma ukrai skimi przedsi biorstwami okaza±o si, e istnieje du e zainteresowanie posiadaniem w Niemczech kogo, kto dla tych firm móg±by zdobywa w Europie klientów. Na tej podstawie rozwin li my koncepcj naszej dzia±alno ci. Wygl da ona w dniu dzisiejszym tak, e kupujemy programy komputerowe od przedsi biorstw ukrai skich i sprzedajemy je dalej ju pod nasz nazw. Handlujemy nie tylko oprogramowaniem, uczestniczymy tak e w procesie jego tworzenia. Mój partner w interesach Konstantin Shpunt jest dyplomowanym informatykiem i zajmuje si opracowywaniem programów na Ukrainie. Kto pomaga± Pani w przygotowaniach, gdy podj ±a Pani ju decyzj o za±o eniu samodzielnej dzia±alno ci gospodarczej? Litkova: Najpierw poprzez moje studia i dodatkowe poszukiwania w internecie zbiera- ±am informacje dotycz ce za±o enia dzia±alno ci. Zwrócili my si równie do Izby Przemys±owo-Handlowej we Frankfurcie n. Odr, eby wyja ni wszystkie kwestie prawne, organizacyjno-marketingowe i te zwi zane z urz dami. Izba bardzo nam wtedy pomog±a. Drug instytucj, która bardzo nam pomog±a, by±o BIC, Business- and Innovations Centre tutaj we Frankfurcie n. Odr, gdzie mamy te swoje biuro. BIC oferuje oprócz korzystnych lokali na dzia±alno tak e doradztwo dla przedsi biorców i pomoc organizacyjn. Poza tym udziela wsparcia tak e na wypadek trudno ci z urz dami. Dzia±aj Pa stwo w ca±ej Europie. W jaki sposób znajduj Pa stwo klientów? Litkova: Bardzo du o komunikujemy si przez email i Internet. Nale na przyk±ad do Open Business-Club, Internetowego Klubu Przedsi biorców w Niemczech. Codziennie ponad 1.000 ludzi jest tam online. Jest okazja, eby porozmawia i przedstawi swoje pomys±y. Bardzo po yteczn instytucj we Frankfurcie jest agencja ZukunftsAgentur Brandenburg, która coraz cz ciej przedstawia nam osoby zainteresowane projektami i zapytania odno nie projektów. Tak wi c jak na razie rozwija si to ca±kiem dobrze. Mamy klientów w Niemczech, w Austrii, we W±oszech, Belgii i Francji. Nawet w USA sprzedajemy jeden z naszych produktów, gr na telefon komórkowy. 64

Kebab w dobrym humorze Mehmet Canli, Ahmet Canli Malta-Grill Nauen Kraj pochodzenia: Turcja Wywiad przeprowadzony zosta± z Mehmetem Canli. Prowadz Pa stwo bar z tureck kuchni. Jaki by± pocz tek Pa stwa dzia±alno ci? Canli: Ten bar tutaj w Nauen przej li my sze miesi cy temu i sprzedajemy w nim Döner Kebab, pizz tureck i inne potrawy kuchni tureckiej. Zdecydowali my si na ten bar mimo wielu ostrze e. Lokal by± zaniedbany i nie cieszy± si dobr opini. Jednak pomy leli my, e je li go wyremontujemy, b dziemy utrzymywa w czysto ci i stara si, to musi si uda. Pocz tek by± wprawdzie kiepski, prawie nie mieli my klientów. Ale tym niewielu, którzy wtedy przychodzili, spodoba±o si u nas. Powód jest prosty: du o rozmawiamy z naszymi klientami i jeste my w±a ciwie zawsze w dobrym humorze. To ludziom si podoba i dlatego dzi ki nieformalnej reklamie poczt pantoflow w przeci gu kilku tygodni zdobyli my wielu nowych klientów. Jak wygl da±y Pa stwa przygotowania? Canli: Zanim otworzyli my w±asn dzia±alno, pracowali my ju w tej bran y, tak wi c mieli my poj cie, o co chodzi i nie by±o wi kszych problemów. Mimo to pytali my innych przedsi biorców z bran y, jakie urz dy odgrywaj wa n rol, na co musimy zwróci uwag itd. Przy czym trzeba by ostro nym, bo niektórzy próbuj k±a cz±owiekowi k±ody pod nogi. Firma, od której bierzemy mi so na nasz Döner Kebab, udzieli±a nam par dobrych wskazówek i wspiera nas finansowo. Oni s naturalnie te zainteresowani tym, eby interes si powiód±, wi c pomagaj ludziom. A co do naszego zeznania podatkowego, to zlecili my to doradcy podatkowemu, natomiast moja szwagierka pomaga nam w sprawach, dotycz cych biurokracji. Co by Pa stwo doradzili innym osobom zak±adaj cym dzia±alno gospodarcz? Canli: Powinni przede wszystkim wnie do interesu praktyczne do wiadczenie z bran y, w której chc prowadzi dzia±alno. To bardzo wa ne. Do tego dochodzi niezale no finansowa. Je li kto po ycza pieni dze, to powinien robi to tylko wtedy, je li mo e by pewien, e b dzie w stanie sp±aci po yczk. Ponadto licz si oczywi cie takie cechy, jak pewno siebie, gotowo ponoszenia ryzyka czy te yczliwo dla klientów. Te cechy trzeba po prostu mie w sobie, je li zamierza si za±o y w±asn dzia±alno. Mówi±em ju, e pocz tek by± dla nas trudny, bo nie mieli my zbyt wielu klientów. Z tego wzgl du doradza±bym w±a nie na pocz tku zaj si reklam, zamie ci og±oszenia w gazetach lokalnych albo skontaktowa si z redakcj lokalnej gazety. Przewa nie ch tnie informuj o nowych lokalach w okolicy. Jak rol Pa stwa zdaniem odgrywa j zyk niemiecki? Canli: Jest bezsprzecznie wa ny. Rozmawiamy z naszymi klientami oczywi cie po niemiecku i sami pracujemy nad nasz znajomo ci j zyka. Jednak je li tylko b dziemy mieli troch wi cej czasu, zapiszemy si na pewno na kurs j zykowy. Jakie s Pa stwa plany na przysz±o? Canli: Wkrótce robimy przeprowadzk, przejmiemy wi kszy lokal. W nowym miejscu b dziemy mieli te wi cej klientów. A to oznacza: nasze przedsi biorstwo b dzie si rozwija. 65

Inne kraje, inne warto ci Shi Wang Deutsch-Asiatisches Kooperationszentrum GmbH Berlin-Brandenburg Borkheide Kraj pochodzenia: Chiny Jak dosz±o do tego, e za±o y± Pan w Niemczech dzia±alno gospodarcz? Wang: Jestem w Niemczech od 1992 roku. Po studiach w Pekinie studiowa±em w Berlinie komunikacj (w sensie porozumiewania si ). Otrzymywa±em wtedy wiele zapyta, czy chcia±bym przej zlecenia t±umacze lub bada dla chi skich przedsi biorstw. W ten sposób zrodzi± si pomys± za±o enia przedsi biorstwa, które w tym kierunku pracuje. Za±o y± Pan wtedy w 1999 roku swoje pierwsze przedsi biorstwo? Wang:Tak, organizowali my wtedy, mia±em jednego wspólnika, spotkania europejskie dla chi skich przedsi biorców, absolwentów wy szych uczelni, a tak e osób z wy szych sfer. Poza tym eksportowali my niemieckie produkty do Chin. Pod koniec 2002 roku za±o y±em wraz z moim wspólnikiem Ernstem-Friedrichem Siebert Niemiecko-Azjatyckie Centrum Wspó±pracy (DAZ). Oferujemy doradztwo i wsparcie dla chi skich przedsi biorców i absolwentów szkó± wy szych, którzy studiowali w Niemczech i chcieliby teraz za±o y dzia±alno gospodarcz. Co sprawia±o Panu najwi ksze trudno ci przy zak±adaniu dzia±alno ci? Wang: Nie mia±em w zasadzie adnych trudno ci. W Brandenburgii mamy same dobre do wiadczenia z urz dami. Izba Przemys±owo-Handlowa w Poczdamie udzieli±a nam bardzo dobrych porad. Mo na to tak e odnie do Urz du Nadzoru nad Dzia±alno ci Gospodarcz (Gewerbeamt) w Brück. Pocz tkowo nie by±o ±atwo z Urz dem do Spraw Cudzoziemców. Ale od czasu rozmowy z kierownikiem dzia±u i kierownikiem referatu w Teltow jest nam udzielane wsparcie. Na podstawie moich do wiadcze wyniesionych z porad na temat za±o enia dzia±alno ci gospodarczej wci stwierdzam na nowo, e najwi ksze trudno ci powoduj prawo o cudzoziemcach oraz bariery j zykowe. Wymieni nale a±oby jeszcze wymagane wizyty w urz dach: w urz dzie nadzoru nad dzia±alno ci gospodarcz, w urz dzie skarbowym, w bran owej organizacji przedsi biorców odpowiedzialnej za ubezpieczenia wypadkowe i w izbie przemys±owo-handlowej. To czasami nie jest proste dla samych Niemców, a w przypadku Chi czyków dochodz do tego odmienne hierarchie warto ci i ró ni ce si znacznie od niemieckich modele zachowa. Próbujemy w tym miejscu pe±ni rol po redników. To ci kie zadanie, które cz sto mo e prowadzi do nieporozumie. Kontakt z urz dami ma w Chinach ca±kiem inny wymiar. Wyznaczaj go przede wszystkim obowi zki i stosunek podporz dkowania, kontakty nie przebiegaj w sposób tak otwarty i z tyloma obwarowaniami prawnymi jak tutaj. Prezent traktowany jest jako wyraz zadowolenia z udanej wspó±pracy, a nie jako ±apówka. Spotkania w interesach bazuj przede wszystkim na kontaktach osobistych buduj cych zaufanie, podczas gdy w Niemczech kontakty tego typu wyznaczane s raczej przez kompetencje i ograniczaj si do spraw s±u bowych. Tak e hierarchia mi dzy zwierzchnikami a pracownikami jest w Chinach o wiele silniej wykszta±cona. Jak wygl daj Pa stwa plany biznesowe na przysz±o? Wang: Zastanawiamy si, czy nie stworzy kolejnej lokalizacji. Ponadto pracujemy nad pozyskaniem wi kszych przedsi biorstw jako naszych klientów. Chcieliby my stworzy im mo liwo umiejscowienia dzia±alno ci w Brandenburgii. 66